'Aλλως τε ουδέν δικαίωμα είχον σχετικώς, παρά μόνον την στρατιωτικήν ενέργειαν της Ανακωχής, εν είδει ελιγμού, και μόνον ταύτην ως στρατιωτικήν πράξιν.
Μετά την μικράν ταύτην παρένθεσιν επανέρχομαι επί του θέματος της προτάσεως του Γερμανού στρατηγού, ην εμελέτησα από κοινού μετά του στρατηγού Δεμέστιχα και επιτελών αξιωματικών. Πριν καταλήξωμεν εις οιονδήποτε συμπέρασμα, προσεκαλέσαμεν τον Αρχιεπίσκοπον Ιωαννίνων ίνα τον συμβουλευθώμεν.
Ο υπερπατριώτης ούτος και σοφός Ιεράρχης μας ετόνισεν, ότι εθεώρει επιβεβλημένον τον σχηματισμόν της Κυβερνήσεως και ένεκα τούτου μας παρώτρυνε να τεθώμεν εις την εξυπηρέτησιν των Εθνικών συμφερόντων, συνεχίζοντες ιδιότυπον αγώνα, ως τον απεκάλεσε, προς διάσωσιν του κινδυνεύοντος ν' αφανισθή Ελληνισμού, από τους όνυχας των επικινδύνων προπαγανδών, από την βάρβαρον βίαν των κατακτητών, από την πείναν και από την εξαπλουμένην αναρχίαν. Με απερίγραπτον πικρίαν επρόσθεσεν ότι ενόμιζεν ηπιωτέραν και σχεδόν ανεκτήν την εν Ηπείρω κατάστασιν, εάν αι Διοικητικά ι εν Ιωαννίνοις αρχαί δεν είχον εγκαταλείψει τας θέσεις των.
Μετά την αποχώρησιν του Μητροπολίτου Ιωαννίνων διηρευνήσα μεν το ζήτημα και απεφάνθημεν:
α) ότι εις χείρας μας ήσαν μέχρι προχθές πάντα τα Όσια και Ιερά εμπεπιστευμένα. Συνεπώς ούτε παρεξήγησις χωρεί ουδέ δύναται να τεθή εν αμφιβόλω η εθνική μας συνείδησις. Αφορμάς προς παρεξηγήσεις δεν είνε δυνατόν να δώσωμεν, διότι είχομεν πλήρη αυτοπεποίθησιν ότι ουδέν το αντιπατριωτικόν θα πράξωμεν
β) ότι δεν είχομεν δικαίωμα να αρνηθώμεν παρεχομένας παρά του εχθρού εκχωρήσεις, αίτινες δύνανται να θεωρηθούν ως εξαιρετικόν προνόμιον του Ελληνισμού, Τίνα δικαιολογίαν θα είχομεν έναντι του Πανελληνίου, αποποιούμενοι το προνάμιον τούτο;
Δεδομένου ότι δια της εις ημάς μεταβιβάσεως δικαιωμάτων του εστερείτο ο εχθρός του συνόλου τούτων, δεν ήτο μία επιτυχία μας;
Ελέχθη πολλάκις ότι έπρεπε ν' αφήσωμεν να μεταβληθή η Ελλάς εις απέραντον νεκροταφείον δια να επιβαρυνθούν οι Γερμανοί με όλας τας ευθύνας!
Δεν είμαι σύμφωνος με την νοοτροπίαν ταύτην, Την Ελλάδα δεν αποτελεί μόνον το αιματοβαμμένον χώμα Της, αλλά τα οκτώ εκατομμύρια Ελλήνων και Ελληνίδων, άτινα δεν έπρεπε να καταστραφούν και να εξοντωθούν, Ούτε έχει τις το δικαίωμα να αποφασίση τον εξαφανισμόν των.
Μόνον εις νεώτερος Δευκαλίων θα ηδύνατο να προβάλη παρομοίαν αξίωσιν να εξαφανισθή ο Ελληνισμός δια να γεννηθή άλλος.[1]
Αν υποθέσωμεν ότι επραγματαποιούμεν τας κακής ποιότητος παραδοξολογίας, από ποίον θα εζητούσαμεν ευθύνας; Με τίνας ευθύνας θα επεβαρύνετο η Γερμανία σήμερον εις την δεινήν κατάστασιν που ευρίσκεται; Με ποία ανταλλάγματα θα εξηγοράζοντο αι θυσίαι μας; Και παρά τίνος θα εξηγοράζοντο; Εις τι θα εχρησίμευεν εις ημάς η εκ μέρους μας απόδοσις ευθυνών εις την Γερμανίαν που κείται σήμερον ως αυτόχρημα πτώμα;
Μετά την μικράν ταύτην παρένθεσιν επανέρχομαι επί του θέματος της προτάσεως του Γερμανού στρατηγού, ην εμελέτησα από κοινού μετά του στρατηγού Δεμέστιχα και επιτελών αξιωματικών. Πριν καταλήξωμεν εις οιονδήποτε συμπέρασμα, προσεκαλέσαμεν τον Αρχιεπίσκοπον Ιωαννίνων ίνα τον συμβουλευθώμεν.
Ο υπερπατριώτης ούτος και σοφός Ιεράρχης μας ετόνισεν, ότι εθεώρει επιβεβλημένον τον σχηματισμόν της Κυβερνήσεως και ένεκα τούτου μας παρώτρυνε να τεθώμεν εις την εξυπηρέτησιν των Εθνικών συμφερόντων, συνεχίζοντες ιδιότυπον αγώνα, ως τον απεκάλεσε, προς διάσωσιν του κινδυνεύοντος ν' αφανισθή Ελληνισμού, από τους όνυχας των επικινδύνων προπαγανδών, από την βάρβαρον βίαν των κατακτητών, από την πείναν και από την εξαπλουμένην αναρχίαν. Με απερίγραπτον πικρίαν επρόσθεσεν ότι ενόμιζεν ηπιωτέραν και σχεδόν ανεκτήν την εν Ηπείρω κατάστασιν, εάν αι Διοικητικά ι εν Ιωαννίνοις αρχαί δεν είχον εγκαταλείψει τας θέσεις των.
Μετά την αποχώρησιν του Μητροπολίτου Ιωαννίνων διηρευνήσα μεν το ζήτημα και απεφάνθημεν:
α) ότι εις χείρας μας ήσαν μέχρι προχθές πάντα τα Όσια και Ιερά εμπεπιστευμένα. Συνεπώς ούτε παρεξήγησις χωρεί ουδέ δύναται να τεθή εν αμφιβόλω η εθνική μας συνείδησις. Αφορμάς προς παρεξηγήσεις δεν είνε δυνατόν να δώσωμεν, διότι είχομεν πλήρη αυτοπεποίθησιν ότι ουδέν το αντιπατριωτικόν θα πράξωμεν
β) ότι δεν είχομεν δικαίωμα να αρνηθώμεν παρεχομένας παρά του εχθρού εκχωρήσεις, αίτινες δύνανται να θεωρηθούν ως εξαιρετικόν προνόμιον του Ελληνισμού, Τίνα δικαιολογίαν θα είχομεν έναντι του Πανελληνίου, αποποιούμενοι το προνάμιον τούτο;
Δεδομένου ότι δια της εις ημάς μεταβιβάσεως δικαιωμάτων του εστερείτο ο εχθρός του συνόλου τούτων, δεν ήτο μία επιτυχία μας;
Ελέχθη πολλάκις ότι έπρεπε ν' αφήσωμεν να μεταβληθή η Ελλάς εις απέραντον νεκροταφείον δια να επιβαρυνθούν οι Γερμανοί με όλας τας ευθύνας!
Δεν είμαι σύμφωνος με την νοοτροπίαν ταύτην, Την Ελλάδα δεν αποτελεί μόνον το αιματοβαμμένον χώμα Της, αλλά τα οκτώ εκατομμύρια Ελλήνων και Ελληνίδων, άτινα δεν έπρεπε να καταστραφούν και να εξοντωθούν, Ούτε έχει τις το δικαίωμα να αποφασίση τον εξαφανισμόν των.
Μόνον εις νεώτερος Δευκαλίων θα ηδύνατο να προβάλη παρομοίαν αξίωσιν να εξαφανισθή ο Ελληνισμός δια να γεννηθή άλλος.[1]
Αν υποθέσωμεν ότι επραγματαποιούμεν τας κακής ποιότητος παραδοξολογίας, από ποίον θα εζητούσαμεν ευθύνας; Με τίνας ευθύνας θα επεβαρύνετο η Γερμανία σήμερον εις την δεινήν κατάστασιν που ευρίσκεται; Με ποία ανταλλάγματα θα εξηγοράζοντο αι θυσίαι μας; Και παρά τίνος θα εξηγοράζοντο; Εις τι θα εχρησίμευεν εις ημάς η εκ μέρους μας απόδοσις ευθυνών εις την Γερμανίαν που κείται σήμερον ως αυτόχρημα πτώμα;
Έτεροι εξέφερον την γνώμην ότι δια του σχηματισμού Κυβερνήσεως διεμορφούτο η γνώμη παρά τη Συμμάχω μας «Μεγάλη Βρεταννία » ότι εγκατελείπετο η περαιτέρω αντίστασις της Ελλάδος. Αλλά διατί να μορφωθή τοιαύτη εντύπωσις;
Τίνα πρόσωπα απετέλεσαν την Κυβέρνησιν; Οι έως χθες αποκαλούμενοι Εθνικοί ήρωες, οίτινες ήσαν ανεπίδεκτοι μομφής ή υποψίας και εγνωσμένου πατριωτισμού. Εάν όθεν η εν Αιγύπτω Κυβέρνησις διεφώτιζε προσηκόντως την Σύμμαχον μας δέν θα υπήρχε κίνδυνος μορφώσεως κακής δι ημάς γνώμης. Ατυχώς ησχολήθη να μας κατασυκοφαντήση έξ ιδιοτελών υπολογισμών και μικροχαρούς αντιλήψεως, Εάν δεν ήθελε να αναλάβει ευθύνας δι ημάς διατί να μη κάμη μίαν δοκιμαστικήν απόπειραν να στείλη να συμμορφωθώμεν προς παραγγελίαν της; Εις ην περίπτωσιν δεν ανταποκρινόμεθα εις την διαταγήν της τότε θα εδικαιούτο να μας κατηγορήση. Aλλά τι λέγω; Πώς θα συνίστα εαυτήν η εν Αιγύπτω Κυβέρνησις εάν δεν εκατηγόρει ημάς; Και τι είδους αξίωσις είνε αύτη να αφήση τους συγκροτήσαντας Κυβέρνησιν εις Αθήνας να εκτιμήσουν παρά του Λαού, ως εργασθέντες προς εξυττηρέτησίν του;
γ) Ότι έπρεπε να ερωτηθούν οι λοιποί Στρατηγοί και Μέραρχοι. Πάντες ούτοι απήντησαν ότι η ύπαρξις Κυβερνήσεως με μέλη αδιαβλήτων και αναμφισβήτητων ελληνοπρεπών φρονημάτων απετέλει εθνικήν ανάγκην. Δια το εθνωφελές ταύτης δεν υπήρχε δευτέρα γνώμη. Εθεωρήθη μάλιστα παρ όλων η πρότασις των Γερμανών ως περιέχουσα την έννοιαν μεγίστην παραχωρήσεως προνομίου. Επειδή δε η πρότασις σχηματισμού Κυβερνήσεως συνωδεύετο με την υπόσχεσιν, ότι ταχέως θα ρυθμισθή το ζήτημα της απελευθερώσεως των αξιωματικών και οπλιτών εκ των Στρατοπέδων, εθεωρήθη έτι πλεονεκτική.
Επικουρικώς έφθασε και η εξ ακριτομυθίας Γερμανού πληροφορία ότι η Ελλάς εκινδύνευε να γίνη προτεκτοράτον των Ιταλών αν δεν ευρίσκετο Κυβέρνησις, ήτις να θέση τάξιν εις την ανάστατον Ελλάδα. Ωσαύτως εκινδύνευε να κυβερνηθή από πρόσωπα φιλοδοξούντα την εξπθσίαν και αθεράπευτα από απόψεως εθνικής συνειδήσεως, τύπου Διαμάντη ή άλλων που προέκυψαν κατά την διαδικασίαν.
Η τελευταία πληροφορία διαρκώς επεβεβαιούτο. Ο κ. Λούβαρις εξέθεσεν απολογούμενος διότι δεν ωρκίσθη ως υπουργός μαζί μου και πόσην αντίδρασιν εκ μέρους των Ιταλών συνήντησαν οι Γερμανοί κατά τον σχηματισμόν της Κυβερνήσεως μου.
Ο Ναύαρχος Οικονόμου και ο τέως υπουργός Ρέντης κατέθεσαν σχετικώς τι επεδίωκαν οι Ιταλοί και πως εξεφράζοντο οι Γερμανοί δια τούτο.
Ωσαύτως είχομεν λόγους να πιστεύωμεν, ως προερρήθη, ότι οι Γερμανοί είτε εξ εχθροπαθείας έναντι, των Ιταλών, είτε δι' άλλους λόγους θα παρίσταντο υποστηρικταί μας,[2] πράγμα που θα μας ηυκόλυνε να δολιευώμεθα τους εισβολείς. Λέγω τούτο διότι θα ηδυνάμεθα να παραστέκωμεν συνήγοροι των εθνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων· του σκλάβου — φευ — Ελληνικού Λαου και θα επωφελούμεθα εκ της επιδεικνυομένης υπό των Γερμανών αδυναμίας δια την Κυβέρνησίν μας. Ζημίαν δεν θα υφίστατο η Ελλάς εκ της αποδοχής της προτάσεως.
γ) Ότι έπρεπε να ερωτηθούν οι λοιποί Στρατηγοί και Μέραρχοι. Πάντες ούτοι απήντησαν ότι η ύπαρξις Κυβερνήσεως με μέλη αδιαβλήτων και αναμφισβήτητων ελληνοπρεπών φρονημάτων απετέλει εθνικήν ανάγκην. Δια το εθνωφελές ταύτης δεν υπήρχε δευτέρα γνώμη. Εθεωρήθη μάλιστα παρ όλων η πρότασις των Γερμανών ως περιέχουσα την έννοιαν μεγίστην παραχωρήσεως προνομίου. Επειδή δε η πρότασις σχηματισμού Κυβερνήσεως συνωδεύετο με την υπόσχεσιν, ότι ταχέως θα ρυθμισθή το ζήτημα της απελευθερώσεως των αξιωματικών και οπλιτών εκ των Στρατοπέδων, εθεωρήθη έτι πλεονεκτική.
Επικουρικώς έφθασε και η εξ ακριτομυθίας Γερμανού πληροφορία ότι η Ελλάς εκινδύνευε να γίνη προτεκτοράτον των Ιταλών αν δεν ευρίσκετο Κυβέρνησις, ήτις να θέση τάξιν εις την ανάστατον Ελλάδα. Ωσαύτως εκινδύνευε να κυβερνηθή από πρόσωπα φιλοδοξούντα την εξπθσίαν και αθεράπευτα από απόψεως εθνικής συνειδήσεως, τύπου Διαμάντη ή άλλων που προέκυψαν κατά την διαδικασίαν.
Η τελευταία πληροφορία διαρκώς επεβεβαιούτο. Ο κ. Λούβαρις εξέθεσεν απολογούμενος διότι δεν ωρκίσθη ως υπουργός μαζί μου και πόσην αντίδρασιν εκ μέρους των Ιταλών συνήντησαν οι Γερμανοί κατά τον σχηματισμόν της Κυβερνήσεως μου.
Ο Ναύαρχος Οικονόμου και ο τέως υπουργός Ρέντης κατέθεσαν σχετικώς τι επεδίωκαν οι Ιταλοί και πως εξεφράζοντο οι Γερμανοί δια τούτο.
Ωσαύτως είχομεν λόγους να πιστεύωμεν, ως προερρήθη, ότι οι Γερμανοί είτε εξ εχθροπαθείας έναντι, των Ιταλών, είτε δι' άλλους λόγους θα παρίσταντο υποστηρικταί μας,[2] πράγμα που θα μας ηυκόλυνε να δολιευώμεθα τους εισβολείς. Λέγω τούτο διότι θα ηδυνάμεθα να παραστέκωμεν συνήγοροι των εθνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων· του σκλάβου — φευ — Ελληνικού Λαου και θα επωφελούμεθα εκ της επιδεικνυομένης υπό των Γερμανών αδυναμίας δια την Κυβέρνησίν μας. Ζημίαν δεν θα υφίστατο η Ελλάς εκ της αποδοχής της προτάσεως.
Yποσημειώσεις:
[1] ... o στρατηγός Τσολάκογλου δέχτηκε τη θέση του πρωθυπουργού στην υπηρεσία των Γερμανών επειδή η πείρα του σαν διοικητή σώματος στρατού στην Αλβανία τον είχε πείσει ότι ο Άξονας είχε κερδίσει τον πόλεμο και η Ελλάδα έπρεπε να βγει όσο μπορούσε λιγότερο ζημιωμένη από μία άσχημη υπόθεση. (C.M Woodhouse :Το μήλο της Έριδος.)
H συνθηκολόγηση του Τσολάκογλου έχει συχνά χαρακτηρισθεί καιΙ εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως η «προδοσία μιας πέμπτης φάλαγγας» με επικεφαλής τον στρατηγό. Όμως,η μελέτη των γεγονότων αναιρεί αυτές τις κατηγορίες. Με τον τρόπο που είχαν εξελιχθεί τα πράγματα, εκτός από την παράδοση, δεν απέμενε άλλη λύση παρά η άτακτη φυγή. Το δίλημμα αυτό δεν το παραδέχονται μόνο οι αντικειμενικοί παρατηρητές των Συμμάχων, αλλά και Έλληνες αντίπαλοι του στρατηγού. Εξίσου άστοχο θα ήταν να θεωρηθεί η απόφαση του Τσολάκογλου υπαίτια για τη συρρίκνωση της αμυντικής γραμμής στις Θερμοπύλες, όπου είχαν υποχωρήσει οι Άγγλοι, οι Αυστραλοί και οι Νεοζηλανδοί. Στην πραγματικότητα, ήδη από τις 13/15-4, η ηγεσία του Εκστρατευτικού Σώματος αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο μιας ταχείας οπισΟοχώρησης. Έτσι, όταν ο αρχιστράτηγος Παπάγος συνιστά στους Αγγλους, στις 16-4, να αποχωρήσουν ώστε να αποφύγει η χώρα περαιτέρω καταστροφές, παραβιάζει ήδη ανοιχτές πόρτες.(Χάγκεν Φλάισερ: Στέμμα και Σβάστικα Τόμος Α σελ.89)
[2]
(Επόμενο)
H συνθηκολόγηση του Τσολάκογλου έχει συχνά χαρακτηρισθεί καιΙ εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως η «προδοσία μιας πέμπτης φάλαγγας» με επικεφαλής τον στρατηγό. Όμως,η μελέτη των γεγονότων αναιρεί αυτές τις κατηγορίες. Με τον τρόπο που είχαν εξελιχθεί τα πράγματα, εκτός από την παράδοση, δεν απέμενε άλλη λύση παρά η άτακτη φυγή. Το δίλημμα αυτό δεν το παραδέχονται μόνο οι αντικειμενικοί παρατηρητές των Συμμάχων, αλλά και Έλληνες αντίπαλοι του στρατηγού. Εξίσου άστοχο θα ήταν να θεωρηθεί η απόφαση του Τσολάκογλου υπαίτια για τη συρρίκνωση της αμυντικής γραμμής στις Θερμοπύλες, όπου είχαν υποχωρήσει οι Άγγλοι, οι Αυστραλοί και οι Νεοζηλανδοί. Στην πραγματικότητα, ήδη από τις 13/15-4, η ηγεσία του Εκστρατευτικού Σώματος αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο μιας ταχείας οπισΟοχώρησης. Έτσι, όταν ο αρχιστράτηγος Παπάγος συνιστά στους Αγγλους, στις 16-4, να αποχωρήσουν ώστε να αποφύγει η χώρα περαιτέρω καταστροφές, παραβιάζει ήδη ανοιχτές πόρτες.(Χάγκεν Φλάισερ: Στέμμα και Σβάστικα Τόμος Α σελ.89)
[2]
(Επόμενο)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου