ΠΩΛ ΝΟΡ:ΣΤΙΧΟΜΥΘΙΑ

(Πρόσωπα του δράματος:Βενιζέλος ,Καφαντάρης)


Β. Εσύ , μωρέ ζωντόβολο, δε μ' έβριζες τις άλλες
παλιάνθρωπο και κλέφτη
και για τις καταχρήσεις μου μιλούσες τις μεγάλες,
απατεώνα ψεύτη;
Κ. Φίλτατε !.. Μην κυττάς το παρελθόν
και συ ειχες πη ότι θα με μπατσίσης,
πράγμα οπού δεν ήτο διόλου ορθόν
και μια φορά πήγες να με κλωτσήσης!

Β. Βρε αδερφέ μην τα θυμάσαι τώρα
και αστ' αυτά να τα σκεπάση λήθη.
προσμένει να σωθή από μας η χώρα
αφού εξακολουθούν να είνε ηλίθιοι!

Κ. Εμείς και αν εμαλώσαμε πάλι θ' αγαπηθούμε
Β. Κι΄όταν μας έρθ΄ η όρεξη πάλι θα τσακωθούμε!
Κ. Ωσάν εσέ πολιτικός δεν είν' άλλος κανείς,
τρανός κι επιφανής!

Β. Και συ δεν είσαι τάχατες ο άφθαστος ο Γώγος,
ο θείος και ο ασύγκριτος ο οικονομολόγος;

ΜΑΖΙ. Είμαστε κι΄οι δυό μεγάλοι
σαν και μας δεν είναι άλλοι.

Β.Τόκα λοιπόν το χέρι!
Κ. Μετά χαράς Λευτέρη!
Β.Έλα 'δω, ν΄αγκαλιαστούμε
και να γλυκοφιληθούμε
για να σκάσουν οι εχθροί μας,
και ο κάθε αποφάγιας !
Κ.Βοήθεια! Βοήθεια!
Με δάγκωσ' ο κανάγιας!

(Εφημερίδα Βραδυνή 8/2/33)

ΠΩΛ ΝΟΡ: ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΔΗΛΩΣΕΙΣ

"Κάτω λοιπόν τα όνειρα,
κάτω τα ιδεώδη,
ειν όλα τούτα ψέματα
κι ειν' όλα κουραφέξαλα!
Κι ειν' όλα κουτοπόνηρα
προσχήματα πομπώδη
και φλυαρίας θέματα
για τα μυαλά τα έξαλα.

Ξεχάστε την Αγιά Σοφιά, ξεχάστε και την Πόλη
και τους Δικέφαλους Αϊτούς παλιών αυτοκρατόρων
-μιλάει ο πρωθυπουργός και συμφωνάμε όλοι!-
Βαρέθηκα για όλα αυτά ν' ακούω κατά κόρον!

Θραύσε την λύραν, Παλαμά,
και συ, Πανά Φωκίων!
Δεν ομιλεί Οθωμανός
Γαζής ή Μπολσεβίκος ,
αλλά τα βέλη τα ωμά
προέρχοντα εξ οικείων
και ταύτα λέγει εκμανών
διοπτροφόρος λύκος!

Σεις την Πατρίδα υμνήσατε
Ελλάδα αιωνίαν
στην καθαρεύουσαν ο εις
χυδαϊστή ο άλλος!
Νυν τον κακόν κρημνίσατε
απαίσιον μητραλοίαν
κι είθε, επί τούτου κεφαλής
δεινός εξέσπα σάλος.

Πάντως , όσο για μένανε , αντίθετα φρονώ
κι' έστω για μόνο μια φορά , μαζί του συμφωνώ.

(Εφημερίδα Βραδυνή 1/2/33)

 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ: Η ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΩΝ ΤΑΣΕΩΝ

 

 

H Γερουσία ησχολήθη τελευταίως με τας περί εγκαθιδρύσεως δικτα­τορίας απειλάς του κ. υπουργού των Στρατιωτικών. Από μιας απόψεως δεν ,είχεν άδικον. Αποτελεί πράγματι πρωτοφανές σκάνδαλον, προσβολήν και της Κυβερνήσεως και των νομοθετικών σωμάτων, το να εμφανίζεται ένας υπουργός και μάλιστα ο προϊστάμενος των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και να διακηρύσση ότι το πολίτευμα, επί τη βάσει του οποίου κατέχει το αξίωμα του, εχρεωκόπησε και ότι το κόμμα του είναι προωρισμένον να παίξη ρόλον Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος και κατά συνέπειαν αυτός ο ίδιος , ρόλον Χίτλερ [1].
Όμως, διά να είμεθα ειλικρινείς, η περίπτωσις του κ. Κονδύλη δεν είναι χωρίς μερικά ελαφρυντικά. Και λέγων τούτο δεν έχω υπ' όψιν μου την ψυχολογικήν επίδρασιν που μοιραίως υφίσταται ο κ. υπουργός των Στρατιωτικών εκ της βαθείας μελέτης, εις την οποίαν διαρκώς καταγίνεται, του βίου μεγάλων ανδρών, ως ο Μέγας Αλέξανδρος ή ο Μέγας Ναπολέων.. .
Αλλά δεν πρόκειται περί τούτου. Έχω υπ' όψιν μου ότι δύναται ο κ. Κονδύλης να επικαλεσθή υπέρ εαυτού το γεγονός ότι δύο άλλοι πολιτικοί αρχηγοί προσεχώρησαν εις τας περί δικτατορίας ιδέας του. Οι δύο ούτοι αξιό­λογοι πολιτικοί ηγέται, εκλεγέντες ο μεν ένας εν συμπράξει με το Λαϊκόν κόμμα, ο δε άλλος με το κόμμα των Φιλελευθέρων, εις του οποίου την Κυβέρνησιν από του 1929 έως τα 1932 κατείχε περίβλεπτον θέσιν, μη κατωρθώσαντες να εμφανίσουν ιδέας σαφείς προς αντιμετώπισιν των εσωτερικών μας προβλημάτων, δυναμένας να προσελκύσουν το ενδιαφέρον και την εμπιστοσύνην του λαού, κατέφυγαν και αυτοί ως εις πανάκειαν, εις την ιδέαν της δικτατορικής διακυβερνήσεως του τόπου.
Εν τούτοις, όσον και αν ο προς την δικτατορίαν έρως των δύο τούτων αξιοτίμων πολιτευτών παρέχη επιχειρήματα εις τον έχοντα την προτεραιότητα κ. Κονδύλην, όμως δεν είναι ικανός να εμβάλη εις ανησυχίας, διότι και οι δύο είναι εστερημένοι αξίας λόγου πολιτικής δυνάμεως, δεν είναι, όπως τουλά­χιστον φαίνεται έως τώρα, αποφασισμένοι να αναλάβουν αγώνα σκληρόν προς επιβολήν της ιδέας την οποίαν νομίζουν ότι παρουσιάσθη ευκαιρία να υποστηρίξουν, είναι και οι δύο μάλλον συντηρητικοί και δεν έχουν, οι καλοί άνθρωποι, την ιδιοσυγκρασίαν των δυνατών αγωνιστών, των αποφασισμένων να θυσιά­σουν εν ανάγκη εαυτούς, αποστόλων, ικανών να καταστήσουν συμπαθή εις τον λαόν μίαν ιδέαν που εκ χαρακτήρος και εκ παραδόσεως και πικράς πείρας δεν ειμπορεί να υποφέρη. Δεν προκαλεί, λοιπόν, ανησυχίαν η περί ης ο λόγος τελευταία εκδήλωσις κ.κ. Μιχαλακοπούλου και Μεταξά. Αποδεικνύει μόνον ότι η επιδημία των δικτατορικών τάσεων ενέσκηψε και εις τον τόπον μας και μεταξύ άλλων, ολιγώτερον σοβαρών, προσέβαλε και αυτούς παρά την πολιτικήν των πείραν, τα παλαιά παθήματα και τας πολλαπλάς των γνώσεις και την συντηρητικότητά των. Ας ελπίσωμεν ότι δεν θα βραδύνη να επέλθη η ίασις, η οποία θα καταστήση και τους δύο πλέον χρησίμους εις τον τόπον.
Το ότι όμως η δικτατορική επιδημία έχει λάβει διαστάσεις και δεν θα απαλλαγώμεν εύκολα απ' αυτήν, έστω και μετά την θεραπείαν του αρχηγού των Συντηρητικών και του αρχηγού των Ελευθεροφρόνων, αποδεικνύεται εκ του γεγονότος ότι ο στρατηγός Πλαστήρας, τον οποίον ενομίζαμεν θεραπευθέντα μετά το πάθημα της 6ης Μαρτίου, υπέστη εσχάτως υποτροπήν της νόσου, όπως αποδεικνύει η τελευταία αρθρογραφία του εις τον «Δημοκρατικόν Αγώνα».
Ο κ. Πλαστήρας, ως υπερασπιστής της δικτατορικής ιδέας, είναι πολύ πλέον επικίνδυνος από τους άλλους εραστάς της δικτατορίας. Είναι άνθρωπος εξαιρετικά αγνός, αποφασιστικός, αναμφισβητήτου γενναιότητος, έχει εις τον στρατόν και εκτός του στρατού αφωσιωμένους φίλους που αντιλαμβάνονται ότι πιστεύει είλικρινώς εις την ιδέαν της δικτατορίας και δεν αποβλέπει εις αυτήν από φιλαρχίαν, ότι δεν έχει ιδιοτελείς σκοπούς. Εξ άλλου ο κ. Πλαστή­ρας κατέχεται από υπερβολικήν αφέλειαν που τον καθιστά πλέον επικίνδυνον[2].
Αυτός ο χαρακτήρ του συντελεί ώστε να βλέπη πολύ απλά τα πολιτικά πράγματα και ευχερή την λύσιν των. Η τελευταία αρθρογραφία του δίδει επαρκές δείγμα του μεγέθους της αφελείας του.
Ομιλεί κατά τρόπον αυθεντικόν περί οριστικής χρεωκοπίας του κοινο­βουλευτισμού και δεν υποπτεύεται ότι αυτή η γνώμη περί χρεωκοπίας του κοινοβουλευτισμού, οσαδήποτε και αν είναι τα ελαττώματα του, είναι εμπό­ρευμα εισαχθέν έξωθεν εις την Ελλάδα. Δεν φαίνεται να φαντάζεται ότι αι ελλείψεις που παρουσιάζει ο άκρατος κοινοβουλευτισμός είναι επιδεκτικαί διορθώσεως χωρίς να καταλυθούν αι πολιτικαί ελευθερίαι του λαού και το αντιπροσωπευτικόν σύστημα.
Ομιλεί περί των δικτατοριών που επεβλήθησαν εις διαφόρους χώρας και δεν βλέπει ότι τα μεγάλα εθνικά και κοινωνικά προβλήματα που εγέννησαν αλλού τας δικτατορίας δεν υπάρχουν εις την Ελλάδα. Καμμίαν γνώμην δεν εκφέρει περί των καθ' έκαστον πολιτικών ζητημάτων που μας απασχολούν. Αρκεί, κατά την αντίληψίν του, καλή θέλησις, διά να τακτοποιηθούν όλα, ιδίως δια να εξασφαλισθή καλή διοίκησις που αποτελεί τον σκοπόν της δι­κτατορίας του. Δεν λαμβάνει καθόλου υπ' όψιν ότι υπάρχουν και άλλοι υποψήφιοι δικτάτορες και ότι, δια να επιβληθή η ιδική του δικτατορία, θα χρειασθή να γίνη ένας βίαιος αγών επικρατήσεως, όχι μόνον εναντίον αυτών που επίσης επαγγέλλονται χρηστήν διοίκησιν, άλλα και προς όλους ημάς που είμεθα οι περισσότεροι και δεν ανεχόμεθα κανενός είδους αυταρχική διακυβέρνησιν του τόπου μας...
Αλλ' αν... ερωτήσωμεν τον κ. Πλαστήραν, πόθεν αντλεί το δικαίωμα να επιβάλη εις τον τόπον δια της βίας ιδικήν του δικτατορίανΤ είμαι βέβαιος ότι θα δυσκολευθή να απαντήση. Διότι είναι ειλικρινής και τίμιος άνθρωπος.
Το ότι προσέφερεν άλλοτε υπηρεσίας μεγάλας εις τον τόπον, το ανεγνώ­ρισα και άλλοτε και δεν έχω δυσκολίαν να το τονίσω και τώρα. Αλλ' ανε­ξαρτήτως ότι και άλλοι προσέφεραν υπηρεσίας μεγάλας κατά τον πόλεμον ή εν ειρήνη, ποίαι υπηρεσίαι δύνανται να δικαιολογήσουν την αξίωσιν να γίνη η Ελλάς κτήμα οιουδήποτε ;
Ο κ. Πλαστήρας εκυβέρνησε δικτατορικώς τον τόπον και επέδειξε τότε αγνότητα και θάρρος. Αλλ' ανεξαρτήτως του ότι δεν επέδειξε και τότε εξαιρετικήν τίνα ικανότητα κυβερνήτου, αι περιστάσεις της εποχής εκείνης ήσαν όλως διαφορετικαί από τας σημερινάς. Τότε μόλις είχομεν πληγή από την μεγάλην εθνικήν συμφοράν, αντεμετωπίζαμεν το ενδεχόμενον ενός νέου πο­λέμου, είμεθα ηναγκασμένοι να λάβωμεν εξαιρετικά μέτρα δια την ηθικήν ικανοποίησιν του θυσιασθέντος έθνους, διά την αναπτέρωσιν του φρονήματος του και διά την εγκατάστασιν των κατά εκατοντάδας χιλιάδων συρρεόντων προσφύγων. Τι κοινόν υπάρχει μεταξύ της τότε εποχής και της σημερινής ;
Ο κ. Πλαστήρας είχε τον πατριωτισμόν, αφού ενόμισεν ότι η δικτατορία του 1922—23 εξεπλήρωσε την αποστολήν της, να προκαλέση εκλογάς, να καταθέση σεμνότατα την αρχήν και κατόπιν να άποσυρθή μετριοφρονέστατα. εις τον ιδιωτικόν βίον.
Η συμπεριφορά του εκείνη ήτο ικανή να επισύρη την εθνικήν ευγνωμοσύνην και την επέσυρεν. Από την ιδιωτικήν ζωήν εξήλθεν ο κ. Πλαστήρας, όταν επεβλήθη η Παγκαλική δικτατορία, την οποίαν ηγωνίσθη να ανατρέψη και, βραδύτερον πάλιν, όταν ηπειλήθη στρατιωτική ανταρσία εξ αιτίας της τακτοποιήσεως του στρατιωτικού ζητήματος από την οικουμενικήν Κυβέρνησιν. Η επέμβασίς του τότε έσωσε την κατάστασιν.
Αυτό το λαμπρόν παρελθόν το ελησμόνησεν ο κ. Πλαστήρας, όταν εις τα 1932 ηπείλει το Λαϊκόν Κόμμα με διάλυσιν και ακόμη περισσότερον τον Μάρτιον του παρελθόντος έτους, οπότε απεπειράθη, αντιστρατευόμενος εις την λαϊκήν θέλησιν, να επιβάλη προσωπικήν δικτατορίαν.
Η απόπειρα του ευτυχώς απέτυχεν, αλλ' εδημιούργησεν ανωμαλίας, από τας οποίας ακόμη δεν απηλλάγημεν. Εζημίωσεν ηθικώς όλα τα παλαιά δη­μοκρατικά κόμματα. Επροκάλεσε την απομάκρυνσιν από τον στρατόν αρί­στων αξιωματικών. Ενίσχυσεν ηθικώς τα κυβερνητικά κόμματα, διηυκόλυνε τας αυθαιρέτους πράξεις των και εδημιούργησε προφάσεις διά τας καθημερινάς απειλάς των κατά των δημοκρατικών θεσμών.
Αυτά είναι αρκετά. Είμαι βέβαιος ότι, όταν ο κ. Πλαστήρας τα αναλογεσθή απαλλασσόμενος από επικινδύνους συμβούλους, θα αναγνωρίση την πλάνην του και θα επανέλθη εις την παλαιάν δράσιν του του υπερασπιστού των δημο­κρατικών θεσμών και της πολιτικής ομαλότητος, εις την οποίαν τον ωθούν αι μεγάλαι αρεταί του που ανωτέρω εξήρα.
Άλλως οφείλει να γνωρίζη ότι θα εύρη εις τυχοδιωκτικάς δικτατορικάς επιδιώξεις αντιμετώπους, αποφασισμένους να προτάξουν τα στήθη των, εκτός των κυβερνητικών κομμάτων, και όλους τους αγνούς δημοκρατικούς, οι οποίοι δεν ηγωνίσθησαν υπέρ της καθιερώσεως της Δημοκρατίας, διά να είναι αύτη κτήμα τούτου ή εκείνου του κόμματος, ή οιουδήποτε προσώπου.

[1] Στις 7 Απριλίου 1934 ο στρατηγός παραχώρησε συνέντευξη στην εφημερίδα «Volkischer Beobachter» (Λαϊκός Παρατηρητής) της Γερμανίας, το επίσημο δημοσιογραφικό βήμα του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος. Μεταξύ των άλλων είπε: “… ο κοινοβουλευτισμός είναι ανίκανος να κυβερνήσει. Κάθε Γερμανός ασπάζεται τας υψηλάς κρατικάς ιδέας του Χίτλερ -το κοινόν συμφέρον υπεράνω του ατομικού συμφέροντος -και πας το αισθάνεται ακόμη προσωπικώς. Εις την Γερμανίαν υπάρχη λαϊκή θέλησις. Αλλά ακριβώς όταν εννοώ την ιστορικήν δύναμιν του Χίτλερ πρέπει να αναγνωρίσω την μεγάλην διαφοράν μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας… Ο Έλλην ενθουσιάζεται δια την προσωπικήν ελευθερίαν και ανεξαρτησίαν. Είναι απολύτως ατομικιστής. Ίσως και το κλίμα να συντελή εις αυτό. Οπωσδήποτε χρειαζόμεθα ακόμη πολύν χρόνον δια να προπαρασκευάσομεν την λαϊκήν οργάνωσιν των μαζών, όπως συμβαίνει εις τον Γερμανικόν και τον Ιταλικόν λαόν, και όπως προαχθούν μόνοι των οι λαοί εις την μεγάλην Εθνικήν Ευτυχίαν… Το σύστημα διευθύνσεως του Χίτλερ είναι μία θαυμάσια ιδέα η οποία πρέπει να αποβή καρποφόρος…”.
Τον επόμενο χρόνο, προσκεκλημένος της Ιταλικής Κυβέρνησης,o Κονδύλης έγινε δεκτός τόσο από το Μουσσολίνι όσο και από το Βασιλία. Μιλώντας στο Μέγαρο των Ιταλών Εθελοντών πολέμου δε δίστασε να πει:
«Φαίνεται όμως, ότι η αποστολή της Ρώμης εν τω κόσμω δεν έληξεν, διότι και σήμερον ακόμη όταν μετά τον μεγάλον πόλεμον έπνευσεν άνεμος ερημώσεως εκ Ρωσίας, ανατρέπων θρόνους, καθεστώτα και πολιτισμούς, είδομεν ένα μόνον άνδρα να ορθωθεί εναντίον αυτής της θυέλλης και ο ανήρ αυτός ήτο Ιταλός: ο Ντούτσε. Δημιουργήσας τον φασισμόν και θέσας αυτόν ως φραγμόν εις το κύμα της καταστροφής και των ουτοπιστικών ιδεών, έσωσε τον κόσμον από της επανόδου εις την βαρβαρότητα. ... Η ιστορία όμως δεν θα ομιλήσει μόνον δι' ό,τι ο αρχηγός σας επέτυχε εν Ιταλία, αλλά θα ομιλήσει και δια το παγκόσμιον έργον του Μουσολίνι, ο οποίος πράγματι έσωσε τον κόσμον από το χάος και την βαρβαρότητα προς την ο­ποία ςξωθείτο. .. Θαυμάζομεν μετά συμπαθείας το έρ­γον αυτό. . . Eδημιουργήσατε ένα νέον καθεστώς το οποίον εμιμήθη ήδη η Γερμανία και εις όλα τα Έθνη υ­πάρχουν ήδη φασιστικοί πυρήνες, οι οποίοι αργά ή γρή­γορα θα επιβληθούν. Ζήτω η Ιταλία, ζήτω ο Ντούτσε!»

[2] Περί την 2αν πρωϊνήν της 6ης Μαρτίου, ο Ελ. Βενιζέλος απεσύρθη διά να κοιμηθή. Μόλις όμως ευρέθη εις τον κοιτώνα του, ήκουσε να εισέρχωνται εις το παραπλεύρως γραφείον ο υιός του Σοφοκλής και ο Β. Σκουλάς. Μετά εν τέταρτον δε της ώρας, ενεφανίσθη προ αυτού ο στρατηγός Πλαστήρας.
«Χάνουμε τας Αθήνας, είπεν εις τον Βενιζέλον. Οι Λαϊκοί θα έχουν την απόλυτον πλειοψηφίαν. Τί θα γίνη; θα παραδώσετε την εξουσίαν;» 
«Φυσικά», του απήντησεν ο Βενιζέλος, εκδηλώνων συγχρό­νως την έκπληξίν του δια την ερώτησιν.
«Θάχουμε τα ίδια της 1ης Νοεμβρίου τότε, παρετήρησεν ο Πλαστήρας, θα γίνουν ταραχές, συλλήψεις βενιζελικών, δολοφο­νίες και Κύριος οίδε τί άλλο ! Γι' αυτό εγώ σκέπτομαι να πάω στους συνοικισμούς, να εξεγείρω τους πρόσφυγας και να τους φέρω εις την πόλιν για να ζητήσουν την εγκαθίδρυσιν δικτατο­ρίας, θα κάμουμε ό,τι και στην Ιταλία, που χάρις στον Φασι­σμό προοδεύει».
Ο Βενιζέλος του απήντησεν ότι δεν ήτο μεν ενθουσιασμένος με το κοινοβουλευτικόν καθεστώς, αλλ' ότι τα ελαττώματα των άλλων λύσεων, ήσαν τόσον μεγάλα, ώστε ουδ' επί στιγμήν εδέχετο αλλαγήν του πολιτεύματος. Η Ιταλία, προσέθεσεν, επήγαινε καλά, διότι εκεί υπήρχε δικτάτωρ, ενώ εις την Ελλάδα δεν υπήρχε δικτάτωρ. Εγώ, συνέχισεν ο Βενιζέλος, δεν νομίζω, αγαπητέ φίλε στρατηγέ Πλαστήρα, ότι είσαι ικανός να κάμης τον δικτάτορα ως ο Μουσσολίνι. Όχι, μόνον δεν είσαι ικανός, αλλά δεν έχεις και την πλειάδα, τας εκατοντάδας των εκλεκτών συνεργατών του Μουσσολίνι. Μετά δύο έως τρεις μήνας θα καταπέσης οικτρώς, διότι κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που έχεις να αντιμετώπισης, δεν θά κατορθώσης νά λύσης. Και χαριτολογών κατέληξεν ο Βενιζέλος : «Αν πείσης τον Μουσσολίνι να αφήση την Ιταλίαν και να έλθη εδώ, τότε, ίσως, συμφωνήσω να γίνη δικτατορία». Η συνομιλία διήρκεσε περί τα 20 - 25 λεπτά.((ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΔΑΦΝΗ:Η ΕΛΛΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΟ ΠΟΛΕΜΩΝ 1923-1940 Τόμος Β Σελ.183-84)

 Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Δημοκρατικός Αγών"  στις 12 Μαΐου 1934.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ: Ο ΜΕΤΑΞΑΣ ΛΑΪΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ

Μετά τον θάνατο του Δεμερτζή και την ανάληψη της πρωθυπουργίας απ’ τον αντιπρόεδρο στην κυβέρνησή του, Μεταξά, η Βουλή παραλύει εντελώς. Όχι μόνο δεν τα καταφέρνει να δώσει μια οποιαδήποτε κυβέρνηση  αλλά αδυνατεί ακόμα και να διεκπεραιώσει το τρέχον νομοθετικό έργο.
Κάτω απ’ την πίεση που προκαλεί αυτή η κατάσταση και κάτω απ’ τον τρόμο που δημιουργούν τα αιματηρά επεισόδια στη Θεσσαλονίκη, η δεξιά Βουλή (ξέρουμε ήδη πως οι βενιζελικοί δεν πήραν μέρος στις εκλογές που την ανάδειξε) αποφασίζει να εκχωρήσει επ’ αόριστον όλη τη νομοθετική εξουσία σε έναν μόνο άνθρωπο, τον Ιωάννη Μεταξά.
Έτσι ο Μεταξάς γίνεται δικτάτορας με την πιο μεγάλη άνεση και με τις ευλογίες της Βουλής πριν κηρύξει και επισήμως τη δικτατορία την 4η Αυγούστου 1936. Ας μην ξεχνάμε πως ο Βενιζέλος είχε πει στον Δεμερτζή να κάνει αντιπρόεδρο της κυβέρνησής του τον Μεταξά. Και όταν ένας πολιτικός αντίπαλος του αναστήματος του Βενιζέλου σε προκρίνει ως ικανό, είναι φυσικό να καβαλήσεις το καλάμι κυρίως όταν αισθάνεσαι κι όταν είσαι πράγματι ικανός. Και ο Μεταξάς κάθε άλλο παρά τυχαίος ήταν. Έχουμε την τάση να υποτιμούμε τους δικτάτορες. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση να χαρακτηρίζουμε τον Μεταξά νάνο, κάνοντας ανόητη αναφορά στο ανάστημά του. Ο Μεταξάς δεν ήταν νάνος.
Το δείχνει, άλλωστε, τόσοη συμπεριφορά του Βενιζέλου απέναντι του, όσο και η εμπιστοσύνη που κακώς, κάκιστα του έδειξε η Βουλή και οι σ’  αυτήν αντίπαλοί του (δεξιοί, πάντως) εκχωρώντας του το δικαίωμα να νομοθετεί για λογαριασμό της.
Όμως, έγινε τελικά νάνος αφού δεν μπόρεσε να χαλιναγωγήσει τις άμετρες φιλοδοξίες του και να ξαναδώσει στη Βουλή τις εξουσίες που του είχε εκχωρήσει, αλλά κι όταν άρχισε το κυνήγι των μαγισσών για να, εδραιώσει την εξουσία του, όπως κάθε δικτάτορας. Ο Μεταξάς έχασε τη σπάνια ευκαιρία να γίνει πράγματι ο Έλληνας Κεμάλ Ατατούρκ, που τον θαύμαζε, και να κερδίσει τον τίτλο του αναμορφωτή της Ελλάδας.
(Ούτε ο Ατατούρκ ήταν φανατικά δημοκράτης, σημειώστε). Ο ικανότατος Μεταξάς, πάντως, από χαρακτήρα και από πεποίθηση δεν ήταν προοδευτικός, όπως ο Ατατούρκ, για να του συγχωρήσει κανείς την αυταρχικότητα. (Τσιμέντο να γίνει, που λέμε, ή που θα μπορούσαμε να λέμε).
Άλλωστε, ο πρώην σοσιαλιστής Μουσολίνι στην Ιταλία και ο ναζιστής (εθνικιστής) Χίτλερ στη Γερμανία προσφέρουν καινούργια πρότυπα, λαϊκίστικα και βαρβαροσοσιαλίζοντα, με πολύ αγάπη για το λαό κι ακόμα πιο μεγάλη για το πολύ μεγάλο κεφάλαιο, αλλά και για το μικρότερο.
Τώρα, με το φασισμό, ο περίφημος "μικρομεσαίος" που αγωνίζεται να αποβάλλει το πρώτο συνθετικό και να γίνει σκέτα μεσαίος (καπιταλιστής) κάνει την αυτόνομη εμφάνισή του στην ιστορία, ξεκόβοντας και από τους αστούς και από τους προλετάριους. Κανένα άλλο κυβερνητικό σύστημα δεν μπορεί να ικανοποιήσει καλύτερα απ’ το φασισμό το κλασικό όνειρο του μικροαστού για μια "προαγωγή στην ανώτερη τάξη".
Έτσι που είναι η γέμιση στο σάντουιτς, μισεί και τους από πάνω, τους αστούς, που του κόβουν το δρόμο, και τους από κάτω, τους προλετάριους, που κάθονται και περιμένουν να τον δεχτούν στις τάξεις τους, μέσα απ’ τη διαδικασία της φτωχοποίησης, που προκαλεί ο ανταγωνισμός με τους οικονομικά ισχυρότερους.
Ο φασισμός, που για πρώτη φορά στην ιστορία δίνει πολιτική υπόσταση στους μικρομεσαίους (έτσι λέμε επί το ευπρεπέστερον τους μικροαστούς, έτσι τους έλεγε και ο Χίτλερ - και κάθε ομοιότητα με γνωστές και σε μας καταστάσεις δεν είναι μια ακόμα "κακοήθεια" του υπογράφοντος, είναι καθεστώς που ταιριάζει πολύ στους κατοίκους της κατ’ εξοχήν μικροαστικής χώρας που λέγεται Ελλάδα). Ο λαός αγάπησε το Μεταξά, κι ας μάθουμε επιτέλους να λέμε την αλήθεια.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Έγκριτος νομκός. Γιος του Γεώργιου Αγγελόπουλου, γεννήθηκε στην Αθήνα  στα 1883. Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών  (1905) συνέχισε τις σπουδές του στα Πανεπιστήμια Μονάχου, Χαιδελβέργης Βερολίνου και Στρασβούργου (1905-1908). Νομάρχης, διοικητικός επίτροπος, αναπληρωτής Γενικού Διοικητού (1910-1914),τμηματάρχης στο Υπουργείο Εσωτερικών (1915) εξελέγη έκτακτος πρώτα (1918) και στη συνέχεια τακτικός (1924) καθηγητής του Διοικητικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σύμβουλος Επικρατείας από της συστάσεως του Σώματος (1929) παραιτήθηκε στα 1934. Από τη παλινόρθωση της Βασιλείας και μετά  διετέλεσε πολιτικός σύμβουλος του Βασιλιά Γεώργιου Β'  ............

 

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΚΟΥΝΑΣ:ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ

Στις 22 Οκτωβρίου 1938 πέθανε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και τον χηρεύοντα θρόνο διεκδικούσαν δύο υποψήφιοι: ο Τραπεζούντος Χρύσανθος Φιλιππίδης και ο Κορινθίας Δαμασκηνός. Ο Χρύσανθος ήταν άνθρωπος με ευρύτατη μόρφωση και πλούσιο συγγραφικό έργο, που παρέμενε επί πολλά χρόνια στην Αθήνα ως αποκρισάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Πολιτικά ήταν φανατικός αντιβενιζελικός καί ήταν προσανατολισμένος στη γνώμη ότι η Ελλάδα έπρεπε να εγκαταλείψει τη Μεγάλη Ιδέα και να συμβιώσει με τους Τούρκους για να αποτραπεί ο σλαβικός κίνδυνος.

Η εκλογή έχει προσδιορισθεί για τις 5 Νοεμβρίου 1938. Οι πληροφορίες δείχνουν ότι οι δύο υποψήφιοι διαθέτουν ισοδύναμη υποστήριξη, ενώ για ελάχιστους ιεράρχες δεν έχει γίνει γνωστό ποιόν θα ψηφίσουν. Είναι οι ψήφοι που θα κρίνουν την εκλογή. Ένας από τους γνωστούς υποστηρικτές του Δαμασκηνού είναι και ο Μητροπολίτης Δρυινουπόλεως και Κονίτσης Ιωάννης, ο οποίος έχει καταδικασθεί από πρωτοβάθμιο συνοδικό δικαστήριο, αλλά εκκρεμεί έφεσή του.

Παρασκηνιακά ο πρωθυπουργός Μεταξάς και μερικοί από τους υπουργούς του έχουν ταχθεί υπέρ του Χρύσανθου, ενώ άλλοι - εξ ίσου αθόρυβα και παρασκηνιακά - υπέρ του Δαμασκηνού. Ο Μεταξάς καθοδηγεί τον υπουργό Παιδείας Κων. Γεωργακόπουλο, ο οποίος όμως ως φίλος του Δαμασκηνού είναι υπέρ της εκλογής του, να ενεργήσει για να μη ψηφίσει ο Μητρ. Δρυινουπόλεως ως καταδικασθείς. Το ερώτημα τίθεται στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, το οποίο όμως αποφαίνεται ότι εφ' όσον εκκρεμεί έφεση δεν πρέπει να αποκλεισθεί από την ψηφοφορία, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος να ακυρωθεί η εκλογή. Ο Γεωργακόπουλος ενημερώνεται για την απόφαση του Νομικού Συμβουλίου, αλλά την κρατάει μυστική από τον Μεταξά. Ο Δρυινουπόλεως προσέρχεται στην ψηφοφορία και ψηφίζει.

Το αποτέλεσμα είναι 31 ψήφοι υπέρ του Δαμασκηνού και 30 υπέρ του Χρύσανθου, οπότε εκλέγεται Αρχιεπίσκοπος ο Δαμασκηνός. Ο Μεταξάς αιφνιδιάζεται, διότι αν - χωρίς την ψήφο του Δρυινουπόλεως - υπήρχε ισοψηφία θα μπορούσε να επηρεάσει στην επαναληπτική εκλογή υπέρ του Χρύσανθου στα παρασκήνια.

Σημειωτέον ότι στην εκλογή η ψηφοφορία επαναλήφθηκε τρεις φορές, επειδή δεν υπήρξε απόλυτη ψηφοφορία και μόνο στην τρίτη εξελέγη ο Δαμασκηνός με το προαναφερθέν αποτέλεσμα. Δεν υποβλήθηκε καμία ένσταση, υπογράφηκε το Πρακτικό από όλους τους μητροπολίτες και από τον υπουργό Παιδείας Κ. Γεωργακόπουλο, που εκπροσωπούσε την Πολιτεία. Έγινε στη συνέχεια το μικρό και το μεγάλο μήνυμα και ψάλθηκε το «Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το άγιον... . Ο νέος ! Αρχιεπίσκοπος φόρεσε τον αρχιερατικό μανδύα, το επιτραχήλιο και το ωμοφόριο και από την Ωραία Πύλη είπε: «Επειδή δια ψήφου των Θεόθεν οδηγηθέντων αγίων Αρχιερέων, των συγκροτούντων την Ιεράν Σύνοδον της Ιεραρχίας της Εκκλησίας τηε Ελλάδος, εψηφίσθην ο ελάχιστος εγώ , όπως καταστώ θείω βουλήματι {..} δέχομαι την ποιμαντορίαν της Αρχιεπισκοπής. Απέμενε πλέον μόνο το τυπικό διάταγμα της κυβερνήσεως...... (Όμως ο Μεταξάς σκευτόταν διαφορετικά..)

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Β ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΤΙΚΑ (;) ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΑΛ.ΠΑΠΑΓΟ ΜΕ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ Κ. ΔΕΜΕΡΤΖΗ .

Βασιλιάς των Ελλήνων  Γεώργιος Β'
Ελαιογραφία του ζωγράφου Θ. Λαζαρή

"....Τον διορισμόν του Ι. Μεταξά , ως υπουργού των Στρατιωτικών εν τη Κυβερνήσει του Κ Δεμερτζή, προεκαλεσε το προς τον Βασιλέα απρόοπτον και ανησυχητικόν διάβημα του μέχρι τότε εν αυτή υπουργού των Στρατιωτικών , αντιστρατήγου Α. Παπάγου.
»Την   προμεσημβρίαν της 5ης Μαρτίου 1936, ο υπουργός ούτος εζήτησε να γίνη επειγόντως δεκτός υπό του Βασιλέως. Ότε προσήλθεν εις τα Ανάκτορα και ωδηγείτο υπό του υπασπιστού της υπηρεσίας προς το Βασιλικόν Γραφείον, η είσοδος εις το οποίον είναι εκ του κλιμακοστασίου, συνέπεσε να ευρίσκωμαι εν αυτώ μετά του Βασιλέως όρθιοι συνομιλούντες. Η άφιξις του υπουργού διέκοψε την συνομιλίαν μας. Ο δε Βασιλεύς. προκειμένου να συνεχίσωμεν αυτήν μετά το πέρας της συνεργασίας Αυτού μετά του υπουργού, είπε και εις εμέ να εισέλθω μετ' αυτών εις το Γραφείον Του. Ούτω εισήλθομεν εις αυτό και οι τρεις. Ο Βασιλεύς εκάθησε προ της κυρίας πλευράς της τραπέζης του Γραφείου. παρά την έναντι πλευράν ο υπουργός, και εις πλησίον κάθισμα παραπλεύρως εγώ.»
 Ο υπουργός ήρχισε λέγων ότι η είδησις περί αναθέσεως του σχηματισμού κοινοβουλευτικής κυβερνήσεως εις το κόμμα των Φιλελευθέρων εθορύβησε μεγάλην μερίδα των στελεχών του Στρατεύματος. Του κόμματος τούτου οπαδοί ήσαν οι προ ολίγων μόλις μηνών και υπό την ενθάρρυνσιν του αρχηγού του κόμματος Ελευθερίου  Βενιζέλου ενόπλως στασιάσαντες στρατιωτικοί, ηττηθέντες μεν και αποταχθέντες, δυνάμενοι όμως να πιέσωσιν αποτελεσματικώς κυβέρνησιν του κόμματος, εις ο ανήκον, ίνα επανέλθωσιν εις την ενεργόν υπηρεσίαν. Επανερχόμενοι δε θα παρέμενον αμετανόητοι στασιασταί, καραδοκούντες ευκαιρίαν προς νέαν απόπειραν βιαίας ανόδου εις την εξουσίαν. Ότι εν τω μεταξύ θα προσεπάθουν να πυκνώσουν έτι μάλλον τας τάξεις αετών, επιχειρούντες να παρασύρωσι διά προσηλυτισμού ή εκφοβισμού και ετέρους, εκ των μέχρι τότε αμετόχων συνωμοσιών στασιαστικών κινημάτων. Ότι εντεύθεν  θα ανεμοχλεύοντο και θα ανεφλέγοντο πάλιν αντιθέσεις καθεστωτικών φρονημάτων και κομματικών συμπαθειών. Ότι η  επιθυμητή αφοσίωσις των αξιωματικών εις μόνα τα επαγγελματικά αυτών καθήκοντα θα υπεσκάπτετο, η εσωτερική στρατιωτική πειθαρχία θα διεσαλεύετο, και η λόγω του προβλεπομένου νέου μεγάλου πολέμου επιβαλλομένη σύντονος προπαρασκευή επαρκώς κατηρτισμένης και ομονοούσης μαχητικής δυνάμεως θα καθίστατο ανέφικτος. Εν τέλει ο υπουργός είπεν ότι αντιπροσωπεία των αξιωματικών θα προσήρχετο εις τα Ανάκτορα ίνα συνηγορήση υπέρ της ανάγκης συγκεντρώσεως της εξουσίας εις χείρας του Βασιλέως.
»Εις  το άκουσμα της τελευταίας φράσεως του υπουργού, ο Βασιλεύς ωργίσθη. Εκτύπησε δια της παλάμης την τράπεζαν του Γραφείου Του και ατενίζων αυστηρώς τον ύπουργόν είπεν εν θυμώ:
»  — Εάν πρόθεσίς των είναι να Μου υποδείξουν τίνα κυβέρνησιν θα διορίζω και τίνα εξουσίαν θα ασκώ, να μη τολμήσουν να προσέλθουν διότι θα τους αποπέμψω.
» Ο υπουργός ηγέρθη. Θα επέστρεφεν εις το υπουργείον του ίνα μεταβιβάση την άρνησιν του Βασιλέως όπως δεχθή την αντιπροσωπείαν των αξιωματικών, επανερχόμενος δε θα ανέφερεν εις Αυτόν το αποτέλεσμα των προσπαθειών, τας οποίας θα κατέβαλλεν όπως οι ανησυχούντες πειθαρχήσωσιν εις τας αποφάσεις του Βασιλέως.
»Μετά  την αναχώρησιν του υπουργού δεν έθεώρησα σκόπιμον να υπομνήσω εις τον Βασιλέα την διακοπείσαν πριν συνομιλίαν μας, αλλά ν' αφήσω μάλλον Αυτόν μόνον εν τω Γραφείω Του, ίνα ηρεμήση κατά το δυνατόν εν αναμονή της επανόδου του υπουργού.
»  Επέστρεψα εις το γραφείον μου. Ο Παπάγος ήτο αναμφιβόλως αφοσιωμένος εις τον Βασιλέα αξιωματικός. Ήμουν βέβαιος ότι θα προσεπάθει παντί σθένει ν' αποτρέψη αντιπειθαρχικάς ενεργείας των ανησυχούντων συναδέλφων αυτού, και αισιοδόξουν ότι θα επετύγχανεν η προσπάθεια αυτού. Μετά παρέλευσιν όμως ολίγων μόνον λεπτών από της επιστροφής μου εις το Γραφείον μου ήλθεν εις αυτό ο Βασιλεύς. Δεν συνεμερίζετο την αισιοδοξίαν μου' ήτο τουναντίον, πολύ ανήσυχος. Δεν διέφευγε την αντίληψιν Αυτού ότι η ανησυχία των αξιωματικών δεν αφεώρα αποκλειστικώς εις το γενικόν συμφέρον του στρατεύματος, αλλά και εις το ατομικόν εκάστου συμφέρον. Εγνώριζον ούτοι θετικότατα εις τίνα σκοπόν απέβλεπον οι κινηματίαι της 5ης Μαρτίου 1935, την απομάκρυνσιν δηλονότι από του στρατού παντός μη ομολογούντος πίστιν εις την ιδεολογίαν εκείνων. Δεν ήτο επομένως άρα γε ένδεχόμενον, όσοι δεν ήσαν διατεθειμένοι να αποκηρύξωσι την υπέρ της συνταγματικής βασιλείας και της βασιλευομένης δυναστείας καθεστωτικήν αυτών προτίμησιν, ησθάνοντο δ' ένεκα τούτου, ει και επαγγελματικώς ικανοί, επιμελείς και φιλόνομοι, απειλουμένην την επαγγελματικήν αυτών  τε και  της οικογενείας αυτών, εις περίπτωσιν καθ' ην θα επανεφέροντο οι στασιασται εις την ενεργόν υπηρεσίαν, να μελετώσι πράξεις εσχάτης απογνώσεως. Θα ηδύνατο άρα γε ο υπουργός Α. Παπάγος να επιβληθή και προλάβη την εκτέλεσιν;
»  —Μήπως, είπεν ο Βασιλεύς, έχη ο Μεταξάς βασιμωτέρας πληροφορίας περί του αριθμού των ανησυχούντων αξιωματικών και του βαθμού της ανησυχίας  των.
»Μετά  μικράν δε διακοπήν εσυνέχισε:
»  —Να ερωτήσωμεν τον Μεταξάν;
»Ετηλεφώνησα  εις την οικίαν του Μεταξά. Ήτο εκεί. Τω ανεκοίνωσα τα του διαβήματος του Παπάγου.
» — Έχετε, ηρώτησα, πληροφορίας περί της καταστάσεως; Είναι κρίσιμος;
»Εφάνη  αγνοών. Δεν απήντησεν αμέσως. Είχον την εντύπωσιν ότι εσκέπτετο ή ότι έδίσταζε. Έπειτα ηρώτησε:
» — Ημπορεί να με δεχθή ο Βασιλεύς;
»  Έφραξα δια της δεξιάς παλάμης το ακουστικόν του τηλεφώνου και επανέλαβον χαμηλή τη φωνή εις τον Βασιλέα την ερώτησιν του Μεταξά. Ο Βασιλεύς ένευσε καταφατικώς δια της κεφαλής.
» — Ναι, απήντησα εις τον Μεταξάν.
» — Έρχομαι, είπε.
»Μετά  ολίγον εισήρχετο ο Μεταξάς εις το Βασιλικόν Γραφείον. Συνδιεσκέπτετο έτι μετά του Μεταξά ο Βασιλεύς, όταν επανήλθεν εκ του υπουργείου εις τα Ανάκτορα ο Παπάγος. Το υπασπιστήριον τω ανεκοίνωσεν ότι ο Βασιλεύς ήτο απησχολημένος και τον εισήγαγεν εις το Γραφείον μου. Ούτε ηρώτησα ούτε εξ ιδίας αυτού πρωτοβουλίας μοι είπε τι ο Παπάγος περί του αποτελέσματος των προσπαθειών του. Ήτο μάλλον περίφροντις. Νομίζω ότι ησθάνετο την θέσιν αυτού όχι ευχάριστον. Ίσως είχεν αποτύχει και ελυπείτο ότι έσπευσε να μεταφέρη προηγουμένως τας προθέσεις των ανησυχούντων εις τον Βασιλέα, αντελήφθη δε  τυχόν εκ των υστέρων ότι θα ηδύνατο δια περισσοτέρας υπομονής και σταθερωτέρας στάσεως να αποτρέψη εξ αρχής τους ανησυχούντας από ατόπων προθέσεων.
»Πρός  αναπλήρωσιν του κενού εκ της επιβεβλημένης επί του φλέγοντος την στιγμήν εκείνην θέματος, η συνομιλία μας εσταχυολόγησεν εκ των μάλλον αδιαφόρων θεμάτων της ειδησεογραφίας του ημερησίου Τύπου.
» Όταν ο Μεταξάς εξήλθεν εκ του Γραφείου του Βασιλέως  και εκλήθη παρ' αυτώ ο Παπάγος, η απόφασις του Βασιλέως είχε ληφθή. Η κατάστασις εν τω Στρατεύματι  είχε κριθή επικίνδυνος. Απητείτο μείζον προσωπικόν κύρος και στιβαρωτέρα χειρ εν τω υπουργείω των Στρατιωτικών. Ο Παπάγος έθεσε προθύμως την παραίτησίν του εις την διάθεσιν του βασιλέως. Ο Μεταξάς έμελλε ν' άντικαταστήση αυτόν. [1]
»  Ανεζητήθη και εκλήθη εν σπουδή ο Πρωθυπουργός Κ. Δεμερτζής. Ο Βασιλεύς ενημέρωσεν αυτόν επι των διατρεξάντων και ανεκοίνωσεν εις αυτόν ότι είχε λάβει απόφασιν όπως ο Παπάγος αντικατασταθή δια του Μεταξά. Ο Δεμερτζής υπεχώρησεν εις την επιθυμίαν του Βασιλέως ουχί αυτοπροαιρέτως. Ενετάλην να συντάξω το Διάταγμα αποδοχής παραιτήσεως του Παπάγου και διορισμού του Μεταξά. Εις ιερεύς εκλήθη προς όρκισιν του νέου υπουργού. Ο Μεταξάς ωρκίσθη.
»Μετά  την ορκωμοσίαν ο Μεταξάς ήλθεν εις το Γραφείον μου κομίζων και το υπογεγραμμένον Διάταγμα διορισμού. Εκάθησε δύσθυμος προ της τραπέζης του Γραφείου, απέθεσεν επ' αυτής το Διάταγμα και οιονεί μονολόγων είπε μετά ελαφρώς πικροχόλου μειδιάματος διά την αποδεχθείσαν θέσιν απλού υπουργού:

» — Υπουργός... υπό τον Δεμερτζήν! Έστω! Χάριν της Πατρίδος!»
(Αφήγηση Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Αναφέρεται στη Πολιτική Ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος του Σπ. Μαρκεζίνη Τόμος 4 1932-1936 σελ.271- 276)

Υποσημειώσεις:

[1] Ο Ι. Μεταξάς περιγράφει τά πάντα πολύ λακωνικώς εις το Ημερολόγιόν του την 5ην Μαρτίου 1936. «... Ορκίζομαι. Επεισόδιο με ιερέα. 3 (εννοεί ώραν απογευματινήν) υπουργείον με Δεμέστιχαν. Καταλαμβάνω. Δραστήρια μέτρα. Τηλεφώνημα. Επίσκεψις Πλατή. (υφυπουργός των Στρατιωτικών). Απειλαί του. Απαντώ δριμύτατα. Τον προκαλώ. «Μόνον νεκρός θa εξέλθω εντεύθεν». Τον απομακρύνω. Μερικοί συνεκεντρώθησαν. Πάσα αντίδρασις ματαία. 5 μ.μ. Απολύτως κύριος της καταστάσεως».

Ενδιαφέρουσα και η άποψη του Σπύρου Λιναρδάτου σε ότι έχει να κάνει με τις παρεμβάσεις του ξένου παράγοντα ,στο έργο: 4η Αυγούστου (εκδόσεις Διάλογος) :
Σε λίγες μέρες , στις 5 Μαρτίου ,ο Μεταξας γίνεται υπουργός των Στρατιωτικών με τα γνωστά επεισόδια που θυμίζουν αστυνομικό μυθιστόρημα. Φυσικά θα ήταν πολύ αφελές να πιστέψει κανείς ότι η "λύση του" την οποίαν πριν μια βδομάδα δίσταζε ο βασιλιάς να δεχτεί , ήταν μόνο και μόνο να γίνει ο Μεταξάς υπουργός Στρατιωτικών. Το σχέδιο για δικτατορία είχε μπει πια σε εφαρμογή. Το αποτέλεσμα των εκλογών της 26ης Ιανουαρίου, που είχε ξεσκεπάσει το νόθο χαρακτήρα του δημοψηφίσματος , επηρέασε οπωσδήποτε τις αποφάσεις του Γεωργίου.
Το ότι ο Γεώργιος συνωμότησε με τον Μεταξά για την κατάργηση του κοινοβουλευτισμού και των λαϊκών ελευθεριών και την εγκαθίδρυση της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας δεν είναι καθόλου παράξενο. Ο αποτυχημένος πολιτικός, που δε συγχωρούσε στον Ελληνικό Λαό το ότι συνεχώς τον αποδοκίμαζε , ήταν ο παλιός πιστός της Δυναστείας και σύμβουλος του Κωνσταντίνου.....
Η Αγγλία που το 1922 -24 αντέδρασε στην εκδίωξη της Δυναστείας των Γλύξμπουργκ και στην ανακήρυξη της Δημοκρατίας στην Ελλάδα , από το 1930 προετοιμάζει συστηματικά την παλινόρθωση. Και ενισχύει κυρίως τα αντιβενιζελικά κόμματα στην Ελλάδα χωρίς φυσικά να πάψει ποτέ να παίζει σε δύο ταμπλώ. Εξάλου ο μεταξάς , που αντιλαμβανόταν ότι χωρίς τη συμπαράσταση ή τουλάχιστον την ανοχή των Αγγλων δε θα μπορούσε να πραγματοποιήσει τα φιλόδοξα όνειρά του για την κατάκτηση της εξουσίας , που επίμονα του την αρνιόταν ο Ελληνικός Λαός , ήδη από το 1934 ΄έλεγε:"Η Ελλάς εν ουδεμιά περιπτώσει δύναται να ευρεθή εις στρατόπεδον αντιθέτου εκείνου εις το οποίον θα ευρίσκεται η Αγγλία".

Σχετικά με το παρασκήνιο της ορκωμοσίας του Ι Μεταξά ο Σπύρος Λιναρδάτος  σε άλλο έργο του (Πως εφτάσαμε στην 4η Αυγούστου σελ 177) αναφέρει:
Στις 5 Μαρτίου δημοσιεύεται έκκληση του Κομμουνιστικού Κόμματος προς τον ελληνικό λαό, τις οργανώσεις και τα δημοκρατικά αντιφασιστικά κόμματα, να συνεργαστοΰν για τη ματαίωση της δικτατορίας, την οποία προετοίμαζε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος. Την ίδια μέρα στις 11 τό πρωί, συνέρχεται στο υπουργείο των Στρατιωτικών σύσκεψη της ανωτάτης ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, υπό την προεδρία του υπουργού των Στρατιιοτικών Παπάγου. Στην σύσκεψη πήραν μέρος οι Πλατής υφυπουργός των Στρατιωτικών, Ρέππας αρχηγός της Αεροπορίας, Σακελλαρίου αρχηγός του στόλου καί οι αρχηγοί της Αστυνομίας καί της Χωροφυλακής Τρύφωνας καί Δροσόπουλος. Ο Παπάγος, εξουσιοδοτημένος από τη σύσκεψη, πήγε αμέσως στα Ανάκτορα και ζήτησε από τον βασιλιά νά παυτεί η κυβέρνηση Δεμερτζή και να σχηματιστεί εξωκοινοβουλευτική κυβέρνηση της εμπιστοσύνης των Ανακτόρων και «των ενόπλων δυνάμεων». Δηλαδή πρότεινε να κηρυχθεί δικτατορία του βασιλιά καί του Στρατιωτικοϋ Συνδέσμου. Ο βασιλιάς δεν έδοσε καμιά συγκεκριμένη απάντηση στον υπουργό των Στρατιωτικών.
Στο μεταξύ, ο Μεταξάς βρισκόταν σε συνεχή επαφή με το Παλάτι μέσο του αρχηγού του βασιλικού Οίκου Θ. Αγγελόπουλου, καί είχε ειδοποιήσει τον βασιλιά γιά τη σύσκεψη των στρατιωτικών. Μόλις έφυγε ο Παπάγος, ο βασιλιάς κάλεσε τον Μεταξά, τον ενημέρωσε για το διάβημα του Παπάγου καί του ζήτησε να αναλάβει το υπουργείο των Στρατιωτικών και να πειθαρχήσει τους στρατιωτικούς. Ο Μεταξάς απάντησε:
- Δέχομαι , αλλά υπό δύο όρους: 'Ότι θα κληθεί αμέσως ο Δεμερτζής και θα του υποδείξετε να μου αναθέσει το υπουργείο των Στρατιωτικών καί ότι η ορκωμοσία μου θα γίνει τώρα και θα παραμείνει μυστική, μέχρις ότου μεταβώ εις το υπουργεΐον.
Ο βασιλιάς συμφώνησε καΙ κάλεσε αμέσως τον Δεμερτζή, στον οποίο πρότεινε την αντικατάσταση του Παπάγου με τον Μεταξά. Όση ώρα συζητούσε ο βασιλιάς με τον  πρωθυπουργό , ο Μεταξάς ήταν κρυμμένος στο παραπλεύρως δωμάτιο των Ανακτόρων.... 

 Για τον αντίκτυπο της υπουργοποίησης Μεταξά στις τάξεις των πολιτικών του αντιπάλων ο Νικ Καρράς στο έργο του "Ο Ιωλαννης Μεταξάς" γράφει:
Έκκληση στον άνθρωπο των δύσκολων περιστάσεων. Ο Ι. Μεταξάς ορκίζεται στις 5 Μαρτίου υπουργός Στρατιωτικών. Η πειθαρχία αποκαθίσταται αμέσως στο στράτευμα, οι στρατιωτικοί γνωρίζουν τις ικανότητες και την αποφασιστικότητα του στρατηγού Μεταξά και κυρίως ότι αυτός δεν παίζει.
Για την υπουργοποίηση του Μεταξά η βενιζελική εφη­μερίδα "Πατρίς" γράφει: "εκηδεύθη ο παραγοντισμός". Ο Α. Μιχαλακόπουλος δηλώνει ότι ο Μεταξάς είναι ο πλέον ενδεδειγμένος για την αναδιοργάνωση των πολεμικών υ­πουργείων, οποιαδήποτε κυβέρνηση και αν σχηματισθεί (Ελ. Βήμα 9/3/36). Ο Πάγκαλος από την "ΑΚΡΟΠΟΛΗ" (6/3/36) καλεί τον Μεταξά να κηρύξει δικτατορία, το ίδιο και ο Π. Μαυρομιχάλης από το "ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ" επί­σης και η "ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΓΝΩΜΗ". Το ίδιο θα ζητήσει και ο Πλαστήρας 3 μήνες αργότερα. Ο Γ. Παπανδρέου υποδει­κνύει τον Μεταξά ως Πρωθυπουργό κυβερνήσεως των μι­κρών κομμάτων (ΕΛ. ΒΗΜΑ" 11/4/36). Ο Ελ. Βενιζέλος βλέποντας τους διεθνείς κινδύνους δηλώνει ότι η τοποθέτηση του Μεταξά στο υπουργείο Στρατιωτικών αποτε­λεί ευτυχές γεγονός. Με αφορμή μάλιστα αυτήν την υ­πουργοποίηση, θα ζητοκραυγάσει υπέρ του Βασιλέως (Παρίσι 9/3/36, επιστολή προς Λ. Ρούφον).