Εν ώ, κατά την ιστορικήν συνεδρίασιν της βουλής διεξήγετο μακρά συζήτησις επί των προγραμματικών δηλώσεων της υπό «ανοχήν» κυβερνήσεως του Ιω. Μεταξά, φιλελεύθερος βουλευτής, επικρίνων την νεοπαγή κυβέρνησιν δια την μη επαναφοράν εις το στράτευμα μαχίμων και εμπειροπολέμων αξιωματικών , και απευθυνόμενος προς τον πρωθυπουργόν , ηρώτα:
-Ποίος θα είναι ο υπεύθυνος απέναντι του έθνους, εάν , ό μη γένοιτο , προκύψουν συμφοραί εξ αιτίας ελλείψεως πολλών καταλλήλων στελεχών του στρατεύματος;
-Ποίος θα είναι ο υπεύθυνος απέναντι του έθνους, εάν , ό μη γένοιτο , προκύψουν συμφοραί εξ αιτίας ελλείψεως πολλών καταλλήλων στελεχών του στρατεύματος;
Tην στιγμήν εκείνην όλων τα βλέμματα προσηλούντο προς τον πρωθυπουργικόν θώκον.
Και τότε μέσω βαθυτάτης σιωπής ο Ιω. Μεταξάς εγερθείς και εν νευρικότητι κτυπήσας την δεξιάν του χείρα επί του στήθους του, εβροντοφώνησε προς την εθνικήν αντιπροσωπείαν.
-Εγώ!
Από της στιγμής εκείνης οι αντιπρόσωποι του λαού ήρχισαν διαισθανόμενοι τας δικτατορικάς τάσεις του αρχηγού της 4ης Αυγούστου.
Διάφοροι εκδηλώσεις μελών τινων της κυβερνήσεως εσημειούντο εφ όσον ο καιρός παρήρχετο , προς προπαρασκευήν του εδάφους δια την εγκαθίδρυσιν δικτατορίας , η δε ατμόσφαιρα ήρχισε πληρουμένη ανησυχαστικών φημών ότι ο κυβερνητικός παραγοντισμός εκινείτο μυστηριωδώς.
Διάφοροι εκδηλώσεις μελών τινων της κυβερνήσεως εσημειούντο εφ όσον ο καιρός παρήρχετο , προς προπαρασκευήν του εδάφους δια την εγκαθίδρυσιν δικτατορίας , η δε ατμόσφαιρα ήρχισε πληρουμένη ανησυχαστικών φημών ότι ο κυβερνητικός παραγοντισμός εκινείτο μυστηριωδώς.
Υπό την πίεσιν του πολιτικού κόσμου ο αρχηγός των φιλελευθέρων κ. Θεμ. Σοφούλης ανήρχετο την πρωίαν της 22 Απριλίου 1936 εις τα ανάκτορα και ενημέρωνε τον Βασιλέα επί των τεκταινομένων εις τα κυβερνητικά παρασκήνια.
-Ο πολιτικός κόσμος- έλεγε- και η κοινή γνώμη , Μεγαλειότατε, ανησυχούν ζωηρώς από τας διαδόσεις ότι νέα επιβουλή κατά των λαϊκών ελευθεριών προετοιμάζεται. Και ο Βασιλεύς με προφανή έκπληξιν δια τους λόγους του κ. Σοφούλη απήντα:
-Είναι κ.Πρόεδρε, ματαιαι και αδικαιολόγητοι αι ανησυχίαι σας εξ αφορμής των διαδόσεων , εφ όσον δια των μέχρι τούδε έργων μου εξεδήλωσα αμετάτρεπτον την απόφασίν μου να διαφυλάξω τον όρκον που έδωσα εις την εθνικήν αντιπροσωπείαν.
-Σας τονίζω , προσέθεσε με αποφασιστικόν τόνον ο Βασιλεύς, ότι εναντίον της θελήσεώς μου αυτής κανείς κίνδυνος δεν είναι δυνατόν να προκύψη εναντίον των ελευθέρων κοινοβουλευτικών θεσμών.
Οι κατηγορηματικοί βασιλικοί λόγοι έπειθον τον αρχηγόν των φιλελευθέρων ότι αι διασπειρόμρνσι σχετικαί διαδόσεις δεν είχον σοβαράν την υπόστασιν.
Ο Βασιλεύς κλείων την μετά του κ.Σοφούλη συζήτησιν , έλεγε προς τον αρχηγόν των φιλελευθέρων :
-Mα σας κάμνω , κύριε πρόεδρε, την εντύπωσιν ότι είμαι φτιαγμένος από στόφφαν δικτατόρων;
Και ο κ. Σοφούλης μειδιών είπε:
-Σεις, σας ομολογώ Μεγαλειότατε, δεν μου κάνετε την εντύπωσιν αυτήν, αλλ’ ο Μεταξάς- δεν σας το αποκρύπτω- μου την κάμνει.
Και ο Βασιλεύς συνώδευε τον απερχόμενον εκ των ανακτόρων ηγέτην των φιλελευθέρων με πολλήν εγκαρδιότητα.
Τα διαμεφθέντα μεταξύ του Βασιλέως και του κ. Σοφούλη γνωσθέντα αμέσως εις τους πολιτικούς κύκλους επροκάλεσαν τον κατευνασμόν των ανησυχιών όσον αφορά τον κίνδυνον της ιαταραχής του ομαλού πολιτικού βίου της χώρας.
Αι κατόπιν επαλολουθήσασαι αποφάσεις του Βασιλέως , διαπνεόμεναι από την επιθυμίαν του ν΄αποκατασταθή η εύρυομος λειτουργία του συνταγματικού πολιτεύματος, εδραίωναν την πεποίθησιν εις τον πολιτικόν κόσμον και την κοινήν γνώμην, γενικώτερον , ότι ο ανώτατος άρχων ήτο αποφασισμένος να μη επιτρέψη οιανδήποτε και οποθενδήποτε τυχόν εκδηλουμένην πραξικοπηματικήν ενέργειαν κατά του νομίμου πολιτεύματος. Εις επίρρωσιν της εδραίας αυτής πεποιθήσεως του πολιτικού κόσμου επί των ειλικρινών βασιλικών διαθέσεων , ήρχετο η συνομιλία την οποίαν ο πρωθυπουργός Ιω. Μεταξάς είχε με αντιπροσωπείαν του εμπορικού κόσμου: Δεν πρέπει , ετόνιζεν ο Μεταξάς προς τους εμπόρους, να λησμονήτε ότι η Ελλάς έζησε και ηυτύχησεν υπό το κοινοβουλευτικόν πολίτευμα και το σημερινόν συμφέρον της είναι να διοικήται υπό κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων. Επειδή, προσέθετεν, πολλαί σχετικαί διαδόσες κυκλοφορούν εις βάρος μου τας ημέρας αυτάς , σας λέγω ότι δεν ημπορώ να θέσω χείρα επί των ελευθεριών του ελληνικού λαού. Ο Μεταξάς αποχαιρετών δια θερμών χειραψιών τους εμπόρους έλεγε μειδιών προς αυτούς:
-Βεβαιωθήτε φίλοι μου ότι είμαι ο σθεναρώτερος πρόμαχος των λαϊκών ελευθεριών. Αυτά διεκηρύσσοντο από μέρους του αρχηγού της κυβερνήσεως την πρωίαν της 14ης Ιουλίου 1936, είκοσι δηλαδή ημέρας προτού ανατείλη ο ήλιος της δικτατορίας!
Εν τω μεταξύ ογκόλιθος ερρίπτετο εις τα κυβερνητικά τέλματα. Ο αρχηγός της επαναστάσεως του 1922 απέστειλλεν εκ Παρισίων προς δημοσίευσιν εις την εν Θεσσαλονίκη εκδιδομένην εβδομαδιαίαν εφημερίδα «Ελληνικός Βόρράς» βαρυσήμαντον ενυπόγραφον άρθρον εις το οποίον εκηρύσσετο υπέρ της εγκαθιδρύσεως δικτατορικού καθεστώτος προς ανόρθωσιν της Ελλάδος και τελευτών έκαμεν έκκλησιν προς τον πρωθυπουργόν Ιω. Μεταξάν να μη διστάση ν΄αναλάβη τας ευθύνας της κηρύξεως της δικτατορίας.
Ως ήτο επόμενον , το απροσδόκητον αυτό άρθρον του αρχηγού της επαναστάσεως, επέδρασν επί των κεκηρυγμένων υπέρ της δικτατορίας κυβερνητικών παραγόντων , αυτός δε ούτος ο Μεταξάς καλέσας παρ’ αυτώ τον Ιωάννην Διάκον , τον εξουσιοδότησεν όπως έλθη αμέσως εις επαφήν με ωρισμένους παράγοντας του κόμματος των φιλελευθέρων και ιδιαιτέρως με τον δευτερότοκον υιόν του αποθανόντος αρχηγού των φιλελευθέρων Σοφοκλήν, οι οποίοι ως είχε γνωσθή, ευαρέστως παρηκολούθουν την εκδηλουμένην κίνησιν υπέρ της δικτατορίας.
Πράγματι ο Ιωάννης Διάκος ανέπτυσσεν έκτακτον δραστηριότητα δια την εφαρμογήν των σχεδίων των κατά του πολιτεύματος πράγμα όπερ επροκάλεσε τον θαυμασμόν και αυτού του αρχηγού της κυβερνήσεως, ο οποίος εις περιωρισμένον κύκλον φίλων του την ημέραν της κηρύξεως της δικτατορίας έλεγε χαριεντιζόμενος:
-Tα συγχαρητήριά σας δεν ανήκουν εξολοκλήρου σε μένα. Αυτός ο «σατανικός" Διάκος μας τα εμαγείρευσε τόσον καλά, ώστε να έχωμεν την 4ην Αυγούστου.
Ο Διάκος συνηντάτο αλληλοδιαδόχως με τον Σοφοκλήν, τον πρώην υπουργόν κ. Γεώργιον Μαρήν, τον έμπιστον του αρχηγού των φιλελευθέρων ιατρόν κ.Σκουλάν και με τον μετέπειτα γενικόν διοικητήν Κρήτης κ.Πότην Σφακιανάκην.
Όλοι οι ανωτέρω παράγοντες του κόμματος των φιλελευθέρων , εις τας μετά του Διάκου μακράς συνομιλίας των ενεθάρρυνον την ιδέαν της δικτατορίας Μεταξά.
Ο κ.Γεώργιος Μαρής υπερθεματίζων δια να εκδικηθή τους φιλελευθέρους δια την διαγραφήν του εκ των στελεχών του κόμματος , συνεπεία των γνωστών εναντίον του καταγγελιών , παρώτρυνε τον Σοφοκλήν να μετάσχη και αυτοπροσώπως της κυβερνήσεως. Ο ιατρός κ. Σκουλάς σφίγγων το χέρι του Διάκου παρεκάλει να διαβιβασθούν αι θερμότεραι ευχαί του προς τον Μεταξά, ο δε κ.Σφακιανάκης εδέχετο, με εντολή του Σοφοκλή , την προσφερομένην παρά του Διάκου θέσιν του γενικού διοικητού Κρήτης.
Κατάπληκτος ο Διάκος εκ της γενομένης υποδοχής από μέρους των στενωτέρων φίλων του αποθανόντος αρχηγού των φιλελευθέρων της ιδέας της δικτατορίας , έσπευσε προς τον Μεταξάν, τον οποίον ενημέρωσε επί των ικανοποιητικών συνομιλιών του μετ’ αυτών δια την προώθησιν της εφαρμογής των σχεδίων των.
Η αναφορά του Διάκου επί των κινήσεών του και των συνομιλιών του μετά των ως άνω φιλελευθέρων απετέλεσε την αποφασιστικωτέραν προσγείωσιν του Ιω,Μεταξά εις την κατάλυσιν του πολιτεύματος δια της εγκαθιδρύσεως της δικτατορίας.
Ο Μεταξάς ολόχαρος εκ των απροσδοκήτων εκδηλώσεων του υιού του αρχηγού των φιλελευθέρων , εξουσιοδότησεν τον Διάκον ίνα σπεύση εις αυτόν και του προσφέρη τη αντιπροεδρίαν της κυβερνήσεως…..
Η δελεαστική πρότασις του Διάκου , ενεργούντος κατ’ εντολήν του Μεταξά, ήνοιγε τους κρουνούς των αισθημάτων του Σοφοκλή εις το δικτατορικόν κατασκεύασμα και η επακολουθήσασα χειραψία Σοφοκλή –Διάκου επεσφράγιζε την απόφασιν της κηρύξεως της δικτατορίας ως και την συνεπεία ταύτης ανάληψιν εκ μέρους του υιού του αρχηγού των φιλελευθέρων του αξιώματος του αντιπροέδρου της δικτατορικής κυβερνήσεως. Ολίγον αργότερον επραγματοποιείτο και συνάντησις του Σοφοκλή μετά του Μεταξά.
(Εφημερίδα ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ 21/5/41)
