ΑΝΤΡΕ ΜΑΡΛΩ: H ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΡΟΥΜΑΝΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΝΤΟΥΚΑ

ΜΙΑ ΔΕΞΙΩΣΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ.

Το βράδυ της 29 Δεκεμβρίου 1933 κατά τας 9, ήμουνα στο "Καφέ Κάψα" μαζί μ' ένα φίλο μου ρουμάνο, πρώην αξιωματικό, και τώρα διευθυντή κάποιας μεγάλης εταιρίας πετρελαίων. Καθόμασταν σ΄ένα τραπεζάκι της μικράς αιθούσης του ισογείου , της οποίας τα παράθυρα δίνουν προς την οδόν Εντγκάρ-Κινέ. Γύρω μας εβασίλευε ζωηροτάτη κίνησις. Η ατμοσφαίρα ήτανε βαριά από τους καπνούς και τις γυναικείες μυρουδιές. Έξαφνα εκεί που μιλούσαμε παρακολουθούντες την κίνησιν του δρόμου από τα μεγάλα παράθυρα , το μάτι μου έπεσε στο αντικρυνό κτίριο, πίσω από τα φωτισμένα παράθυρα του οποίου , έβλεπα να κινούνται οι σιλουέττες πολλών κομψών κυριών με βραδυνά φορέματα και κυρίων φρακοφορεμένων. 
-Ποιός κάθεται σ' αυτό το μέγαρο ; ρώτησα το σύντροφό μου.-Είναι η λέσχη του Κόμματος των Φιλελευθέρων . Μπα! Κάποια δεξίωσις γίνεται απόψε .... Και σταματώντας το γκαρσόνι που περνούσε δίπλα μας , πήρε την απάντησι: 
-Απόψε γίνεται δεξίωσις προς τιμήν του κ. Ντούκα, που αναμένεται από στιγμής εις στιγμήν από τη Σινάια. Δεν επρόλαβε να τελειώση το γκαρσόνι , και η πόρτα του κέντρου ανοίγει με κρότο , για να μπη μέσα κάποιος κομψός κύριος , ξεκαπέλλωτος και χωρίς παλτό, με ύφος ταραγμένο. 

-Εδολοφόνησαν τον πρωθυπουργό Ντούκα είπε, φωνάζοντας δυνατά ώστε να ακουσθή από όλους.

Για μια στιγμή όλοι εσιώπησαν κατάπληκτοι προ της απροσδοκήτου ειδήσεως. Αμέσως όμως τη νεκρική σιγή την διεδέχθη ένας θόρυβος τρομερός.Πηδώντας τα τραπέζια , ρίχνοντας τις καρέκλες , οι θαμώνες του κέντρου περιεκύκλωσαν τον άγγελο της θλιβεράς ειδήσεως , ζητούντες πληροφορίας, διψώντες να μάθουν πως έγινε το δράμα.
Ο δυστυχής δεν ήξευρε περισσότερα. Προσέθεσε μόνον , ότι ετηλεφώνησαν από τη Σινάϊα στη Λέσχη των Φιλελευθέρων , για να ματαιωθή η εσπερίς.

"Η ΣΙΔΗΡΑ ΦΡΟΥΡΑ"
Μονάχα ο φίλος μου δεν εσάλευσε από τη θέσι του. Ωχρός σαν το κερί , αλλ' ατάραχος, περιωρίσθηκε μόνον εις το να ψιθυρίση: "Τον εσκότωσαν λοιπόν !" Και προτού ακόμα εκφράσω την κατάπληξί μου, προσέθεσε με απόλυτη βεβαιότητα:
-Είναι η "Σιδηρά Φρουρά".
-Πως το ξεύρετε; Πέστε μου σας παρακαλώ, είπα μη δυνάμενος να συγκρατηθώ.
-Όχι εδώ απήντησε .Ελάτε...
Σηκώθηκε και βγήκε έξω .Τον ακολούθησα , και σε λίγο βαδίζαμε κατά μήκος της οδού Σαριντάρ, η οποία οδηγεί κατ΄ευθείαν εις το μέγαρον της εφημερίδος "Ουνιβέρσουλ". Εις τα γραφεία της εφημερίδος αυτής μας επιβεβαίωσαν την είδησιν της δολοφονίας, προσθέσαντες ότι ο συλληφθείς δολοφόνος ήτο ένας φοιτητής μέλος της "Σιδηράς Φρουράς".Μόλις εγκαταλείψαμε τα γραφεία της "Ουνιβέρσουλ" ερώτησα με αγωνία το φίλο μου:
-Θα μου εξηγήσετε λοιπόν;
-Ναι .Μάθετε λοιπόν ότι προ ελαχίστων εβδομάδων ήμουν μέλος της "Σιδηράς Φρουράς".Παρητήθην , την ημέρα ακριβώς κατά την οποίαν το Προεδρείον απεφάσισε να καταφύγη εις την χρήσιν μέτρων τρομοκρατικών , εις απάντησιν της κυβερνητικής αποφάσεως προς διάλυσιν της οργανώσεως μας .Εμάντευα πολύ καλά τι επρόκειτο να συμβή, και δεν ήθελα να αναμειχθώ.
-Ώστε ο Ντούκα εδολοφονήθη διότι υπέγραψε το διάταγμα της διαλύσεως της "Σιδηράς Φρουράς;
-Ασφαλώς και βεβαίως. Αλλά τα αίτια τα οποία ώθησαν τον πρωθυπουργόν εις την λήψιν της αποφάσεως αυτής, αποτελούν το θέμα άλλης ιστορίας.
Ετοιμαζόμουνα να τον ερωτήσω για την "άλλη" αυτή ιστορία , αλλ' εκείνος βυθισμένος καθώς ήτο στις σκέψεις του, εξηκολούθησε σα να μονολογή.
-Και όμως τον ειδοποίησαν ότι θα τον δολοφονήσουν!
-Ποιός τον ειδοποίησε;
Εδάγκασε τα χείλη του και δεν απήντησε.
((Ελληνικόν Μέλλον Κυριακή 28 Ιανουαρίου 1934)

Επιστροφή

ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΣΙΔΗΡΑ ΦΡΟΥΡΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ: 13

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ 1926.- Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΜΠΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ.

Στις 4 Ιανουαρίου 1926 ημέρα Δευτέρα με πρωτοβουλία του κόμματος των φιλελευθέρων[1] που κυβερνά την χώρα , η Ρουμανική Εθνοσυνέλευση επιχειρεί να βάλει τέλος σε  μια πολιτική αναστάτωση που είχε ξεσπάσει   μια εβδομάδα πριν, και έχει να κάνει με την αιφνιδιαστική  γραπτή  παραίτηση του διαδόχου Καρόλου, από τα δικαιώματά του στο  Θρόνο. Σε συνεννόηση με το Βασιλιά Φερδινάνδο και με συνοπτικές διαδικασίες, που προκαλούν τη θορυβώδη αποχώρηση της αντιπολίτευσης , η παραίτηση γίνεται δεκτή και διάδοχος του θρόνου ανακηρύσσεται ο γιος του Καρόλου, Πρίγκηπας Μιχαήλ. Επειδή ο νεαρός διάδοχος είναι ακόμη ανήλικος γίνεται πρόβλεψη πως στη περίπτωση θανάτου του Βασιλέως, θα υπάρξει καθεστώς αντιβασιλείας.

Ο πρωθυπουργός κ. Βρατιάνο ανέγνωσε την επιστολήν της παραιτήσεως του πρίγκηπος Καρόλου , και το βασιλικό διάταγμα με το οποίον εξηγεί την αποδοχήν της ειρημένης παραιτήσεως του πρίγκηπος Καρόλου ως κληρονόμου του θρόνου και μέλους της βασιλικής οικογενείας κι από της πατρικής εξουσίας επί του πρίγκηπος Μιχαήλ. Οι κ.κ Γιόργα, Μιχαλοε , η ομάς των Σαξώνων βουλευτών και ο στρατηγός Αβαρέσκου εδήλωσαν ότι αποδέχονται πλήρως τας βασιλικάς αποφάσεις . Ομίλησε ακολούθως ο πρωθυπουργός κ Βρατιάνο δηλών ότι η απόφασις του πρίγκηπος Καρόλου προέρχεται εξ αιτίων απολύτως ιδιωτικής φύσεως και ουδόλως πολιτικών και ότι η Κυβέρνησις αναλαμβάνει ακεραίας τας ευθύνας. Μεθ' ό ο κ, Βρατιάνο επρότεινε να ψηφισθή νομοσχέδιον δι ου γίνεται δεκτή η παραίτησις του πρίγκηπος Καρόλου και η ανακήρυξις του πρίγκηπος Μιχαήλ εις επίδοξον κληρονόμον του θρόνου. Το νομοσχέδιον τότε εψηφίσθη αμέσως δια 231 ψήφων εναντίον 3. Η εθνοσυνέλευσις κατόπιν εψήφισε νόμον καθορίζοντα τα της αντιβασιλείας και συνιστώντα συμβούλιον αντιβασιλείας απαρτιζόμενον εκ του Πρίγκηπος Νικολάου, του Ρουμάνου Πατριάρχου και του πρώτου προέδρου του Αρείου Πάγου.[2]

Όπως είναι αναμενόμενο, η υπόθεση της παραίτησης του Καρόλου και ο τρόπος με τον οποίο μεθοδεύεται, δηλητηριάζει τη πολιτική ζωή της χώρας. Από το Παρίσι όπου βρίσκεται ο Iorga [3] ένας από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, καταγγέλλει κυβερνητική μεθόδευση και κρίνει τη παραίτηση του Καρόλου παράνομη και συνεπώς απαράδεκτη . Αφήνει να εννοηθεί ότι πίσω από την εξωσυζυγική του σχέση με τη Λουπέσκου κρύβονται άλλες σοβαρότερες αιτίες [4]. Μέσα στην ίδια τη χώρα ,η αντιπολίτευση συγκεντρώνει τα πυρά της στο πρόσωπο του Πρωθυπουργού Bratianu (και του πρίγκηπα Barbu Stirbey ) . Η παραίτηση Καρόλου ερμηνεύεται σαν διατεταγμένη εφ΄ όρου ζωής εξορία. Η Κυβέρνηση αντιδρά σπασμωδικά. Εφημερίδες που αμφισβητούν ή καταγγέλλουν τα πεπραγμένα της κυβέρνησης βλέπουν τα φύλα της να κατάσχονται.[5]. Η κυβέρνηση Bratianu προχωρεί ακόμα παραπέρα. Με το πρόσχημα σχεδιαζόμενων ταραχών που μπορούν να αιματοκυλίσουν τη χώρα κηρύσσει στις επαρχίες το στρατιωτικό νόμο. 

,,,,,,Η εφημερίδα Lupta (Aγώνας , ) καταγγέλλει τη λογοκρισία της Κυβέρνησης και αμέσως τα φύλα της κατάσχονται.[6]
Η αντίδραση φουντώνει. Οι αρχηγοί της αντιπολίτευσης με σημαία το αίτημα για την αποκατάσταση του Καρόλου ζητούν ελεύθερες εκλογές . Παρά τα αυστηρά κυβερνητικά μέτρα διαδηλώσεις πραγματοποιούνται σε Ιάσιο Βράιλα Κωστάντζα και σε άλλες πόλεις. Ο Ιταλός ανταποκριτής της εφημερίδας "Μεσαντζέρο" καταγγέλλει από το Βουκουρέστι ότι ολόκληρη η Ρουμανία ζει σε καθεστώς τρομοκρατίας. 36 Στρατηγοί που παίρνουν θέση υπέρ του Καρόλου συλλαμβάνονται.
Κάθε ημέρα που περνά μεγαλώνει όλο και περισσότερο τη πολιτική κρίση.
Απαγορεύεται η όποια αναφορά στο Κάρολο και τη τύχη της εφημερίδας Lupta ακολουθεί η Cuvântul (Λόγος) [7]
Βλέποντας την λαϊκή αντίδραση και νοιώθοντας την εξουσία του να κινδυνεύει ο Bratianu επιχειρεί να αλλάξει προς όφελός του τον εκλογικό νόμο . Η προσπάθεια του δεν έχει συνέχεια γιατί ο Βασιλιάς που έχει κάνει τους δικούς του υπολογισμούς προσανατολίζεται σταθερά στη λύση Avarescu . Η διάδοχη κατάσταση προετοιμάζεται με τη μορφή συνασπισμού. Το κόμμα της Τρανσυλβανίας από τη μια, το αγροτικό κόμμα [8] από την άλλη.
Η ήττα του κυβερνώντος κόμματος στις δημοτικές εκλογές επιταχύνει τις διαδικασίες .

Με ημερομηνία 13 Μαρτίου 1926 η εφημερίδα Μακεδονία σε ανταπόκρισή της από τη Ρουμανική Πρωτεύουσα δίνει το στίγμα της αντιπαράθεσης και γράφει χαρακτηριστικά:

 "Η πολιτική κατάστασις ευρίσκεται εις πολύ κρίσιμον σημείον. Η αντιπολίτευσις καταβάλλει υπερανθρώπους προσπαθείας δι΄ όλων των θεμιτών και αθεμίτων μέσων να περιέλθη η εξουσία εις αυτούς. [9]"

Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός σε συνάντησή τους με τους δημοσιογράφους στα μέσα Μαρτίου δηλώνει ούτε λίγο ούτε πολύ ότι αν δεν καταφέρει να κερδίσει τις προσεχείς εκλογές "θα κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις της τάξεως όπως διατηρήση την εξουσίαν προς το συμφέρον του ΄Εθνους." 

Από την άλλη πλευρά ο Iorga διαβεβαιώνει ότι η ενωμένη αντιπολίτευση είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τη Κυβερνητική βία. 

Προνοητικά παίρνει αποστάσεις από το Κάρολο και τα πεπραγμένα του. Δηλώνει ότι ο τέως διάδοχος "εξ ελαφρότητος έχασε ολοκληρωτικώς τα δικαιώματά του, εγκαταλείψας ενάρετον σύζυγον και περίβλεπτον θέσιν".[10]

Στις 25 Μαρτίου η Κυβέρνηση αφήνει να διαρρεύσει η είδηση ότι θα παραιτηθεί μέχρι και του προσεχούς Σαββάτου. Μπροστά σε μια εύκολη νίκη, η αντιπολίτευση δείχνει τα πρώτα δείγματα αποσυσπείρωσης και χαλάρωσης. . Ένα διπλό μεγάλο ερώτημα παραμένει. Πόσο είναι πιθανός ο κίνδυνος μιας δικτατορίας; Και από που θα προέλθει; 

Στις 27 Μαρτίου συνεδριάζει για τελευταία φορά η Βουλή. Ένα Βασιλικό διάταγμα επισφραγίζει τη λήξη της παρούσης βουλευτικής περιόδου και ο Bratianu ανήγγειλε τη πτώση της κυβέρνησης του. 

Ο Βασιλιάς παραμένει σταθερός στη λύση Alexandru Avarescu . Θετικός απέναντι στο Στρατηγό εμφανίζεται και ο Bratianu ο οποίος ασφαλώς ελπίζει σε μια μελλοντική συνεργασία. Η αντιπολίτευση κάνει τους δικούς της υπολογισμούς, Ονειρεύεται ακόμη ένα μεγάλο συνασπισμό με επικεφαλής τους Iuliu Maniu και Βάιντα.

H πτώση της Κυβέρνησης των φιλελεύθερων και ο σχηματισμός καινούργιας Κυβέρνησης από τον Στρατηγό Αβαρέσκου [11] στις 30 Μαρτίου 1926 ανοίγουν και πάλι τον δρόμο για καινούργιες εκλογές που προσδιορίζονται για το μήνα Μάιο.

Από την Γαλλία ο Κοντρεάνου νοιώθει, ότι δεν μπορεί να λείψει από αυτή την ιστορική ώρα, όπου ο Σύνδεσμος για πρώτη φορά θα δοκιμάσει τις αντοχές του σε ένα προεκλογικό αγώνα. Με επιστολή του στον Καθηγητή Κούζα τον ενημερώνει για τη πρόθεσή του επιστρέψει στη Πατρίδα και επιπλέον του ζητά να τον διευκολύνει με το αντίτιμο ενός εισιτηρίου επιστροφής. Για λόγους, που είναι εύκολο να εξηγηθούν εκ των υστέρων, ο Καθηγητής τηρεί στάση σιωπής που δίκαια ερμηνεύεται σαν πράξη αδιαφορίας. Ο Κοντρεάνου υποβάλλει το ίδιο αίτημα στο Hristache Solomon από τη Φωξάνη. Αυτή τη φορά ο σύντροφος ανταποκρίνεται αμέσως με το ποσό των 10.000 λέυ. 

Έφθασα στο Βουκουρέστι στις αρχές Μαίου, στο αποκορύφωμα της προεκλογικής περιόδου.Παρουσιάστηκα στο καθηγητή που δεν φάνηκε να χάρηκε ιδιαίτερα που με είδε' μου είπε ότι δεν έπρεπε να μετακινηθώ γιατί το κίνημα βάδιζε καλά και δίχως εμένα . Ένοιωσα πόνο αλλά δεν άφησα να με πάρει από κάτω. Σε μια οργάνωση καμία δυσαρέσκεια δεν πρέπει να πηγάζει από μια παρατήρηση του αρχηγού' μπορεί να είναι δίκαιη μπορεί να είναι και άδικη, αλλά η δυσαρέσκεια δεν πρέπει να υπεισέρχεται' αυτή είναι η αρχή στη οποία πρέπει να προσαρμόζεται κανείς όταν γίνεται μέλος μιας οργάνωσης.

Μη αφήνοντας τα αισθήματά του να επηρεάσουν την πίστη και την αφοσίωση στο πρόσωπο του Αρχηγού του , ο Κοντρεάνου εγκαταλείπει το Βουκουρέστι. Σχεδιάζει να κάνει μια διακριτική ανίχνευση εδάφους σε κάποιες από τις εκλογικές περιφέρειες στις οποίες εκτίθενται αγαπημένοι σύντροφοι του  αρχή κάνοντας από το Dorohoi όπου δίνει ένα δυναμικό, αξιοπρεπή προεκλογικό αγώνα ο καθηγητής Σουμουλεάνου . Ενάντια στην απόφαση του Κούζα ο Καθηγήτής Παουλέσκου που εκτιμά ιδιαίτερα τη μαχητικότητα και τα ηγετικά προσόντα του νεαρού φοιτητή, παρεμβαίνει με μία αντιπρόταση. Γιατί να μη διευρύνουν τη παρουσία τους σε μια ακόμη εκλογική περιφέρεια , όπως εκείνη του Judetul Putna στη Μολδαβία; Σε εκείνα τα μέρη ο Κοντρεάνου είναι αρκετά γνωστός . Ο κόσμος ακόμη μιλά για την επιτυχημένη εκδήλωση στο Ciorăști περίπου ένα χρόνο πίσω στη διάρκεια της οποίας πραγματοποιήθηκε με ανάδοχο τον ίδιο το Κοντρεάνου, ομαδική βάπτιση 100 παιδιών , Το σχέδιο για την υποψηφιότητα Κοντρεάνου σπεύδει να υποστηρίξει ανεπιφύλακτα και ο Στρατηγός Macridescu . Επίσημα τουλάχιστον ο Σύνδεσμος δεν προβάλλει αντιρρήσεις. Έδρα της εκλογικής περιφέρειας και του προεκλογικού αγώνα, το Φωξάνη. 

 Νάμαι λοιπόν στη πλέον δυσάρεστη  και λιγότερο επιθυμητή εκείνη να ζητιανεύω ψήφους για το άτομό μου.. Πού; Μέσα σε ένα  κόσμο που ιδιαίτερα τη στιγμή κατά την οποία όφειλε να διακατέχεται από τα πλέον αγνά αισθήματα , προκειμένου για τη χώρα  και για το μέλλον της , έχει παραλύσει  από το ποτό , που προσφέρουν  απλόχερα οι κομματικοί παράγοντες  και βρίσκεται στο έλεος  των παθών που πηγάζουν  από το κακό πνεύμα των πολιτικάντιδων. Είναι στιγμές κατά τις οποίες , στην ήρεμη ζωή των χωριών , διαχέεται η κοινοβουλευτική μόλυνση. 

Στο Φωξάνη τα προβλήματα που αναζητούν τη λύση τους είναι πολλά και δύσκολα. Η υποψηφιότητα Κοντρεάνου δημιουργεί δυσαρέσκεια και εχθρότητα στους κύκλους των παραδοσιακών κομμάτων .Ο Κοντρεάνου πληροφορείται όχι δίχως έκπληξη πως για να ξεκινήσει τη προεκλογική εκστρατεία του στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια (Judetul)  Putna πρέπει διαθέτει ειδική άδεια με την υπογραφή του στρατιωτικού διοικητή τη φρουράς. Είναι αλήθεια ότι δεν δυσκολεύεται να πάρει την άδεια αλλά πολύ σύντομα αντιλαμβάνεται πως εκείνο το κομμάτι χαρτί με σφραγίδα και υπογραφή δεν έχει τη παραμικρή πρακτική αξία. Στη διάρκεια της πρώτης τους εξόρμησης προς το λαό, μόλις 500 μέτρα έξω από τη πόλη  Φωξάνη το αυτοκίνητό που μεταφέρει το Κοντρεάνου και τους συνεργάτες του υποχρεώνεται να σταματήσει σε ένα μπλόκο της αστυνομίας. Οι αστυνομικοί τους ζητούν δίχως ιδιαίτερες ευγένειες να κάνουν μεταβολή και να επιστρέψουν στη πόλη. Ο Κοντρεάνου νομίζει ότι θα παρακάμψει το πρόβλημα δηλώνοντας την ιδιότητά του και δείχνοντας το χαρτί της άδειας που προνοητικά κουβαλά μαζί του. Ακόμα και μετά από αυτές τις εξηγήσεις οι αστυνομικοί επιμένουν. Περισσότερο επιτακτικά τους καλούν να επιστρέψουν στη πόλη. Λόγο στο λόγο τα πράγματα οξύνονται , και φτάνουν σε αδιέξοδο. Ασφαλώς ο Κοντρεάνου αντιλαμβάνεται ότι η επιμονή των οργάνων πηγάζει από συγκεκριμένες διαταγές άνωθεν αλλά παρ΄όλα αυτά και σε πείσμα όλων επιχειρεί να επιβάλει τη δική του λύση. Μια απεγνωσμένη προσπάθεια να διασπάσουν το μπλόκο εμβολίζοντας τα αστυνομικά οχήματα αποτυγχάνει άδοξα . Οι αστυνομικοί ανοίγουν πυρ εναντίον του αυτοκινήτου σπάζουν τους προβολείς και τρυπούν τα λάστιχα. Δίχως άλλα παρατράγουδα ο Κοντρεάνου και οι συνοδοί του εγκαταλείπουν το αυτοκίνητο στο σημείο και παίρνουν με τα πόδια το δρόμο της επιστροφής. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Πρώτη στάση στο γραφείο του στρατηγού που είχε υπογράψει την άδεια. Ο Κοντρεάνου καταγγέλλει το πρωτοφανές περιστατικό  . Ο στρατηγός μοιάζει σα να μη πιστεύει λέξη αλλά μετά την επιβεβαίωση των λεγομένων του  από το  στρατηγό Μακριδέσκου  αυτόπτη μάρτυρα του επισοδίου δείχνει να δυσφορεί για να διαβεβαιώσει τέλος  ότι ακόμα και στη περίπτωση που οι αστυνομικοί ενήργησαν με το τρόπο που του παρουσιάζουν,  δεν ενήργησαν σύμφωνα με δικές του διαταγές. Ίσως ο Νομάρχης γνωρίζει περισσότερα. 

Από το γραφείο του στρατηγού στο γραφείο του Νομάρχη που ακούει στο όνομα Νitzulescu. Για μια ακόμη φορά ο Μακριδέσκου επιχειρεί να εξηγήσει στο Νομάρχη τη κατάσταση,  για μια ακόμη φορά ο Νομάρχης χάνεται σε αερολογίες και βερμπαλισμούς επικαλούμενος ύψιστα  εθνικά συμφέροντα που απαιτούν κατανόηση, αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Παρορμητικός, νοιώθοντας να το πνίγει η αδικία  ο Κοντρεάνου χάνει τον έλεγχο και μπαίνει στη μέση. Δηλώνει : 

- Ακούστε κ. Νομάρχη' βλέπω πως δεν θέλετε να λογικευτείτε  με το καλό . Αύριο το πρωί θα ξεκινήσω για το προεκλογικό αγώνα , και αν οι αστυνομικοί πυροβολήσουν ξανά εναντίον μου, θα έρθω εδώ στο γραφείο σου και θα πυροβολήσω εγώ εσένα.....

Περισσότερο από δήλωση πρόκειται για μια αστόχαστη απειλή απέναντι σε ένα κρατικό λειτουργό.. Η Δημοκρατία όμως ΄ξέρει να υπερασπίζεται τον εαυτό της και πάνω από όλα δεν ανέχεται απειλές. Λίγη ώρα αργότερα λαμβάνει κλήση να παρουσιαστεί στο Στρατοδικείο . Ανακρίνεται, απολογείται γραπτά για τη συμπεριφορά ομολογώντας τα περιστατικά με κάθε λεπτομέρεια  και τελικά προφυλακίζεται . 

 Μέσα από το κελί κάποιας  στρατιωτική μονάδας  ο Κοντρεάνου  μετρά τις ώρες που περνούν ανεκμετάλλευτες. και μετατρέπονται βασανιστικά σε ημέρες. Τη τρίτη ημέρα της κράτησής του τον πηγαίνουν με συνοδεία στο γραφείο του Στρατιωτικού Διοικητή.. 

-Κύριε Κοντρεάνου λέει ο  στρατηγός πρέπει να εγκαταλείψετε το Φωξάνη. 

-Στρατηγέ είμαι υποψήφιος εδώ. Και αυτό που μου ζητάτε είναι ενάντια στο νόμο. Δεν πρόκειται να  αντιταχθώ στην εντολή σας γιατί δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά , αλλά σας παρακαλώ να μου δώσετε γραπτή εντολή.

-Δεν μπορώ να σας δώσω γραπτή εντολή .

-Τότε θα πάω στο Βουκουρέστι να σας καταγγείλω.

Ο στρατηγός δεν φαίνεται να ανησυχεί  ιδιαίτερα από την απειλή. Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι να ξεφορτωθεί, ένα άτομο  που όλοι το θεωρούν ενοχλητικό. Κρατά χαμηλά τους τόνους. Είναι φανερό πως θέλει να καταλήξει σε μια συμφωνία μαζί του. Διαπραγματεύεται την ελευθερία του με ένα και  μοναδικό όρο. Να μπει  στο πρώτο τραίνο  και να εξαφανιστεί.  Δεν τον ενδιαφέρει που θα πάει. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να φύγει από την πόλη. Ο Κοντρεάνου δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά.  Παίρνει το τραίνο για τη Πρωτεύουσα και την επομένη ακριβώς ζητά ακρόαση από τον  υπουργό των Εσωτερικών Octavian Goga. Ο υπουργός τον ακούει ευγενικά καταγράφει το αίτημα του και στο  τέλος τον διαβεβαιώνει ότι θα ενδιαφερθεί προσωπικά για τη περίπτωση και θα τον ειδοποιήσει. Αφού χάνονται  τέσσερις ακόμα πολύτιμες ημέρες περιμένοντας την απάντηση του υπουργού που όμως δεν φτάνει ποτέ, ο Κοντρεάνου αποφασίζει να επιστρέψει στο Φωξάνη. Φαίνεται ότι ο υπουργός δεν αδράνησε εντελώς. Ο στρατηγός υπογράφει μια καινούρια άδεια και διαβεβαιώνει ότι κανένα μπλόκο της αστυνομίας δεν πρόκειται να του κλείσει το δρόμο. Επιτέλους δύο ημέρες πριν από τις εκλογές ο Κοντρεάνου ξεκινά με ενθουσιασμό τη προεκλογική του εκστρατεία.  Στο πρώτο χωριό που σταματούν  αντιλαμβάνονται ο φόβος έχει φτάσει εκεί πρώτος , πολύ πριν  από αυτούς. Αυτοί οι λίγοι που μαζεύονται έρχονται από περιέργεια οι περισσότεροι παρά από πεποίθηση.  Η δύναμη της αστυνομίας διακριτική αλλά ισχυρή.  Πριν πάρει το λόγο ο Κοντρεάνου ο επικεφαλής αξιωματικός  δηλώνει. 

-Σας επιτρέπεται να μιλήσετε για ένα λεπτό. Αυτή τη διαταγή λάβαμε. 

Μιλήσαμε ένα λεπτό , και προχωρήσαμε παρακάτω' σε κάθε χωριό , ένα λεπτό . Έρμη δικαιοσύνη  και έρμη νομιμότητα αυτής μας της πατρίδας! Μου δίνουν δικαίωμα ψήφου , με καλούν να  ψηφίσω, αν δεν πάω  με τιμωρούν με πρόστιμο και αν πηγαίνω με ξυλοκοπούν με το έτσι θέλω! Οι ρουμάνοι πολιτικάντιδες  είτε είναι φιλελεύθεροι, είτε Αβαρεσκιανοί είτε εθνικοαγροτικοί  είναι μόνο μια συμμορία τυράννων  οι οποίοι  προστατευόμενοι από τη "νομιμότητα"  από την "ελευθερία και τα διακαιώματα του ανθρώπου" ποδοπατούν  δίχως ντροπή και δίχως φόβο μια χώρα και όλους της τους νόμους, με όλες τις τις ελευθερίες , με όλα της τα δικαιώματα. 

Οι εκλογές του 1926 που πραγματοποιούνται σύμφωνα με τους ανταποκριτές του ξένου τύπου χωρίς σοβαρά προβλήματα αποτελούν θρίαμβο για το Λαϊκό Κόμμα . Με 292 έδρες στη βουλή και 107 στη Γερουσία είναι παντοδύναμο. Ακολουθούν σε μεγάλη απόσταση οι Εθνικοαγροτικοί με 69 έδρες και μετά οι Εθνικοφιλελεύθεροι με 16 Έκπληξη των εκλογών ο πρωτοεμφανιζόμενος Σύνδεσμος της Εθνικοχριστιανικής άμυνας που καταλαμβάνει τη τέταρτη θέση κερδίζοντας 10 έδρες στη Βουλή. 

Δύο ημέρες αργότερα πληροφορήθηκα , με μεγάλη ικανοποίηση τα εκλογικά αποτελέσματα σε ολόκληρη την χώρα. Ο Σύνδεσμος της Εθνικής συνείδησης  είχε λάβει  120.000  ψήφους και έστελνε στο κοινοβούλιο 10 Βουλευτές. Από το Ιάσιο τους καθηγητές Cuza  και Gavanescul,από το Dorohoi τον καθηγητή Sumuleanu, από το Radautzi τον πατέρα μου * από το Cimpul-Lung  τον Paul Iliescu, από τη Suceava τον Καθηγητή Cirlan από το Botosani τον Δόκτορα   Haralamb-Vasiliu από το  Satul-Mare τον Valer Pop από το Piatra-Neamtz τον μηχανικό Misu Florescu από το Bacau  τον  Iuniu Lecca  Επέστρεψα στη Γαλλία ευτυχής για το αποτέλεσμα αλλά ένα ερώτημα με βασάνιζε. Με ποιο τρόπο θα καταφέρουμε να νικήσουμε , αν όλες οι κυβερνήσεις  οργανώνουν τις εκλογές με παρόμοιο τρόπο, κάνοντας χρήση της διαφθοράς , της κλεψιάς και της κρατικής εξουσίας ενάντια στη λαϊκή θέληση;

Υποσημειώσεις Κεφαλαίου 

[  1] 4η Κυβέρνηση του I. Constantin Bratianu (17 Ιανουαρίου 1922- 30 Μαρτίου 1926
[  2]
[  3]
[  4] Πολλαί εφημερίδες βεβαιούν , ότι από καιρού ήδη ο Κάρολος διεφώνει με τον Βασιλέα πατέρα του  επί της εξωτερικής πολιτικής  της Ρουμανίας  και ότι αυτές υπήρξαν ο κυριότερος λόγος της παραιτήσεώς του.Η "Τριμπούνα" ειρωνεύεται  τας πληροφορίας αυτάς τονίζουσα, ότι ουδέποτε ο Κάρολος  είχε οιανδήποτε πολιτικήν ή Εσωτερικήν  ή Εξωτερικήν  και ό,τι μοναδική του  απασχόλησις ήσαν πάντα αι ερωτικαί υποθέσεις. Άλλαι εφημερίδαι  αναφέρουν, ότι ο Κάρολος είχε από καιρού ήδη αποφασίσει να παραιτηθή  και ότι το είχεν αναγγείλει  εις την σύζυγόν του Ελένην δηλώσας εις αυτήν ,ότι την νυμφεύεται  μόνον δια να δώση διάδοχον  εις τον Ρουμανικόν Θρόνον (Εστία Σάββατο 2/1/26) Οι Τάιμς του Λονδίνου επικαλούμενοι ανταπόκριση από το Βουκουρέστι αποδίδουν την παραίτηση Καρόλου σε πολιτικούς λόγους και συγκεκριμένα στη διένεξη του διαδόχου με τη Κυβέρνηση .Ο Κάρολος υποστήριζε τον Υπουργό Στρατιωτικών Μανταρέσκου  ο οποίο πίσω από τις πλάτες της Κυβέρνησης είχε προχωρήσει σε σημαντικές παραγγελίες για τη προμήθεια αεροπλάνων  Φώκνερ.
[  5] 
[  6]

[  7] Διευθυντής της εφημερίδας ήταν ο  Nae Ionescu. Είχε συγκεντρώσει γύρω μια εκλεκτή ομάδα νεαρών διανοούμενων , τους γνωστούς μας σήμερα  Eliade, Vulcănescu, Sebastian, Nichifor Crainic, Pamfil Seicaru, Lucian Blaga και Adrian Maniu.
[  8] Το αγροτικό κόμμα είχε πρόσφατα αποκηρύξει το σύνδεσμό του με τη Μόσχα στα πλαίσια της Διεθνούς Αγροτικής Ένωσης, 
[  9]
[10]
[11]

(Επιστροφή)

A. Η. ΚΑΛΕΝΤΖΗΣ: ΣΤΗΝ ΣΙΤΣΑ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ

Μεγαλόπρεπη, σα πρωσσικός θυρεός, η παρουσία Σου!
Επιτακτική, σαν αντίλαλος, η προσταγή Σου!
Μεστή σα περιγορδιανή φιγούρα, η έκφρασή Σου!
Πρωτόφαντη, σα θεώρημα τριγωνομετρικό σε σκολιαρούδι, η επιμονή Σου!
Ασυγκράτητη, σα τροπαιοφόρο τέθριππο η φωνή Σου!
Υπονομευτική, σα μετάσταση καρκίνου, η συγγραφή Σου!
Ανυποχώρητη, σα τις κορδιλλιέρες της Παταγονίας, η προσμονή Σου!
Στιλπνή, «πίσω απ' τα γυαλιά» Σου, η ματιά Σου!
Θριαμβευτική σαν τις φλόγες της βιβλιοθήκης Σου, η αυτοθυσία Σου!
Διδασκάλισσα,ίδιο το όραμά μας , πίσω απ' τα γυαλιά μας,
και διόλου δύσκολο δεν είναι να μεταφέρουμε
τη Wilhelm Strasse στo Παλιό Φάληρο.
Mε τοv Νικόλα πέμπω τους χαιρετισμούς μου' τους λαβαίνεις;

CORNELIU ZELEA CONDREANU: ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΕΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Το ρεύμα συμπάθειας στη χώρα ήταν εκπληκτικό: δεν πιστεύω να πέρασε  πολλές φορές από τη  ρουμανική γη , ένα λαϊκό ρεύμα περισσότερο  ομόψυχο από αυτό.

Αλλά ο Σύνδεσμος δεν πήγαινε καλά , από έλλειψη οργάνωσης και  σχεδίου δράσης . Σ΄αυτό το μεγάλο ρεύμα , προστέθηκε επιπλέον ο κίνδυνος της διείσδυσης  στις δομές του κινήματος,  αμφιλεγόμενων και επικίνδυνων στοιχείων.

Ένα κίνημα δεν κινδυνεύει από  τη καταστροφή εξ αιτίας εξωτερικών εχθρών' καταστρέφεται εξ αιτίας εσωτερικών εχθρών .

Από τους ανθρώπους, μόνο  ένας στο εκατομμύριο  πεθαίνει από εξωτερικές αιτίες, στις ράγες του τραίνου, στις ρόδες του αυτοκινήτου, από σφαίρα ή από πνιγμό. Οι περισσότεροι πεθαίνουν  από εσωτερικές τοξίνες: πεθαίνουν δηλητηριασμένοι. Τώρα σε συνέχεια των δικών που έλαβαν χώρα στο Βουκουρέστι , στη Φωξάνη και το Σεβερίν , όποιος ήθελε να μπει στο κίνημα μπήκε . Μερικοί ήρθαν για να διαπράξουν απάτες : εισπράξεις των συνδρομών , πώληση εντύπων,  δανεικά κλπ. Οπουδήποτε και αν έκαναν την εμφάνισή τους εξέθεταν το κίνημα. Άλλοι είχαν έλθει για να  δημιουργήσουν μια πολιτική θέση και είχαν αρχίσει ήδη να πολεμούν μεταξύ τους , να κατηγορεί ο ένας τον άλλο και να πιάνονται στα χέρια μεταξύ τους, για τις διευθυντικές θέσεις , βουλευτικά αξιώματα  κλπ.

Κάποιοι άλλοι  ήσαν καλόπιστοι  αλλά ανεκπαίδευτοι  στη πειθαρχία : δεν έδειχναν τη παραμικρή διάθεση  να υπακούσουν στους αρχηγούς και στις δοθείσες  οδηγίες αλλά ήθελαν να φλυαρούν επ'  άπειρο για κάθε θέμα και να δουλεύει ο καθένας με το τρόπο του. 

Άλλοι, και αυτοί καλόπιστοι δεν ήσαν επιδεκτικοί  στη ένταξη. Υπάρχουν υπέροχα στοιχεία, που όμως διαθέτουν μια νοητική δομή  τέτοια, που δεν τους επιτρέπει να ενταχθούν σε δεδομένα σχήματα αλλά από τη στιγμή που τελικά εντάσσονται, καταστρέφουν τα πάντα. Άλλοι είναι γεννημένοι συνωμότες ΄ όπου κι αν διεισδύσουν , με τη μέθοδο των ψιθυριστών,   υπονομεύουν μυστικά  την αρμονία της οργάνωσης και τη καταστρέφουν. 

Μια άλλη κατηγορία αποτελείται από εκείνους που διακατέχονται από  μια έμμονη  ιδέα: ειλικρινά πιστεύουν ότι έχουν βρει το κλειδί για όλες τις λύσεις, και προσπαθούν να σε πείσουν για την αποτελεσματικότητα του. Άλλοι υποφέρουν από την ασθένεια της δημοσιογραφίας! Θέλουν με κάθε τίμημα να γίνουν διευθυντές  εφημερίδων ή τουλάχιστον  να δουν το όνομά τους τυπωμένο στο τέλος  ενός άρθρου. Άλλοι ακόμα έχουν ένα τέτοιο τρόπο δημόσιας συμπεριφοράς ώστε όπου και αν εμφανίζονται , θέτουν σε κίνδυνο τον αγώνα και καταστρέφουν τη φήμη που απολαμβάνει η οργάνωση' άλλοι τέλος πληρώνονται ειδικά  για να σχεδιάζουν ίντριγκες ,να κατασκοπεύουν και να υπονομεύουν κάθε ευγενική απόπειρα δράσης.

Πόση φροντίδα, πόση προσοχή οφείλει συνεπώς να επιδεικνύει  ο αρχηγός ενός κινήματος στη προσπάθειά του να εκτιμήσει σωστά όλους όσους  θέλουν να υπηρετήσουν  κάτω από τις διαταγές του! Πως πρέπει να τους εκπαιδεύσει και πόσο ακούραστη επιτήρηση πρέπει να ασκεί πάνω τους.! Δίχως αυτά το κίνημα είναι ανεπανόρθωτα εκτεθειμένο. 

Τώρα ο Καθηγητής Κούζα ήταν απόλυτα ξένος με όλα αυτά τα πράγματα. Το σύνθημά του -"στο Σύνδεσμο μπαίνει όποιος θέλει και μένει όποιος μπορεί." όφειλε να οδηγήσει σε μια πραγματική καταστροφή. 

Σε μία οργάνωση δεν μπαίνει "όποιος θέλει" μπαίνει αυτός που πρέπει και παραμένει όποιος είναι και για όσο διάστημα είναι, ένας έντιμος, δραστήριος, πειθαρχημένος , πιστός άνθρωπος.

Μόλις είχαν περάσει λίγοι μήνες και ο φτωχός Σύνδεσμος είχε καταντήσει μια  φωλιά από ίντριγκες , μια πραγματική κόλαση.

Η εντύπωση που σχημάτισα τότε και την οποία διατηρώ και σήμερα είναι η ακόλουθη:

Όταν σε μια οργάνωση εμφανίζονται παρόμοιες ενδείξεις καρκίνου αυτές πρέπει να αμέσως να περιορίζονται και στη συνέχεια να εκριζώνονται με τη μέγιστη ενέργεια.

Αν δεν μπορούν να περιοριστούν και επεκτείνονται όπως ο καρκίνος σ' ολόκληρο τον οργανισμό του κινήματος , η υπόθεση χάνεται , το μέλλον και η αποστολή της οργάνωσης υπονομεύονται. Θα πεθάνει η θα σέρνει τις ημέρες της μεταξύ ζωής και θανάτου δίχως να υλοποιεί το παραμικρό.

Οι προσπάθειές μας να πείσουμε το καθηγητή Cuza να εξυγιάνει τη κατάσταση απέτυχαν επειδή από τη μία πλευρά δεν γνώριζε όλες αυτές τις βασικές αρχές της διεύθυνσης ενός κινήματος και από την άλλη  οι ίντριγκες είχαν  απομονώσει ακόμη και μας και είχαν αρχίσει να  παραλύουν κι αυτή ακόμα την δύναμή μας για επέμβαση.

Εμείς, η ομάδα του Βουκουρεστίου , βλέποντας όλα αυτά και επίσης βλέποντας τις απέλπιδες επιθέσεις, τα κύματα της ίντριγκας που έπεφταν συνεχώς πάνω μας και δημιουργούσαν εμπόδια ανάμεσα σε εμάς και τον καθηγ. Cuza, πήγαμε στο σπίτι του, και του ορκιστήκαμε ξανά πίστη, παρακαλώντας τον να έχει εμπιστοσύνη σε μας , επειδή είχαμε κάνει κάθε τι το δυνατό  για να διορθώσουμε το κίνημα.

Η προσπάθεια υπήρξε μάταια , γιατί πίστευε ότι εμείς βλέπαμε τα πράγματα που είχαν να κάνουν με την οργάνωση, τη δράση και ακόμη και τη δογματική βάση του κινήματος με τρόπο πολύ διαφορετικό από το δικό του :εμείς ξεκινούσαμε από την ιδέα του ανθρώπου νοούμενου σαν ηθική αξία και όχι σαν αριθμητική αξία ,εκλογική, δημοκρατική. 

Αυτός όμως πίστευε, ότι υποστηρίζαμε τις ιδέες αυτές , γιατί ήμασταν τα θύματα της παραπληροφόρησης,

ΦΡ ΝΙΤΤΙ: O ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΩΣ ΑΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Ο πόλεμος ενίσχυσε τον εθνικισμό εις όλες τις χώρες και τον εδημιούργησε εκεί που δεν υπήρχε. Ο εθνικισμός είνε η αναπόφευκτη συνέπεια των επαναστατικών κινημάτων. Είνε αντιφάρμακο και με τη σειρά του κίνδυνος γιατί ο εθνικισμός ενός λαού τείνει αν ξυπνήση  να δημιουργήση τον εθνικισμό όλων των άλλων λαών , που τον περιστοιχίζουν. Και ο ανταγωνισμός μεταξύ των εθνικισμών δεν μπορεί παρά να γεννήση νέα μίση , και κατά συνέπειαν , νέες συρράξεις. 

Είναι δύσκολο να εξηγήση κανείς τι είναι στη πραγματικότητα ο εθνικισμός. Αν αριθμεί μέχρι σήμερον επιδέξιους συγγραφείς και ενθέρμους προπαγανδιστάς , δεν απέκτησεν όμως ακόμη θεωρητικούς. 

Περισσότερο από κάθε άλλη θεωρία, ο εθνικισμός είνε μία κατάστασι ψυχικής αντιδράσεως. Ξαναβρίσκει κανείς σ' αυτόν το προζύμη όλων των απηρχιωμένων ιδεών και παλαιών πλάνων που νομίζαμε πως είχαν για πάντα εξαφανιστή. Ξαναβρίσκουμε εκεί όλα τα σπέρματα της βίας , το πνεύμα της αντιδράσεως , τον αντισημιτισμό , την ξενοφοβία τις παλιές μορφές της παπαδοκρατίας.

Η Ελευθερία και η Δημοκρατία εκπροσωπούν την κατάστασι ισορροπίας των πολιτισμένων κοινωνιών. Αντίθετα οι εθνικισταί όπως και οι επαναστατικοί έχουν παρασυρθή από την νοοτροπία τους στα άκρα.

Είναι ακριβώς χαρακτηριστικό να σημειωθή ότι ο φασισμός και ο εθνικισμός στην Ιταλία είνε κατά μεγάλο μέρος δημιούργημα των επαναστατών , εκείνων οι οποίοι, δεν είνε πολύς καιρός ηρνούντο την οικογένειαν , την πατρίδα και την ιδιοκτησίαν. Ο εθνικισμός λοιπόν δεν είνε θεωρία, αλλά μια ψυχική κατάστασι. Είναι η ανύψωσις μιας πατρίδος ενάντια εις τις άλλες πατρίδες.

Η αγάπη προς την πατρίδα είνε ιερά. Το έθνος λαμβανόμενο ως διαμόρφωση ιστορική και ως βασις της Πατρίδος είνε ευγενική ιδέα. 

Στη σύντομη φάσι του πολιτισμού δεν είνε δυνατόν ν' αντιληφθούμε καμμιά πρόοδο που να μη βασίζεται επάνω στις ομάδες αυτές που εδημιουργήθηκαν απ' την ιστορία και τα αισθήματα και που τας αποκαλούμε έθνη. Κάθε διεθνές έργον, κάθε έργον ομαδικής συνεργασίας μεταξύ των λαών , προυποθέτει την ύπαρξιν ελευθέρων και  και ανεξαρτήτων εθνών. Οι εθνικισταί έχοντες την αυτήν βιαιότητα με τα επαναστατικά κόμματα και αυτοσυνταυτιζόμενα με το έθνος αξιούν να επιβάλλουν ωρισμένη μορφή κοινωνίας με βάσι αντιδραστική και κατηγορούν ως αντεθνικούς όλους εκείνουςοι οποίοι δεν είνε διατεθημένοι ν΄ακολουθήσουν τας αντιλήψεις των.

Το Κράτος Έθνος , όπως το αντιλαμβάνεται ο εθνικισμός βασίζεται στη δυσπιστία προς τους άλλους  λαούς ,στο πρόγραμμα της βίας  και την έξαρσι του πολέμου. Ο εθνικισμός δεν είνε  η αγάπη προς την Πατρίδα, αλλά  το μίσος προς τις άλλες Πατρίδες. Για την αντίληψί του κάθε Κράτος Έθνος λαμβανόμενα  ως οργανισμός, δεν μπορεί ν' αναπτυχθή , παρά μόνον εις βάρος των άλλων εθνών. Ο εθνικισμός  είνε για το εθνικό ιδανικό, ό,τι η θρησκομανία για τη θρησκεία, δηλαδή ο εξευτελισμός μιας ευγενικής ιδέας.  

Λογικά ο εθνικισμός  κάθε λαού τείνει στην ηγεμονία του επάνω εις τους άλλους λαούς. Εις κάθε χώραν  οι εθνικισταί θα επιθυμούσαν να κυριαρχούσαν  και μ΄αυτόν τον τρόπον ο εθνικισμός μεταβάλλεται παντού εις ιμπεριαλισμόν με βλάβη της εθνικής ιδέας. Δεν πρόκειται πια για έθνος  που αυτοεξασφαλίζεται , αλλά για κράτος  που δεσπόζει. Λογικά ο εθνικισμός  κάθε λαού τείνει στην ηγεμονία του επάνω εις τους άλλους λαούς. Εις κάθε χώραν  οι εθνικισταί θα επιθυμούσαν να κυριαρχούσαν  και μ΄αυτόν τον τρόπον ο εθνικισμός μεταβάλλεται παντού εις ιμπεριαλισμόν με βλάβη της εθνικής ιδέας. Δεν πρόκειται πια για έθνος  που αυτοεξασφαλίζεται , αλλά για κράτος  που δεσπόζει.

Πού θα μας παρέσερνον  τα εθνικιστικά προγράμματα

Αν οι Γερνανοί , νικηταί  είχον προσαρτήσει  το Βέλγιο  και ένα μέρος των γαλλικών και ρωσσικών εδαφών , θα ήταν υποχρεωμένοι  όχι μόνον να κάνουν μιλιταριστική πολιτική αλλά και να καταπνίξουν  όλες τις εσωτερικές ελευθερίες   και να εθνικοποιήσουν  τα προσηρτημένα εδάφη. Το ίδιο θα συνέβαινε  εάν οι Γάλλοι  νικηταί , προσήρτουν  την αριστερή όχθη  του Ρήνου , δηλαδή  ένδεκα εκατομμύρια Γερμανούς. Η Γαλλία δεν θα είχε πια ειρήνη και ίσως ίσως ούτε και ελευθερίαν. Δεν ομιλώ για εθνικιστικό ιταλικό πρόγραμμα που δεν θα μπορούσε  να στρέφεται παρά μόνον  εναντίον των Γάλλων , των Γερμανών ή των Σλαύων , εναντίον δηλαδή λαών ισχυρών  και όχι αφομοιωσίμων.

Τα έθνη που θα νικούσαν  θα έχαναν τον χαρακτήρα τους  κατά την αφομοίωση των ετερογενών  στοιχείων.
Όταν η εθνικιστική πολιτική τείνει κατ ανάγκην προς τον πόλεμον , θα έφθανα μέχρι του σημείου να πω, προς μία διαρκή κατάσταση πολέμου , αναγκαστικά η εσωτερική πολιτική πρέπει να στηρίζεται επάνω εις τις πλέον αντιδραστικές δυνάμεις , εις τας τάξεις και τας ομάδας εκείνας αι οποίαι ζουν κυρίως από τον παρασιτισμό.
Ο γερμανικός εθνικισμός είχε θεμελιωθή επί του Πρωσσικού γιουγκερισμού(;), επάνω δηλαδή εις τους μεγαλοβιομηχάνους των πολεμικών βιομηχανιών και απέβλεπε να δημιουργήση τη Mitteleuropa , την Μεσευρώπη, δηλαδή να ενώση με τη βία στο Πρωσσικό κράτος διαφόρους λαούς δια να κατακτήση έπειτα εκείνο τον κόσμο. Ο Γαλλικός εθνικισμός είναι νια μεσαιωνική αντίληψη σωβινισμού και φιλολογικού ενθουσιασμού βασισμένη εις μοναρχικές και θρησκευτικές παραδόσεις .Είναι προ παντός βασιλικός. Αλλά με την έλλειψη ενός σοβαρού υπουργείου εις μίαν χώραν πολύ προωδευμένη, όπου ο τυφλός θαυμασμός είναι σπάνιος, όπου η συνήθεια να υποδέχονται με ειρωνικό χαμόγελο τις υπερβολές είναι μεγάλη, όπου οι πριγκηπικοί μνηστήρες είναι άσημοι , ο γαλλικός εθνικισμός εκπροσωπεί μονάχα μια άσχημον καθωρισμένη αντιδραστική ροπή.
Ποιός μπορεί να πιστέψη σοβαρά πως η Γαλλία θα ήταν ευτυχέστερη και πιο ισχυρή εάν διετήρει την μοναρχίαν. Η Γαλλία έχει στα σύνορά της τις τρεις σημαντικότερες μεραρχίες από όσες διατηρούνται ακόμη εις την ηπειρωτική Ευρώπη: την Ιταλική, τη βελγική και την Ισπανική. Τα τρία αυτά κράτη βρίσκονται σε καλύτερη κατάστασι από τη Γαλλία.
Ο Ιταλικός εθνικισμός είναι πραγματικά πενιχρός και τόσο μέτριος εις το σύνολόν του , ώστε δεν αξίζει τον κόπο ν α σχιλιαστή. Είναι προϊόν που έχει εισαχθή από έξω , που δεν ανταποκρίνεται προς τον ιταλικό χαρακτήρα και δεν έδωσε τη σφραγίδα του ποτέ σε καμμια ιδέα.

Οι μεγάλοι εξοπλισμοί και ο τελωνιακός προτεξιονισμός.
Πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου κατηγόρησαν τον γερμανικό λαό για τον εθνικισμό του και γι' αυτές ακόμα τις βλέψεις των εθνικιστών του. Έπειτα όμως από τον πόλεμο , το εθνικιστικό πνεύμα διαδόθηκε παντού και εφάνηκε ως αναπότρεπτη συνέπεια του πολέμου. Κάθε χώρα που προσάρτησε εδάφη , τα οποία διαφέρουν στη γλώσσα και στην εθνικότητά τους. Οι Τσέχοι αξιούν να κυριαρχήσουν των Σλοβάκων και να καταπνίξουν την εθνικήν συνείδησιν των Γερμανών και των Ούγγρων. Οι Ρουμάνοι επιδιώκουν να εξαναγκάσουν τους ρωσσικούς, ουγγρικούς και βουλγαρικούς πληθυσμούς . Οι Πολωνοί θέλουν να εκπολωνίσουν τους Ρώσσους και τους Γερμανούς. Οι Ιταλοί ζητούν να αφομοιώσουν τους Γερμανούς του Τυρόλου. Προσπάθειες εξ ίσου βίαιες όσο και ανωφελείς. 
Κάθε χώρα έχει παρασυρθή από τον εθνικισμόν αφ' ενός εις μεγάλους εξοπλισμούς και αφ' ετέρου εις τον τελωνιακό προτεξιονισμό. Αποτέλεσμα όλων αυτών είνε ότι η δημοσιονομική κρίση δεν ελαττώνεται και ότι η κρίση της παραγωγής και των εμπορικών συναλλαγών γίνεται κάθε μέρα οξύτερη. Μετά τον αφοπλισμό των ηττημένων η Ευρώπη διατηρεί ένα εκατομμύριον υπό τα όπλα περισσότερον από πριν από τον πόλεμον. Επιθυμούν όλοι να υπογράψουν και παρασκευάζουν νέα εγγυητικά σύμφωνα. Κανένας όμως δεν βλέπει ότι η μόνη εγγύησι βρίσκεται στο πνευματικό αφοπλισμό, δηλαδή στο τερματισμό της σοβινιστικής εξάψεως. Η αυταπάτη κάθε εθνικισμού έγκειται εις το να πιστεύη πως θα μπορέση να δράση χωρίς να προκαλέση αντιδράσεις εις τους άλλους λαούς.
Ο Εθνικισμός , δηλαδή η μόνιμη κατάστασις της δυσπιστίας ενός λαού προς τους άλλους λαούς δεν μπορεί παρά να εξυπνήση την αντίδρασι όλων. Είνε φυσικό ένας γερμανικός εθνικισμός να προκαλέση τη γέννηση ενός γαλλικού και ένας πολωνικός να προκαλή ή να εξάπτη ένα δυνατώτερο ρωσσικό εθνικισμό. Εάν οι Ιταλοί υιοθετήσουν εθνικιστική τακτική , είνε φανερόν πως οι Γάλλοι , οι Γερμανοί και οι Σλαύοι θα ευρεθούν υποχρεωμένοι να τους ακολουθήσουν.

(Το άρθρο δημοσιεύτηκε σε δύο συνέχειες στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στα φύλα της 15ης και 17ης Αυγούστου 1928)