Τρίτη, 15 Σεπτεμβρίου 2015
Ένας άνθρωπος, μία οργάνωση, μία ιδεολογία ή ακόμα και μία φιλοσοφία για να πετύχουν κάτι σημαντικό είναι απαραίτητο να έχουν την εξουσία. Χωρίς την εξουσία ένα άτομο είναι ανήμπορο, μία οργάνωση είναι απλώς μία κοινωνική λέσχη, μία ιδεολογία είναι μία συλλογή απόψεων και μία φιλοσοφία είναι μία αφηρημένη έννοια. Για να αποκτηθεί η εξουσία πρέπει να γίνει αντιληπτό το πώς λειτουργεί αυτή. Προκειμένου να προσδιοριστεί η πραγματική φύση ενός αντικειμένου είναι συχνά χρήσιμο να εξεταστεί το θέμα μέσα από διαμετρικά αντίθετες σχολές σκέψης. Για να εξετάσουμε, λοιπόν, τη φύση της εξουσίας, πώς λειτουργεί και πώς ασκείται πιο αποτελεσματικά, θα αναλυθούν οι απόψεις του Μαρξ και του Γκράμσι στο θέμα αυτό.
Ο Μαρξ είχε μία υλιστική θεώρηση για τη φύση της εξουσίας και πίστευε ότι πηγάζει από την κατοχή των μέσων παραγωγής. Ο Γκράμσι, αντίθετα, θεωρεί ότι η εξουσία πηγάζει τόσο από τον έλεγχο του πολιτισμού όσο και από τον έλεγχο των μέσων παραγωγής. Σύμφωνα με τον Γκράμσι, η ικανότητα της επιβολής των αξιών στον τομέα του πολιτισμού είναι εξίσου σημαντική με την ικανότητα της επιβολής φυσικού καταναγκασμού για την επίτευξη ενός στόχου. Μία κυβερνώσα ομάδα, της οποίας τα αντικείμενα ελέγχου (σημ. μτφρ: δηλαδή ο λαός) συμμερίζονται τις αξίες της, δεν χρειάζεται να καταφύγει στον καταναγκασμό για να διατηρήσει την κοινωνική τάξη.
Στην ερώτηση για το πώς λειτουργεί η εξουσία, ο Μαρξ απαντά ότι η εξουσία είναι αποτέλεσμα των οικονομικών συνθηκών. Όπως αναφέρει στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο: “Τι άλλο αποδεικνύει η ιστορία των ιδεών, παρά ότι η πνευματική παραγωγή μεταβάλλεται μαζί με την υλική παραγωγή; Οι κυρίαρχες ιδέες μιας εποχής ήταν πάντα μονάχα οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης. Μιλάνε για ιδέες που επαναστατικοποιούν μια ολόκληρη κοινωνία. Μ' αυτό εκφράζουν μονάχα το γεγονός, ότι μέσα στην παλιά κοινωνία σχηματίστηκαν τα στοιχεία μιας νέας, ότι με τη διάλυση των παλιών συνθηκών ζωής συμβαδίζει η διάλυση των παλιών ιδεών”.
Με άλλα λόγια, η εξουσία δεν απορρέει από τις ιδέες αλλά οι ιδέες απορρέουν από τις οικονομικές συνθήκες. Εξουσία, σύμφωνα με τον Μαρξ, είναι η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Είναι φυσική, υλική στην ουσία της. Η φιλοσοφία, ο πολιτισμός και το δίκαιο απλώς αντικατοπτρίζουν τις οικονομικές πραγματικότητες και τα συμφέροντα της κυρίαρχης ομάδας. Είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου