Το επαναστατικό κίνημα Θεσσαλονίκης
103. Από του Δεκεμβρίου του 1915 (π.η) είχεν αρχίσει να εκδηλούται κίνησις μεταξύ των αξιωματικών του Γ Σώματος Στρατού , αποβλέπουσα εις την οργάνωσιν επαναστατικού κινήματος , δι ου θα κατηργούντο οι νόμιμοι του Κράτους Αρχαί , αντικαθιστάμεναι παρ΄επαναστατικής επιτροπής , ήτις εξεγείρουσα τα εν Μακεδονία στρατεύματα , θα ετάσσετο παρά το πλευρόν των Συμμάχων , ίνα μετάσχωσι του κατά των Βουλγάρων πολέμου .Εγίνοντο ούτω διάφοροι συνεννοήσεις, ων προϊσταντο οι Διοικητές των Χ και ΧΙ Μεραρχιών , Υποστράτηγος Παρασκευόπουλος Λεωνίδας και Συνταγματάρχης του Πυροβολικού Ζυμβρακάλης Εμμανουήλ και ο Διοικητής της ΧΙ Μοίρας Ορειβατικού Πυροβολικού Αντισυνταγματάρχης Μαζαράκης Κωνσταντίνος.
Την ανωτέρω κίνησιν υπέθαλπον , αφ' ενός μεν η υπέρ της εξόδου εκ της ουδετερότητος τεταγμένη Βενιζελική πολιτική παράταξις, αφ΄ετέρου δε η Συμμαχική προπαγάνδα.Την τελευταίαν ταύτην διηύθυνεςν αυτοπροσώπως ο Στρατηγός Σαράιγ , όστις επεθύμει να δημιουργήση τετελεσμένον εν Θεσσαλονίκη γεγονός εξ ου να προέλθη, κατ΄αρχάς μεν η παρ΄αυτού ποθουμένη απομάκρυνσις των Ελληνικών στρατευμάτων εκ της πόλεως , εν συνεχεία δε η δι΄ενεργειών της επαναστάσεως εκθρόνισις του Βασιλέως Κωνσταντίνου, εξ ης τελικώς θα προέκυπτεν η επίσημος προσχώρησις της Ελλάδος εις την Συμμαχικήν παράταξιν.[1]
Πληροφορηθείσα η Ελληνική Κυβέρνησις ότι διενεργείτο εν τω στρατεύματι συνωμοτική κίνησις , διέταξε τον Στρατηγόν Μοσχόπουλον να ενεργήση εξέτασις προς εξακρίβωσιν των τεκταινομένων . Ούτος μεταβάς εις Βέρροιαν εξήτασεν τον Διοικητήν της Χ Μεραρχίας Υποστράτηγον Παρασκευόπουλον και άλλους ανωτέρους αξιωματικούς , ουδέν όμως το συγκεκριμένον ηδυνήθη να εξακριβώση. [2]
Ούτως αι μυστικαί συνεννοήσεις , εις ας μετείχον ο πρώην Νομάρχης Θεσσαλονίκης Περικλής Αργυρόπουλος και διακεκριμένοι τινές πολίται της πόλεως ταύτης , εξηκολούθησαν ανενόχλητοι. Το μόνον μέτρον της Κυβερνήσεως υπήρξεν η αντικατάστασις του Διοικητού της ΧΙ Μεραρχίας Συνταγματάρχου Ζυμβρακάκη υπό του Υποστρατήγου Μομφεράτου Α.[3]
Περί τα τέλη του μηνός Ιουλίου του 1916 (π.η), συνεπεία διαταγής του Υπουργείου Στρατιωτικών , ο Στρατηγός Μοσχόπουλος ανεχώρησε εις Αθήνας , ίνα προεδρεύση του συγκαλουμένου Συμβουλίου των Αντιστρατήγων , μέλλοντος να επιληφθή του καταρτισμού των πινάκων προβιβασμών και τοποθετήσεως των αξιωματικών. Λόγω του επισυμβάντος θανάτου των Αντιστρατήγων Μανουσογιαννάκη και Δαμιανού , το Συμβούλιον συνεπληρώθη υπό των Υποστρατήγων Γενάδη Ι . και Σωτήλη Ν προαχθέντων αποφάσει του Υπουργικού Συμβουλίου εις Αντιστρατήγους.[4]
Κατά το διάστημα των εργασιών του Συμβουλίου , επήλθον τα προαναφερόμενα γεγονότα της εισβολής των Γερμανοβουλγάρων εν τω Ελληνικώ εδάφει. Την πρωίαν της 13/26 Αυγούστου 1916 , η Ελληνική Κυβέρνησις επληροφορήθη ότι επίκειται Συμμαχικόν διάβημα δι΄ου θα επεζητείτο η εκ της Ε.Υ.Σ απομάκρυνσις του Αρχηγού αυτής Υποστρατήγου Δούσμανη και του Υπαρχηγού Συνταγματάρχου Μεταξά.Πάραυτα και προς πρόληψιν του Συμμαχικού διαβήματος , εχορηγήθη εις τον Υποστράτηγον Δούσμανην 45νθήμερος κανονική άδεια , ενώ δι΄υπογραφεντος αυθιμερόν Β.Δ [5] τα καθήκοντα του Αρχηγού της Ε Υ.Σ ανετέθησαν εις τον Αρχιστράτηγον Μοσχόπουλον . Συγχρόνως , ο Συνταγματάρχης Μεταξάς , ετίθετο τη αιτήσει του εις διαθεσιμότητα , αντικατασταθείς εν τη υπηρεσία του υπό του Συν/χου Ξ.Στρατηγού.[6]
104.Την πρωίαν της 17/30 Αυγούστου 1916, ο Επιτελάρχης του Γ.Σώματος Στρατού Συνταγματάρχης Νικόλαος Τρικούπης , όστις αντικαθιστά κατόπιν διαταγής τον Στρατηγόν Μοσχόπουλον εν τη Διοικήσει του Σώματος επληροφορείτο παρά τινων αξιωματικών , ότι την ιδίαν εκείνην ημέραν ,ο Διοικητής της ΧΙ Μοίρας Ορειβατικού πυροβολικού Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Μαζαράκης, μεταβάς λίαν πρωί εις τους στρατώνας του Μικρού Καραμπυρνού ένθα εστρατωνίζετο η Μοίρα,εκάλεσε παρ΄αυτώ τους υπό τας διαταγάς του αξιωματικούς και ανεκοίνωσε εις αυτούς ότι επειδή η επίσημος Κυβέρνησις αδιαφορεί έναντι της Γερμανοβουλγαρικής εισβολής και των εκ ταύτης δεινοπαθημάτων της Μακεδονίας , θα συσταθή εν Θεσσαλονίκη Επαναστατική υπ' αυτόν Κυβέρνησις.
Σκοπός της Κυβερνήσεως ταύτης θα ήτο , η δια των ιδίων αυτής δυνάμεων οργάνωσις της αμύνης της Μακεδονίας εναντίον των Βουλγάρων , δια της συγκροτήσεως των προς τούτο απαιτουμένων στρατιωτικών σωμάτων. Παρώτρυνε δε άπαντας τους παρισταμένους αξιωματικούς όπως μετά των οπλιτών των συνδράμωσι το παρ' αυτού αναληφθέν έργον.
Το σύνολον σχεδόν των μετεχόντων της συγκεντρώσεως αξιωματικών , εδήλωσεν , ότι καταδικάζει τους σκοπούς του Διοικητού της Μοίρας και ότι παραμένει πιστόν εις τον Βασιλέα και την Κυβέρνησιν.Πάντες δε ούτοι έσπευσαν αμέσως εις τα τμήματά των , ένθα προέτρεψαν τους οπλίτας να παραμείνωσι πιστοί εις τον όρκον των , όπερ ούτοι επεκρότησαν δια βοής. Μετά του Αντισυνταγματάρχου Μαζαράκη , συνετάχθησαν , μόνον οι Λοχαγός Αβραμίδης Χρήστος και Υπολοχαγός Ιατρίδης Σταύρος.
Μόλις έλαβε γνώσιν των ανωτέρω ο Συνταγματάρχης Τρικούπης , συνεκάλεσεν εις τα Γραφεία του Σώματος , άπαντας τους Διοικητάς των εν Θεσσαλονίκη Σωμάτων , ερωτήσας ένα έκαστον εξ αυτών ,εάν αποδοκιμάζωσι τας ενεργείας του Αντισυνταγματάρχου Μαζαράκη και εάν έχωσι πεποίθησιν εις τους υπ'αυτούς. Λαβών δε παρ' αυτών καταφατικήν απάντησιν , διέταξε τούτους να συγκεντρώσωσι τα υπ' αυτούς Σώματα , τάσσοντες ταύτα εν επιφυλακή.
Εν συνεχεία απέστειλεν έγγραφον διαταγήν προς τον Αντισυνταγματάρχην Μαζαράκην όπως παρουσιασθή αμέσως ενώπιόν του. Ο κομιστής της διαταγής , μεταβαίνων εις τους στρατώνας της ΧΙ Μ.Ο.Π., συνήντησε καθ' οδόν τον εν λόγω Αντισυνταγματάρχην εποχούμενον αυτοκινήτου μετά Γάλλων αξιωματικών. Μη ευρών συνεπώς τούτον εις τα Γραφεία της Μοίρας , ενεχείρισε την διαταγήν εις τον Λοχαγόν Αβραμίδην , όστις μετ' άλλων αξιωματικών ευρίσκετο εν αυτοίς. Επανελθών δε εις το Σώμα Στρατού ανέφερε τα ανωτέρω εις τον Συνταγματάρχην Τρικούπην.
.............................................................
Περί τα τέλη του μηνός Ιουλίου του 1916 (π.η), συνεπεία διαταγής του Υπουργείου Στρατιωτικών , ο Στρατηγός Μοσχόπουλος ανεχώρησε εις Αθήνας , ίνα προεδρεύση του συγκαλουμένου Συμβουλίου των Αντιστρατήγων , μέλλοντος να επιληφθή του καταρτισμού των πινάκων προβιβασμών και τοποθετήσεως των αξιωματικών. Λόγω του επισυμβάντος θανάτου των Αντιστρατήγων Μανουσογιαννάκη και Δαμιανού , το Συμβούλιον συνεπληρώθη υπό των Υποστρατήγων Γενάδη Ι . και Σωτήλη Ν προαχθέντων αποφάσει του Υπουργικού Συμβουλίου εις Αντιστρατήγους.[4]
Κατά το διάστημα των εργασιών του Συμβουλίου , επήλθον τα προαναφερόμενα γεγονότα της εισβολής των Γερμανοβουλγάρων εν τω Ελληνικώ εδάφει. Την πρωίαν της 13/26 Αυγούστου 1916 , η Ελληνική Κυβέρνησις επληροφορήθη ότι επίκειται Συμμαχικόν διάβημα δι΄ου θα επεζητείτο η εκ της Ε.Υ.Σ απομάκρυνσις του Αρχηγού αυτής Υποστρατήγου Δούσμανη και του Υπαρχηγού Συνταγματάρχου Μεταξά.Πάραυτα και προς πρόληψιν του Συμμαχικού διαβήματος , εχορηγήθη εις τον Υποστράτηγον Δούσμανην 45νθήμερος κανονική άδεια , ενώ δι΄υπογραφεντος αυθιμερόν Β.Δ [5] τα καθήκοντα του Αρχηγού της Ε Υ.Σ ανετέθησαν εις τον Αρχιστράτηγον Μοσχόπουλον . Συγχρόνως , ο Συνταγματάρχης Μεταξάς , ετίθετο τη αιτήσει του εις διαθεσιμότητα , αντικατασταθείς εν τη υπηρεσία του υπό του Συν/χου Ξ.Στρατηγού.[6]
104.Την πρωίαν της 17/30 Αυγούστου 1916, ο Επιτελάρχης του Γ.Σώματος Στρατού Συνταγματάρχης Νικόλαος Τρικούπης , όστις αντικαθιστά κατόπιν διαταγής τον Στρατηγόν Μοσχόπουλον εν τη Διοικήσει του Σώματος επληροφορείτο παρά τινων αξιωματικών , ότι την ιδίαν εκείνην ημέραν ,ο Διοικητής της ΧΙ Μοίρας Ορειβατικού πυροβολικού Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Μαζαράκης, μεταβάς λίαν πρωί εις τους στρατώνας του Μικρού Καραμπυρνού ένθα εστρατωνίζετο η Μοίρα,εκάλεσε παρ΄αυτώ τους υπό τας διαταγάς του αξιωματικούς και ανεκοίνωσε εις αυτούς ότι επειδή η επίσημος Κυβέρνησις αδιαφορεί έναντι της Γερμανοβουλγαρικής εισβολής και των εκ ταύτης δεινοπαθημάτων της Μακεδονίας , θα συσταθή εν Θεσσαλονίκη Επαναστατική υπ' αυτόν Κυβέρνησις.
Σκοπός της Κυβερνήσεως ταύτης θα ήτο , η δια των ιδίων αυτής δυνάμεων οργάνωσις της αμύνης της Μακεδονίας εναντίον των Βουλγάρων , δια της συγκροτήσεως των προς τούτο απαιτουμένων στρατιωτικών σωμάτων. Παρώτρυνε δε άπαντας τους παρισταμένους αξιωματικούς όπως μετά των οπλιτών των συνδράμωσι το παρ' αυτού αναληφθέν έργον.
Το σύνολον σχεδόν των μετεχόντων της συγκεντρώσεως αξιωματικών , εδήλωσεν , ότι καταδικάζει τους σκοπούς του Διοικητού της Μοίρας και ότι παραμένει πιστόν εις τον Βασιλέα και την Κυβέρνησιν.Πάντες δε ούτοι έσπευσαν αμέσως εις τα τμήματά των , ένθα προέτρεψαν τους οπλίτας να παραμείνωσι πιστοί εις τον όρκον των , όπερ ούτοι επεκρότησαν δια βοής. Μετά του Αντισυνταγματάρχου Μαζαράκη , συνετάχθησαν , μόνον οι Λοχαγός Αβραμίδης Χρήστος και Υπολοχαγός Ιατρίδης Σταύρος.
Μόλις έλαβε γνώσιν των ανωτέρω ο Συνταγματάρχης Τρικούπης , συνεκάλεσεν εις τα Γραφεία του Σώματος , άπαντας τους Διοικητάς των εν Θεσσαλονίκη Σωμάτων , ερωτήσας ένα έκαστον εξ αυτών ,εάν αποδοκιμάζωσι τας ενεργείας του Αντισυνταγματάρχου Μαζαράκη και εάν έχωσι πεποίθησιν εις τους υπ'αυτούς. Λαβών δε παρ' αυτών καταφατικήν απάντησιν , διέταξε τούτους να συγκεντρώσωσι τα υπ' αυτούς Σώματα , τάσσοντες ταύτα εν επιφυλακή.
Εν συνεχεία απέστειλεν έγγραφον διαταγήν προς τον Αντισυνταγματάρχην Μαζαράκην όπως παρουσιασθή αμέσως ενώπιόν του. Ο κομιστής της διαταγής , μεταβαίνων εις τους στρατώνας της ΧΙ Μ.Ο.Π., συνήντησε καθ' οδόν τον εν λόγω Αντισυνταγματάρχην εποχούμενον αυτοκινήτου μετά Γάλλων αξιωματικών. Μη ευρών συνεπώς τούτον εις τα Γραφεία της Μοίρας , ενεχείρισε την διαταγήν εις τον Λοχαγόν Αβραμίδην , όστις μετ' άλλων αξιωματικών ευρίσκετο εν αυτοίς. Επανελθών δε εις το Σώμα Στρατού ανέφερε τα ανωτέρω εις τον Συνταγματάρχην Τρικούπην.
.............................................................
[1] Στρατηγού Λ.Παρασκευοπούλου "Αναμνήσεις". Τόμος 1ος Σελ 264.
Κ.Ζαβιτσιάνου "Αναμνήσεις εκ της Ιστορικής Διαφωνίας Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελ . Βενιζέλου".Τόμος 1ος Σελ 161-162
Γ Βεντήρη "Η Ελλάς του του 1910-1920.Τόμος 2ος Σελ 158-163
[2] Αρχείον ΔΙΣ /Φ 371
[3] Γ Βεντήρη "Η Ελλάς του του 1910-1920.Τόμος 2ος Σελ 164
[4] Αρχείον ΔΙΣ /Φ 371
[5] Ε.Δ.Υ.Σ αριθ.137762/400/14 Αυγούστου 1916
[6] Αρχείον ΔΙΣ /Φ 371
[4] Αρχείον ΔΙΣ /Φ 371
[5] Ε.Δ.Υ.Σ αριθ.137762/400/14 Αυγούστου 1916
[6] Αρχείον ΔΙΣ /Φ 371
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου