BERTEIL LOUIS :ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ

LOUIS BERTEIL
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΑΟΥΖΕΒΙΤΣ
ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΑΘΗΝΑΙ 1962

Την 19ην Νοεμβρίου 1942 τα σοβιετικά στρατεύματα αφού δια αξιοθαυμάστου πλην αιματηροτάτης αμύνης κατόρθωσαν να αναχαιτίσωσι την προς Στάλινγκραντ γερμανικήν επίθεσιν , μετεπήδησαν εις την αντεπίθεσιν. Ο ελιγμός υπηγορεύετο υπ' αυτής ταύτης της μορφής του μετώπου . Μεταξύ του Βόλγα και του Ντον η διάταξις των VIης και  IVης γερμανικών στρατιών του στρατάρχου φον Πάουλους, εσχημάτιζε λίαν προκεκινδυνευμένην εξέχουσαν . Επιχειρήσεις διεξαγόμεναι   μεταξύ Ντον και  Βόλγα θα εστήριζον  το πλευρόν των  επί του Ντον  και του παραποτάμου του Τσιρ.

Αι γερμανικαί στρατηγικαί εφεδρείαι ευρίσκοντο πολύ μακράν , αι δε κινήσεις των παρημποδίζοντο  αισθητώς λόγω του λασπώδους εδάφους .Η επίθεσις διεξήχθη  υπό δύο στρατιών  της μιας ενεργούσης από βορρά προς νότον , εκ της περιοχής Σεραφίμοβιτς μεταξύ Ντον και Τσιρ , της δε ετέρας από ανατολών  προς βορειοδυσμάς  εκ της περιοχής Τσάτσα.....

Αμφότεραι κατηυθύνοντο εξ αντιθέτων πλευρών προς Καλατς Μαρινόφκα (Μιλλέροβο).

Ο προς κύκλωσιν όγκος ήτο αρκετά ισχυρός (22 μεραρχίαι), πολύ ισχυρότερος από τας στρατηγικός εφεδρείας ας οι γερμανοί ήσαν εις θέσιν να διαθέσωσιν εις την περιοχήν ταύτην.

 Κατά την έναρξιν των επιχειρήσεων αι εντεταλμέναι την κύκλωσιν μο­νάδες εκινδύνευον περισσότερον εκ του εσωτερικού του κύκλου παρά εκ των εξωτερικών ενισχύσεων, μέχρι της στιγμής καθ' ην η αποκοπή των γραμ­μών ανεφοδιασμού παρέλυσε τας κυκλωθείσας δυνάμεις, λόγω ιδία ελλεί­ψεως καυσίμων, εξασθενήσασα την επιχειρησιακήν των ισχύν κατά τοιούτον τρόπον, ώστε να καταστή δυνατή η ανάληψις της πλήρους εξουδετερώσεώς των.

H δ ι ά σ π α σ ι ς. H διάσπασις του μετώπου επραγματοποιήθη υπό μονάδων πεζικού, επιτιθεμένων συμφώνως προς τας πλέον κλασσικάς μεθόδους. Αι κύριαι προσπάθειαι υπεβοηθήθησαν υπό πλείστων δευτερευουσών επιθέσεων ων προορισμός ήτο η κάλυψις των επιχειρήσεων διασπά­σεως και η καθήλωσις όσον το δυνατόν μεγαλυτέρου αριθμού εχθρικών δυνάμεων. Από της τρίτης ήδη ημέρας επετεύχθη η διά τριών γεφυρών διάβασις του ποταμού Ντον, και η διάσπασις της γερμανικής διατάξεως. Οι σοβιετικοί ηδύναντο ήδη να μεταπέσωσιν εις την φάσιν της εκμεταλλεύ­σεως διά των τεθωρακισμένων και μηχανοκινήτων δυνάμεων των.

Η σ τ ρ α τ η γ ι κ ή   κ ύ κ λ ω σ ι ς. Αύτη επετεύχθη υπό ταχυκινή­των μονάδων (Αρμάτων, μηχανοκινήτου πεζικού και ιππικού) δραστηρίως υποστηριζομένων υπό της αεροπορίας. Η ταχύτης προελάσεώς των επί των αναπεπταμένων πεδιάδων της περιοχής του Ντον και του Βόλγα εκυμαίνετο μεταξύ 30 εως 40 χιλιομέτρων ημερησίως. Η ταχύτης αύτη επετεύχθη δεδομένου ότι αι προελαύνουσαι μονάδες απέφευγον συστηματικώς την εμπλοκήν με τοπικάς αντιστάσεις αρκούμεναι εις την περίσχεσιν αυτών.

Την πέμπτην από της ενάρξεως της επιχειρήσεως ημέραν επετεύχθη η επαφή μεταξύ των δύο επιθετικών φαλαγγών υλοποιηθείσης της στρατηγικής κυκλώσεως δια της αποκοπής των από Ντουμπρόβοκ προς Στάλινγκραντ οδών και σιδηροδρομικών γραμμών νοτιοδυτικώς.

Οι γερμανοί εχρησιμοποίησαν την μέθοδον των εχίνων (Igelstellung) ήτις τοις επέτρεψε την τόσον επιτυχή απόκρουσιν των επιθέσεων του  Τιμοσένκο κατά την διάρκειαν του χειμώνος 1941 - 1942, πλην η αντιταχθείσα παρ' αυτών εις Στάλινγκραντ άμυνα υπήρξε χαλαρα.Διαθέτουσα μεγάλα αποθέματα, και δύναμιν 22 μεραρχιών η στρατιά του στρατάρχου Πάουλους ήδύνατο να ελπίζη εις επιτυχή άμυναν καθ' όλην την διάρκειαν του χειμώνος. Όταν όμως η ορμητικότης των σοβιετικών επιθέσεων  ενετάθη κατά τρόπον ώστε να υφίσταται κίνδυνος ολοκληρωτικής καταστροφής ήτο πολύ αργά διά την ανάληψιν προσπαθειών απαγκιστρώσεως. Επιχείρησις ήτις τον Δεκέμβριον είχε πολλάς ελπίδας επιτυχίας  ήτο μοιραίως καταδικασμένη εις αποτυχίαν κατά τον επόμενον μήνα.

Η  τ α κ τ ι κ ή  κ υ κ λ ω σ ι ς. Ακολουθούν εκ του σύνεγγυς τας ταχυκινήτους μονάδας,το πεζικόν διηύρυνε τα ρήγματα και μικρόν κατά μικρόν ωργάνωσε συνεχές τακτικόν μέτωπον εκτεινόμενον εν είδει τόξου από  Τσιτζένκο (Σαρέπτα) και της καμπής του Ντον μέχρι της Κατζαλινσκάια.
Ουδεμία εξωτερική απειλή είχεν μέχρι της στιγμής εκδηλωθή. Το πλείστον των δυνάμεων  (80 % περίπου) ετάχθη επί της εσωτερικής πλευράς | του κλοιού δια την εις το ελάχιστον συμπίεσιν του υπό των  δυνάμεων κατεχομένου χώρου, αρχικώς λίαν εκτεταμένου (8-9.000 τετρ. χιλιόμετρα), ώστε να εξαναγκασθή η στρατιά του Φον Πάουλους εις συνθηκολόγησιν πριν ή έκδηλωθή εξωτερική προσπάθεια απαγκιστρώσεώς της.

Από του τέλους Δεκεμβρίου αι κυκλωθείσαι δυνάμεις καίτοι  σκληρώς  δοκιμασθεϊσαι αντέτασσον εισέτι δραστηρίαν άμυναν, ήτις παρετάθη επί  ένα και  πλέον μήνα, πλην ευρίσκοντο εν αδυναμία αναλήψεως ισχυράς επιθετικής προσπαθείας, προς υποβοήθησιν εξωτερικής ενεργείας προερχομένης από δυσμών ή νοτιοδυσμών.

Η  κ ά λ υ ψ ι ς  τ η ς  ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ω ς. Επωφελούμενοι της αρχικής αδρανείας των γερμανών, οι σοβιετικοί εγκατέστησαν ταχέως την  εξωτερικήν κάλυψιν επί του Τσίρ και του Ντον μέχρι του Χορ-Κουρμογιάρ, και είτα επί της γενικής γραμμής: Χόρ - Κουρμογιάρο Τσιλέκοβο - Σαντοβόγιε.

Εξασφαλίσαντες ούτω ευρυτάτην εδαφικήν έκτασιν, ηδυνήθησαν να  διεξαγάγωσι τον ελιγμόν των επί εσωτερικών γραμμών μεταξύ των κυκλωθεισών δυνάμεων και του στρατού απαγκιστρώσεως του Φον Μανστάϊν. 

Περί τας αρχάς Ιανουαρίου 1943, ισχυρόν συγκρότημα επεχείρησε να υποβοηθήση τας δυνάμεις του Φον Πάουλους επιτεθέν αρχικώς μεν προς Κοτελνίκοβο από νότου, μετά δε την διέλευσιν του Ντον από νοτιοδυσμών εις την περιοχήν Ρζαζάνκιν νοτίως της συμβολής του Τσιρ.

Ήτο όμως πολύ αργά. Ο κύριος όγκος των ρωσικών δυνάμεων μετα­φερθείς ταχέως επί του εξωτερικού μετώπου, χωρίς να ενοχληθή υπό των εν πλήρει εξαντλήσει δυνάμεων του Φον Πάουλους, κατώρθωσε να συγ­κράτηση την στρατιάν του Μανστάϊν, μέχρις ότου νέαι σοβιετικοί δυνά­μεις επιτιθέμενοι επί των κατευθύνσεων Μπαρόσβσκαγια - Μοροζόφσκι και Σαλοβάγκα - Ντουμπρόβσκυ, ηπείλησαν σοβαρώς τα πλευρά της, εξαναγκάσασαι αυτήν εις σύμπτυξιν. Τμήμα της στρατιάς ταύτης κυκλωθέν περί το Τορμοσίνο (Ρζαζάνκιν) μόλις κατώρθωσε να διασπάση τον κλοιόν, αφού υπέστη σκληροτάτας απωλείας.

Εγκαταλελειμένοι εις εαυτούς οι υπολειφθέντες άνδρες της στρατιάς του Φον Πάουλους αντέτασσον επίμονον και απεγνωσμένην άμυναν. Μετά την πλήρη εξάντλησιν των πυρομαχικών και τροφίμων και αφού απώλεσαν όλα των τα αεροδρόμια καταληφθέντα διαδοχικώς υπό των σοβιετικών, ηναγκάσθησαν να συνθηκολογήσουν την 2αν Φεβρουαρίου, αφού επί δίμηνον παρέμειναν κυκλωμένοι.

Δια την επιτάχυνσιν της καταρρεύσεως οι ρώσοι κατώρθωσαν δι' ομοκέντρων επιθέσεων να κατακερματίσωσι την γερμανικήν μάζαν εις πλείστας νησίδας, εξουδετερουμένας διαδοχικώς.

Το Στάλινγκραντ μεταβιβάσαν την «πρωτοβουλίαν εις τους σοβιετι­κούς απετέλεσε αποφασιστικήν καμπήν του πολέμου εις το Ανατολικόν μέτωπον.