Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Επιστροφή

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΣΤΟΥΛΑ ΣΤΟΝ ΟΝΤΕΡ 

Στα τέλη του 1944 η γραμμή του Γερμανικού μετώπου στην Ανατολή ξεκινά από τη περιοχή του Μέμελ στη Βαλτική Θάλασσα, σχηματίζει ένα είδος ευρείας αψίδας γύρω από την Ανατολική Πρωσία , ακολουθεί τον Νάρεβ μέχρι βόρεια της Βαρσοβίας, κατηφορίζει τον Βιστούλα μέχρι το Σαντομίρ, στρέφεται δυτικά στην Σλοβακία ,διασχίζει την Ουγγαρία βορειοδυτικά της Βουδαπέστης και βαθύτερα ακόμη μέσα από τη Σλοβενία,  τη Κροατία και τη Βοσνία με ανατολική και βορειοανατολική κατεύθυνση. 

Η ομάδα Στρατιών "ΒΟΡΡΑΣ" εξακολουθεί να παραμένει αποκομμένη από το υπόλοιπο μέτωπο,με τις πλάτες στη θάλασσα , στο προγεφύρωμα της Βαλτικής(Kurland),24 χιλιόμετρα βόρεια του Μέμελ[1]. Διαθέτει 27 Μεραρχιες υπό την διοίκηση του στρατηγού Σέρνερ. 
Ανάμεσα στο Μέμελ και τα Καρπάθια το Γερμανικό Μέτωπο ξεπερνά σε μήκος τα 700 χιλιόμετρα. Αυτή την τεράστια έκταση η Ανωτάτη Διοίκηση της Βέρμαχτ[2] τη  καλύπτει.  με δύο Ομάδες Στρατιών.   Αριστερά βρίσκεται η  Ομάδα Στρατιών  «KENTPO»[3] υπό την διοίκηση του Στρατηγού Ράινχαρτ. και δεξιά  η   Ομάδα στρατιών «Α" [4] υπό την διοίκηση του στρατηγού Χάρπε.

 Χαμηλά στην  Ουγγαρία τέλος, η Ομάδα Στρατιών "ΣΟΥΝΤ" υπό την διοίκηση του Στρατηγού Βαίλερ  με 38 Μεραρχίες, κλείνει τη Γερμανική διάταξη διατηρώντας παράλληλα την επαφή, στις όχθες του ποταμού Ντράβα, με το νοτιοανατολικό θέατρο του επιχειρήσεων υπό την διοίκηση του Στρατάρχη Κέσερλινγκ (Κροατία- Βόρεια Ιταλία).
Από τη Κουρλάνδη μέχρι το ποταμό Ντράβα 1.800.000 Γερμανοί βρίσκονται αντιμέτωποι σύμφωνα με το Λίντελ Χαρτ [5], με 5.300.000 Σοβιετικούς στρατιώτες...... 

Από τις 164 Μεραρχίες του Ανατολικού Μετώπου οι Στρατηγοί Ράινχαρτ και του Χάρπε διαθέτουν τις  99. Έχουν να αντιμετωπίσουν το κύριο όγκο της  επίθεσης ενός  εχθρού με συντριπτικά υπέρτερες δυνάμεις , που σύμφωνα με μετριοπαθείς  υπολογισμούς περιλαμβάνουν 231 Μεραρχίες πεζικού, 22 Σώματα Αρμάτων  ,29 Ανεξάρτητες Ταξιαρχίες Αρμάτων και 3 Σώματα Ιππικού. "Η σχέσις  υπεροπλίας των Ρώσων έναντι  ημών, ομολογεί ο Γκουντέριαν   ήταν για μεν το πεζικό 11:1, για τα άρματα μάχης  7:1 , για δε τα πυροβόλα 20:1.[8] 
Από Βορρά προς Νότο η τελική διάρθρωση των Σοβιετικών δυνάμεων είναι:
3ο Μέτωπο Λευκορωσίας(Τσερνιακόφσκυ) 

2ο Μέτωπο Λευκορωσίας(Ροκοσόφσκυ)

1ο Μέτωπο Λευκορωσίας(Ζούκωφ) 

1ο Μέτωπο Ουκρανίας (Κόνιεφ) 

4ο Μέτωπο Ουκρανίας (Πετρώφ)

Το σχέδιο του Γενικού Στρατηγείου σχετικά με τις τελικές επιχειρήσεις προς τη δυτική στρατηγική κατεύθυνση διαμορφώθηκε οριστικό στα τέλη Νοεμβρίου του 1944.Ο έγκαιρος προσδιορισμός του στρατηγικού σχεδίου έδωσε τη δυνατότητα στο μέτωπο να μελετήσουν διεξοδικά όλα τα επιχειρησιακά , στρατηγικά πολιτικά και υλικά ζητήματα.Πριν να καταφερθεί το χτύπημα άμεσα στο Βερολίνο , προβλεπόταν να γίνουν  προς τη δυτική στρατηγική κατεύθυνση δύο μεγάλες επιθετικές επιχειρήσεις :η μία στην Ανατολική  Πρωσία με δυνάμεις  του 3ου και 2ου  Λευκορωσικού μετώπου , η άλλη προς την κατεύθυνση  Βαρσοβίας Βερολίνου. Η τελευταία ανατέθηκε  στα στρατεύματα του 1ου Λευκορωσικού και του 1ου Ουκρανικού μετώπου. Το 1ο Λευκορωσικό μέτωπο έπρεπε να καταφέρει χτύπημα  προς τη γενική κατεύθυνση του Πόζναν. Το 1ο  Ουκρανικό μέτωπο  είχε καθήκον  να βγει στον Όντερ (Όντρα) βορειοδυτικά του Γλογκάου (Γκλούκουβ) , Μπρεσλάου(Βρότσλαβ) , Ρατιμπορ (Ρατσιμπούζι).Το 2ο Λευκορωσικό μέτωπο στρεφόταν ολοκληροτικά  κατά της ανατολικοπρωσικής  ομάδας του εχθρού .Οι κύριες δυνάμεις , που έπρεπε να διχοτομήσουν την ομάδα αυτή ,ως τις αρχές Φεβρουαρίου  διεξήγαγον  μάχες στην Ανατολική Πρωσία. Οι στρατιές της αριστερής πτέρυγας του μετώπου αυτού βγαίνουν στον κάτω Βιστούλα, βορειότερα του Μπρόμπεργκ (Μπίντγκος), όφειλαν  να περάσουν  στην άμυνα.Σαν άμεσος επιτελικός σκοπός του 1ου Λευκορωσικού μετώπου καθορίστηκε η διάσπαση της άμυνας του εχθρού ταυτόχρονα  προς δύο κατευθύνσεις  και, συντρίβοντας  την ομάδα Βαρσοβίας-Ράντομ, να βγει  στη μεσημβρινή γραμμή Λότζ. Παραπέρα προβλεπόταν  επίθεση προς τη γενική κατεύθυνση  του Πόζναν  ως τη γραμμή  Μπρομπεργκ (Μπίντγκος)-Πόζναν  και νοτιότερα  για τακτική επαφή  με τα στρατεύματα του 1ου Ουκρανικού μετώπου.Η παραπέρα προέλαση δεν καθοριζόταν  γιατί το Γενικό Στρατηγείο δεν μπορούσε  να ξέρει  από τα πριν  πως ακριβώς  θα διαμορφωθεί η κατάσταση με την έξοδο  των στρατευμάτων του 1ου Λευκορωσικού μετώπου στη γραμμή  Μπρόμπεργκ(Μπίντγκος)-Πόζναν.[9]

Η μεγάλη Σοβιετική επίθεση αρχίζει στις 12 Ιανουαρίου 1945 από το προγεφύρωμα του Baranów με δυνάμεις του 1ου Μετώπου Ουκρανίας [10](Κόνιεφ) .

Υπερβολικά απλωμένο σε μέτωπο 60 περίπου χιλιομέτρων και με σοβαρές απώλειες από το εχθρικό πυροβολικό ,που επαναλαμβάνει τη δράση του με μεγαλύτερη σφοδρότητα, το XLVIII Σώμα Αρμάτων[12] δεν είναι σε θέση να συγκρατήσει την εχθρική επίθεση . Χειρότερα ακόμη, το ΧΧΙV Σώμα Αρμάτων ,μόλις 20 χιλιόμετρα πιο πίσω στη περιοχή του Kielce-Pinczόw που θα μπορούσε να επέμβει για να στηρίξει τον αγώνα του XLVIII Σώματος Αρμάτων παραμένει ακινητοποιημένο . Κάτω από αυτές τις συνθήκες η 4η Στρατιά Αρμάτων του Στρατηγού Fritz-Hubert Gräser, περιμένει στωικά τα χειρότερα.

Στις 13 μια καινούρια σοβιετική επίθεση  εκδηλώνεται από τα προγεφυρώματα του Magnuszew[15] και του Pulawy[16] ανάμεσα σε Baranów και Βαρσοβία. Στόχος  της οι  δυνάμεις της 9ης Γερμανικής Στρατιάς (φον Λούτβιτς). Ο αγώνας  4 Σοβιετικών Στρατιών  του 1ου Μετώπου Λευκορωσίας (Žukov) εναντίον μόλις 5 Γερμανικών Μεραρχιών είναι άνισος και η 9η Γερμανική στρατιά παραχωρεί έδαφος. Εκμεταλλευόμενος τη κατάσταση ο Ζούκωφ στο τέλος της ημέρας δίνει εντολή στα τεθωρακισμένα του να κινηθούν η μεν 1η Στρατιά Αρμάτων της Φρουράς στον άξονα Kutno - Poznan και η 2η Στρατιά Αρμάτων της Φρουράς  στον άξονα Gostynin-Inowroclaw.

Στο μεταξύ νοτιότερα, στο τομέα της 4ης Στρατιάς Αρμάτων τα πράγματα βαδίζουν καλύτερα για τους Σοβιετικούς. Τα τεθωρακισμένα του Leljušenko αφήνοντας πίσω τους το Nida πλησιάζουν το Kielce όπου εξακολουθεί να παραμένει το ΧΧΙV Panzerkorps (16η και 17η Μεραρχίες Αρμάτων) ενισχυμένο με την 20η Panzergrenadier-Division και αρκετά άρματα ανάμεσα στα οποία  Tiger II, στις διαταγές του Στρατηγού Walther Nehring. Διαφαίνεται καθαρά ότι ο κύριος στόχος του Κόνιεφ είναι ο ποταμός Όντερ μεταξύ Μπρεσλάου και Γκλογκάου.

Την 13ην Ιανουαρίου οι Ρώσοι επέτυχαν εις τον τομέαν διασπάσεως  δυτικώς του Μπαρανόβ , εδαφικά κέρδη  προς την περιοχήν Κήλχε και εκείθεν  προς βορράν. Δια πρώτην φοράν  παρουσιάσθηκαν στο μέτωπο η 3η και η 4η σοβιετικές τεθωρακισμένες στρατιές της Φρουράς. Ο ολικός αριθμός των εχθρικών δυνάμεων εις τον τομέα αυτόν , ανήρχετο εις 32  μεραρχίες πεζικού και 8 Σώματα τεθωρακισμένων. Επρόκειτο περί της μεγαλυτέρας  συγκεντρώσεως δυνάμεων  εντός του μικροτέρου χώρου από της αρχής του πολέμου.[19]

Στις 14 Ιανουαρίου το Μέτωπο επεκτείνεται ακόμη βορειότερα  με την επέμβαση του 3° Μετώπου Λευκορωσίας (Ivan Cerniakovskij).

4 Στρατιές δύο Σώματα Αρμάτων και με εφεδρεία την 11η Στρατιά της Φρουράς  στρέφονται εναντίον της Ομάδας Στρατιών του Ράινχαρτ  με εμφανή πρόθεση  ν' ανοίξουν δρόμο προς Insterberg και Königsberg για  να απομονώσουν τη 4η Στρατιά από τη 3η Στρατιά Αρμάτων . Αυτή τη φορά η αντίσταση των Γερμανών αιφνιδιάζει .Τα οχυρά σε συνδυασμό με τη μορφολογία του εδάφους αποτελούν δυσάρεστη έκπληξη που γίνεται ακόμη μεγαλύτερη όταν εκδηλώνονται οι πρώτες ισχυρές αντεπιθέσεις . 

Υποσημειώσεις

[  1] 
[  2](O.K.W.) Obercommando Wehrmacht: 'Ανωτάτη διοίκη­ση  της Βέρμαχτ 

[  3] H Ομάδα Στρατιών "ΚΕΝΤΡΟ" περιελάμβανε τη 2η Στρατιά (Βάις), την 4η Στρατιά (Χόσμπαχ) και τη 3η Στρατιά Αρμάτων (Ράους)

[  4] Η Ομάδα Στρατιών Α περιελάμβανε τη 1η Στρατιά Αρμάτων (Χαινρίτσι), 17η Στρατιά (Σουλτς) 4η Στρατιά Αρμάτων (Γκραίζερ) ,9η Στρατιά (φον Λούτβιτσ) 

[  5] 

[  6] Josef Harpe

[  7] 

[  8] Χ. Γκουντέριαν: Αναμνήσεις ενός στρατιώτου σελ.379

[  9] Γ. Ζούκωφ: Αναμνήσεις και στοχασμοί Τόμος β σελ.

[10]

[11]

[12]. 

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]Χ. Γκουντέριαν: Αναμνήσεις ενός στρατιώτου σελ.389

[20]

[21]

[22]

[23]

[36]Walther Kurt Josef Nehring (Stretzin, 15 Αυγούστου 1892 – Düsseldorf, 20 Απριλίου1983)