Ο ΓΟΛΓΟΘΑΣ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ

Ακλόνητοι και απτόητοι οι ηρωικοί αυτοί μάρτυρες υπέστησαν και νέαν επίθεσιν. Με τα ολίγα πυρομαχικά που τους απέμειναν ηγωνίζοντο μέχρι της τελευταίας στιγμής, έτοιμοι να πέσουν μέχρις ενός παρά να παραδοθούν εις τον εγκληματικόν όχλον των ελασιτών.

Η ριφθείσα ιδέα της παρατόλμου εξόδου προς τους στρατώνας απερρίφθη και επεκράτησε τελικώς η γνώμη να αμυνθούν μέχρις εσχάτων. Συγχρόνως απεφασίσθη όπως ζητηθή δι' ετέρου συνδέσμου αποστελλομένου εις το Σύνταγμα ενίσχυσις εις άνδρας και πυρομαχικά. Ως σύνδεσμος εξελέγη ο ανθ]στής Βισβίκης, ο οποίος χωρίς να χάση καιρόν δια της κλίμακος υπηρεσίας επήδησεν εις την αυλήν της οικίας του Μητροπολίτου Πρεβέζης, η οποία συνείχετο με την πολυκατοικίαν του φυλακίου. Εκεί συνηντήθη μετά του ενοίκου Λοχαγού της στρατολογίας  Αγγέλου Κωλέτση με τον οποίον κατέστρωσαν σχέδιον εκτελέσεως της επικινδύνου αποστολής. Ατυχώς όλαι αι προς το Σύνταγμα οδοί εβάλλοντο θανασίμως και συνεπώς ήτο αδύνατος η επικοινωνία με το Σύνταγμα.

Χωροφύλακας
Θεόδωρος Παν Μανιάτης
1909-1944
ΑΘΑΝΑΤΟΣ

Ο Βισβίκης μετά την θλιβεράν αυτήν διαπίστωσιν και παρ' όλον ότι ο Κωλέτσης τον προειδοποίησεν οτι εβάδιζε προς βέβαιον θάνατον, αφού τα εχθρικά τμήματα εισήρχοντο ήδη εις την πολυκατοικίαν, εν τούτοις με μίαν ανεμόσκαλαν υπερεπήδησε τον υψηλόν τοίχον—ύψους 4, 1]2 μέτρων—και επανήλθεν εις την θέσιν του.

—Δεν μπορώ να προδώσω τους συντρόφους μου— είπε εις τον Κωλέτσην, πριν αναχωρήση—το καθήκον μου και η τιμή μου, επιβάλουν να επανέλθω εις την θέσιν μου, ακόμη και αν με περιμένει το μαρτύριον και ο θάνατος. Δώσε χαιρετισμούς εις τον Διοικητήν μου και πες του, εάν σωθής, ότι εστάθηκα πιστός εις τον όρκον μου και εις τας διαταγάς του.

Αυτά ήσαν τα τελευταία λόγια του σεμνού αυτού παλληκαριού, του οποίου η φιλοτιμία και η αυτοθυσία θα παραμένουν φωτεινά παραδείγματα δι'  όλους τους συνεχίζοντας εισέτι τον αγώνα προς συντριβήν του ληστοσυμμοριτισμού.

Μετά την επάνοδον του Βισβίκη η τραγωδία των μελλοθανάτων της πολυκατοικίας του Ντούνη υψούται εις την διαπασών της.

Όταν μετά δίμηνον ο Ταγματάρχης Παβέλλας Παναγ. επεραίωσεν την ένορκον προανάκρισιν προς εξακρίβωσιν των αιτίων της εξουδετερώσεως του 7ου φυλακίου, και υπέβαλλεν αυτήν αρμοδίως, με διεφώτισε πλήρως επί των συνθηκών που έλαβον χώραν τα δραματικά γεγονότα.

Εις τον επίλογον του πορίσματος της προανακρίσεως αναγράφονται τα εξής :

«Μετά την επάνοδον του Βισβίκη εις  το φυλάκιον, επηκολούθησε σύγχυσις και θόρυβος ασυνήθης.  Ηκούσθησαν δε έσωθεν φωναί;«Είμεθα κυκλωμένοι, είμεθα κυκλωμένοι» και ολίγον ύστερον «Προσοχή, Προσοχή παύσατε πυρ. Οι χωροφύλακες έφυγαν». Τα ανωτέρω ελέχθησαν κατά τον μάρτυρα Κωλέτσην υπό του Ντούνη, του οποίου ανεγνώρισε την φωνήν. Δεν γνωρίζομεν όμως αν ήτο πράγματι η φωνή του Ντούνη ή άλλου τινός, καθ'  όσον εις στιγμάς πανδαιμονίου, εκ των όλμων, πολυβόλων κλπ. ήτο δύσκολον να αναγνωρίση τις εκ του μακρόθεν, μεσολαβούντων άλλωστε και 2-3 τοίχων φωνήν, δι' ο και αμφιβάλλομεν. Αλλά και αν ελέχθησαν πράγματι τα ανωτέρω, δεν μειώνουν παντάπασιν την διαγωγήν του Ντούνη εξαρθέντος εις το ύψος αληθούς μάρτυρος του καθήκοντος, Μετά τα ανωτέρω λεχθέντα επήδησαν εις την αυλήν της οικίας Κωλέτση τρεις οπλίται. Πρώτος ο Κόλλιας, δεύτερος ο Αδαμόπουλος και τελευταίος ο Στασινόπουλος. Μετά ημίσειαν ώραν ομάς αναρχικών προσεπάθησε νά παραβίαση την επί της οδού Χατζηχρήστου κεντρικήν θύραν, ο θάνατος δε ενός εκ των επιτιθεμένων δια βολής εκ του εσωτερικού της οικίας τους εξηγρίωσεν. Τελικώς δια χειροβομβίδων και δυναμίτιδος παρεβίασαν την θύραν και ήρχισαν να κατακλύζουν την πολυκατοικίαν. Ταυτοχρόνως έτεροι στασιασταί παρεβίασαν καθ' όμοιον τρόπον την επί της οδού Μακρυγιάννη είσοδον του υπογείου, ούσαν αφρούρητον, η είσοδος των δε εκεί, όπως ήτο φυσικόν επέφερε σύγχυσιν εις τους υπερασπιστάς του φυλακίου, οίτινες μαχόμενοι εις τους υπεράνω ορόφους αντελήφθησαν αιφνιδίως εις το υπόγειον, κάτωθεν των και εις το ισόγειον να εισελαύνουν εχθροί ανενόχλητοι και κατά μάζας. Τα ανωτέρω εξειλίχθησαν σχεδόν ταυτοχρόνως και εν μέσω γενικής συγχύσεως και θορύβου καθ' ην στιγμήν πα-ρεβιάζοντο αι δύο είσοδοι του φυλακίου, ανετινάσσοντο τμήματα του κτιρίου και στίφη αναρχικών εισήλαυνον εντός της πολυκατοικίας καταλαμβάνοντα τους υπερασπιστάς της σχεδόν εξ απρόοπτου και αιφνιδιαστικώς. Επηκολούθησεν απεγνωσμένη πάλη σώματος προς σώμα καθ' ην οι ολιγάριθμοι και άνευ πυρομαχικών και οι πλείστοι τραυματισμένοι άνδρες του φυλακίου ηγωνίσθησαν ηρωϊκώς και γενναίως. Όταν όμως τους απέλειπεν και η τελευταία σωματική ισχύς, εξηντλημένοι πλέον και αιμόφυρτοι, υπέκυψαν εις τους πολυάριθμους εισβολείς παρ' ων απήχθησαν δια να ακολουθήσουν τον θλιβερόν ανήφορον της αιχμαλωσίας και των βασανιστηρίων, άτινα προηγήθησαν της εκτελέσεως, δι' όσους δεν κατώρθωσαν να αποδράσουν».

Αυτά αναφέρει τό πόρισμα της προανακρίσεως, το οποίον δίδει μίαν αρκετά ζωντανή εικόνα των διαδραματισθέντων.
Οι αναρχικοί μετά την άδοξον νίκην των κατά των ολιγαρίθμων ανδρών του 7ου φυλακίου απήγαγαν τους εξηντλημένους και βουτηγμένους εις το αίμα των πληγών των αιχμαλώτους και τους μετέφεραν εις μίαν οικίαν εκει πλησίον όπου είχεν εγκατασταθή η πολιτοφυλακή των ελασιτών και υπεβλήθησαν υπό ανακριτών δημίων εις ανάκρισιν και παντοίους εξευτελισμούς. Τέλος σιδηροδέσμιοι ανήλθον την οδόν του μαρτυρίου των, ενώ τα έκνομα πλήθη των κακούργων τους εράπιζον, τους έπτυον, και τους εκακοποίουν δι΄  υποκοπάνων, μαχαιρών και μαστιγίων. Η αφήγησις υπό διασωθέντων των ανιστορήτων δοκιμασιών που υπέστησαν οι συλληφθέντες προ του θανάνου των εκ μέρους τών ελασιτών, είναι απίστευτος εις θηριωδίαν.Απ΄ όλους αφηρέθησαν αι στολαί και τα υποδήματα και ημίγυμνοι, ανυπόδυτοι και τρέμοντες από το δριμύτατον ψύχος του χειμώνος εκείνου, μετεφέροντο από ανακριτού εις ανακριτήν και από φυλακής εις φυλακήν. Οι οφθαλμοί πολλών εξωρύχθησαν, οι μύτες και τα αυτιά τους απεκόπησαν. και αι γλώσσαι των εξερριζώθησαν. Αφάνταστα μεσαιωνικά μαρτυρία ιεράς εξετάσεως, δοκιμασίαι και βασανιστήρια τοιαύτα, που, εκείνα των πρώτων οσιομαρτύρων και Αγίων επί Νέρωνος, Καλλιγούλα και Διοκλητιανού, οχριούν. Τον σαδισμόν αυτόν οι ελασίται κακοποιοί εδιδάχθησαν ασφαλώς από τους θηριώδεις καθοδηγητάς των, που εξεπαιδεύθησαν εις τας ειδικάς σχολάς των βορείων βαρβάρων, γνωστού όντως ότι προπολεμικώς το ελληνικόν αίσθημα και ο φυλετικός μας πολιτισμός δεν ήτο δυνατόν να εμπνευσθούν και να εφαρμώσουν τοιαύτης εκτάσεως και είδους βασανιστήρια.

Τελικώς τα θύματα του 7ου φυλακίου ωδηγήθησαν εις μακρυνας χαράδρας και εσφάγησαν, ριφθέντα βορά των ορνέων και των κυνών. Από τους υπερασπιστάς του κυριευθέντος φυλακίου και συγκεκριμένως ο Ταγ)ρχης Ντούνης, ο Μοίραρχος Παπακώστας, ο ανθ]στής Βισβίκης, και ο ενωμοτάρχης Ζαμπός εξετελέσθησαν κατόπιν φρικτών βασανιστηρίων, ενώ ο Στασινόπουλος, Κόλιας, Αδαμόπουλος, Γρυπαίος, Λιακόπουλος, Κουτίβας και Βαρουξής διεσώθησαν. Των λοιπών τα πτώματα ανευρέθησαν εις ομαδικούς τάφους, ακρωτηριασμένα και αιμόφυρτα. Αμερολήπτως κρίνοντες τα γεγονότα πρέπει να εξάρωμεν την αυτοθυσίαν και τον ηρωϊσμόν των υπό τον σφαγιασθέντα Μοίραρχον Παπακώσταν ανδρών, οι οποίοι ηγωνίσθησαν τον υπέρ όλων και μέχρις εσχάτων αγώνα.

Ακόμη και οι προτείνοντες κατά την σύσκεψιν της τελευταίας στιγμής νά εγκαταλείψουν την ματαίαν άμυναν και να διασωθούν υπεν]ρχης Στασινόπουλος και χωροφύλακες Κόλλιας και Αδαμόπουλος, (οι οποίοι τελικώς διεσώθησαν πηδήσαντες τον μανδρότοιχον παρακειμένης οικίας) εξετέλεσαν πιστώς το καθήκον των.Ο αγών είχε πλέον κριθή όταν προέβαινον εις το διάβημα της σωτηρίας των. Επομένως πάσα περαιτέρω αντίστασις ήτο ματαία σπατάλη αίματος και η αιχμαλωσία των θα ήτο βεβαία με άμεσον επακόλουθημα τον θάνατον.

Θα πρέπει να σημειώσω ότι δύο εκ των ανδρών του φυλακίου, ο αιχμαλωτισθείς Κουτίβας και ο καταχωθείς υπό τα ερείπια της ταράτσας Γρυπαίος διεσώθησαν ως εκ θαύματος. Ο πρώτος ενώ προορίζετο δι' εκτέλεσιν, και αφού προηγουμένως είχεν υποστή τα πάνδεινα, κατώρθωσε να διαφυγή από τας χείρας των δημίων του και να καταφύγη εις το Νοσοκομείον «Ευαγγελισμός» όπου και διεσώθη.

Ο Γρυπαίος πάλιν καταχωθείς την 6ην Δεκεμβρίου εις την ταράτσαν κατήλθεν το βράδυ και γλυστρών από ορόφου εις όροφον τελείως εξηντλημένος και νήστις έφθασε μέχρι του ισογείου όπου ο ιδιοκτήτης της πολυκατοικίας Τουλούπας εκ φόβου, ή εκ συμπαθείας προς τους κομμουνιστάς ηρνήθη να τον αποκρύψη, οπότε την επομένην ομάς αναρχικών τον απήγαγε. Ηκολούθησε την οδον της αιχμαλωσίας και ενώ εκρατείτο εις τον συνοικισμόν Κουκάκι απελευθερώθη την 20ην Δεκεμβρίου υπό των Άγγλων.

Και τέλος ο Ταγματάρχης Παβέλλας προτείνει την επ' ανδραγαθία προαγωγήν όλων των λαβόντων μέρος εις τας μάχας του 7ου φυλακίου και δια τους οποίους τονίζει χαρακτηριστικώς ότι συνεκράτησαν τας μάζας των επιτιθεμένων επί πέντε  περίπου ώρας και τέλος αφού έρριψαν και το τελευταίον φυσίγγιον και την τελευταίαν χειροβομβίδαν των μετά πάλην σώματος προς σώμα συνελήφθησαν—πλην των διαφυγόντων τεσσάρων ανδρών—και απήχθησαν εις αιχμαλωσίαν ή σφαγιασμόν. Και καταλήγει ως εξής :

«Οι άνδρες του φυλακίου τούτου δεν παρεδόθησαν, αλλά συνελήφθησαν. Δεν επολέμησαν απλώς, αλλά ηνδραγάθησαν. Δεν απεχώρησαν, αλλά παρέμειναν ακλόνητοι εις τας θέσεις. Δεν επτοήθησαν προ του όγκου των επιτιθεμένων, αλλά κατεπτόησαν και κατεπόνησαν τους επιδρομείς. Οι οιοιδήποτε έπαινοι και  αμοιβαί θα είναι ανεπαρκείς διά τούς ενδόξους υπερασπιστάς του φυλακίου τούτου».

Με την έκθεσιν αυτήν του Ταγματάρχου Παβέλλα συνεφώνησα απολύτως και προσυπέγραψα δια την απονομήν των ηθικών αμοιβών προς τους ηρωικούς αυτούς άνδρας.

Δέον να σημειωθή ότι και η πολυκατοικία αύτη μετά προηγουμένην άγριαν λεηλασίαν της κινητής περιουσίας των ενοίκων υπέστη τοιαύτην καταστροφήν ώστε να παρουσιάζη εικόνα πραγματικού ερειπίου.

(Επιστροφή)