Κυριακή 31 Ιουλίου 2011

TARMO KUNNAS:LA TENTAZIONE FASCISTA

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ.
KUNNAS TARMO
LA TENTAZIONE
FASCISTA
AKROPOLIS
NAPOLI 1981
Σελ. 310
Όταν τον Ιούνιο του 1944 οι σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στη Νορμανδία, ο μεγαλύτερος Σκανδιναβός συγγραφέας της εποχής, ο Knut Hamsun εξέφρασε την συμπαράσταση του στους Εθνικοσοσιαλιστές δηλώνοντας: « Για την Ευρώπη είναι θέμα ζωής ή θανάτου. Και η Ευρώπη θα διαλέξει την ζωή». 
Ήδη από τα 1934 ο Hamsun δεν έκρυβε την συμπάθεια του για τον Χίτλερ. Το φθινόπωρο του 1936 ο γέρος συγγραφέας εξέφρασε την συμπάθεια του για το Νορβηγικό Φασιστικό Κόμμα και τον αρχηγό του Quisling.
Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Νορβηγία, ο γέρος συγγραφέας δεν ένοιωσε ψεύτικη ντροπή μπροστά σε παρόμοιο ελιγμό όπως τόσοι συμπατριώτες του. Ο Hamsun παρέμεινε πιστός στο πολιτικό του ιδανικό. Την στιγμή που πληροφορήθηκε την αυτοκτονία του Hitler, δήλωσε: «Ο Hitler ήταν ένας στρατιώτης ταγμένος στην υπόθεση της δικαιοσύνης». Ακόμα και μετά από τον εγκλεισμό του σε ψυχιατρείο, ο Hamsun δεν θέλησε ποτέ να παραδεχθεί ότι έκανε λάθος. 
Υπάρχει μια κάποια ομοιότητα ανάμεσα στις τύχες του Knut Hamsun και του Ezra Pound: ο ίδιος ενθουσιώδης φανατισμός για τα φασιστικά κινήματα η ίδια αμείωτη συμπαράσταση στην φασιστική πολιτική, η ίδια αντιμετώπιση με την ψυχοθεραπευτική αγωγή.
Στη Γαλλία τα φασιστικά κινήματα προκάλεσαν το πιο σπουδαίο διανοητικό αντίλαλο Δίχως να μιλούμε για πολυάριθμους συγγραφείς που στάθηκαν κοντά στο Φασισμό όπως ο  Jacques Chardonne ή ο Henri de Montherland ,   τα ονόματα του Pier Drieu La Rochelle  του Louis Ferdinand Celine και του Robert Brasillach είναι αρκετά για να αντιπροσωπεύσουν μια πολιτική δέσμευση όχι λιγότερο ριζοσπαστική από εκείνη του Pound ή του Hamsun.
Παρά την προσπάθεια να δοθεί στο Φασισμό μια φυσιογνωμία πάνω απ' όλα αντι-διανοητική στην πραγματικότητα  σε κάθε χώρα υπήρξαν διανοούμενοι κάποιας αξίας που έδειχναν τις συμπάθειες τους για τον Φασισμό.
Σε επίπεδο πολιτικής συμπεριφοράς των διανοουμένων αυτών δόθηκαν αρχικά εξηγήσεις λίγο πολύ επιφανειακές. Αφέθηκε να εννοηθεί ότι ο Hamsun σαν παράδειγμα, πληρωνόταν από τους Γερμανούς. Κάτω από αυτό το πρίσμα είδε και ο Jean-Paul Sartre την προσπάθεια του Ferdinand Céline και μάλιστα έγραψε: «Ο Celine μπόρεσε να υποστηρίξει τις σοσιαλιστικές θέσεις των ναζιστών, γιατί πληρώθηκε». Ένας από τους βιογράφους του Céline  εμπνεύστηκε τόσο πολύ από αυτή τη διαβεβαίωση ώστε προχώρησε ακόμα παραπέρα, ισχυριζόμενος ότι τα μάτια του συγγραφέα έλαμπαν κάθε φορά που γινόταν λόγος για «χρήματα».
Στο μεγαλύτερο μέρος των περιπτώσεων που αφορούν τους συγγραφείς αυτούς έγινε απόπειρα να ερμηνευθεί η πολιτική συμπεριφορά με τη βοήθεια της ψυχιατρικής. Το να είναι κάποιος φασίστας εθεωρήτο απλά ένα σύμπτωμα της ηθικής παθολογίας. Βέβαια ο Hamsun ήταν ήδη αρκετά ηλικιωμένος όταν αποφάσισε να δώσει την υποστήριξη του στα φασιστικά κινήματα. Σαν χαρακτήρας ο Ezra Pound είχε μια εκκεντρική πλευρά. Ο καλλιτέχνης είχε συχνά στη συμπεριφορά του κάτι το αφελές, το παιδικό. Δεν είναι όμως δυνατό να κατανοήσουμε τον πολιτικό αγώνα των συγγραφέων αυτών ανατρέχοντας σε απλοποιημένες εξηγήσεις αυτού του τύπου.
Κάθε δημιουργικός άνθρωπος αντιδρά μπροστά στην πολιτική με τον ίδιο ακριβώς τρόπο: δεν βλέπει σ' αυτή μόνο το περιορισμένο πρόγραμμα του πολιτικαντισμού. Για τους διανοούμενους η πολιτική είναι απλά η επιφάνεια κάτω από την οποία βρίσκονται τα βαθύτερα στρώματα όπως η κυριαρχία της ηθικής, μια ορισμένη ιδέα της πνευματικής καλλιέργειας και του πολιτισμού.
Όταν εξετάζεται από κοντά η πολιτική προσπάθεια των πολυάριθμων συγγραφέων που έδειξαν την συμπάθεια τους στα φασιστικά κινήματα γίνεται κατανοητό ότι αυτοί δεν αντιπροσωπεύουν όλες τις ιδέες που έχουν χαραχτηρισθεί σαν «φασιστικές». Δεν μπορούμε σαν παράδειγμα να ταυτίσουμε τον πατριωτισμό του Knut Hamsun ή εκείνο του Ezra Pound με τον επιθετικό εθνικισμό ορισμένων φασιστών πολιτικών ανδρών.Πολύ συχνά οι διανοούμενοι αυτοί, όπως στην περίπτωση του Celine και του Drieu La Rochelle υπήρξαν επικριτές του Εθνικισμού. Πολύ συχνά οι ίδιοι έδειξαν μια κάποια συμπάθεια για το Ευρωπαϊκό ιδανικό. Επί πλέον ο εθνικοσοσιαλιστικός φυλετισμός δεν είχε δημιουργηθεί ασφαλώς για να προσελκύσει τους διανοούμενους στον Φασισμό. Σαν παράδειγμα οι Φιλανδοί συγγραφείς που συμπαθούσαν τον Φασισμό δεν ήταν καθόλου φυλετιστές ή αντισημίτες. Εκείνο που «τράβηξε» αυτούς τους διανοούμενους ήταν ο αντιδημοκρατικισμός των φαστιστικών κινημάτων. Στο σημείο αυτό δεν είναι ανάγκη να κάνουμε υπαινιγμούς για την προχωρημένη ηλικία του Knut Hamsun από τη στιγμή που αυτός ήδη από τα νεανικά του χρόνια ήταν φανατικά αντιδημοκράτης. Στα 1893 ασκούσε αυστηρή κριτική στην αμερικανική δημοκρατία που σύμφωνα μ' αυτόν αντιπροσώπευε τα χάλια μιας μαζικοποιημένης πνευματικής καλλιέργειας. Είχε την εντύπωση ότι η διαδικασία εκδημοκρατισμού δημιουργούσε ένα σοβαρό κίνδυνο στην ευρωπαϊκή κουλτούρα. Είναι μια συμπεριφορά αρκετά αισθητή και στα μεγάλα του μυθιστορήματα που ασκούσαν κριτική στο σύγχρονο πολιτισμό.
Ο νεαρός Knut Hamsun δεν δείχνει τον παραμικρό ενθουσιασμό για τη δημοκρατική ελευθερία γιατί σύμφωνα με την άποψή του  δεν είναι άλλο παρά μια αφηρημένη ελευθερία για τη μάζα και όχι μια χειροπιαστή  ελευθερία για το πραγματικό άτομο
Βέβαια είναι αρκετά παράδοξο  το γεγονός ότι ο Knut Hamsun αναζητά την  ελευθερία στον Εθνικοσοσιαλισμό ή στο  Φασισμό αλλά δεν είναι και ο μοναδικός  που πίστεψε σ' ένα παρόμοιο μύθο.
Ο Φασισμός πολλών συγγραφέων  συχνά προκλήθηκε περισσότερο από την αγανάκτιση ενάντια στο δημοκρατικό ή σοσιαλιστικό κόσμο παρά από την φασιστική η εθνικοσοσιαλιστική πραγματικότητα. Ο  νεαρός Hamsun αναρωτιέται, δίνοντας απόδειξη ενός λεπτού κριτικού πνεύματος, που βρίσκεται άραγε  η αμερικανική ελιτ διανοούμενων και που  κατασκηνώνει η ευαισθησία των Αμερικανών. Ο Ezra Pound αναμφισβήτητα αισθάνθηκε αρκετά κολακευμένος όταν o Mussolini επέτρεψε ν' αξιολογούνται οι άνθρωποι, όχι ποσοτικά, όπως στις δημοκρατίες αλλά ποιοτικά . Αυτοί οι καλλιτέχνες με κάποια δόση ματαιοδοξίας είδαν τους εαυτούς τους στην κορυφή μια κάποιας ηθικής ιεραρχίας την οποία ήλπισαν να βρουν μέσα στην καρδιά του Φασισμού.
Το λογοτεχνικό έργο του Hamsun αντικαθρεπτίζει ένα είδος πατριαρχικού ιδανικού της κοινωνίας. "
Οι διάφορες κοινωνικές τάξεις δεν είναι εχθρικές η μία απέναντι στην άλλη και η κοινωνική ένταση που γεννιέται προέρχεται κατά κύριο λόγο από τις ιδεολογίες του XIX αιώνα.
Το αντιδημοκρατικό πνεύμα των διανοουμένων αυτών δεν αποκλείει βέβαια μια συμπάθεια για τα πιο αδύνατα στρώματα του λαού για τους πιο ταπεινούς ανθρώπους.
Εδώ μπορεί να γίνει λόγος για την περίπτωση των συγγραφέων όπως ο Hamsun, ο Celine, o Brasillach και ο Ezra Pound. Ο άνθρωπος, γι αυτούς τους διανοούμενους είναι .ένα ικανοποιημένο άτομο ακόμα και πέρα από οποιαδήποτε κοινωνική συνείδηση.
Παρά το γεγονός ότι συχνά στους Γερμανούς και Ιταλούς συγγραφείς που μπορούν να θεωρηθούν Φασίστες ανιχνεύεται ένα στρατιωτικό ιδανικό, δεν μπορούμε να γενικεύσουμε και να πούμε ότι ήταν μιλιταριστές όλοι οι διανοούμενοι που ακολούθησαν από τον φασισμό.
Υπήρχαν ασφαλώς και οι φιλειρηνιστές όπως o Céline, ή άνθρωποι όπως o Drieu La Rochelle, που καταδίκαζε τον σύγχρονο τεχνικό πόλεμο σε όλα του τα επίπεδα. Επί πλέον
λίγο πολύ σ' όλους συναντούμε την ιδέα που προσεγγίζει ένα είδος κοινωνικού δαρβινισμού, ότι δηλαδή η ζωή είναι ένας αγώνας.
Μπορούμε να πούμε ότι οι συγγραφείς της Βόρειας Ευρώπης είναι σε κοινωνικό επίπεδο, περισσότερο συντηρητικοί απ' ότι οι Γάλλοι συγγραφείς. Για τους φιλοφασίστες Φινλανδούς η κοινωνία ήταν αυτό που ήταν, καλή και αποδεκτή. Δεν ευχόντουσαν μεγάλες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Ο Φασισμός τους δεν ήταν τόσο σοσιαλιστικός όσο εκείνος του Drieu La Rochelle ή του Celine. Το ίδιο μπορούμε να πούμε για τον Hamsun που κύρια υμνεί την αρετή μιας αγροτικής ζωής. όπου είναι υπαρκτός ο απόηχος σχημάτων του κοινωνικού συντηρητισμού.
Οι συγγραφείς και οι διανοούμενοι που γοητεύτηκαν από τα φασιστικά κινήματα αντιπροσώπευαν σε πολιτικό επίπεδο τις πιο διαφορετικές ιδέες αλλά σ' ένα βαθύτερο επίπεδο, σ' ένα επίπεδο φιλοσοφικό, σ' ένα επίπεδο κατανόησης του κόσμου συναντούμε μια ταύτιση απόψεων που αναπόφευκτα πρέπει να μας προβληματίσει.
Αν πάρουμε σαν παράδειγμα την φιλοσοφία της ιστορίας που αντιπροσωπεύουν οι συγγραφείς αυτοί, ανακαλύπτουμε ότι όλοι τους συμμερίζονται την ίδια κύρια αντίληψη: στην ιστορία δεν υπάρχει μια ευθύγραμμη εξέλιξη και η ανθρωπότητα δεν έχει ένα απόλυτα ξεκαθαρισμένο σκοπό. Στην ανάπτυξη των διαφόρων πολιτισμών υπάρχουν μόνο οι διακυμάνσεις. Ο κόσμος δεν έχει ένα γενικό νόημα- το μόνο νόημα που διαθέτει του το προσφέρει ο άνθρωπος μέσα από τις πράξεις του. Είναι κάτι σαν αντίδραση ενάντια σε οποιοδήποτε σχήμα ντετερμινισμού.
Οι διανοούμενοι αυτοί βλέπουν τόσο στο μαρξισμό όσο και στην ιδέα της προόδου, μια αντιγραφή της αρχαίας χριστιανικής πίστης στην Πρόνοια που διαιωνίστηκε μέσα από τις ιδεολογίες του XIX αιώναΣύμφωνα με την αντίληψη του κόσμου των συγγραφέων αυτών, ο ιστορικός άνθρωπος είναι πάντα ο ίδιος. Η πρόοδος, αν βέβαια υπάρχει δεν είναι άλλη από τη ζωτικότητα, την αρμονία με τη φύση.
Ο μύθος που μπορούμε να εντοπίσουμε σαν πραγματικά κοινό στοιχείο ανάμεσα στους διάφορους διανοούμενους συγγραφείς, είναι εκείνος της ιδέας του εκφυλισμού.
Παρά το γεγονός ότι καθένας από αυτούς είχε δει λίγο πολύ με τον δικό του τρόπο την παρακμή του δυτικού πολιτισμού, όλοι τους συμφωνούν στα βασικά. Ο σύγχρονος δυτικός κόσμος είναι σε πλήρη εκφυλισμό. Δεν πρόκειται απλά για ένα κοινωνικό ή πολιτικό εκφυλισμό αλλά για ένα βιολογικό και διανοητικό. Έχει τραυματισθεί ο ίδιος ο πυρήνας της ζωής. Ο άνθρωπος έχει χάσει την επαφή με τις μυθικές δυνάμεις της ζωής με το ένστικτο, με την διαίσθηση.
Είναι σημαντικό ν' αντιληφθούμε τον τρόπο με τον οποίο οι θεωρούμενοι σαν πεσσιμι-στές συγγραφείς γίνονται αισιόδοξοι την οτιγμή που αρχίζουν να πιστεύουν σε μια φασιστική αναγέννηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Σαν παράδειγμα δεν υπάρχουν πιο απαισιόδοξοι συγγραφείς από τον Céline ή τον Drieu La Rochelle αν λάβουμε un' όψη μας εκείνο το μέρος του έργου τους που περιγράφει την παρακμή του γαλλικού πολιτισμού-όμως μέσα από τα πολιτικά τους pamphlets αρνούνται κάθε απαισιοδοξία για ν' ακούσουν τη φωνή της ζωής, για να πιστέψουν κατά παράδοξο τρόπο, στο μήνυμα των φασιστικών κινημάτων.
Κι αυτός ακόμη ο φημισμένος Γερμανός εξπρεσσιονιστής, ο Gottfried Benn, που για δύο χρόνια ονειρεύτηκε έναν εθνικοσοσια-λισμό γεννημένο μέσα από το πνεύμα του Ιταλικού φουτουρισμού, αρνήθηκε προσωρινά την απαισιοδοξία του για να πιστέψει στη Γερμανική και στην Ευρωπαϊκή Αναγέννηση.
Ο καπιταλιστικός υλισμός του σύγχρονου κόσμου πολλές φορές είχε απογοητεύσει τους συγγραφείς αυτούς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε παράλληλα ότι ο Εθνικοσοσιαλισμός και ο φασισμός με τον όρο «πλουτοκρατία» ιιεριέγραφαν την δικτατορία του χρήματος ορισμένων δυτικών χωρών. Για τους Εθνικοοοσιαλιστές οι αξίες της φυλής και της πατρίδας ήταν σπουδαιότερες από οποιαδήποτε υλιστική επιταγή.
Συγγραφείς όπως ο Ezra Pound ή o Knut Hamsun αναδικνύονται πραγματικοί ηθικολόγοι μπροστά στην εικόνα της υλιστικής εκμετάλλευσης που νομίζουν ότι ανακαλύπτουν μέσα στις δυτικές καπιταλιστικές δημοκρατίες. Νοιώθουν λύπη μπροστά στο υπερβολικό πνεύμα εκμετάλλευσης που εμψυχώνει τους επιχειρηματίες και τους πολιτικούς και σχηματίζουν την εντύπωση ότι και σ' αυτές τις σοσιαλιστικές χώρες κυριαρχεί το ίδιο ξέφρενο πάθος για τον χρυσό. Όπως χαρακτηριστικά έχει πει o Céline: «Κανείς δεν θέλει θυσίες αλλά όλοι θέλουν απολαβές».
Σύμφωνα με την άποψη των συγγραφέων αυτών, ο σύγχρονος πολιτισμός φαίνεται να καταπνίγει πρωταρχικά τις ανορθολογικές διαστάσεις του ανθρώπου τον οποίο αντίθετα μετασχηματίζει σε αντιπρόσωπο ενός αναιμικού διανοουμενισμού, υπερβολικά ευχαριστημένο για τον μικρο-ρατσιοναλισμό  του, ανίκανο να νοιώσει μέσα του  τον απόηχο του ανθρώπου και του σύμπαντος, υποχρεωμένο τέλος να παραβλέπει το ένστικτο και τις τάσεις του. 
Μέσα στον Εθνικοσιασιαλιστικό του ενθουσιασμό, ο γερμανός ποιητής Gottfried Benn ξεκαθαρίζει την άποψη του, μια άποψη που μπορούσε να είναι ίδια με εκείνη των άλλων συγγραφέων που «παρασύρθηκαν» από τον φασισμό: «Μια ιστορική αλλαγή είναι πάντα και αλλαγή της φυσιογνωμίας του ανθρώπου. Σήμερα κάθε πολιτική τοποθέτηση είναι ταυτόχρονα ανθρωπολογική και υπαρξιακή. Αυτό άλλωστε κάνει την εποχή μας να ξεχωρίζει από την προηγούμενη. Πως είναι ο άνθρωπος; Όλα εξαρτώνται από την απάντηση στο ερώτημα αυτό. Πριν από τον ερχομό αυτής της καινούργιας εποχής, ο άνθρωπος ήταν ένα λογικό ον και ο εγκέφαλος του ήταν πατέρας όλων των πραγμάτων σήμερα όμως έχει εξελιχθεί σε μια μεταφυσική ύπαρξη που εξαρτάται από την καταγωγή και την φύση του. Πρώτα ερμήνευε την ιστορία σαν πρόδο και σαν πολιτισμό αλλά σήμερα την ερμηνεύει σαν μια συνέχεια των φυλετικών και μυθικών αρχαϊκών κρατών».
Είναι ξεκάθαρο ότι o Benn είδε την εθνικοσοσιαλιστική πραγματικότητα με τα μάτια του ρομαντικού.
Για τον Εθνικοσοσιαλισμό το πρόβλημα δεν ήταν η ανθρωπολογική αλλαγή αλλά η άμυνα του συλλογικού ανθρώπου απέναντι στις μικροαστικές προκαταλήψεις.
Όπως ο Gottfried Benn έτσι και οι άλλοι συγγραφείς ονειρεύτηκαν ένα καινούργιο φασίστα άνθρωπο, ένα «τραγικό» άνθρωπο που γνωρίζει την προσπάθεια, τον κίνδυνο, την υπευθυνότητα, έναν άνθρωπο πιο δυναμικό και πιο δημιουργικό από τον αστό, παράδοξα αισιόδοξα και αναιμικό από την ηθική και την διανοητική άποψη.
Είναι παράδοξο το γεγονός ότι οι συγγραφείς αυτοί που κατά κανόνα ήσαν υπερδιανοούμενοι τάχθηκαν υπέρ του εθνικοσοσιαλισμού αντιδιανοουμενισμού, που μερικές φορές είχε πάρει μορφές αρκετά απάνθρωπες.
Οι άνθρωποι αυτοί άσκησαν μια κάποια κριτική στον ρατσιοναλιστικό διανοουμενισμό - μια κριτική που ζούσε στην πολιτιστική κληρονομιά της ρομαντικής Ευρώπης. Δεν μπόρεσαν ποτέ να δεχθούν το τεχνητά θεωρητικό πνεύμα, ένα είδος πανεπιστημιακής σχολαστικότητας απατηλά επιστημονικής.
Ο Knut Hamsun και o Drieu La Rochelle σαν παράδειγμα συχνά στα σατυρικά τους ρομάντζα ειρωνεύονται τους διανοούμενους.
Το λάθος που αποδόθηκε στους συγγραφείς αυτούς ήταν ότι ταύτισαν την κριτική τους, ένα είδος διανοουμενίστικης σοφιστείας με τον απάνθρωπο αντι-διανοουμενισμό των εθνικοσοσιαλιστών.
Μπορεί να γίνει αρκετά μεγάλη συζήτηση αναφορικά με την στάση των φασιστικών κινημάτων απέναντι στη θρησκεία και στο χριστιανισμό.
Σχετικά με την συμπεριφορά των φασιστών διανοουμένων είναι ξεκάθαρο ότι είχαν γοητευθεί από την καθαρά παγανιστική μορφή των φασιστικών κινημάτων λίγο πολύ όπως ο Julius Evola στην Ιταλία.
Βέβαια υπήρξαν και καθολικοί όπως ο Robert Brasillach και o Alphonse de Cháteaubriant που έδειξαν την συμπάθεια τους στο φασισμό, όμως ο καθολικισμός τους είχε μέσα του κάποια παγανιστικά στοιχεία.
Στη Φιλανδία τα κινήματα της άκρας δεξιάς είχαν ένα ισχυρότατα λουθηριακό χαρακτήρα- αυτό εξηγεί το λόγο για τον οποίο έβλεπαν τον φασισμό σαν προπύργιο ενάντια στον άθεο κομμουνισμό: Στις μεγάλες όμως Ευρωπαϊκές χώρες ο παγανιστικός πυρήνας της φασιστικής ιδεολογίας είναι καλύτερα θεατός.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ορισμένοι Γάλλοι φασίστες συγγραφείς, όπως o Drieu La Rochelle και o Lucien Rebatet, ονειρεύθηκαν ένα αρρενωπό καθολικισμό, ένα καθολικισμό των Σταυροφοριών και των μεσαιωνικών καθεδρικών ναών. Οι διανοούμενοι που αναζητούν συχνά ένα μυστικισμό, μια επίγεια Θρησκεία σαν κι αυτή που ο Knut Hamsun ενσαρκώνει στο μυστικισμό της φύσης, γοητεύθηκαν από μια ηθική νιτσεϊκού τύπου.
Σχεδόν όλοι έχουν διαβάσει το «Πέραν του καλού και του Κακού» του Nietzsche. Παρά το γεγονός ότι ο εθνικοσοσιαλισμός μερικές φορές κατέληξε να αντιπροσωπεύει ένα μικρό-αστικό πουριτανισμό, ο φασισμός ήταν για τους διανοούμενους , πάνω απ' όλα μια ηθική της ζωτικότητας που δυσπιστεί σε κάθε πουριτανισμό και σε κάθε μοραλιστική νουθεσία.
Αυτός ο νιτσεϊκός επηρεασμός δεν αποκλείει πάντα κάποιο ουμανιταρισμό που είναι χαρακτηριστικός στα έργα του Knut Hamsun, του Brasillach, του Alphonse de Cháteaubriant και των πολυάριθμων συγγραφέων που επηρεάστηκαν από τον Φασισμό....
Ο φασισμός αυτών των συγγραφέων δεν στάθηκε ένα φαινόμενο απλά πολιτικό. Σε πολιτικό επίπεδο δεν είναι καθ' ολοκληρία φασίστες. Στα έργα τους μπορούμε να βρούμε ιδέες εθνικιστικές, κοσμοπολίτικες, ειρηνιστικές και ακόμη αντιρατσιστικές. Το συντεχνιακό σύστημα των φασιστικών κινημάτων δεν επηρέασε τόσο πολύ τους διανοούμενους αυτούς. Δεν θεωρούσαν πρωταρχικού ενδιαφέροντος το πολιτικό πεδίο. Εκείνο που τους οδήγησε στο φασισμό ήταν η ίδια η αντίληψη που είχαν για τον κόσμο, μέσα από μια διαδικασία ταύτισης που καμιά φορά ήταν απατηλή.
Ο δικός τους φασισμός υπήρξε κύρια μέσα από την υποκειμενική καλλιτεχνική τους φαντασία Με την πολιτική τους ενασχόληση θέλησαν να δώσουν μαρτυρία υπέρ μιας συγκεκριμένης κλίμακας αξιών: η καλλιτεχνική τους διαίσθηση τελικά κατάφερε να τους απογοητεύσει.
Για του Knut Hamsun ο εθνικοσοσιαλισμός π.χ. ήταν μία εκδήλωση ζωτικότητας, μια πιθανή αναγέννηση του απειλούμενου από μια πλουτοκρατική δημοκρατία και ένα τυραννικό κομμουνισμό, δυτικού πολιτισμού.
Όπως και οι άλλοι, έτσι κι αυτός ονειρεύτηκε ένα καινούργιο αυθεντικό αντιυλιστικό αίσθημα της ζωής, που ήξερε να προστατεύει τόσο το ανορθόλογο όσο και το ενστικτώδες.
Ήλπισε ότι ο φασισμός θα κατάφερνε να αποκαταστήσει τις φυσικές ιεραρχίες, ένα υγιή τρόπο ζωής, φυσικό και αγροτικό.Μέσα από την αφέλεια του καλλιτέχνη, ήλπισε ότι ο φασισμός θα κατόρθωνε να διορθώσει τα ελαττώματα της δημοκρατίας, δίχως να αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο που ο εθνικοσοσιαλισμός και ο φασισμός αντίθετα μπορούσαν να υποβάλουν ορισμένες από τις εξελίξεις της δημοκρατικής κοινωνίας. Δεν κατάλαβαν ότι όλα αυτά τα φαινόμενα ήταν, στο κάτω κάτω προϊόντα εκείνου του πολιτισμού που τόσο περιφρονούσαν. Η μεγάλη ιδέα οδηγός των συγγραφέων αυτών είναι η άρνηση του υλιστικού ωφελιμιστικού και επιφανειακά ρατσιοναλιστικού πνεύματος του XX αιώνα. Ταυτόχρονα αρνούνται οποιοδήποτε σχήμα ντετερμινισμού. Αντιπροσωπεύουν την αντίδραση ενάντια στη προοδευτική αισιοδοξία, που δεν κατανόησε όσο έπρεπε ότι ο τεχνικός μας πολιτισμός, ο τρόπος ζωής in ange στις μητροπόλεις, η μονόπλευρη εξύψωση της «λογικής» και της «ηθικής αγαθότητας» του ανθρώπου μπορούν να έχουν μια αρνητική επίδραση στον σύγχρονο άνθρωπο.Ο σύγχρονος άνθρωπος κινδυνεύει να ξεχάσει ξανά - εξ αιτίας της εμπιστοσύνης του στη λογική και στους νόμους της ιστορίας, ότι η πραγματική πρόοδος οφείλεται στις ατομικές προσπάθειες.Σ' αυτό το θέμα δεν μπορώ να προχωρήσω σε λεπτομέρειες όμως θα ήθελα να κλείσω με την διαβεβαίωση ότι η θεώρηση του κόσμου έτσι όπως παρουσιάζεται από τους συγγραφείς μας δεν είναι αναγκαστικά φασιστική.
Βέβαια αυτή η θεώρηση του κόσμου οδήγησε σε κάποιες πολιτικές εκδηλώσεις που είναι χαρακτηριστικά φασιστικές, όπως ο αντισημιτισμός, ένας υπερβολικός εθνικισμός, ο μιλιταρισμός αλλά σε καμμιά περίπτωση δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε υπερβολές.
Η πολιτική αξία μιας θεώρησης του κόσμου εξαρτάται από την ιστορική κατάσταση, την κοινωνική προοπτική και από πολυάριθμα στοιχεία πολιτιστικά και ατομικά.Δεν υπάρχει τίποτα  a priori πολιτικό στην κριτική του πολιτισμού που ασκεί ο Knut Hamsun- δεν υπάρχει τίποτα πολιτικό στην εικόνα του ανθρώπου που παρουσιάζει ο Gottfried Benn, δεν υπάρχει τίποτα το πολιτικό στην νιτσεϊκή ηθική που ενσαρκώνεται από τους συγγραφείς μας. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι έκαναν το ίδιο λάθος των πλέον δογματικών μαρξιστών, που έχουν την συνήθεια να διαβεβαιώνουν ότι όλα είναι πολιτικά, ταυτίζοντας την δική τους θεώρηση του κόσμου με την πολιτική, και στη περίπτωση μας με εκείνη την φασιστική.Ο αντι-υλισμός, η ιδέα του εκφυλισμού, ένας κάποιος αντιδιανοουμενισμός. δεν είναι ιδέες αποκλειστικά φασιστικές.Είναι διανοητικές συμπεριφορές που ανιχνεύονται  στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία ήδη κατά την διάρκεια της προφασιστικής περιόδου, και μπορούν να λάβουν πρωτότυπα  πολιτικά χρώματα που εξαρτώνται από ιστορικές, κοινωνικές και διανοητικές παραμέτρους. 
Εάν θεωρήσουμε το έργο του Knutt Hamsun πολιτικά ύποπτο βρισκόμαστε την ίδια στιγμή, μπροστά σε μια παράδοση κουλτούρας το ίδιο ύποπτη. Και καμιά φορά όποιος κηρύσσει πόλεμο ενάντια στο φασισμό κινδυνεύει να τον μετατρέψει σε πόλεμο ενάντια στη Κουλτούρα: σκέφτομαι σαν παράδειγμα την τύχη που είχαν ορισμένα έργα του Drieu La Rochelle, του Celine ή του Ezra Pound. Θεωρώ ότι το λάθος των συγγραφέων μας, ήταν εκείνο της ταύτησις της θεώρησης του κόσμου με την πολιτική. Πραγματικά, είχαν ψευδαίσθηση ότι μπορούσα να ταυτίσουν την κουλτούρα και το πνεύμα με μια ιδεολογία και μια συλλογική δραστηριότητα.


Το κείμενο και με το τίτλο Φασίστες Διανοούμενοι δημοσιεύτηκε σε δύο μέρη στο περιοδικό "Το Αντίδοτο" Τεύχη 16 και 17.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: O ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΩΣ


Ασπαζόμεθα την ιεράν γην της ελευθέρας πατρίδος...
Oι βάρβαροι, αφού εβεβήλωσαν, επυρπόλησαν και εδήωσαν επί τρία και ήμισυ έτη, πιεζόμενοι πλέον από την γενικήν συμμαχικήν νίκην και την εθνικήν μας αντίστασιν, τρέπονται εις φυγήν. Και η Κυανόλευκος κυματίζει μόνη εις την Ακρόπολιν...
Από τα βάθη της Ιστορίας οι Ελληνικοί αγώνες πανηγυρίζουν την επάνοδον της ελευθερίας εις την αρχαίαν πατρίδα της. Και στεφανώνουν τήν γενεάν μας. Διότι ολόκληρος ο λαός μας υπήρξεν αγωνιστής της Ελευθερίας. Δεν ευρίσκεται, ασφαλώς, εις την κατεχομένην Ευρώπην άλλο παράδειγμα, τόσον καθολικής αντιστάσεως, και τόσον ακλονήτου αισιοδοξίας δια την τελικήν Νίκην.
Η Κυβέρνηση Παπανδρέου αμέσως μετά την απελευθέρωση
Αλλά προς σε, περισσότερον, λαέ των Αθηνών, λαέ της περιφερείας της Πρωτευούσης, ανήκει ο εθνικός έπαινος. Εδώ επάλλετο η αδάμαστος καρδία της Ελλάδος. Εδώ ήσαν ευτυχείς, όσοι επροκινδύνευαν και κατεθλίβοντο, όσοι δεν είχαν την ευκαιρίαν να κινδυνεύσουν.....
Και προς σας, Νέοι και Νέαι, εκφράζομεν τον θαυμασμόν μας. Είχατε μεταβάλει εις καθημερινήν συνήθειαν την πρόκλησιν του εχθρού και την περιφρόνησιν του θανάτου. Εμπρός εις τα στόμια των πυροβόλων του εζητωκραυγάζατε την Ελλάδα!
Ολόκληρος ο Ελληνικός λαός, έχει καταστή άξιος της πατρίδος. Με το πέρασμα των καιρών, εις το περίλαμπρον έπος της Αλβανίας θα προστεθή και ο μύθος της καθολικής αντιστάσεως...
Άπειρα όμως υπήρξαν τα θύματα των βαρβάρων... Υποκλινόμεθα ευλαβώς ενώπιον των ονομαστών και ανωνύμων μαρτύρων της Ελευθερίας. Εις την ευγνωμοσύνην του Έθνους, αιωνία θα είναι η μνήμη των...
Και εκτός της δούλης πατρίδος, εις το κοινόν συμμαχικόν μέτωπον της Ελευθερίας, τα τέκνα της Ελλάδος εξηκολούθησαν τον αγώνα.
Και το Πολεμικόν και το Εμπορικόν Ναυτικόν μας επί τέσσαρα έτη μάχονται, προσφέρουν σκληροτάτας θυσίας και επιτελούν ηρωικά κατορθώματα.
Και η απαράμιλλος Αεροπορία μας ευρίσκεται εις την πρώτην γραμμήν και θεωρείται οπό την συμμαχικήν ηγεσίαν υπόδειγμα.
Και ο στρατός μας της Μέσης Ανατολής μας έδωσε το Ελ Αλαμέιν, τον Ιερόν Λόχον και, προχθές, την δόξαν του Ρίμινι.
Η ελευθέρα πατρίς αναμένει με βαθείαν συγκίνησιν τα ξενητεμένα παιδιά της, τα oποία σήμερον με τόσην ακαταμάχητον νοσταλγίαν στρέφουν προς τας ακτάς μας ανυπόμονα τα υγρά βλέμματα των...
Αλλά κατά την ημέραν της μεγάλης αυτής εθνικής χαράς επιθυμούμεν να απευθύνωμεν ευγνώμονα χαιρετισμόν και προς τους Μεγάλους Συμμάχους μας. Υπήρξαν σταθεροί και θερμοί προστάται μας καθ' όλην την διάρκειαν του κοινού αγώνος. Και εις ημέρας δοκιμασίας και εις ημέρας χαράς ευρίσκοντο εις το πλευρόν μας. Όταν ο κατακλυσμός των βαρβάρων εκάλυπτε την πατρίδα μας και οι στρατιώται της Μεγάλης Βρεταννίας εγκατέλειπαν την Ελλάδα, μας υπεσχέθησαν ότι θα επανέλθουν ελευθερωταί. Και σήμερον τηρούν τον λόγον των. Τους εκφράζομεν την βαθυτάτην ευγνωμοσύνην του Έθνους.
1) Ο αγών συνεχίζεται. Αλλά ο αγών συνεχίζεται. Οι βάρβαροι υπάρχουν ακόμη εις την Ελλάδα. Και το μέτωπον της ελευθερίας δίδει την τελευταίαν του μάχην εναντίον του ναζισμού. Εις την τελικήν αυτήν φάσιν του αγώνος της ελευθερίας εναντίον της βαρβαρότητος, κατά την οποίαν ακόμη και οι χθεσινοί ηττημένοι προσπαθούν να παρεμβληθούν παριστάνοντες τους «συνεμπολέμους», η Ελλάς, ο ένδοξος πρωταγωνιστής, δεν δύναται ν' απουσιάση. Μέχρι της τελικής νίκης θα είμεθα συμπαραστάται των Μεγάλων Συμμάχων μας.
2) Η λογοδοσία του παρελθόντος. Η Κυβέρνησις επανερχομένη εις την ελευθέραν πατρίδα, οφείλει να λογο-δοτήση δια το παρελθόν και να χαράξη τας κατευθύνσεις του μέλλοντος.
Αχάριστος είναι σήμερον η αναδρομή εις το παρελθόν. Αρκούμεθα εις την διαπίστωσιν, ότι εκληρονομήσαμεν ερείπια εις την Μέσην Άνατολήν και ένοπλον διαίρεσιν εις την δούλην πατρίδα... Σύμφωνα με τον πικρόν λόγον του ήγέτου της Μεγάλης Βρεταννίας, «η αίγλη της Ελλάδος είχεν αμαυρωθή».
Και σήμερον, η Κυβέρνησις ευρισκομένη ενώπιον του Ελληνικού λαού, έχει το δικαίωμα να διακηρύξη, ότι και η συμμαχική θέσις της Ελλάδος έχει επανεύρει την παλαιάν της αίγλη. Και αι ένοπλοι δυνάμεις μας παλλόμενοι από πίστιν προς την πατρίδα, καθ' ημέραν δοξάζονται. Και η σημερινή πάνδημος συγκέντρωσις αποδεικνύει, ότι έχομεν υπερνικήσει τον εμφύλιον πόλεμον και ότι έχει επιβληθή η ιδέα της Εθνικής ενώσεως. Περισσότερον όμως ενδιαφέρει το μέλλον...
3) Αι κατευθύνσεις του μέλλοντος. Εθνική αποκατάστασις. Από τήν εποχήν του Λιβάνου διακηρύξαμεν, ότι κύριος σκοπός της Κυβερνήσεως είναι η εθνική απελευθέρωσις και αποκατάστασις.Η Εθνική απελευθέρωσις, ευτυχώς, συντελείται. Υπολείπονται ακόμη εις τήν Χώραν μας βάρβαροι, αλλά δεν είναι μακράν η ημέρα της πλήρους απολυτρώσεως.
Οι Βούλγαροι είχαν ελπίσει, ότι με τα τεχνάσματα της τελευταίας στιγμής, θά ήτο δυνατόν να εξαπατήσουν τους συμμάχους και να παραμείνουν εις τα ιερά μας εδάφη. Με το διάταγμα της 28ης Σεπτεμβρίου εξ Ιταλίας, είχαμεν ήδη εξαγγείλει, ότι «απετέλει απόφασιν όλων των μεγάλων συμμάχων μας, και της Μεγάλης Βρεταννίας και των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ρωσίας, όπως οι Βούλγαροι αμέσως, άνευ όρων, και άνευ συζητήσεων, εγκαταλείψουν τα Ελληνικά εδάφη».
Και η διαβεβαίωσίς μας εν τω μεταξύ, έχει επαληθεύσει. Οι Βούλγαροι διετάχθησαν και ηναγκάσθηκαν ν' αποδεχθούν, όπως εντός δέκα πέντε ημερών, εγκαταλείψουν την Μακεδονίαν και την Θράκην εις τας οποίας απεστάλησαν ήδη Υπουργοί, αντιπρόσωποι της Κυβερνήσεως δια την εγκατάστασιν Ελληνικών Αρχών.
Προς τα θύματα των βαρβάρων της Βαλκανικής, τους αδελφούς μας της Μακεδονίας και της Θράκης, είτε ευρίσκονται εις το εσωτερικόν της Βουλγαρίας, είτε εις την ελευθέραν Ελλάδα, είτε παρέμειναν επί τόπου και εδοκιμάσθησαν περισσότερον, η Κυβέρνησις συμμεριζόμενη την βαθυτάτην Εθνικήν των συγκίνησιν, τους παρέχει την διαβεβαίωσιν, ότι θα είναι στοργικός συμπαραστάτης δια την επάνοδον εις τας ερημωθείσας εστίας των και την αποκατάστασιν της οικονομικής των ζωής.
Αλλά σκοπός μας δεν είναι μόνον η Εθνική απελευθέρωσις. Είναι επίσης και η Εθνική μας ολοκλήρωσις. Το Συμβόλαιον του Λιβάνου, το οποίον έχουν συνυπογράψει όλα τα κόμματα, όσα μετέχουν εις την Κυβέρνησιν, ορίζει ως περιεχόμενον του Εθνικού μας προγράμματος «την πλήρη Εθνικήν μας αποκατάστασιν και την πλήρη ασφάλειαν των νέων συνόρων μας».
Η Βόρειος 'Ηπειρος αποτελεί αναπόσπαστον τμήμα της Ελλάδος. Και έχει προσφάτως καθαγιασθή και από τους τάφους των ηρώων μας.
Τα Δωδεκάνησα θα επανέλθουν εις την Ελλάδα. Αλλά υπάρχει επί πλέον και το δικαίωμα της ασφαλείας. Γνωρίζομεν, ότι χωρίς καθολικόν σύστημα ασφαλείας, η τοπική ασφάλεια των συνόρων δεν ημπορεί ν' αποτελέση επαρκή εγγύησιν. Εφ' όσον όμως και μετα την καθιέρωσιν του συστήματος της γενικής ασφαλείας, πρόκειται να διατηρηθούν τα σύνορα των Κρατών, και η Ελλάς θα διατήρηση τα σύνορα της και θα διεκδικήση την πλήρη ασφάλειαν των. Διότι υπέστη εντός μιας γενεάς, τρεις εισβολάς από τους Βουλγάρους και μίαν από τον Ίταλικόν φασισμόν. Και έχει το δικαίωμα, έπειτα από τους αγώνας και τας θυσίας της, να αποκτήση, επί πλέον, το αίσθημα της πλήρους τοπικής ασφαλείας δια το μέλλον...
Ομιλών δια τα Ελληνικά σύνορα της Μακεδονίας, και της Θράκης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχεν είπει: «Η Ελλάς στερείται σπονδυλικής στήλης».
Ήλθεν η ώρα να την αποκτήση...
4) Οικονομική αποκατάστασις. 
Παραλλήλως προς την εθνικήν μας αποκατάστασιν η Κυβέρνησις τάσσει εις τους πρώτους σκοπούς της την μέριμναν δια την οικονομικήν αποκατάστασιν της Χώρας.
Κατά την διάρκειαν της δουλείας καθολική υπήρξεν η κατάρρευσις της Εθνικής μας οικονομίας και απάνθρωποι αι στερήσεις του λαού μας.
Η Κυβέρνησις καθ' όλην την διάρκειαν της παραμονής μας εις το εξωτερικόν κατέβαλεν αδιαλείπτους προσπαθείας δια την εξασφάλισιν επαρκούς βοηθείας προς την Ελλάδα.
Υπεστηρίξαμεν πάντοτε και οφείλομεν να ομολογήσωμεν ευγνωμόνως, ότι εύρομεν πρόθυμον συναντίληψιν εκ μέρους των Μεγάλων Συμμάχων, ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί μίαν από τας περιπτώσεις των κατεχομένων χωρών της Ευρώπης. Αποτελεί μοναδικήν περίπτωσιν και ως τοιαύτη πρέπει να αντιμετωπισθή. Η Ελλάς έχει την προτεραιότητα των υπηρεσιών προς την κοινήν συμμαχικήν υπόθεσιν. Πρώτη αντετάχθη εις τον άξονα, ενώ το μέλλον εφαίνετο σκοτεινόν, και ενίκησε τον Φασισμόν και καθυστέρησε την επίθεσιν του Ναζισμού εναντίον της Μέσης Ανατολής και της Σοβιετικής Ρωσίας. Και τοιουτοτρόπως, ή έσωσε τον πόλεμον, ή εσυντόμευσε την νίκην.
Η Ελλάς έχει επίσης την θλιβεράν προτεραιότητα των θυσιών. Κατάκειται εις ερείπια. Μόνον η ψυχή του λαού μας είναι ορθία, αντέχει και μάχεται...
Δικαιούται επομένως να διεκδικήση και την προτεραιότητα της ανοικοδομήσεως. Η προτεραιότης αυτή μας ανεγνω-ρίσθη κατά την διάρκειαν του πολέμου.
Η άρσις του αποκλεισμού και η αποστολή τροφίμων και φαρμάκων απετέλεσαν πράγματι μοναδικόν προνόμιον της Ελλάδος. Και οφείλομεν εις την προνομιακήν αυτήν μέριμναν των Μεγάλων Συμμάχων, καθώς και του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, δια την οποίαν είμεθα βαθύτατα ευγνώμονες, την επιβίωσιν της φυλής μας.
Την ίδιαν προτεραιότητα ζητούμεν και δια το μέλλον.
Γνωρίζομεν βεβαίως, ότι ο πόλεμος συνεχίζεται και αι μεταφοραί είναι βεβαρυμέναι. Αλλά είμεθα βέβαιοι, ότι η έκ-κλησις της Ελλάδος δια την παροχήν άμεσου επισιτιστικής βοηθείας και περιθάλψεως, καθώς και δια την ταχείαν και πλήρη οικονομικήν της ανασυγκρότησιν, ευρίσκει και πάλιν θερμοτάτην απήχησιν.
Δεν πρόκειται βεβαίως να αποτελέση το ιδεώδες μας η επάνοδος εις την προπολεμικήν μας οικονομίαν. Η Ελλάς ήτο και τότε η πτωχοτέρα Χώρα της Ευρώπης, με το μικρότερον εθνικόν εισόδημα. Οφείλομεν να αποβλέψωμεν δια το μέλλον εις την σοβαράν αύξησιν του εθνικού μας εισοδήματος και ταυτοχρόνως εις την δικαίαν διανομήν του. Το ιδεώδες μας είναι να πραγματοποιήσωμεν συγχρόνως και την οικονομικήν ευημερίαν και την κοινωνικήν δικαιοσύνην. Πιστεύομεν εις την Λαοκρατίαν. Η λαοκρατία δεν σημαίνει μόνον δικαίωμα ψήφου. Σημαίνει επίσης δικαίωμα ζωής, δικαίωμα ευημερίας, δικαίωμα πολιτισμού. Και ο λαός μας με τους απαράμιλλους αγώνας και τας σκληροτάτας θυσίας του κατέκτησε το δικαίωμα να του ανήκη το μέλλον.
Νέος Κόσμος θα υψωθή από τα ερείπια...

5) Θα υπάρξη Κράτος. Αλλά δια την επιδίωξιν και της εθνικής και της οικονομικής αποκαταστάσεως θα χρειασθή το απαραίτητον όργανον: το Κράτος.
Ανήκει δια τούτο εις τους αμέσους και θεμελιώδεις σκοπούς μας η αποκατάστασις της λειτουργίας του ελευθέρου Ελληνικού Κράτους.
Επί μίαν οκταετίαν το ελεύθερον Ελληνικόν Κράτος είχε καταλυθή από την Δικτατορίαν και την Κατοχήν. Ήλθεν ο καιρός να υπάρξη!
Εις τα καθεστώτα του Φασισμού το Κράτος υποτάσσεται εις το Κόμμα. Εις τα ελεύθερα λαοκρατικά πολιτεύματα, το Κόμμα, η Όργάνωσις, υποτάσσονται εις το Κράτος. Εις τα ελεύθερα πολιτεύματα η πλειοψηφία κυβερνά, η μειοψηφία ελέγχει, αλλά το Κράτος, αι Δημόσιοι λειτουργίαι δεν ανήκουν, ούτε εις την πλειοψηφίαν, ούτε εις την μειοψηφίαν. Ανήκουν εις την Ιδέαν της πατρίδος και υπηρετούν το σύνολον τοϋ λαού.
Εις το Κράτος δικαίου κύριος είναι ο Νόμος.
Το Ελληνικόν Κράτος εις το παρελθόν δεν υπενομεύθη μόνον από τον Φασισμόν. Υπενομεύθη και από την συναλλαγήν.
Yπήρξαν εις τo παρελθόν περίοδοι ακμής και περίοδοι πτώσεως του Ελληνικού Κράτους. Η Κυβέρνησις της Εθνικής ενώσεως έχει απόφασιν να επαναφέρη τας λαμπροτέρας ημέρας του. Η τάξις, η προσωπική ασφάλεια και η πολιτική ελευθερία του λαού, θα κατοχυρωθούν. Το σύνθημα θα είναι: Ελευθερία και Νόμος. Διότι τα αιώνια αμετακίνητα συστατικά της αληθούς Πολιτείας είναι η Ελευθερία και η Δικαιοσύνη. Εν τη μερίμνη προς αποκατάστασιν του ελευθέρου Ελληνικού Κράτους, η Κυβέρνησις θα επιδιώξη την ανασύνταξιν των ενόπλων δυνάμεων του Έθνους με κριτήρια αποκλειστικώς Εθνικά και στρατιωτικά, όπως προσδιορίζει το Εθνικόν Συμβόλαιον του Λιβάνου.
Θά αποδοθούν αι δίκαιαι τιμαί εις τους γενναίους αγωνιστάς των ανταρτικών μας δυνάμεων, και τα στελέχη των θα εύρουν την πρέπουσαν θέσιν εις τον ανασυντασσόμενον τακτικόν στρατόν.
Βάσις του Εθνικού μας στρατού δια το μέλλον, όπως συνέβαινεν ανέκαθεν εις την Ελλάδα και όπως συμβαίνει εις όλους τους ελευθέρους λαούς, θα είναι η τακτική στρατολογία. Ολόκληρος ο Ελληνικός λαός διεκδικεί την τιμήν να είναι υπερασπιστής της πατρίδος.
Το γνώριμον κινηματικόν πνεύμα των ενόπλων μας δυνάμεων θα καταλυθή. Θα γίνη συνείδησις και πράξις, ότι ο στρατός δεν βουλεύεται. Βουλεύεται μόνον ο κυρίαρχος λαός, του οποίου την θέλησιν εκφράζει η Κυβέρνησις. Και τας διαταγάς της Κυβερνήσεως εκτελεί ο Στρατός.
Θα γίνη συνείδησις και πράξις, ότι ο στρατός δεν ημπορεί ν' ανήκη, ούτε εις πρόσωπα, ούτε εις κόμματα.
Ανήκει μόνον εις την πατρίδα και υπακούει μόνον εις τας διαταγάς της Κυβερνήσεως. Θα επιδιωχθή επίσης η ανασύνταξις των Σωμάτων της Δημοσίας Ασφαλείας. Και κατά τας δύο περιόδους της δουλείας του Έθνους, της εσωτερικής και εξωτερικής, εις τα Σώματα της Δημοσίας Ασφαλείας και ιδίως εις την Χωροφυλακήν, παρουσιάσθησαν συμπτώματα ηθικής κρίσεως.Δεν έχομεν το δικαίωμα να τα καταδικάσωμεν εν τω συνόλω των, διότι υπήρξαν πολλοί, και αξιωματικοί και άνδρες, οι οποίοι εν μέσω δυσχερεστάτων καταστάσεων, επετέλεσαν μ' όλα ταύτα το εθνικόν των καθήκον. Θα είναι όμως αυστηροτάτη η εκκαθάρισις και ανασύνταξις, ώστε να εμπνεύσουν δια το μέλλον πλήρη εμπιστοσύνην, ότι δεν θα είναι όργανα τυράννων προς δίωξιν των Ελλήνων, αλλά φρουροί της τάξεως και της ασφαλείας των πολιτών.
Θα γίνη επίσης γενική ανασύνταξις των Δημοσίων Υπηρεσιών μας. Και της Δικαιοσύνης, και της Διοικήσεως, και των Πνευματικών Ιδρυμάτων μας, καθώς και των άλλων Οργανισμών Δημοσίου Δικαίου.
Κατά την σκοτεινήν περίοδον της δουλείας του Έθνους, ο Λαός μας υπήρξεν αξιοθαύμαστος. Έδωκεν απαράμιλλα δείγματα ιδεαλισμού και αυτοθυσίας. Αλλά υπήρξε κρίσις της Ηγεσίας.
Η ηγέτις Τάξις, κατά μέγα μέρος, δεν απεδείχθη αξία του λαού. Εις τον καιρόν της Δικτατορίας, και το Πανεπιστήμιον, και ο Άρειος Πάγος και το Συμβούλιον Επικρατείας, καθώς και τα άλλα Ανώτατα Ιδρύματα μας, εκτός ολίγων λαμπρών εξαιρέσεων, περίπου εχρεωκόπησαν.
Επροτίμησαν να γίνουν επαγγελματικά σωματεία, μεριμνώντα δια τα βιοτικά συμφέροντα των μελών των. Και ελησμό-νησαν, ότι η πρώτη αποστολή των Ανωτάτων Ιδρυμάτων, τα οποία εις τας Δημοκρατίας αποτελούν την ηγέτιδα τάξιν, είναι να γίνωνται θεματοφύλακες των όρων της υπάρξεως των ηθικών αξιών του Έθνους.
Και ανήκει εις τους όρους της υπάρξεως εις τας πρώτας ηθικάς αξίας, και η Εθνική και η πολιτική μας ελευθερία.
Δια τούτο, θα προνοηθή ώστε η ηγέτις τάξις, να μη έχη μόνον επαγγελματικήν επάρκειαν. Να έχη κατ' εξοχήν χαρακτήρα. Να έχη υψηλόν φρόνημα. Ν' αποτελήται από Εθνικάς και ηθικάς προσωπικότητας, αι οποίαι θα γνωρίζουν να προ-μαχούν εις τας επάλξεις των ιδεών και να πίπτουν, όταν χρειασθή, και να γίνωνται το παράδειγμα...
6) Oι ένοχοι θα τιμωρηθούν. Αλλά το Κράτος του Δικαίου δεν ημπορεί να θεμελιωθή δια το μέλλον, εάν δεν έχη συντελεσθή η ηθική κάθαρσις του παρελθόντος. Και δια τούτο εκτός των εκκαθαρίσεων των Δημοσίων Υπηρεσιών, εκτός των πειθαρχικών ποινών, θα χρειασθή επίσης και η ικανοποίησις του Εθνικού αιτήματος προς επιβολήν των δικαίων ποινικών κυρώσεων. Το Εθνικόν Συμβόλαιον τοϋ Λιβάνου επαγγέλλεται την επιβολήν σκληρών κυρώσεων κατά των προδοτών της πατρίδος και των εκμεταλλευτών της δυστυχίας του λαού μας. Με το διάγγελμα της 4ης Σεπτεμβρίου, η Κυβέρνησις επανέλαβεν την υπόσχεσιν, ότι «η Εθνική Νέμεσις θα είναι αδυσώπητος».
Και τώρα θα τηρήση την υπόσχεσίν της. Ο νόμος της επιβολής των δικαίων κυρώσεων έχει δημοσιευθή και θα τεθή αμέσως εις εφαρμογήν. Έχουν προνοηθή όλαι αι εγγυήσεις, ώστε να μη μεταβληθή εις όργανον εκδικήσεως και ικανοποιήσεως παθών. Εμπνευστής των ποινών θα είναι η συνείδησις του Έθνους. Δεν πρόκειται βεβαίως εις τήν Ελλάδα, όπως συνέβη εις άλλας χώρας, περί μεγάλου αριθμού ένοχων, περί μερίδων λαού, αι οποίαι ηπίστησαν προς το Έθνος και προσεχώρησαν εις τον κατακτητήν. Εις την Ελλάδα υπήρξε καθολική η πίστις προς την συμμαχικήν υπόθεσιν και ελάχιστα τα περιστατικά της προδοτικής συνεργασίας με τον εχθρόν. Αλλά ακριβώς δι' αυτό, διότι ευρίσκοντο εις πλήρη αντίθεσιν προς το καθολικόν αίσθημα του λαού, θα πρέπει να υποστούν αυστηράν καταδίκην.
Η εκκαθάρισις των ευθυνών του παρελθόντος, θα ικανοποιήση το καθολικόν Εθνικόν και ηθικόν αίτημα, θα εξυγιάνη την ατμόσφαιραν, θα εξατμίση την δικαίαν αγανάκτησιν του λαού και θα θεμελιώση ασφαλέστερον το μέλλον της Εθνικής μας αναγεννήσεως.

7) Ο λαός ανακτά τας ελευθερίας του. Η αποκατάστασις της λαϊκής κυριαρχίας ανήκει κατ' εξοχήν εις τους πρώτους και θεμελιώδεις σκοπούς μας. Ο λαός ανακτά τας ελευθερίας του και γίνεται ο κυρίαρχος της Χώρας του.Η Κυβέρνησις της Εθνικής Ενώσεως, έχει απόφασιν να χωρήση εις την ταχυτέραν δυνατήν ενέργειαν και δημοψηφίσματος και εκλογών συντακτικής συνελεύσεως, καθώς και δημοτικών και κοινοτικών εκλογών. Και αποτελεί ζήτημα τιμής δια την Κυβέρνησιν, όπως η λαϊκή ετυμηγορία εκδηλωθή κατά τρόπον απολύτως γνήσιον. Είναι πλέον καιρός, έπειτα από την μακράν περίοδον της δουλείας, όπως ο Ελληνικός λαός, απηλλαγμένος πάσης υλικής και ψυχολογικής βίας, αποφασίση κυριάρχως και δια το πολίτευμα και δια το κοινωνικόν καθεστώς και δια την κυβέρνησιν της αρεσκείας του, καθώς επίσης και δια τους δημοτικούς και κοινοτικούς άρχοντας του. Δεν ημπορούμεν να προχωρούμεν με τα τεκμήρια του παλαιού παρελθόντος, τα οποία ευλόγως τίθενται υπό αμφισβήτησιν. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη νομιμότητος. Το έθνος χρειάζεται οριστικόν πολίτευμα και λαοπρόβλητον κυβέρνησιν, ώστε ν' αναληφθή μετά σταθερότητος η προσπάθεια της μεγάλης δημιουργίας του μέλλοντος.
8) Η Εθνική ένωσις. Έως τότε, μόνον η Εθνική ένωσις σώζει!
Απέδωκεν ήδη υπέρ του τόπου μέγα αγαθόν. Ηυξήθη το διεθνές κύρος της Ελλάδος και συνετελέσθη η ομαλή μετάβασις από της δουλείας εις την απελευθέρωσιν, η οποία από όλους σχεδόν εθεωρείτο απίστευτος, ώστε σήμερον να προσλαμβάνη περίπου, τας διαστάσεις του «θαύματος». Πρός όλους τους συντελεστάς του, απευθύνομεν δημόσιον έπαινον καί τους εκφράζομεν τας θερμάς ευχαριστίας της Κυβερνήσεως, διότι επειθάρχησαν εις τας εντολάς της και εδικαίωσαν την εμπιστοσύνην της. Παρόμοια θαύματα η Εθνική μας ένωσις θα δυνηθή να επιτέλεση, εάν συνεχισθή με την ιδίαν ειλικρίνειαν και την ιδίαν πίστιν και εις το μέλλον.
Όλοι οι μεγάλοι σκοποί, τους οποίους ανεπτύξαμεν, χωρίς την Εθνικήν ένωσιν, δεν ημπορούν να πραγματοποιηθούν, ενώ με την ένωσιν θα ευοδωθούν ασφαλώς εις τρόπον ώστε από το σημερινόν χάος να προέλθη ένας Νέος Ρυθμός από τα ερείπια της δουλείας, ένας Νέος Κόσμος, άξιος φορεύς της Εθνικής μας αναγεννήσεως. Η εποχή μας ανήκει βεβαίως εις άλλον αιώνα, έχει όμως πολλάς ομοιότητας με την εποχή του 21. Και σήμερον, όπως και τότε, εξερχόμεθα από τον αγώνα πλήρεις από δόξαν, ερείπια και διχόνοιαν. Γνωρίζομεν, που ωδήγησε τότε η διαίρεσις και οφείλομεν να εμπνευσθώμεν από το παράδειγμα, δια να το αποφύγωμεν...
Όταν προ εξαμήνου έφθασα εις Κάιρον, διεκήρυξα ότι μετέβαινα ως σταυροφόρος της Εθνικής μας ενώσεως. Σήμερον επιστρέφων εις την ελευθέραν πατρίδα, επί κεφαλής της Εθνικής Κυβερνήσεως, διακηρύττω και πάλιν, ότι επανέρχομαι σταυροφόρος της Εθνικής ενώσεως. Και είμαι ευτυχής, ότι έχει πραγματοποιηθή. Αλλά πρέπει να διαρκέση μέχρι της λαϊκής ετυμηγορίας, η οποία θα καθιερώση το οριστικόν πολίτευμα και την κυβέρνησιν του μέλλοντος. » Με την ευθύνην του Κυβερνήτου διακηρύττω, και επιθυμώ να γίνη κοινή συνείδησις, ότι χωρίς την Εθνικήν μας ένωσιν, τα υπέρμετρα συμφέροντα του Έθνους και του λαού μας, διατρέχουν τον έσχατον κίνδυνον.
Μόνον η Εθνική ένωσις σώζει.
Αλλά ευτυχώς, δεν υπάρχει κανείς λόγος ανησυχίας. Όλαι αι δυνάμεις αι οποίαι συνεργάζονται εις την Κυβέρνησιν, έχουν αποδείξει, ότι κατέχονται από την πίστιν της Εθνικής ενώσεως.
Και δια τούτο θα διαρκέση.
Και όπως εθαυματούργησε μέχρι τούδε, θα θαυματουργήση και εις το μέλλον.
Λαέ των Αθηνών:
Εορτάζομεν σήμερον την Ανάστασιν.
Με βαθυτάτην συγκίνησιν σου απευθύνω τον εγκάρδιον χαιρετισμόν της πατρίδος.
Και χαιρετίζω επίσης το ηρωϊκόν, μαχόμενον, ελευθερούμενον Έθνος.
Ζήτω η Αιωνία Ελλάς!
Ζήτωσαν οι Μεγάλοι μας Σύμμαχοι!
Ζήτω η Ελευθερία!»

Σάββατο 30 Ιουλίου 2011

ΜΠΕΡΝΑΡ ΣΩ: O ΦΑΣΙΣΜΟΣ

ΜΠΕΡΝΑΡ ΣΩ
ΤΑ
 ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
(ΟΔΗΓΟΣ
ΤΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ
ΑΠΟΔΟΣΗ Α.Σ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΤΑΘΗ Δ . ΠΡΩΤΑΙΟΥ
Ο.Ε.Ε. ΑΤΛΑΣ
ΣΕΛ 390
Στο Φασισμό, τίποτα δεν είναι καινούργιο, εκτός από τις συνθήκες που εφαρμόζονται σήμερα.
Ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Κρόμβελ, ο Ναπολέων, κι' ο Λουδοβίκος Ναπολέων, είναι οι φασίστες ηγέτες περασμένων εποχών, που γι' αυτούς κάνουμε περισσότερο λόγο.
Μα δεν είναι παρά μονάχα τέσσερες μέσα σε τόσους τυχοδιώκτες που κάναν παράνομες επαναστάσεις, αυτά που λέμε πραξικοπήματα, ενάντια στον κυβερνητικό μηχανισμό, που δεν έχει τόση γρηγοράδα, για να βγάζει πέρα τη δουλειά του.
Εδώ κι' εκατό χρόνια, που οι κυβερνήσεις δέν είχαν παρά μονάχα τα αστυνομικά καθήκοντα, κι' η βιομηχανία, η εκπαίδευση, η δημόσια υγεία, ήταν αφημένες στην ιδιωτική επιχείρηση, και στην ελεημοσύνη, δεν παρουσιαζόταν τόση ανυπομονησία, για την αργοκίνητη λειτουργία του κοινοβουλευτικού μηχανισμού και για την αναξιότητα των δημοσίων υπηρεσιών, καθώς γίνεται τώρα, που οι κυβερνήσεις χρειάζεται να ρυθμίζουν δραστήρια κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής.
Σας αφηγήθηκα στο κεφάλαιο 66, (Κομματικό σύστημα) πως στο διάστημα της βασιλείας του Γουλιέλμου στην Αγγλία, το κομματικό σύστημα, που επιβλήθηκε στο Κοινοβούλιο, έκανε τη Βουλή των Κοινοτήτων μια απλή λέσχη, που κουβεντολογούσαν και μηχανορραφούσαν οι πολιτικάντηδες.
Ήταν η Βουλή των Κοινοτήτων ανίκανη να χρησιμοποιήσει μέτρα σαν κι' αυτά π.χ. που χρησιμοποίησε η σοβιετική κυβέρνηση για να σώσει τη Ρωσσία από την ανεργία, από την πείνα κι' από τις άλλες αθλιότητες, που ο καπιταλιστικός πολιτικός κόσμος τις δέχεται σαν Χρόνιες καταστάσεις κι' αναπότρεπτες.
Έγιναν πολλές φορές προσπάθειες να απλωθεί το εκλογικό δικαίωμα, στους αρσενικούς της αστικής τάξης στα 1832, στους αρσενικούς χειρόνακτες στα 1867, και λίγο - λίγο και σ' άλλα κοινωνικά στρώματα μέχρι τα 1918, που το εκλογικό δικαίωμα παραχωρήθηκε και στις γυναίκες, και καθιερώθηκε για πάντα σ' όλους τους ενήλικες στη Μεγάλη Βρεταννία. άντρες και γυναίκες.
Μ' αυτόν τον τρόπο, φτάσαμε στο μεγαλύτερο όριο άσκησης ελέγχου στο Κοινοβούλιο.
Αυτό τελείωσε όλες τις ελπίδες, που στο δέκατο έννατο αιώνα είχαν απομακρύνει την επανάσταση.
Πριν από τα 1832, όλα θα πήγαιναν μια χαρά, όταν ψηφίστηκε ο μεγάλος Μεταρρυθμιστικός Νόμος.
Η απογοήτευση που έσπειρε, γέννησε το άσκοπο χαριστικό κίνημα, που ζητούσε καθολική ψηφοφορία και κάθε χρόνο εκλογές.
Την κατάχτηση του εκλογικού   δικαιώματος από μια μερίδα εργατών στα 1867, την πήρε το κατόπι η εμφάνιση του σοσιαλισμού στα 1889.
Μα και πάλι, έμενε ακλόνητη η πεποίθηση, πως όλα τα κοινοβουλευτικά προβλήματα, θα τα έλυνε με τον πιο καλό, και τον πιο κοινοβουλευτικό τρόπο η κατάχτηση της Βουλής των Κοινοτήτων από ένα κόμμα εργατικό.
Η πεποίθηση αυτή, φούντωσε σαν φωτιά, όταν πριν από τον πόλεμο έγινε η κίνηση για τη γυναικεία ψήφο.
Δεν έχω δει ρήτορες με μεγαλύτερο ενθουσιασμό, με μεγαλύτερη έμπνευση, και συγκεντρώσεις με μεγαλύτερη θέρμη από τις συγκεντρώσεις και τους ρήτορες των «σουφραζετών» αυτής της εποχής.
΄Ηταν τόση μεγάλη η πεποίθηση στη θαυματοποιό δύναμη της ψήφου, που δε μου συχώρεσαν το γεγονός, πως προειδοποίησα τις σουφραζέτες, ότι η παροχή ψήφου στη γυναίκα θα είχε πιθανή συνέπεια τον αποκλεισμό της από το Κοινοβούλιο. Τους είπα ακόμα, πως αυτό που χρειαζόντουσαν ήταν ένας συνταγματικός νόμος, που να ορίζει πως όλες οι δημόσιες: αρχές, θα πρέπει να έχουνε ένα αντιπροσωπευτικό ποσοστό από γυναίκες, ανεξάρτητα αν θάχουνε ψήφο, ή θα ναι χωρίς ψήφο.
0ι πρώτες γενικές εκλογές που έγιναν διάλυσαν τις αυταπάτες των φανατικών οπαδών του κινήματος της ψήφου, γέμισαν ενθουσιασμό τους Συντηρητικούς και τους αντιδραστικούς, που είχαν δεχτεί την παραχώρηση της γυναικείας ψήφου με την προοπτική πως θα βοηθούσε το κόμμα τους.
Όλες οι γυναίκες υποψήφιες που ήταν διάσημες για τους αγώνες τους  αντιμετώπισαν την περιφρόνηση και την ήττα. Κι' ο Σοσιαλιστής ηγέτης, διώχτηκε από την έδρα του στο Κοινοβούλιο, που τη βαστούσε γερά πριν. Κι' αυτό έγινε από την ψήφο των γυναικών.
Μετά τις εκλογές αυτές, το Κοινοβούλιο παρουσίασε αυτό το περίεργο θέαμα, μια συνέλευση του την απαρτίζανε 614 άντρες και 1 γυναίκα, που αντιπροσώπευαν δεκαεννιά εκατομμύρια άντρες και εικοσιένα εκατομμύρια γυναίκες.
Ευτύχημα είναι πως σε πολλά ζητήματα που έχουνε σημασία για τις γυναίκες η παρουσία και μιας μονάχης ακόμα γυναίκας παρουσιάζει μια διαφορά που μονάχα όσοι την παρακολούθησαν έχουνε τη δυνατότητα να την εκτιμήσουν.
Το γεγονός πως το Κοινοβούλιο έχει μια δυσκινησία στη λειτουργία του, και πολλές φορές χάνεται σε παρελκυστικές συζητήσεις, όπου οργανωμένα συμφέροντα αχρηστεύουνε τους νέους πολιτικούς με μεταρρυθμιστικές τάσεις, οδήγησε, πολλούς φιλόδοξους και ευφυείς τυχοδιώκτες στην κατάργηση του. Βέβαια οι δυο Ναπολέοντες πέθαναν εξόριστοι, και το τέλος του Χίτλερ και του Μουσσολίνι και του Κεμάλ και του Σάχη Ριζά είναι άγνωστο. Όμως μένουνε ένα μεγάλο διάστημα πανίσχυροι στην εξουσία.
Ο Κρόμβελ που δεν ήταν φιλόδοξος απατεώνας, μα μεταρρυθμιστής κατάφερε το Κοινοβούλιο να θανατώσει το βασιλιά, ύστερα διάλεξε ένα τόσο καλό Κοινοβούλιο, που το είπαν Κοινοβούλιο των Αγίων, μα το ίδιο έγινε τόσο παράλογο ύστερα, που το κατάργησε και κυβέρνησε μόνος του.
Ο Έμμετ στην Ιρλανδία δοκίμασε να ξεσηκώσει τον Ιρλανδικό λαό, θαρρώντας πως θα τον ακολουθήσει. Ο Ιρλανδικός λαός δεν ξεσηκώθηκε, κι' ο Έμμετ κρεμάστηκε.
Οι δικτάτορες της εποχής μας (1937), ούτε του Έμμετ, ούτε του Κρόμβελ τις αυταπάτες έχουνε. Πρώτα μελετάνε κάθε μέσο προλεταριακής προπαγάνδας οργάνωσης και παράνομης συνομωτικότητας. Η έρευνα αυτή, τους μαθαίνει πως τα προλεταριακά σωματεία, κι' οι ηγέτες τους, είναι ή πραγματικά πολύ, σαν τα εργατικά συνδικάτα, ή αιρέσεις ιδεαλιστών και έξαλλων, που δεν έχουνε ιδέα διοίκησης και είναι τιποτένια η αγωνιστική τους δύναμη, και τσακώνονται μεταξύ τους, σαν τους πρώτους χριστιανούς θεολόγους.
Αυτά τα σωματεία αποτελούνε απελπισμένες μειοψηφίες, από την πλευρά, πως κάποτε θα τους παρουσιαστεί η ευκαιρία, να γίνουν κάτι σπουδαιότερο.
Τί πρέπει να κάνει τότε, ένας Βοναπάρτης, ένας Μουσσολίνι, ένας Χίτλερ, ένας Μουσταφά Κεμάλ, ένας Ριζά Παχλεβί ,όταν φτάνει μπροστά σε μια τέτοια αποκάλυψη;
Η απάντηση είναι εύκολη: να περιφρονήσει όλες τις μειοψηφίες των πολιτικών οπαδών, σαν τους Φιλελεύθερους, τους Ρεμπουπλικάνους, τους Σοσιαλιστές, τους Μπολσεβίκουςσυλλογίστηκε να κάνει συνομωσία ενάντια στο καθεστώς, και που έχει τη γνώμη, πως τα ασήμαντα αυτά σωματεία, θα έπρεπε να τα έχει καταργήσει η αστυνομία.
Η πλειοψηφία αυτή, είναι που πάει κάθε Κυριακή στην εκκλησία φορώντας τα γιορτινά, ή παίζει γκολφ, ή τένις με σπορ κοστούμια.
Είναι η ίδια πλειοψηφία, που τσαλαπατιέται στις στέψεις, στους βασιλικούς γάμους, στις στρατιωτικές παρελάσεις, και κόβονται τα ποδάρια της περιμένοντας ολόκληρες ώρες το λείψανο τού βασιλιά.

Είναι η ίδια πλειοψηφία που θαρρεί πως έχει έναν κώδικα και μια πίστη, και στην πραγματικότητα δεν κάνει παρά ότι κάνουνε όλοι οι άλλοι, και στενοχωριέται όταν κάποιος τραβήξει διαφορετικό δρόμο.
Είναι η ίδια πλειοψηφία, που γυμνάζει το μυαλό της λύνοντας σταυρόλεξα και παίζοντας μπριτζ, και το σώμα της παίζοντας γκολφ, ή τένις και χορεύοντας φοξ - τροτ και ρούμπες, και που το πιο μεγάλο μέρος της δεν κάνει τίποτα απ' αυτά, παρά βγάζει ίσα - ίσα το ψωμάκι του, και ανατρέφει τα παιδιά του ζώντας μια μονότονη ρουτίνα που στα τελευταία χρόνια άρχισε να τη σπάζει λίγο ο ασύρματος.
Εσείς, Έξυπνη Γυναίκα, που τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα, σας ενδιαφέρουνε τόσο, που να σας καταφέρουνε να διαβάσετε αυτό το βιβλίο, γνωρίζετε καλά αυτούς τούς ανθρώπους, που σας κυττάζουνε δύσπιστα και με αντιπάθεια, κι' ακόμα σας θαρρούνε για λίγο παλαβή. Εκτός από την περίπτωση, που ευτυχώς για σας, νοιώθουνε τόσο σεβασμό για οποίον διαβάζει σοβαρά βιβλία, και βλέπουνε σε σας ανώτερες διανοητικές ικανότητες, ώστε αισθάνονται περηφάνεια πού σας γνωρίζουνε χωρίς να ξέρουνε γιατί.
Οι άνθρωποι αυτοί είναι πατριώτες. Δηλαδή νοιώθουνε πως ο Θεός τους έφτιαξε ανώτερους από τους ανθρώπους των άλλων χωρών. Για να διατηρηθεί αυτή η γνώμη διψάνε για δόξα (μια εφεύρεση του Ναπολέοντα), πάει να πει για καινούργιες μάχες, που σ' αυτές νικάνε τα αντρεία παιδιά τους, ή τ' αδέρφια τους.
Την ιστορία την ξέρουμε σα μάχες, που η χώρα τους τις έδωσε νικηφόρα.
Μα δεν είναι ανάγκη να μπω σε λεπτομέρειες, ξέρετε για ποιους ανθρώπους σας μιλάω.
Μ' αυτά καταλαβαίνετε, πως, αν οι κοινοί αυτοί άνθρωποι οργανωθούν πολιτικά, θα ψηφίσουνε με τέτοιον τρόπο, που θα αφανίσουνε τις μικρές ομάδες, και στην ανάγκη θα τις εξοντώσουνε.
Το μόνο που έχει να κάνει ο δικτάτορας, είναι να μεταχειριστεί τους τρελλούς κατά την τρέλλα τους, λέγοντας τους όποια παραμύθια τους αρέσουνε, κι' αυτός θ' ανασκουμπωθεί για να κάνει μεταρρυθμίσεις τέτοιες, που τις χρειάζεται το κοινό μυαλό, και θα σταματήσει τις πιο φανερές καταχρήσεις της άρχουσας τάξης.
Το άλλο μέτρο θα είναι, να ξεφορτωθεί όλες τις οικονομικές οργανώσεις που έχουνε συγκροτηθεί ανεξάρτητα από την εξουσία του. Αυτό το καταφέρνει εύκολα με την απλή βία. Σώματα από αθλητικούς άντρες νέους πολύ, αφοσιωμένους στον αρχηγό θα οργανώσουνε επιδρομές στα πιο αθώα εργατικά σωματεία, ή στις πιο παλιές εργατικές ενώσεις, θα σπάσουνε τα γραφεία τους, τα έπιπλα, θα καταστρέψουνε ότι βρούνε, θ' αδειάσουνε τα χρηματοκιβώτια τους, θα κακοποιήσουνε οποίους βρούνε εκεί, θα πάρουνε τα μητρώα τους , και θα καταδιώξουνε όσους είναι γραμμένοι σ΄αυτά.
H Αστυνομία δε θα κάνει καμιά επέμβαση παρά μονάχα για να τους σώσει από αντίποινα αν χρειαστεί. Μετά από τα γεγονότα αυτά ο Αρχηγός πρέπει ν' αποκαταστήσει την τάξη.

Με την καταστροφή και τη λεηλασία των γραφείων, δε σημαίνει πως θα διαλυθούνε οργανώσεις, ολόκληρες, με κεφάλαια στην Τράπεζα, με επενδύσεις, με υποθήκες και με ρουτίνα επιχειρήσεων.
Μα και στο σημείο αυτό, είναι εύκολη η λύση, ο φασίστας αρχηγός δημεύει τις περιουσίες των οργανώσεων και μεταβάλλει σε κρατικές υπηρεσίες: τις οργανώσεις, κάτω από τον απόλυτο έλεγχο της κυβέρνησης του.
Τις οργανώσεις που έχουνε καθαρά πολιτικό χαραχτήρα, και δέν έχουνε άλλες ασχολίες εκτός από την προπαγάνδα, τις εκμηδενίζει με τη φωτιά και το σίδερο, τις κηρύσσει παράνομες κι' απαγορεύει κάθε τάση ανασυγκρότησής τους.
Ο φασισμός, ξεφορτώνεται και την κομματική αντιπολίτευση, που βάζει ανόητα και παράλογα εμπόδια, και που δίνει όψη στα κοινοβούλια μιας παράταξης ανθρώπων που προσπαθούνε να κυβερνηθούνε και μιας άλλης παράταξης, που προσπαθεί να τους μποδίζει.
Με τέτοιες συνθήκες, είναι πολύ εύκολο σ' ένα Ναπολέοντα να κλείσει ένα κοινοβούλιο, και να ανακηρυχτεί σωτήρας της χώρας του, με πανηγυρικά δημοψηφίσματα.
Το κακό για τις φασιστικές ιδιοφυίες, είναι που δεν είναι αθάνατες και καθώς έγινε και με τους Ναπολέοντες, είναι δυνατό να πέσουνε πριν να πεθάνουνε.
Ακόμα οι φασίστες δικτάτορες, που δεν είναι ικανοί σαν το Μεγάλο Πέτρο, σφάζονται σαν τον Νέρωνα και σαν τον Τσάρο Παύλο, το διάδοχο τής Αικατερίνης.
Το συμπέρασμα που βγαίνει, είναι πως το έθνος έχει ανάγκη ένα Σύνταγμα, που να σιγουράρει την αεικίνητη κυβερνητική λειτουργία, στα μεταξύ δύο ικανών κυβερνητών χρονικά διαστήματα.
Η ιστορία των απόλυτων κληρονομικών μοναρχιών, είναι η ιστορία των κρατών, που βουτιούνται στην αταξία και στη διαφθορά, και που κάπου -κάπου παρουσιάζεται και κανένας ικανός μονάρχης, ή κανένας ικανός κυβερνήτης και σώζει την κατάσταση.
  Κανείς από τους φασίστες δικτάτορες δεν είναι δυνατό ν' απαντήσει στο ρώτημα: «Ποιός θα σας διαδεχτεί;». Κανείς δεν είναι δυνατό να γλυτώσει από τις συνεχείς υπόνοιες για την πνευματική του, υγεία, κι' απ την πεποίθηση, πως κάποτε θαρθεί η ώρα να γεράσει και να πεθάνει.Αυτό δεν τον αφήνει να κάνει μια σίγουρη προοπτική τι θα γίνει μετά .από κείνον.Ύστερα, έρχεται κι' η ρομαντική δίψα για στρατιωτικές δάφνες και για πολεμικές αρετές που οι αρχηγοί πρέπει να ικανοποιούνε και να τάζουνε  πως θα ικανοποιήσουν.
Η Αικατερίνη, στις περιπτώσεις που οι υπουργοί της της δημιουργούσαν φασαρίες, έλεγε, πολύ σοφά από την πλευρά της, «ας τους γλεντήσουμε με κανένα μικροπόλεμο».
Μα και σήμερα, που οι πόλεμοι είναι τόσο καταστρεπτικοί, που ο φόβος που προκαλούνε έχει σηκώσει ένα κύμα ειρηνισμού, οι φασίστες αρχηγοί συνεχίζουνε να φοβερίζουνε, με την κλαγγή των όπλων, καθώς κάναν άλλοτε oι Χοετζόλλερν, και είναι δυνατό, σαν τούς δυο Ναπολέοντες να παίξουνε έναν πόλεμο σαν το τελευταίο ατού που τους μένει. Επειδή οι οπαδοί τους, είναι πολύ αμόρφωτοι και δεν καταλαβαίνουνε τις πολιτικές τους μεταρρυθμίσεις.

Θέλουνε, καθώς λένε oι Ζουλού, να πλύνουνε τα πόδια τους και να αντικρύσουνε τη σημαία τους να κυματίζει θριαμβευτικά πάνω από το πεδίο της μάχης.
Μα όλες αυτές οι αδυναμίες του Φασισμού είναι τυπικές μπροστά στο μειονέχτημά του, που τον αχρηστεύει, και τον κάνει ανίκανο να γλυτώσει το μοιραίο γλύστρημα στην άβυσσο, που στάθηκε μέχρι τα τώρα το τέλος όλου του καπιταλιστικού πολιτισμού.
Για τούς φασίστες, θα πούμε πως γέμισαν τούς χορτασμένους με αγαθά, και τους φτωχούς τους πέταξαν έξω με άδεια χέρια.
Απάνω στη μέθη τής νίκης, και της ηθικής αγανάχτησης τους βάζουνε φωτιά σ' ένα γαλατάδικο, σε μια εταιρία Φίλων, σ' έvα Συνδικαλιστικό γραφείο, σ' ένα τυπογραφείο κομμουνιστικού τύπου, μα ποτέ δε  θα βάζανε φωτιά σε μια βίλλα, σε μια τράπεζα και δε θα πειράζανε ένα συντηρητικό υπουργό.
Κι' αν τους ζητήσετε κάτι τέτοιο, θα σας πούνε τρελλό ή κόκκινο.
Ο Φασίστας Αρχηγός, ο Μαθητευόμενος Μάγος, ο παληός μας φίλος, βρίσκει τον τρόπο να ξυπνήσει τα δαιμόνια, μα δέν ξέρει το ξόρκι να τα σταματήσει.
Μέχρι ένα σημείο, ο Αρχηγός είναι δυνατό να βάλει κάποιον έλεγχο στη Βιομηχανία, είναι δυνατό να αναγκάσει τους πιο φτωχούς εργοδότες, να βάλουνε σύγχρονες μηχανές και να καλυτερέψουνε τις μεθόδους τους, γιατί αυτό τούς ωφελεί κιόλας, τους φτωχούς μόνο εργοδότες θα καταστρέψει, μα αυτή είναι «αμελητέα ποσότητα».
Ίσως να βάλει φόρο στα εισοδήματα τους και στα κέρδη τους, και να τους υποχρεώσει με την τρομοκρατία, να βοηθήσουνε στη συγκρότηση, ενός μεγάλου στρατού, που θα προστατέψει ενάντια στους ξένους αντιφασίστες.Ίσως, να τους κάνει να πιστέψουνε ακόμα, πως αυτό είναι λογικό και κερδοφόρο.Ίσως ακόμα να τους δώσει μια θέση στο κράτος, λέγοντας τα συνδικάτα τους συντεχνίες. Μα οι εργοδότες, δε θα θελήσουνε και δε θ' αφήσουνε να γίνουνε πάρα πάνω από μια βιτρίνα, για στάχτη στα μάτια.
Αν προχωρήσει προς το Σοσιαλισμό, τότε γίνεται πια επαναστάτης Μπολσεβίκος, κι' αυτός, το μεγαλύτερο ατού που έχει, είναι να «σώσει την κοινωνία από τον Κομμουνισμό». Μια λέξη που χαρακτηρίζουμε πια κάθε προλεταριακή κίνηση.
Και μ' όλο που του είναι δυνατό να ωφεληθεί από τη σαστιμάρα, όμως δεν του είναι δυνατό να προχωρήσει πολύ, γιατί η πλουτοκρατία θα τον πετάξει.
Στον κανόνα που λέει πως ο φασισμός είναι εύκολο να ληστεύει όσο του κάνει κέφι τούς φτωχούς, και δεν είναι δυνατό να ληστέψει τους πλούσιους, υπάρχουνε κάποιες παράξενες εξαιρέσεις.
Κάποτε, μια μερίδα πλούσιων γίνεται τόσο πλούσια, πού αν βοηθήσουνε καμπόσες προλήψεις ενάντια τους, για πολιτικούς, θρησκευτικούς, και φυλετικούς λόγους , τότε ο πειρασμός για την αρπαγή είναι τόσο δυνατός που κανένας δεν είναι δυνατό  να του προβάλει αντίσταση.Ο Ερρίκος ο Η' λεηλάτησε τις εκκλησίες κι' αναγκάστηκε να μοιράσει τα πλιάτσικα στους νομάρχες του.
Ο Φύρερ Χίτλερ λήστεψε τους Εβραίους και διάταξε, πως είναι έγκλημα, να είναι κανε!ς Εβραίος, στη Γερμανία.
Κι' εκείνοι κάτω απ την ανάγκη και τη βία παράτησαν τις δουλειές τους, κι' άφησαν τις περιουσίες τους να τις εκμεταλλεύονται οι Γερμανοί κεφαλαιοκράτες, με την ίδια αχόρταγη διάθεση που εκμεταλλευόντουσαν το γερμανικό προλεταριάτο, όπως το εκμεταλλευόταν όμοια, κι' οποιοσδήποτε εβραίος κεφαλαιοκράτης.
Ακόμα, προσπάθησε να ληστέψει και τις εκκλησίες.
Όμως προκαλώντας την έχθρα των Εβραίων, και των πιστών, κλονίζει το αίσθημα της σιγουριάς που θέλουνε να νοιώθουνε οι Εκκλησίες, κάτω από τις συγκεντρωτικές κυβερνήσεις, και ενώ προσπαθεί να οργανώσει μια ευρωπαϊκή καπιταλιστική σταυροφορία ενάντια στη Ρωσσία (η Ρωσσία ο τάφος του μεγαλείου του Ναπολέοντα) ο Φύρερ διατρέχει έναν κίνδυνο που ίσως αποδειχτεί ο αφανισμός του γερμανικού φασισμού.
Κι' ο κίνδυνος αυτός, είναι σίγουρα πολύ πιο φοβερός γι' αυτόν, από τον κίνδυνο που αντιμετώπισε κουρελιάζοντας τη Συνθήκη των Βερσαλλιών και το Σύμφωνο του Λοκάρνο.
Ο Φασισμός κι΄ο Κομμουνισμός έχουνε κάμποσα κοινά σημεία .Κι' οι δύο ξεμπλέκουνε γρήγορα με την Ελευθερία και τη Δημοκτατία όπως τη νοιώθουμε οι φιλελεύθεροι , σαν ελευθερία ανάπτυξης των ικανοτήτων τους , και πιπιλάνε σαν καραμέλλα , το σύνθημα της ελευθερίας , χορτάτες τάξεις που έχουνε γεμίσει  το στομάχι τους με τη μερίδα του λέοντα.
Μα εκείνοι που εγκωμιάζουνε την ελευθερία εκεί που δεν υπάρχει , είναι ανυπόφοροι, σαν εκείνους που εγκωμιάζουνε  την ειρήνη εκεί που δεν υπάρχει.
Το αληθινό αγεφύρωτο χάσμα, που χωρίζει το Φασισμό, από τον Κομμουνισμό , ανοίγεται όχι από τις μεθόδους παραγωγής  και βιομηχανικής πειθαρχίας , μα από το ζωτικό ζήτημα , το βασικό, της μοιρασιάς των εισοδημάτων , που ο καπιταλισμός απέτυχε ελεεινά, κι ο Φασισμός είναι μια αρώστεια που δεν έχει άλλη θεραπεία από τον Κομμουνισμό. 
Και όπως ο Φασισμός σχηματίζει ένα ενιαίο μέτωπο με μια δημόσια προοπτική, είναι προτιμότερος από τον Φιλελευθερισμό.Μα αφού ο Φασισμός διατηρεί την ατομική ιδιοχτησία , θα καταντήσει οπωσδήποτε στον κοινωνικό βούρκο της γενικής φτώχειας  και του τεράστιου πλούτου , της σκλαβιάς και του κηφηνισμού. Και ολοένα πάνω από το κεφάλι του θα κυματίζει η φοβέρα της Προλεταριακής Επανάστασης.



Πέμπτη 28 Ιουλίου 2011

ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ: O ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΝΩΜΑΙ , ΑΘΗΝΑΙ, Τύποις Α. Φραντζεσκάκη & Α. Καϊτατζή, 1924


Η Μεραρχία μου έπρεπε να εκπαιδευθή ούτως, ώστε να διδαχθή τος νέας αρχάς του Μεγάλου Πολέμου και να ασκηθή εις τα νέα πολεμικά μέσα. Ούτως εις την εκπαίδευσιν της Μεραρχίας ταύτης επεδόθην μετά παντός του ζήλου μου, θεωρών πλέον, ότι αι συχναί μεταθέσεις μου ήθελον περατωθή και, εμπολέμου ούσης της καταστάσεως, ήθελον μετάσχει του Μεγάλου Πολέμου μετά της Μεραρχίας μου ταύτης. Εντεύθεν η ιδιαιτέρα μου προσοχή, ήν κατέβαλον προς συμπλήρωσιν της πολεμικής αυτής οργανώσεως και εκπαιδεύσεως, παρά τος αντιδράσεις, αίτινες δεν απολείπουσι συνήθως εκ τής αντιζηλίας των ανωτέρων. Ούτως, όταν εθεώρησα, ότι η Μεραρχία έδει ν' ασχοληθή εις ασκήσεις πολεμικάς, μετά θέματος δηλονότι τακτικού, το Σώμα Στρα τού διέταξε την παύσιν των ασκήσεων τούτων. Πλην τούτων όμως, η πολιτική εκαλλιεργείτο καθ* υπερβολήν εν τω Σώματι τούτω του Στρατού, τω Β'. Ούτω δεν ηκούοντο παρά του Διοικητού αυτού  ή λόγοι πολιτικοί. Ήτο άλλως 
τούτο ευκολώτερον. Η στρατιωτική μουσική επεράτωνε πάντοτε το πρόγραμμα της, οσάκις επαιάνιζεν εις τας πλατείας, δια του ύμνου του Βενιζέλου, ον έπρεπε να ακούσωσιν οι ακροαταί όρθιοι. Οι καθήμενοι αξιωματικοί ετιμωρούντο, εθεωρούντο αντιδραστικοί και κατεδιώκοντο. Ανώτερος αξιωματικός, διοικητής ενός των ύπ' εμέ συνταγμάτων, ασεβήσας εν τω τρόπω, καθ' ον μοι απηύθυνε τας αναφοράς του, ετιμωρήθη υπ' εμού δι επιπλήξεως. Πεποιθώς όμως επί του Βενιζελισμού του, ον άλλως μετήρχετο κατά τρόπον, βλάπτοντα αυτό τούτο το κόμμα, οπερ ήθελε νά υπηρέτηση, ύπέβαλεν άναφοράν παραπόνων εις τό Σώμα Στράτου, όπερ ήρε την διαταγήν μου, ίνα τον ευχαριστήση! Άλλα και αι διώξεις των αντιφρονούντων αξιωματικών εγένοντο κατά τρόπον σκληρόν. Ούτως 80 αξιωματικοί Βασιλόφρονες εκ των εν διαθεσιμότητι τεθέντων Στρατηγών, Συνταγματαρχών και αντισυνταγματαρχών, εστάλησαν εις Ανάφην. Και εκεί, ετίθεντο εν γραμμή, ίνα δώσωσι το παρών, ως εάν ήσαν στρατιώται, υπό πολύ κατωτέρου κατά τον βαθμόν αξιωματικού ή υπαξιωματικού! Άλλους, περί τους 100, είδον διερχομένους εκ Πατρών εστιβαγμένους εντός μικρού ατμοπλοίου και παραπονουμένους, ότι συνελήφθησαν εν Ηπείρω. Εταξίδευον ούτως, ίνα μετενεχθώσιν εις τινα νήσον, χωρίς να έχωσι λάβει μισθόν, τινές δε μάλιστα έχοντες αφήσει και τας οικογενείας των άνευ χρημάτων! Άλλα και εν αυταίς ταις Πάτραις είχε σταλή, δύναμις εκ του επονομασθέντος «Στρατού της Ασφαλείας», όστις επιδεικτικώς διήρχετο τας οδούς, οι στρατιώται αυτού έκαμον ενίοτε έναντι, τών κατοίκων υπερβασίας και πάντως το απόσπασμα εκίνει φυσικώς την δυσαρέσκειαν των εν Πάτραις δύο ολοκλήρων Συνταγμάτων και άλλων μονάδων, εις ας δια του τρόπου τούτου εδηλούτο η έλλειψις της εμπιστοσύνης της Κυβερνήσεως. Ημέραν τινά μάλιστα, στρατιώτης του «Λόχου της Ασφαλείας», χαιρετίσας αξιωματικόν τινα του Οικονομικού και μη αντιχαιρετισθείς υπ' αυτού, τω εζήτησε τον λόγον της παραλείψεως! Ο στρατιώτης μάλιστα δεν ηρκέσθη εις τούτο, επαρουσιάσθη παραπονουμενος προς τον διοκητήν του Λόχου της Ασφαλείας, όστις ικανοποιών αυτόν διέταξε τους άνδρας του, εάν χαιρετίζοντες δεν αντιχαιρετισθώσι παρ' αξιωματικού, να βάλωσι κατ' αυτού!  Η διαταγή αύτη μοι επεδείχθη. Ούτως η διαίρεσις του στρατού εις Βασιλικόν στρατόν, τον μη μεταβάντα εις Θεσσαλονίκην, και στρατόν της «Αμύνης», τον καταρτισθέντα εν Θεσσαλονίκη, οσημέραι καθίστατο αισθητή. Η Κυβέρνησις Βενιζέλου, δυστυχώς, δέν έπαυε πράττουσα παν ό,τι συνετέλει προς εύρυνσιν του χάσματος. Ούτως οι της Αμύνης αξιωματικοί δεν προήγοντο μόνον δια των παραγομένων κενών εκ των αποχωρούντων Βασιλοφρόνων, αλλά εδίδετο εις αυτούς χάριν έτι μάλλον μεγαλύτερας προαγωγής και 14 μηνών επΙ πλέον αρχαιότης. Οι λοιποί αξιωματικοί, είτε ήσαν πράγματι Βασιλόφρονες είτε μη, απεκαλούντο υπό των κορυφαίων του Βενιζελισμού «Φυγόμαχοι του Δεσποτισμού», ως μη μεταβάντες να πολεμήσωσιν εις Θεσσαλονίκην! Έκ τούτων δε κατά εκατοντάδας ετίθεντο εις διαθεσιμότητα! Η πολιτική αύτη της Κυβερνήσεως Βενιζέλου έβλαψεν αυτήν τε και το στράτευμα, όπερ υφίστατο μετά την Επανάστασιν του Γουδί τα πρώτα κτυπήματα, άτινα έμελλον να διασείσωσι τα θεμέλια αύτού. Τα μέτρα ήσαν βίαια και άδικα, αφού πολλοί των καταδιωκομένων δεν ήσαν ένοχοι ουδεμιάς κολασίμου πράξεως. Ο λόγος της εκκαθαρίσεως, όστις εδίδετο, δεν ήτο πραγματικός. Η εκκαθάρισις τουλάχιστον έδει να γίνη δια των Σωματαρχών, οίτινές είχον την εμπιστοσύνην της Κυβερνήσεως, κατόπιν ελέγχου τινός οιουδήποτε. Δεν θέλω να είπω ότι ούτω συντελουμένη η εκκαθάρισις θα ήτο δικαία, αλλά δεν θα ελάμβανον τοσαύτας διαστάσεις αι γενόμεναι καταχρήσεις και υπερβολαί.

Ενθυμούμαι, όταν υπεδέχθην τους κληρωτούς της III Μεραρχίας εν Πάτραις, ούτοι εκ της ισχνότητος και ωχρότητος αυτών εφαίνοντο ως ζώντες σκελετοί εκ της πείνης, ην επέβαλεν εις αυτούς ο εφαρμοσθείς κατά της Ελλάδος συμμαχικός αποκλεισμός του 1917. Κατά τί έπταισαν οι δυστυχείς εκείνοι αγρόται, κατά τί ενείχοντο, εάν η Πολιτική της Ελληνικής Κυβερνήσεως, περί η ς δεν είχον ουδεμίαν ιδέαν, ήτο εσφαλμένη; Η πολιτική Ιστορία του τόπου, όταν γραφή μετά τινα καιρόν ψυχραίμως και αμερολήπτως, θα εξέταση το ζήτημα τούτο ως προς τας Διεθνείς συνθήκας, το δικαίωμα της ελευθερίας των λαών κλπ. Από πραγματικής όμως απόψεως εξετάζων τούτο ερωτώ, ποίον εκ των δύο αδίκων ήτο μεγαλύτερον, η ανειλικρινής Κυβερνητική ή Βασιλική πολιτική ' εκ του ενός μέρους, ή ο αποκλεισμός και η πείνα αφ' ετέρου, όπως εξαναγκασθώσιν οι κάτοικοι να μεταβάλωσι την κρατούσαν πολιτικήν, ανατρέποντες το καθεστώς; Eίvαι όμως εύκολος η παρά του λαού κατανόησις, εν βραχεί μάλιστα χρόνω, της μάλλον αυτώ  συμφερούσης πολιτικής; Και όταν η βία επιβάλληται, δεν είναι επόμενον να γεννηθή και η αντίδρασις; Η Συμμαχική πολιτική εκείνη, δεν ωφέλησε κατ' εμέ, δεν απέβη υπέρ της ισχυροποιήσεως των άλλως τε ανέκαθεν εν τω τόπω κρατούντων φιλοσυμμαχικών αισθημάτων.