Για τρεις ολόκληρες εβδομάδες ο Σοβιετικός Στρατάρχης Ζούκωφ ονειρευόταν να συνδέσει τη 22 Απριλίου, 75η επέτειο των γενεθλίων του Λένιν, [1] με ένα προσωπικό του θρίαμβο, ανεπανάληπτο: Την εκπόρθηση του Βερολίνου. Στη πραγματικότητα όμως, η γερμανική αντίσταση, κύρια στα υψώματα του Seelow έχει οδηγήσει σε μια σειρά από μοιραίες καθυστερήσεις που πρακτικά οδηγούν στην ανατροπή του τόσο φιλόδοξου χρονοδιαγράμματος. Εκείνη τη Κυριακή 22 Απριλίου τα σοβιετικά κανόνια μπορούν να στέλνουν τις οβίδες τους στο κέντρο του Βερολίνου αλλά τα τεθωρακισμένα και πεζοπόρα τμήματα βρίσκονται ακόμα στη περιφέρεια της Πρωτεύουσας ατενίζοντας μια απέραντη θάλασσα από ερείπια όπου ο αγώνας μέχρι τη τελική νίκη προβλέπεται σκληρός και ίσως αμφίρροπος.
Στο Καταφύγιο της Καγκελαρίας, από νωρίς το πρωί, το κυρίαρχο θέμα που μονοπωλεί το ενδιαφέρον όλων είναι η τύχη της προσπάθειας του Στρατηγού Steiner [2] να διασπάσει και να καταστρέψει το βραχίονα που ο Σοβιετικός Στρατάρχης προεκτείνει μεθοδικά , βόρεια της Πρωτεύουσας με δυτική κατεύθυνση[3]. Οι ώρες κυλούν βασανιστικά αργά μέσα σε μια δίχως προηγούμενο σιωπή. Η πρώτη αισιόδοξη πληροφορία έρχεται μέσα από το τηλέφωνο. Στην άλλη άκρη της γραμμής ο Heinrich Himmler [4], διαβεβαιώνει ότι η επίθεση είναι σε πλήρη εξέλιξη. Σχεδόν ταυτόχρονα η είδηση διαψεύδεται. Από το Επιτελείο της Λουφτβάφφε διαβεβαιώνουν ότι μέχρι στιγμή τουλάχιστον, η επίθεση του Steiner δεν έχει ακόμα εκδηλωθεί [5]. Όλο αυτό το διάστημα ο Steiner, καλύπτεται πίσω από μια ένοχη σιωπή.
Στο Καταφύγιο της Καγκελαρίας, από νωρίς το πρωί, το κυρίαρχο θέμα που μονοπωλεί το ενδιαφέρον όλων είναι η τύχη της προσπάθειας του Στρατηγού Steiner [2] να διασπάσει και να καταστρέψει το βραχίονα που ο Σοβιετικός Στρατάρχης προεκτείνει μεθοδικά , βόρεια της Πρωτεύουσας με δυτική κατεύθυνση[3]. Οι ώρες κυλούν βασανιστικά αργά μέσα σε μια δίχως προηγούμενο σιωπή. Η πρώτη αισιόδοξη πληροφορία έρχεται μέσα από το τηλέφωνο. Στην άλλη άκρη της γραμμής ο Heinrich Himmler [4], διαβεβαιώνει ότι η επίθεση είναι σε πλήρη εξέλιξη. Σχεδόν ταυτόχρονα η είδηση διαψεύδεται. Από το Επιτελείο της Λουφτβάφφε διαβεβαιώνουν ότι μέχρι στιγμή τουλάχιστον, η επίθεση του Steiner δεν έχει ακόμα εκδηλωθεί [5]. Όλο αυτό το διάστημα ο Steiner, καλύπτεται πίσω από μια ένοχη σιωπή.
Ο Steiner σιωπά, ο Στρατηγός Heinrici αντίθετα δεν παύει να προειδοποιεί μέχρι φορτικότητας για την άσχημη τροπή των πολεμικών πραγμάτων στον Όντερ. Η 9η Στρατιά του Στρατηγού Theodor Busse[6] έχει πλέον χάσει τη συνοχή της και αποσυντίθεται με γρήγορους ρυθμούς . Το LVI Panzer Corps που λίγες ώρες πριν υπερασπιζόταν τα υψώματα του Seelow φαίνεται να υποχωρεί προς τη Πρωτεύουσα [7] χάνοντας μοιραία την επαφή με το 11 Σώμα Αρμάτων Waffen SS [8].
Από αυτό το κενό οι ταχυκίνητες δυνάμεις του 1ου Λευκορωσικού μετώπου ορμούν προς τη γερμανική Πρωτεύουσα . Πρώτος σταθμός πάνω στο χάρτη είναι το Στράουσμπεργκ [9] τριανταπέντε μόλις χιλιόμετρα μακρυά από την καινούργια Καγκελαρία.
Ο Heinrici δεν υπερβάλει. Η κατάσταση της 9ης Στρατιάς είναι παραπάνω από κρίσιμη. Είναι απελπιστική. Ολόκληρη η αριστερή της πτέρυγας. βρίσκεται σε κίνηση βορειοδυτικά προς Eberswalde[10] και νοτιοδυτικά προς Furstenwalde [11] . Την ίδια ώρα στη δεξιά πτέρυγα η 5η Ορεινή Μεραρχία SS [12] που εξακολουθεί να παραμένει καθηλωμένη πάνω στο ποτάμι απέναντι από τη Φραγκφούρτη, την οποία υπερασπίζεται ο Συνταγματάρχης Bieler [13] απειλείται με κύκλωση από τις δυνάμεις του Κόνιεφ. Τα στρατεύματα αυτά που είχαν περάσει το Σπρέα βόρεια του Hoyerswerde έχουν ήδη προωθηθεί μέχρι το τομέα της 4ης Στρατιά Αρμάτων , στην αριστερή πτέρυγα της Ομάδας Στρατιών "ΚΕΝΤΡΟ"[14] . Η αδυναμία της 4ης Στρατιάς να συγκρατήσει τη σοβιετική επίθεση δημιουργεί μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Η κύκλωση της 9ης Στρατιάς και μέρους της 4ης Στρατιάς Αρμάτων είναι υπόθεση λίγων ωρών.
Ο στρατηγός Κρέμπς αναγνωρίζει το κίνδυνο που διατρέχει ολόκληρη η δεξιά πτέρυγα της 9ης Στρατιάς αλλά διστάζει να διατάξει τη σύμπτυξη της ενεργώντας ενάντια στις διαταγές του Führer . Αντί για υποχώρηση προτείνει στο Heinrici μια εναλλακτική ενδιάμεση λύση. Ο Busse όφειλε διατηρώντας τις θέσεις της στο ποτάμι να επιχειρήσει με μέρος των δυνάμεών του επίθεση προς νότο πάνω στον άξονα προέλασης του Κόνιεφ ,να διασπάσει το κλοιό και να συνενωθεί με τις δυνάμεις του Στρατάρχη Ferdinand Schörner . Ο Busse απορρίπτει τη πρόταση[15]. Δεν διαθέτει τις αναγκαίες δυνάμεις για να το επιχειρήσει[16].
Στις 11 το πρωί για δεύτερη φορά, ο Heinrici καλεί το Κρεμπς στο τηλέφωνο. « Αν δεν δοθεί τώρα αμέσως η διαταγή αναδίπλωσης η 9η Στρατιά ως το βράδυ δεν θα υπάρχει.»
Ο Κρέμπς τον διαβεβαιώνει ότι αυτό που δεν τολμά να κάνει ο Busse από βορρά σκοπεύει να το επιχειρήσει ο Schörner από νοτιοδυτικά. Ο Heinrici δεν πιστεύει ότι παρόμοια προσπάθεια μπορεί να έχει αίσιο τέλος. Μια επίθεση παρομοίων διαστάσεων χρειάζεται προετοιμασία ημερών. Δεν μπορεί να γίνει σε τόσο στενά περιορισμένα χρονικά πλαίσια[17].
Στις 12.30 καινούριο τηλεφώνημα του Heinrici . Η κατάσταση έχει χειροτερέψει η κύκλωση της Στρατιάς είναι υπόθεση λίγων ωρών.
Στις 14.50 λίγο πριν ξεκινήσει η μεσημεριανή στρατιωτική σύσκεψη ο Κρεμπς τηλεφωνεί στο Heinrici τα πρώτα καλά νέα . Ο Führer εγκρίνει τελικά μια έστω και μερική σύμπτυξη της 9ης Στρατιάς. Η Φραγκφούρτη θυσιάζεται για να σωθούν ο συνταγματάρχης Bieler[19] και οι άνδρες της Φρουράς που περνούν κάτω από τις διαταγές του Busse. Πρόκειται για μια συνετή ενέργεια που αποφασίζεται πολύ αργά.. Ο Κόνιεφ έχει ήδη διασπάσει τις γραμμές της 4ης Στρατιάς Αρμάτων και κινείται δυτικά προς το Βερολίνο..... Σαν να μη φτάνει αυτό, στην άλλη άκρη του Μετώπου , ανάμεσα σε Stettin και Schwedt, το 2ο Μέτωπο Λευκορωσίας του Konstantin Rokossovsky προετοιμάζεται να διευρύνει τη πριονιά του Ζούκωφ επιτιθέμενο στο Βόρειο άκρο της Ομάδας Στρατιών του Βιστούλα το τομέα της 3ης Στρατιάς Αρμάτων του Hasso von Manteuffel.
Στο μεταξύ στην αίθουσα των συσκέψεων η ατμόσφαιρα εξακολουθεί να είναι βαριά. Οι αναφορές που εξακολουθούν να φτάνουν από τα διάφορα μέτωπα είναι στη πράξη ένας μακρύς κατάλογος καταστροφών. Στη διάρκεια της σύσκεψης αυτής αποσαφηνίζεται και η τύχη της επίθεσης Στάινερ.[24] Μια θλιβερή πραγματικότητα αποκαλύπτεται.Η επίθεση Στάινερ δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Οι Σοβιετικοί ανενόχλητοι σφίγγουν το κλοιό γύρω από τη Πρωτεύουσα.
Από αυτό το κενό οι ταχυκίνητες δυνάμεις του 1ου Λευκορωσικού μετώπου ορμούν προς τη γερμανική Πρωτεύουσα . Πρώτος σταθμός πάνω στο χάρτη είναι το Στράουσμπεργκ [9] τριανταπέντε μόλις χιλιόμετρα μακρυά από την καινούργια Καγκελαρία.
Ο Heinrici δεν υπερβάλει. Η κατάσταση της 9ης Στρατιάς είναι παραπάνω από κρίσιμη. Είναι απελπιστική. Ολόκληρη η αριστερή της πτέρυγας. βρίσκεται σε κίνηση βορειοδυτικά προς Eberswalde[10] και νοτιοδυτικά προς Furstenwalde [11] . Την ίδια ώρα στη δεξιά πτέρυγα η 5η Ορεινή Μεραρχία SS [12] που εξακολουθεί να παραμένει καθηλωμένη πάνω στο ποτάμι απέναντι από τη Φραγκφούρτη, την οποία υπερασπίζεται ο Συνταγματάρχης Bieler [13] απειλείται με κύκλωση από τις δυνάμεις του Κόνιεφ. Τα στρατεύματα αυτά που είχαν περάσει το Σπρέα βόρεια του Hoyerswerde έχουν ήδη προωθηθεί μέχρι το τομέα της 4ης Στρατιά Αρμάτων , στην αριστερή πτέρυγα της Ομάδας Στρατιών "ΚΕΝΤΡΟ"[14] . Η αδυναμία της 4ης Στρατιάς να συγκρατήσει τη σοβιετική επίθεση δημιουργεί μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Η κύκλωση της 9ης Στρατιάς και μέρους της 4ης Στρατιάς Αρμάτων είναι υπόθεση λίγων ωρών.
Ο στρατηγός Κρέμπς αναγνωρίζει το κίνδυνο που διατρέχει ολόκληρη η δεξιά πτέρυγα της 9ης Στρατιάς αλλά διστάζει να διατάξει τη σύμπτυξη της ενεργώντας ενάντια στις διαταγές του Führer . Αντί για υποχώρηση προτείνει στο Heinrici μια εναλλακτική ενδιάμεση λύση. Ο Busse όφειλε διατηρώντας τις θέσεις της στο ποτάμι να επιχειρήσει με μέρος των δυνάμεών του επίθεση προς νότο πάνω στον άξονα προέλασης του Κόνιεφ ,να διασπάσει το κλοιό και να συνενωθεί με τις δυνάμεις του Στρατάρχη Ferdinand Schörner . Ο Busse απορρίπτει τη πρόταση[15]. Δεν διαθέτει τις αναγκαίες δυνάμεις για να το επιχειρήσει[16].
Στις 11 το πρωί για δεύτερη φορά, ο Heinrici καλεί το Κρεμπς στο τηλέφωνο. « Αν δεν δοθεί τώρα αμέσως η διαταγή αναδίπλωσης η 9η Στρατιά ως το βράδυ δεν θα υπάρχει.»
Ο Κρέμπς τον διαβεβαιώνει ότι αυτό που δεν τολμά να κάνει ο Busse από βορρά σκοπεύει να το επιχειρήσει ο Schörner από νοτιοδυτικά. Ο Heinrici δεν πιστεύει ότι παρόμοια προσπάθεια μπορεί να έχει αίσιο τέλος. Μια επίθεση παρομοίων διαστάσεων χρειάζεται προετοιμασία ημερών. Δεν μπορεί να γίνει σε τόσο στενά περιορισμένα χρονικά πλαίσια[17].
Στις 12.30 καινούριο τηλεφώνημα του Heinrici . Η κατάσταση έχει χειροτερέψει η κύκλωση της Στρατιάς είναι υπόθεση λίγων ωρών.
-Με καθηλώνετε εδώ την ώρα που μου λέτε ότι πρέπει να κάνω κάθε τι το δυνατό για να αποτρέψω τη ντροπή να εγκλωβιστεί ο Führer στο Βερολίνο Ενάντια στη θέλησή μου και παρά το γεγονός ότι ζήτησα την απαλλαγή μου από τα καθήκοντά μου ,με εμποδίζετε να χρησιμοποιήσω τις μοναδικές δυνάμεις που μπορώ ακόμα να χρησιμοποιήσω για τη προστασία του Führer και του Βερολίνου. [18]
Στις 14.50 λίγο πριν ξεκινήσει η μεσημεριανή στρατιωτική σύσκεψη ο Κρεμπς τηλεφωνεί στο Heinrici τα πρώτα καλά νέα . Ο Führer εγκρίνει τελικά μια έστω και μερική σύμπτυξη της 9ης Στρατιάς. Η Φραγκφούρτη θυσιάζεται για να σωθούν ο συνταγματάρχης Bieler[19] και οι άνδρες της Φρουράς που περνούν κάτω από τις διαταγές του Busse. Πρόκειται για μια συνετή ενέργεια που αποφασίζεται πολύ αργά.. Ο Κόνιεφ έχει ήδη διασπάσει τις γραμμές της 4ης Στρατιάς Αρμάτων και κινείται δυτικά προς το Βερολίνο..... Σαν να μη φτάνει αυτό, στην άλλη άκρη του Μετώπου , ανάμεσα σε Stettin και Schwedt, το 2ο Μέτωπο Λευκορωσίας του Konstantin Rokossovsky προετοιμάζεται να διευρύνει τη πριονιά του Ζούκωφ επιτιθέμενο στο Βόρειο άκρο της Ομάδας Στρατιών του Βιστούλα το τομέα της 3ης Στρατιάς Αρμάτων του Hasso von Manteuffel.
Στο Μπούνκερ η ατμόσφαιρα είναι καταθλιπτική. Ο Führer είναι πια σκιά του εαυτού του, η κέρινη όψη του προσώπου του αποτυπώνουν την ένταση των τελευταίων ωρών. Δίνει την εικόνα του παθητικού ακροατή, αποφεύγει τους σχολιασμούς και δύο φορές μάλιστα ,όπως θα θυμηθεί ο Keitel, εγκαταλείπει την αίθουσα συσκέψεων καταφεύγοντας για λίγο στο προσωπικό του διαμέρισμα[20]. Η ενημέρωση του Κρεμπς μιλά για καταστροφές. Στα ανατολικά προάστια ανάμεσα σε Lichtenberg και Neukolln .έχουν ήδη ξεκινήσει οι οδομαχίες. .Πίεση ο εχθρός ασκεί και βόρεια του Βερολίνου παρά το γεγονός ότι ο Heinrici κρατά ακόμα τις δύο πλευρές του Eberswalde πάνω στον Oder .
Στις 3.00 η ώρα το απόγευμα δεν υπήρχαν ακόμη νέα. Τότε άρχισε η σύσκεψη. Ο Μπόρμαν, ο Μπούργκντορφ, ο Κάιτελ, ο Γιοντλ και ο Κρεμπς, καθώς και οι στενογράφοι Χέργκεζελ και Χάγκεν ήταν παρόντες. Ο Νταίνιτς απουσίαζε. Είχε μεταφερθεί μαζί με το επιτελείο του στα νέα γραφεία του στο Πλαιν στο Σλέσβιχ --Χόλσταϊν, αφήνοντας στο Καταφύγιο μόνο ένα στρατιωτικό σύνδεσμο, το ναύαρχο Βος. Ο Βος, μαζί με άλλους δύο στρατιωτικούς συνδέσμους, τους Χέβελ και Φέγκελαϊν, καθώς κι άλλους υπασπιστές και λοιπούς, παρέμεναν στο παρασκήνιο, έτοιμοι να πάρουν μέρος στη σύσκεψη εφόσον τους εζητείτο. 0 στρατηγός Κόλερ και επικεφαλής του επιτελείου του Γκαίρινγκ δεν ήταν εκεί. Ήταν απασχολημένος με το να δίνει διαταγές, «και όπως και να έχει», είπε παραπονούμενος, «δε θα μπορούσα ποτέ να ανεχθώ να με προσβάλουν όλη την ημέρα». Ως εκ τούτου είχε κανονίσει να μιλήσει εξ ονόματος του ο στρατηγός Κρίστιαν. Η σύσκεψη ξεκίνησε με τις συνήθεις αναφορές στην κατάσταση στο μέτωπο από τους Κρεμπς και Γιοντλ. Ως συνήθως η κατάσταση ήταν δυσμενής, αλλά όχι και ανέλπιστη. Τότε έφτασαν και τα νέα από την επίθεση Στάινερ. Δεν είχε πραγματοποιηθεί ποτέ. Δε είχε συμβεί τίποτα. Παρά τα περίπλοκα σχέδια και τις φρικτές απειλές, η Λουφτβάφε δεν είχε κινητοποιηθεί. Δεν είχε ληφθεί καμία διαταγή από το Στάινερ. Αυτές τις αρνητικές εξελίξεις, ακολούθησαν αναφορές για μεγάλα πλήγματα. Καθώς οι στρατιώτες είχαν αποσυρθεί για να βοηθήσουν το Στάινερ στο νότο, οι Σοβιετικοί είχαν προελάσει στα βόρεια προάστια, και οι ένοπλες εμπροσθοφυλακές τους είχαν πλέον εισχωρήσει στην πόλη του Βερολίνου.[21].Γύρω στις 5 το απόγευμα ο Krebs βγαίνει από την αίθουσα συσκέψεων για να μιλήσει τηλεφωνικά με το Heinrici και να τον ενημερώσει για τις τελευταίες εξελίξεις. Ο Φύρερ αποδεσμεύει τη 12η Στρατιά του Wenck από το Δυτικό Μέτωπο και τη στρέφει προς τη Πρωτεύουσα[ 22] .
Ήταν μια καταπληκτική είδηση . Ο Χαινρίτσι σχολίασε ΄ξερά:" Θα είναι ευπρόσδεκτοι." Αλλά η διαταγή γενικής σύμπτυξης δεν είχε φτάσει ακόμα. Παρά το γεγονός ότι τα στρατεύματα του Μπούσε είχαν κυκλωθεί , ο Χαινρίτσι είχε τη βεβαιότητα ότι ήταν ακόμα ισχυρά να αρχίσουν να μετακινούνται δυτικά. Όταν ο Κρεμπς του έδωσε τη πληροφορία που αφορούσε το Βενκ -για τον οποίο ο Χαϊνρίτσι δεν είχε ποτέ ακούσει να μιλούν πριν από εκείνη τη στιγμή.-δημιουργήθηκε μια καινούρια δυνατότητα."Η είδηση άνοιγε παράθυρο στην ελπίδα "είπε ο Heinrici αργότερα , ότι ύστερα από όλα αυτά η 9η Στρατιά μπορούσε ακόμα να ξεφύγει από τη δύσκολη θέση της" Ο Χαϊνρίτσι κάλεσε το Μπούσε "Μόλις μου είπε ο Κρεμπς ότι η στρατιά του Βενκ θα κάνει στροφή και θα βαδίσει προς τη δική σου διεύθυνση" είπε. Έδωσε εντολή στο Μπούσε να κινητοποιήσει τις ισχυρότερες από τις μεραρχίες του για να διασπάσει τις ρωσικές γραμμές και να στραφεί δυτικά προς τη κατεύθυνση του Βενκ. Ο Μπούσε διαμαρτυρήθηκε λέγοντας ότι κάτι τέτοιο θα του στερούσε το κύριο όγκο των δυνάμεών του. αλλά ο Χαϊνρίτσι ήταν στα όρια της υπομονής του"Αυτές είναι οι διαταγές για την 9η Στρατιά "τον διέκοψε με ψυχρό ύφος "Στείλε μία μεραρχία να διευθετήσει την επαφή με το Βενκ." Είχε κουραστεί να συζητά[23].
Ο Χίτλερ έγινε έξαλλος. Μαινόμενος φώναζε πως τον είχαν εγκαταλείψει. Επέπληξε το στρατό, απεκάλεσε τους πάντες προδότες κι έκανε λόγο για μια συνολική προδοσία, αποτυχία, διαφθορά και ψεύδη. Έπειτα, καταβεβλημένος δήλωσε πως το τέλος είχε φτάσει. Επιτέλους, και για πρώτη φορά, παραδέχτηκε ότι απέτυχε στην αποστολή του. Όλα είχαν τελειώσει. Το Τρίτο Ράιχ είχε αποτύχει και ο εμπνευστής του δεν είχε πια τίποτε άλλο να κάνει παρά να πεθάνει. Οι αμφιβολίες του είχαν πια διαλυθεί. Δε θα πήγαινε προς το νότο. Όποιος επιθυμούσε να το κάνει ήταν ελεύθερος. Αυτός, όμως, θα παρέμενε στο Βερολίνο μέχρι το τέλος. Οι στρατηγοί, οι πολιτικοί, όλοι προέβαλαν ενστάσεις σχετικά με απόφαση του αυτή. Του υπενθύμιζαν τις θυσίες του παρελθόντος οι οποίες δεν είχαν γίνει μάταια. Τόνισαν πως οι Στρατιωτικές μονάδες του Σέρνερ και του Κέσελρινγκ ήταν ακόμη ανέπαφες. Τον διαβεβαίωναν πως δεν υπήρχε λόγος να απελπίζεται και γι' άλλη μια φορά τον εκλιπάρησαν να εγκαταλείψει παραχρήμα το Ομπερσάλτσμπεργκ προτού να ήταν πολύ αργά. 0 Φέγκελαϊν τηλεφώνησε στο Χίμλερ, ο Βος στον Νταίνιτς και οι Χίμλερ και Νταίνιτς τον παρότρυναν να σκεφτεί πάλι, υποσχόμενοι πως θα έστελναν ολόκληρο το Πολεμικό Ναυτικό και τα στρατεύματα των SS που είχαν στη διάθεση τους προς βοήθεια του Βερολίνου. Ο Ρίμπεντροπ τηλεφώνησε στο Καταφύγιο αφήνοντας ένα μήνυμα για το Χίτλερ. Όπως έλεγε, είχε σοβαρούς λόγους να ελπίζει σε κάποιο διπλωματικό ελιγμό ο οποίος θα τακτοποιούσε τα πάντα. Χίτλερ, όμως, αρνήθηκε να τον ακούσει. Ακόμα και ο δεύτερος Βισμαρκ ήταν πλέον ανίκανος να τον μεταπείσει. 0 Χίτλερ επανέλαβε πως θα παρέμενε στο Βερολίνο και θα αναλάμβανε προσωπικά την άμυνα της πόλης. Διέταξε να εκδοθεί ανακοινωθέν προς λαό του Βερολίνου πληροφορώντας τον ότι εκείνος βρισκόταν Βερολίνο, ότι δε θα εγκατέλειπε την πόλη κι ότι θα την υπερασπιζόταν μέχρι το τέλος. Την επόμενη ημέρα τα νέα έκαναν το γύρο του κόσμου. Το Βερολίνο και η Πράγα, είπε το γερμανικό ραδιόφωνο, ήταν τα απαραβίαστα προπύργια του Ράιχ, και ο Χίτλερ και ο Γκαίμπελς, ο Φύρερ και ο Περιφερειάρχης του θα παρέμεναν στο Βερολίνο μέχρι το τέλος.[25]
Υποσημειώσεις:
[1]Влади́мир Ильи́ч Улья́нов, γνωστότερος ως Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν (22 Απριλίου 1870 – 21 Ιανουαρίου 1924).
[ 8]
[20]Στρατάρχης Keitel: In the service of the Reich (Εκδότης Walter Görlitz) σελ. 235
[21]Hugh Trevor-Roper ΧΙΤΛΕΡ Οι τελευταίες μέρες 1945 σελ 219-220
[23]Cornelius Ryan : L' ultima battaglia Garzanti 1971 σελ 347-8
[25]Hugh Trevor-Roper ΧΙΤΛΕΡ Οι τελευταίες μέρες 1945 σελ 220-221
[20]Στρατάρχης Keitel: In the service of the Reich (Εκδότης Walter Görlitz) σελ. 235
[21]Hugh Trevor-Roper ΧΙΤΛΕΡ Οι τελευταίες μέρες 1945 σελ 219-220
[23]Cornelius Ryan : L' ultima battaglia Garzanti 1971 σελ 347-8
[25]Hugh Trevor-Roper ΧΙΤΛΕΡ Οι τελευταίες μέρες 1945 σελ 220-221
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου