Ο Λάμπρος Κατσώνης αγαπημένοι μου σύντροφοι, ήταν θρύλος, ήταν καπετάνιος, ήταν δεινός θαλασσομάχος μα κυρίως ήταν ένας ονειροπόλος Έλληνας της προσφοράς…..Με τη δράση του στις Ελληνικές θάλασσες στα δύσκολα χρόνια 1788-92 υπηρέτησε επάξια τη Ρωσία στη διάρκεια των Ρωσοτουρκικών πολέμων αναγκάζοντας τους Τούρκους να διασπάσουν το στόλο τους και να διατηρούν δυνάμεις στο Αιγαίο, που διαφορετικά θα επιχειρούσαν στον Εύξεινο Πόντο, κύριο θέατρο των ναυτικών επιχειρήσεων…..Όμως ο Κατσώνης πρόσφερε ταυτόχρονα και μοναδικές υπηρεσίες στο υπόδουλο Ελληνικό Γένος. εξυψώνοντας στα μάτια των Ευρωπαίων τους Έλληνες και αναπτερώνοντας το εθνικό τους φρόνημα. Και είναι γεγονός ότι τα κατορθώματά του ενέπνευσαν την επόμενη γενιά, που πραγματοποίησε το Ξεσηκωμό.
 |
| Ο Κατσώνης στη ΣΣΕ |
Γεννήθηκε στη Λιβαδειά το 1752 και στα δεκάξι του χρόνια – άγνωστος ο λόγος, όμως ψιθυρίζεται ότι τσακώθηκε και σκότωσε κάποιον Τούρκο αξιωματούχο της περιοχής- αναγκάστηκε να ξενιτευτεί άρον-άρον παρέα με τον πατέρα του στη βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο…..κι αμέσως ξεκίνησε να εργάζεται στα καράβια.
Στα χρόνια των Ορλοφικών (1) κατατάχθηκε στο Λιβόρνο εθελοντής στις Ρωσικές δυνάμεις και πολέμησε τους Τούρκους στον Α’ Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1769-1774) στην Πελοπόννησο σαν ναύτης…..και λόγω των ικανοτήτων που επέδειξε προήχθη γρήγορα σε υπαξιωματικό…..κι έτσι σύντροφοι άρχισε μια στρατιωτική καριέρα κοντά σαράντα χρόνια στο Ρωσικό αυτοκρατορικό ναυτικό.
 |
| Ο Κατσώνης στη Λιβαδειά |
Μετά την άδοξη κατάληξη των Ορλοφικών και τη λήξη του πολέμου με την υπογραφή της συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (2) το 1774, γύρισε κι εγκαταστάθηκε μαζί με άλλους Έλληνες στην Κριμαία…..Υπεράσπισε την Κριμαία απ’ τους Τούρκους, διεκπεραίωσε μια λεπτή αποστολή στην Περσία, έλαβε ενεργά μέρος στη δημιουργία του Τάγματος της Μπαλακλάβα (3) και στις επιχειρήσεις του οχυρού Οτσακόβ, διακρίθηκε και αμείφθηκε για τη δράση του με συνεχείς προαγωγές μέχρι του βαθμού του Λοχαγού το 1786.
Το 1787 –ακριβώς στο ξεκίνημα του Β’ Ρωσοτουρκικού πολέμου- με πρόταση του Αρχιστρατήγου και διοικητή του Γρηγόρη Ποτέμκιν στην Αυτοκράτειρα Αικατερίνη τη Μεγάλη απεστάλη -ύστερα από δική του πρωτοβουλία κι έντονο και πατριωτικό παρασκήνιο- στη Μεσόγειο με βασική αποστολή τη συγκρότηση και προετοιμασία ναυτικής δύναμης που θα μάχεται τον Οθωμανικό στόλο μέχρι την άφιξη στα νερά της Μεσογείου του Ρωσικού στόλου απ’ τη Βαλτική.....Έφτασε λοιπόν στην Τεργέστη και γρήγορα-γρήγορα με χρήματα πατριωτών ομογενών, δικά του και δανεικά από Ρώσους αξιωματικούς αγόρασε μια μεταχειρισμένη φρεγάτα, την ονόμασε «Αθηνά της Άρκτου» για να τιμήσει την αυτοκράτειρα Αικατερίνη και μαζί με δυο άλλα μικρά πλοία εμπορικά μετασκευασμένα σε πολεμικά ξεκίνησε την κουρσάρικη δράση του και σε διάστημα μικρότερο των τριών μηνών είχε συγκροτήσει ένα μικρό στόλο από δέκα μετασκευασμένα ή αιχμαλωτισμένα καταδρομικά πλοία.
Άποψη της αίθουσας "ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ" του Ιστορικού & Εθνολογικού μουσείου Λιβαδειάς
Τον Φεβρουάριο του 1788 κατέπλευσε στη Ζάκυνθο και σύμφωνα με την περιγραφή του Γάλλου προξένου στα Ιόνια Νησιά Σεν Σοβέ, ο Κατσώνης «δεν εγνώριζε ούτε να διαβάζη, ούτε να γράφη…..αλλ' αυτές οι ελλείψεις γνώσεων αντισταθμίζονταν από μια σταθερότητα, μια δραστηριότητα, μια επαγρύπνηση για κάθε τι που τον περιέβαλλε.»…..και το καλοκαίρι ξεκίνησε τη δράση του στο Αιγαίο. Στις 31 του Αυγούστου κατατρόπωσε τους Τούρκους κοντά στην Κάρπαθο…..κι όταν τον Σεπτέμβριο γύρισε στη Ζάκυνθο να ξεχειμωνιάσει έμαθε τα ευχάριστα…..η αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη τον είχε κάνει Ταγματάρχη.
Με το έμπα της άνοιξης του 1789 ξεκίνησε τις επιχειρήσεις του στις Ελληνικές θάλασσες φτάνοντας μέχρι την Κύπρο και τη Συρία…..κι έγινε ο φόβος κι ο τρόμος των Τούρκων και όσων τους βοηθούσαν. Στις 15 του Απριλίου συγκρούστηκε με τους Τούρκους στο Δυρράχιο και στη συνέχεια κατευθύνθηκε στην Ιθάκη για να βαφτίσει τον γιο του κοντοχωριανού του αρματολού Ανδρούτσου, τον γνωστό απ' τον Ξεσηκωμό, Οδυσσέα.
Μία ακόμα άποψη της αίθουσας "ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ"
του Ιστορικού & Εθνολογικού μουσείου Λιβαδειάς
Όμως ο Ρωσοσουηδικός πόλεμος που μαινόταν στο βορά δεν επέτρεψε την κάθοδο του Ρωσικού Στόλου στο Αρχιπέλαγος κι ο Κατσώνης πολεμούσε τον κοινό εχθρό μοναχός…..με συνεχείς επιτυχίες που «ανάγκασαν» την Μεγάλη Αικατερίνη ν’ αποφασίσει την υπαγωγή του στολίσκου του στις Ρωσικές Ναυτικές δυνάμεις της Μεσογείου (4) προσφέροντας του προστασία, αλλά κυρίως αναγνώριση.
Κι έτσι σύντροφοι μου, τον Ιούνιο του 1789 ο Λάμπρος Κατσώνης έλεγχε τις Κυκλάδες. Είναι γνωστή μάλιστα η επιστολή που έστειλε στις 27 του Ιουνίου προς τους προύχοντες των Κυκλαδόνησων με την οποία τους καλούσε να μην καταβάλουν πλέον φόρους στο Σουλτάνο και να ενεργούν με απόλυτη ελευθερία…..μεγάλες κουβέντες!!!.....Και στις 4 Ιουλίου ναυμάχησε κι αποδεκάτισε μια σημαντική Τουρκική δύναμη στις θάλασσες μεταξύ Σύρου και Μυκόνου…..Εγκατάστησε ναυτική βάση στη Τζια και παντρεύτηκε κιόλας σε δεύτερο γάμο τη Μαρουδιά Σοφιανού κόρη του προκρίτου του νησιού Πέτρου Σοφιανού (5).
Μια ακόμα άποψη από την αίθουσα "ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ"
του Ιστορικού & Εθνολογικού μουσείου Λιβαδειάς
Κι όσο ο Κατσώνης νικούσε κι επιβαλλόταν στο Αιγαίο, τόσο ο Σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίντ σκύλιαζε…..κι έλαβε και μέτρα…..Πρώτα-πρώτα ανάγκασε τον πατριάρχη Νεόφυτο να γράψει γράμμα επίσημο και με βούλες στους νησιώτες με την προτροπή να τον καταδικάσουν και να θεωρήσουν τις ενέργειες του εχθρικές…..κι ύστερα προσπάθησε να τον δωροδοκήσει με μεσολαβητή τον Δραγουμάνο του Τουρκικού στόλου Στέφανο Μαυρογένη…..του πρόσφερε ελευθερία, του δώρισε ένα Ελληνικό νησί, του έταξε να μην ξαναπληρώσει φόρους και του υποσχέθηκε και διακόσιες χιλιάδες χρυσά νομίσματα για να φύγει απ’ το Ρωσικό ναυτικό και κυρίως για να σταματήσει τις καταδρομές του εναντίον των Τούρκων…..Κι ο Κατσώνης –που εν τω μεταξύ είχε προαχθεί σε Αντισυνταγματάρχη- απάντησε με νέες επιχειρήσεις. Έτσι στις 3 Αυγούστου καταδίωξε Τουρκοαλγερινό στολίσκο που συνάντησε στο στενό της Μακρονήσου και τον ανάγκασε να καταφύγει στο Ναύπλιο…..Λίγες μέρες αργότερα όμως παραλίγο να την πατήσει και να συλληφθεί στη Τζια σε επιδρομή είκοσι εξ Τουρκικών πλοίων…..ευτυχώς την κοπάνησε κυνηγημένος στη Μήλο κι οι Τούρκοι -ανενόχλητοι πια- ξεσπάσαν στο νησί και πυρπόλησαν το λιμάνι.
Ο Λάμπρος Κατσώνης
Ιστορικό & Εθνολογικό μουσείο Λιβαδειάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου