Οι χρονικογράφοι του 19ου αιώνος αναφέρουν δύο περιπτώσεις κατά τας οποίας Αγγλίδες γυναίκες ηγοράοθησαν από τους άνδρες των εις την αγοράν. Η μία γυναίκα ωδηγήθη εκουσίως εις την αγοράν, συρομένη από τον λαιμόν με ένα «καπίστρι» ηγοράσθη αντί μισής κορώνας και ωδηγήθη έως το σπίτι του νέου συζύγου της. Την άλλην, την ηγόρασεν ένας ξενοδόχος δια να υπηρετή εις το πανδοχείον του.
Δεν ημπορούμεν να είπωμεν ότι η μέθοδος αυτή ήτο στερεότυπος όσον αφορά την κοινωνικήν μεταχείρισιν της γυναίκας προ εκατονταετίας. Δεν ήτο όμως την εποχήν εκείνην η γυναίκα απεριορίστως κτήμα του ανδρός;
Ο άνδρας ελέγχει τας προσωπικάς υποθέσεις της, της διαγράφει τα όρια που δεν δύναται να υπερπηδήση, αντλεί δύναμιν από το πανάρχαιον δίκαιον του ισχυροτέρου, που θέτει το θήλυ υπό την ανδρικήν εξουσίαν.
Με την Γαλλικήν επανάστασιν, δηλαδή προ της εκρήξεως ακόμη της Γαλλικής επαναστάσεως, αρχίζει σιγά σιγά να συντρίβεται αυτή η «σκλαβιά της γυναίκας».
Μια νέα κοσμοθεωρία, η επικρατήσασα αρχή της σχέσεως φύσεως και ανθρώπου συνέβαλεν εις την διάσπασιν των τειχών της δουλείας: η διδασκαλία περί ισότητος.
Επί της βάσεως της ισότητος αυτής προσεδόθη εις την γυναίκα νέα αξία και θέσις. Δια της ενεργητικής στάσεως αυτών τούτων των γυναικών αρχίζει η απελευθέρωσίς των.
Ο αγών ούτος του θηλυκού γένους απέβλεπεν εις την εξασφάλισιν των αυτών δικαιωμάτων με τον άνδρα. Χωρίς αμφιβολίαν τούτο εσήμαινεν επανάστασιν εις τον τρόπον της ζωής μας, που κατά τας παρελθούσας δεκαετίας έφερεν προς εσωτερικήν κρίσιν, δεδομένου ότι ανεπτύχθη παραλλήλως προς τον Φιλελευθερισμόν. Διότι ναι μεν η γυναικεία επανάστασις του παρελθόντος αιώνος συνέτριψεν αναμφιβόλως την «άλυσσον εκείνην των δεσμών», ήγειρε όμως ακόμη μεγαλειτέρας αξιώσεις ισχύος. Την εποχήν εκείνην εχρειάσθη μεγάλη προσωπική γενναιότης εκ μέρους των «σκαπανέων» της επαναστάσεως, όπως π.χ. υπό της πρώτης Γερμανίδος ιατρού δόκτορος Τιμπούρτσιους, η οποία εσπούδαζεν εις το ανατομείον από κοινού με τους άλλους άρρενας σπουδαστάς. Και η γενναιότης της αυτή παρέσχε την εποχήν εκείνηγ πλούσιον υλικόν εις τα ειρωνικά σχόλια των εφημερίδων, εκτός της θυμηδίας που προεκλήθη εις το Ράιχσταγ όταν εμνημονεύθη το αξιοσημείωτον τούτο γεγονός.
Κεντρικόν σημείον της γυναικείας κινήσεως εν Ευρώπη, ήτο η εξωτερική υλική ανεξαρτησία από τον άνδρα, σκοπός, τον οποίον η γυναίκα επλησίασεν αναμφιβόλως δια της βιομηχανοποιήσεως. Η αυτοπεποίθησις της γυναικός ανηψώθη και η απόδειξις των προσόντων της απεδείχθη. Πρόκειται περί γεγονότος που θεωρούμεν σήμερον πλέον ως αυτονόητον.
Εάν η γυναίκα ηρκείτο εις τας επιδιώξεις αυτάς, θα επετρέποντο ίσως αι κρίσεις εκείναι, που προήλθον από μίαν τοιαύτην εξέλιξιν. Αλλά η γυναίκα εζήτει ολονέν περισσότερα: πάντοτε επανήρχετο το αιώνιον πρόβλημα της γυναικοκρατίας που αναφέρεται εις την ιστορίαν των μεγάλων πολιτισμένων λαών.
Εζήτει την προς τον άνδρα εξίσωσιν εις όλα τα επίπεδα. Τοιουτοτρόπως ανεπήδησεν η γελοία εκείνη ύπαρξις της Σουφραζέττας, το θήλυ που απεχθάνεται το νοικοκυριό, αναμασσά επιστημονικάς γνώσεις, πολιτικολογεί ή συγγράφει. Η σουφραζέττα απεμακρύνετο και εξωτερικώς κατά το δυνατόν από το τύπον του γένους της, ενεδύετο κατά το ανδρικόν πρότυπον, έκοβε τα μαλλιά της ανδρικά, εν γένει δε έδιδεν εις όλα τον ανδρικόν τόνον. Εζήτει να έχη ελευθέραν γνώμην εις την επιστήμην, την πολιτικήν και το δίκαιον, παραλλήλως δε ενεφανίσθη και η απαίτησίς της περί ελευθερίας εις τον έρωτα, που εύρε το κορύφωμα της εις την θέσιν που έλαβεν η υπέρ των γυναικείων δικαιωμάτων πρωτοπόρος Ανίτα Λούγκσμπουργκ: « Η γυναίκα που έχει συναίσθησιν της αξιοπρεπείας της δεν ημπορεί να ανεχθή τον νόμιμον γάμον».
Εδώ διακρίνει τις τας ρίζας από τας οποίας προήλθεν η γυναικεία απελευθέρωσις: πρόκειται περί απεριορίστου ατομισμού, που έθετε πρωτοφανείς απαιτήσεις.
Τελευταίος σκοπός ήτο η άλωσις του κράτους, η πλήρης δηλαδή εξίσωσις δικαιωμάτων και όσον αφορά την πολιτικήν!
Γνωρίζομεν πρωτογόνους λαούς ανάμεσα εις τους οποίους αι γυναίκες ομιλούν την ιδιαιτέραν των γλώσσαν που οι άνδρες δεν εχρησιμοποίησαν ποτέ. Είναι μία απόδειξις του ιδίου προσωπικού κόσμου των γυναικών, που έρχεται μεν εις επαφήν με τον κόσμον των ανδρών, χωρίς όμως να εξομοιούται. Η γλώσσα αυτή των γυναικών μας φαίνεται ως σύμβολον του φυσικού χωρισμού των δύο φύλων από την ΰπαρξιν του ανθρωπίνου γένους. Η κίνησις δια την απελευθέρωσιν της γυναίκας δεν ηθέλησε ποτέ να αναγνωρίση ότι εις άλλα ευρύτερα επίπεδα και υπό άλλην έννοιαν θα υπάρχη πάντοτε μία τοιαύτη «γλώσσα των γυναικών».
Παντού όμως εις τον κόσμον, όπου συνεκροτήθη μία οιαδήποτε τάξις, όπου κράτη, κοινωνικαί μορφαί και πολιτισμοί εγεννήθησαν, υπήρξαν αποτέλεσμα της αποκλειστικής δραστηριότητος του ανδρός. Εις τα έργα αυτά αφιέρωσε τας δημιουργικάς δυνάμεις του. Όλαι αι προσπάθειαι προς καθιέρωσιν της γυναικείας κυριαρχίας προσέκρουσαν εις το γεγονός ότι δια λόγους φυσικούς δεν είναι δυνατή η κυριαρχία αύτη. Η γλώσσα των γυναικών εις την αρχέγονόν της δημιουργίαν είναι ακατανόητος από τον κόσμον των ανδρών. Αι Ηνωμέναι Πολιτείαι παρεχώρησαν εις τας γυναίκας μίαν κακώς νοουμένη «ισότητα δικαιωμάτων», με το γεγονός δε αυτό υπογράμμισαν την ανικανότητα των να συμβάλουν ενεργώς εις την δημιουργίαν πολιτισμού. Ο άνδρας είναι δημιουργός ιστορίας, το θήλυ είναι ο αιώνιος δημιουργός των νέων γενεών. Η σουφραζέττα προσεπάθησε να εξέλθη του γυναικείου κόσμου και να δημιουργήση μέσα εις το πλαίσιον του ανδρικού φύλου ίδιον δίκαιον -πράγμα που θα ημπορούσαμε επιτυχώς να παραβάλωμεν με ένα παιδί Ευρωπαίων που το παραδίδομεν εις τους Κινέζους προς ανατροφήν δια να δημιουργήσωμεν έναν Κινέζον. Το αποτέλεσμα ήτο ότι προέκυψε μία ύπαρξις χωρίς γένος, η οποία εις την γυναικείαν γλώσσαν ήτο ή και από σκοπού έγινε ακατανόητος, απομακρυνθείσα του ιδίου κόσμου.
Κατά τον τρόπον αυτόν η λιμπεραλιστική εποχή έθραυσε την άλυσσον των δεσμών, με τα οποία η γυναίκα ήτο εξηρτημένη από τον άνδρα, παρά ταύτα όμως δεν επέτυχεν αύτη την αληθή ελευθερίαν της. Ο μητριαρχισμός απέτυχεν. Βεβαίως ο 19ος αιών εχάρισεν εις την γυναίκαν νέας κοινωνικάς παραχωρήσεις. Ως εργάτρια κατέστη αντικείμενον εκμεταλλεύσεως του καπιταλισμού η έννοια «υποστήριξις της μητρός» ήτο άγνωστος και η ελευθερία εις τον έρωτα κατέστησε την γυναίκα υπό νέαν μορφήν εκουσίαν σκλάβαν του ανδρός. Εάν σήμερα η Ευρώπη βαδίζει τον δρόμον που οδηγεί προς μίαν νέαν κοσμοθεωρίαν και θέλη να επαναδώση τα δικαιώματα εις την φυσικήν και δημιουργικήν τάξιν, πρέπει επίσης να δείξη και τον δρόμον που ημπορεί να ακολουθήση η γυναίκα με το αίσθημα ότι θα βαδίση προς μίαν νέαν ελευθερίαν.
Έναντι του ανδρός η ώριμος γυναίκα πρέπει να κατέχη κάποιαν ικανότητα εξελίξεως - με άλλους λόγους: η γυναίκα ημπορεί να φθάση τα ανώτατα όρια εξελίξεως μόνον εκ παραλλήλου προς τας απαιτήσεις της μητρότητος. Ο άνδρας δεν θα ήτο εις θέσιν να φέρη το βάρος αυτό. Η γυναίκα αντιθέτως διαθέτει φυσικάς προς τούτο ικανότητας, αι οποίαι αποτελούν το μοναδικό θαύμα της γυναικείας ζωής.
Αυτήν όμως την νεανικότητα που έχει ανεξαντλήτους ικανότητας εξελίξεως ημπορούμεν να την ίδωμεν καθαρά, εάν πάρωμεν τρεις αντιπροσωπευτικάς φωτογραφίας του ανδρός, της γυναικός και ενός δεκαετούς παιδιού και τας παραβάλωμεν. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου δεικνύουν καθαρώτατα την ομοιότητα μεταξύ παιδιού και γυναικός.Ο άνδρας αναλόγως προς την βιολογικήν του κατάστασιν, φαίνεται ώριμος.
Η σύγκρισις μεταξύ νεανίου και γυναικός μας αποκαλύπτει ολόκληρον το μυστικόν των ικανοτήτων του θήλεος.
Μία μητέρα με έξη παιδιά εις διάστημα είκοσι ετών επανηύρε το βάρος του σώματος της τρεις φοράς. Τας προς τούτο ικανότητας από σωματικής απόψεως τας αντλεί από τα υπόλοιπα της ζωτικότητός της, την οποίαν μεταβιβάζει εις τα τέκνα της. ·».
Εδώ αναγνωρίζομεν την δημιουργικήν, παναρχαίαν και
μεγαλυτέραν αποστολήν της γυναικός, την οποίαν ο άνδρας οφείλει μετά προσοχής να παρακολουθή, εάν θέλη να βοηθήση την γυναίκα εις το να εύρη τον δρόμον μιας νέας εσωτερικής και εξωτερικής ελευθερίας.
Η βαθυτέρα μεταμόρφωσις της γυναίκας από της απόψεως της κοινωνικής της θέσεως έλαβε χώραν εις τας βιομηχανικός πόλεις. Εν αντιθέσει προς τους αγρότας, oι βιομηχανικοί εργάται είναι χωρισμένοι εις δύο κόσμους: Ο ένας είναι του ανδρός που περικλείεται από τους τοίχους του εργοστασίου, ενώ ο άλλος είναι το σπίτι, όπου διοικεί η γυναίκα και μάλιστα κατά τρόπον, που δεν έγινε ποτέ αισθητός από τους αγρότας. (Το γεγονός ότι τώρα κατά τον πόλεμον μετεβλήθησαν τα πράγματα δεν αλλάζει καθόλου τας θεμελιώδεις αυτάς αρχάς). Ο αγρότης εις το κτήμα του είναι ο κύριος της ζωής και της εργασίας. Ο εργάτης παv ότι ευρίσκεται εκτός του κύκλου της εργασίας του, το αφήνει εις την γυναίκαν του. Αυτή τον αντιπροσωπεύει ενώπιον των δημοσίων αρχών, είναι η κυρία του σπιτιού, συγκατοικούσα με τους συγγενείς της. Δια τον αγρότην οι συγγενείς του ανδρός παίζουν τον σημαντικώτερον ρόλον και είναι εκείνοι οι οποίοι συνήθως επισκέπτονται το υποστατικόν. Η μητέρα της γυναίκας, η γιαγιά δηλαδή, παίζει μεγαλύτερον ρόλον εις την ανατροφήν των παιδιών του εργάτου παρά η μητέρα του συζύγου.
Η μεταμόρφωσις αυτή της γυναίκας παρατηρείται καθαρά από της αρχεγόνου εποχής μέχρι της σημερινής. Σημαίνει κατ' εξοχήν τον οριστικόν δρόμον της γυναίκας από τον λαβύρινθον των διαφόρων ιδεών προς τον αληθή κόσμον της. Το παλαιόν μητριαρχικόν σύστημα ευρίσκεται εις την καμπήν κάποιας νέας αποφασιστικής στροφής. Αφήνει εις τον άνδρα ένα μεγάλον τομέα της ζωής προς γόνιμον δραστηριότητα χωρίς να περιορίζη ουδαμού την γυναίκα, η οποία τοιουτοτρόπως δύναται να εκτέλεση την βιολογικήν αποστολήν της, ταυτοχρόνως δε και τα νέα μεγάλα καθήκοντα της που συνδέονται με την ανεξαρτησίαν της.
Εδώ αρχίζουν τα νέα, μεγάλα προβλήματα, που θα προκύψουν προ παντός μετά την επιστροφή των γυναικείων εργατικών δυνάμεων εις την οικογενειακήν ζωήν. Επί του παρόντος βλέπομεν πλήρεις ελπίδων προθέσεις, ταυτοχρόνως όμως και τας αναποφεύκτους συγκρούσεις. Διότι ακριβώς τα συζυγικά εκείνα ζεύγη που συγκροτούνται από τους βιομηχανικούς εργάτας και εις τους κόλπους των οποίων αναπτύσσεται η νέα κοινωνική ιδέα της γυναίκας, είναι κατά πολύ μεγαλύτερον ποσοστόν ατυχή από εκείνα των βιοτεχνών, των εμπόρων, ή των χωρικών, όπου άνδρας και γυναίκα ζουν και εργάζονται καθημερινώς μέσα εις τον ίδιον κόσμον. Όσον όμως περισσότερον αναγνωρίζουν οι άνδρες ποίον νέον περιεχόμενον ζωής ημπορεί να απασχόληση την γυναίκα . και όσον καλλίτερα εννοούν αι γυναίκες τας δυνατότητας των, που δεν θίγουν φυσικά τον άνδρα, τόσον ευκολώτερα πλησιάζομεν προς την εκπλήρωσιν του σκοπού.
Όταν λέγομεν ότι η γυναικεία επανάστασις απέδειξεν ότι πραγματικώς η γυναίκα είναι ικανή δι' όλα τα επαγγέλματα, δεν αρνούμεθα ότι αι προϋποθέσεις δι' έκαστον επάγγελμα είναι διαφορετικαί.
Ένα από τα σπουδαιότερα μελλοντικά προβλήματα θα είναι η εξεύρεσις νέων και καταλλήλων δια την γυναίκα επαγγελμάτων. Το πρόβλημα θα λυθή μόνον όταν στηριχθώμεν εις την ευρωπαϊκήν κοσμοθεωρίαν, συνδεομένην με την φυσικήν τάξιν.
Επαγγέλματα που προσιδιάζουν εις την γυναίκα είναι εκείνα, που συμβάλλουν εις την σύναψιν σχέσεων μεταξύ ανθρώπων και παρέχουν βοήθειαν: ως επιστημονική βοηθός, ως γραμματεύς, ως αδελφή εις το νοσοκομείον θα εργασθή καλύτερον από τον άνδρα. Η εισπράκτωρ εις το τροχιόδρομον βοηθεί συνήθως το κοινόν, ενώ ο εισπράκτωρ τοποθετεί ευχαρίστως εαυτόν εις προνομιούχον θέσιν μεταξύ των ταξιδευόντων εις το όχημά του. Η διευθύντρια ενός οικοτροφείου είναι ο ιδεωδώς κατάλληλος άνθρωπος εις την κατάλληλον θέσιν που δεν ημπορεί να αντικατασταθή ποτέ από τον άνδρα. Όταν ο μηχανικός ενός γερανού σηκώνη το εμπόρευμα από το ένα μέρος δια να το μεταφέρη αλλού, η κίνησις της μηχανής, το τεχνικόν μέρος, οι κινητήρες καθώς λειτουργούν, του προσφέρουν χαράν. Αντιθέτως, μία γυναίκα που θα έκαμνε την ιδίαν εργασίαν θα έβλεπε εις τον γερανόν την απλήν διαδικασίαν του συνδέσμου μεταξύ δύο εργατών, που περνούν το εμπόρευμα από το ένα μέρος στο άλλο.
Με όσα αναφέραμεν ερρίψαμεν απλώς μερικάς βασικάς ιδέας όσον αφορά την θέσιν ανδρός και γυναικός εις την κοινωνίαν. Ο άνδρας είναι ο δημιουργός και ο αρχιτέκτων, ακόμη και εις τας λεπτομερείας είναι οικοδόμος. Δίδει πάντοτε το προβάδισμα εις την νόησιν. Η γυναίκα είναι το συνδετικό στοιχείον και η εξυπνάδα της έχει την έδραν εις την καρδιάν. Έτσι δημιουργείται ένα νέον μητριαρχικόν σύστημα υπό άλλην βεβαίως άγνωστον μέχρι, τούδε μορφήν, μία γυναικεία κυριαρχία, κατά την οποίαν η γυναίκα διευθύνει αυτόνομα τον ιδικόν της κόσμον. Ας δώσωμεν εις αμφοτέρους τους από χιλιετηρίδων εναντίον αλλήλων αγωνιζομένους πόλους της ζωής την ισότητα, που λαμβάνει υπ' όψιν την φυσικήν διαφοράν των ιδιαιτέρων κόσμων ανδρός και γυναικός και ας μη θελήσωμεν να πλησιάσωμεν τον ένα προς τον άλλον με μέσα τεχνητά. Από αμφότέρας τας πηγάς θα αναπηδήση ένας δημιουργικός και αρμονικός πλούτος που θα είναι αιωνίως γόνιμος και ικανός προς ανανέωσιν.
Από το περιοδικό "Σύνθημα"αριθ. 20
Οκτώβριος 1943
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου