Στα 1935 Πρωθυπουργός της χώρας είναι ο Παναγής Τσαλδάρης,[1] ένας Κορίνθιος μετριοπαθής πολιτικός , που ηγείται από τα 1924 , του Λαϊκού Κόμματος. Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης είναι ο Ευρυτάνας Γεώργιος Κονδύλης [2] ένας πρώην στρατιωτικός, που φιλοδοξεί να σταδιοδρομήσει εξ ίσου αποτελεσματικά και σαν πολιτικός. Το Κόμμα του , το ΕΡΚ (Εθνικό Ριζοσπαστικό Κόμμα) . που πρωτοεμφανίζεται στις εκλογές του 1932 εμφανίζει μια καταπληκτική δυναμική και μια θεαματική ανοδική πορεία [3].
 |
| Παναγής Τσαλδάρης |
Αυτή η πολιτική αστάθεια και τα φαινόμενα κοινωνικών εντάσεων που κάποιες φορές αγγίζουν τα όρια της ένοπλης εξέγερσης, δημιουργούν μεγάλες ανησυχίες και έντονο προβληματισμό στους Άγγλους συμμάχους. Είμαστε στα 1935 και ένας πόλεμος ανάμεσα σε Ιταλία και Βρετανία λόγω Αβησσυνίας δε μπορεί να αποκλειστεί. Στη περίπτωση αυτή η Ανατολική Μεσόγειος και η Ελλάδα αποκτούν πρωταρχική σημασία. Χρειάζεται λοιπόν να μπει μια τάξη. Χρειάζεται ομοθυμία ,σταθερότητα, και πυγμή που μόνο ένας πιστός και αφοσιωμένος φιλοβρετανός διαχειριστής, μπορεί να προσφέρει [5].
Ο Βενιζέλος , μετά τα "αιρετικά" ανοίγματά του στη Φασιστική Ιταλία είναι για τους ρυθμιστές της εξωτερικής μας πολιτικής "καμένο χαρτί" . Το ενδεχόμενο της επιστροφής του βασιλιά μεθοδεύεται σα κυρίαρχο θέμα συζήτησης , και οι πολιτικές πιέσεις με στόχο τη Παλινόρθωση αρχίζουν να γίνονται αισθητές προς κάθε κατεύθυνση.
Η δράση φέρνει την αντίδραση. Η ανακίνηση του πολιτειακού, δημιουργεί αναταράξεις μέσα στο Λαϊκό Κόμμα και το διχάζει. Δύο ακραίες απόψεις, εκ διαμέτρου αντίθετες συγκρούονται .Από τη μια πραξικοπηματική ή έστω και με δημοψήφισμα επιστροφή του Βασιλιά από την άλλη διατήρηση με κάθε θυσία της αβασίλευτης Δημοκρατίας.
Ο Τσαλδάρης αποφεύγει να πάρει θέση. Κατά βάθος δεν επιθυμεί την επιστροφή του Βασιλιά. Επίσημα ο λόγος που επικαλείται ο Τσαλδάρης για να δικαιολογήσει τη σιωπή του πάνω στο καυτό αυτό θέμα είναι "να μη δικαιώσει "εκ των υστέρων" το κίνημα της 1 Μαρτίου.[6] Αντίθετα ο Κονδύλης , στη προσπάθειά του να υποσκελίσει τους άλλους φιλόδοξους μνηστήρες για την ηγεσία της φιλοβασιλικής παράταξης, υπεραμύνεται της επιστροφής του Βασιλιά και της παλινόρθωσης ενός θεσμού που κάποτε είχε με πείσμα πολεμήσει.
Για την επιστροφή του Βασιλιά πρέπει πάνω από όλα να τηρηθούν τα προσχήματα. Δηλαδή να γίνει σεβαστή η λαϊκή θέληση μέσα από ένα δημοψήφισμα...................
 |
| Γεώργιος Κονδύλης |
Τη 1 Ιουλίου 1935 συνέρχεται σε πρώτη συνεδρίαση η μονόπλευρη Ε εθνοσυνέλευση που είχε προκύψει από τις τελευταίες εκλογές της 9ης Ιουνίου . Στις 4 Ιουλίου ο Τσαλδάρης διαβάζει τις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησής του. Στις 6 με τις αγορεύσεις Κύρκου και Θεοτόκη γίνεται πια φανερό ότι το Λαϊκό Κόμμα , λόγω του πολιτειακού , διασπάται σε δύο κομμάτια Στις 10 Ιουλίου η Εθνοσυνέλευση εγκρίνει ψήφισμα περί διενεργείας δημοψηφίσματος το αργότερο μέχρι 15 Νοεμβρίου. [7]
Σαρανταεννέα πληρεξούσιοι το καταψηφίζουν. Το ρήγμα μοιάζει να διευρύνεται .Έχοντας δρομολογήσει τα πιο επείγοντα η Εθνοσυνέλευση διακόπτει τις εργασίες της για τις 10 Οκτωβρίου.
Υποσημειώσεις:
[1.1] Παναγής Τσαλδάρης (Κόρινθος 1868 - Αθήνα 17 Μαΐου 1936)
[1.2]
[1.3] Στις εκλογές του 1932 το Κόμμα είχε κερδίσει το 4.1% των ψήφων και 5 έδρες στη Βουλή. Στις εκλογές του 1933 οι έδρες στη Βουλή γίνονται 11 και το ΕΡΚ είναι το τέταρτο σε δύναμη κόμμα. Στις εκλογές του 1935 ( 9 Ιουνίου )το Κόμμα συμμάχησε με το Λαϊκό Κόμμα και αύξησε τις έδρες του σε 32.
[1.4]
[1.5] Εν τω μεταξύ, είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται υπέρ της παλινορθώσεως οι Άγγλοι. Εις γεύμα το οποίον παρέθεσεν , εντός του Απριλίου , ο Βρεταννός πρεσβευτής εις Αθήνας προς τους Δροσόπουλον, Κορυζήν, Πεσματζόγλου και Πιπινέλην, αφήκε να εννοηθή ότι η επαναφορά της βασιλείας θα ήτο χρήσιμος , αλλ' ότι θα ήτο καλύτερον να συντελεσθή υπό άλλην δυναστείαν. Την ιδίαν εποχήν , ο εις Βελιγράδιον Βρεταννός πρεσβευτής σερ Νέβιλ Χέντερσον έλεγε προς τον Έλληνα συνάδελφό του Λ. Μελάν , ότι η επαναφορά της Βασιλείας , θα απέδιδεν εις την Ελλάδα το μάλλον προσαρμοζόμενον εις αυτήν πολίτευμα και θα απετέλει την ασφαλεστέραν εγγύησιν δια την οριστικήν εδραίωσιν της τάξεως Δαφνής Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων , Ικαρος 1955 ,Τομ Β σελ.366-367
[1.6] Για να δικαιολογήσει την παρελκυστική τακτική του στο θέμα της επαναφοράς της Βασιλείας απέναντι στους αδιάλλακτους, τους «γίγαντες» και τους φανατικούς βασιλικούς του στρατού, ο Τσαλδάρης χρησιμοποιούσε ένα αρκετά ισχυρό επιχείρημα. Έλεγε δηλαδή, ότι οποιαδήποτε βιαστική ενέργεια θα δικαίωνε «εκ των υστέρων» το κίνημα της 1ης Μαρτίου, που έγινε με το σύνθημα του «κινδύνου της Δημοκρατίας». Το επιχείρημα όμως αυτό δεν εξηγεί ικανοποιητικά τη στάση του Τσαλδάρη. Δεν αποτελεί ικανοποιητική ερμηνεία ούτε η ιδιομορφία του χαρακτήρα του αρχηγού του Λαϊκού κόμματος, πού ήταν πάντα αναβλητικός, μετριοπαθής και αντίθετος προς κάθε «τολμηρή» λύση. Ένα σημαντικό μέρος από τους οπαδούς του Λαϊκού κόμματος, καθώς και αρκετά από τα στελέχη του ήταν αντίθετοι προς την παλινόρθωση και ήθελαν τη διατήρηση της αβασίλευτης Δημοκρατίας. Ορισμένοι μάλιστα, όπως ο Α. Στράτος, είχαν προσωπική αντιπάθεια προς τον Γεώργιο, γιατί τον θεωρούσαν υπεύθυνο για την εκτέλεση των «Εξ», επειδή δεν διαμαρτυρήθηκε και δεν αντέδρασε. Ο Τσαλδάρης λοιπόν προσπαθούσε να κρατήσει την ισορροπία μέσα στο κόμμα του και να αποτρέψει ή να αναβάλει τουλάχιστο τη διάσπαση του.
Μα ούτε και αυτός είναι ο μοναδικός λόγος της διστακτικότητας του. Ό Τσαλδάρης δεν ήθελε στην πραγματικότητα την παλινόρθωση. Κι αυτό, όχι από λόγους αρχών, αλλά από καθαρά κομματικούς υπολογισμούς. Ο πονηρός Κορίνθιος έβλεπε, ότι συνέπεια της επανόδου του βασιλιά θα ήταν ή η χορήγηση αμνηστίας και η ανασύνταξη της αντιπολίτευσης, που θα κέρδιζε αμέσως τις θέσεις που είχε χάσει στην πολιτική ζωή της χώρας, ή η επιβολή βασιλικής δικτατορίας. Ή δηλαδή ο βασιλιάς θα ερχόταν σαν «ανώτερος ρυθμιστής των πολιτικών πραγμάτων» και «συμφιλιωτής» των άλληλοσπαρασσομένων αστικών κομμάτων, ή σαν αρχηγός μιας αντιβενιζελικής δικτατορίας. Και στη μια όμως και στην άλλη περίπτωση, ο κερδισμένος δεν θα ήταν το Λαϊκό κόμμα και ακόμα λιγότερο ο ίδιος ο Παναγής Τσαλδάρης. Τους φόβους του για την αναζωογόνηση των βενιζελικών τους ενίσχυαν τόσο οι ίδιες οι δηλώσεις του βασιλιά, όσο και οι φήμες από το εξωτερικό για συνεννοήσεις Γεωργίου - Βενιζέλου και επικείμενη συμφιλίωση τους. Οι φήμες αυτές είχαν προκαλέσει ζωηρές ανησυχίες στον Τσαλδάρη και σε στελέχη του Λαϊκού κόμματος. Σε τέτοιο μάλιστα σημείο, που ο αρχηγός της μυστικής πολιτικής βασιλικής οργάνωσης Π. Πιπινέλης, πού έβλεπε ότι αυτές οι φήμες δυσκόλευαν το έργο του, υποχρεώθηκε να γράψει στον ίδιο τον βασιλιά.(ΣΠ. Λιναρδατος Πως εφτάσαμε στην 4η Αυγούστου, Θεμέλιο 1965 σελ.73-74
[1.7] Ψήφισμα περί διενεργείας Δημοψηφίσματος
Άρθρον 1.— Η Ε' Έθνοσυνέλευσις αποφασίζει όπως μέχρι 15 Νοεμβρίου 1935 διενεργηθή δημοψήφισμα, δι' ου ο λαός θέλει αποφανθή περί διατηρήσεως του υφισταμένου Δημοκρατικού Κοινοβουλευτικού Πολιτεύματος ή περί καθιερώσεως της Βασιλευομένης Δημοκρατίας: Εν τη , εννοία- της καθιερώσεως της Βασιλευομένης Δημοκρατίας εξυπακούεται η παλινόρθωσις της τέως Δυναστείας υπό την ανεγνωρισμένην εξ αρρενογονίας τάξιν.
Άρθρον 2.— Δι' αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου, δημοσιευομένης εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τριάκοντα τουλάχιστον ημέρας προ της διενεργείας του δημοψηφίσματος, θέλουσι καθορισθή ο χρόνος και ο τρόπος της διενεργείας αυτού και του απαιτηθησομένου αριθμού εγκύρων ψηφοδελτίων προς μεταβολήν του Πολιτεύματος. Επίσης, δια της αυτής αποφάσεως πρέπει να καθορισθώσι και πάσαι αι επιβαλλόμεναι, εγγυήσεις προς διεξαγωγήν του δημοψηφίσματος.
Επιστροφή[1.1] Παναγής Τσαλδάρης (Κόρινθος 1868 - Αθήνα 17 Μαΐου 1936)
[1.2]
[1.3] Στις εκλογές του 1932 το Κόμμα είχε κερδίσει το 4.1% των ψήφων και 5 έδρες στη Βουλή. Στις εκλογές του 1933 οι έδρες στη Βουλή γίνονται 11 και το ΕΡΚ είναι το τέταρτο σε δύναμη κόμμα. Στις εκλογές του 1935 ( 9 Ιουνίου )το Κόμμα συμμάχησε με το Λαϊκό Κόμμα και αύξησε τις έδρες του σε 32.
[1.4]
[1.5] Εν τω μεταξύ, είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται υπέρ της παλινορθώσεως οι Άγγλοι. Εις γεύμα το οποίον παρέθεσεν , εντός του Απριλίου , ο Βρεταννός πρεσβευτής εις Αθήνας προς τους Δροσόπουλον, Κορυζήν, Πεσματζόγλου και Πιπινέλην, αφήκε να εννοηθή ότι η επαναφορά της βασιλείας θα ήτο χρήσιμος , αλλ' ότι θα ήτο καλύτερον να συντελεσθή υπό άλλην δυναστείαν. Την ιδίαν εποχήν , ο εις Βελιγράδιον Βρεταννός πρεσβευτής σερ Νέβιλ Χέντερσον έλεγε προς τον Έλληνα συνάδελφό του Λ. Μελάν , ότι η επαναφορά της Βασιλείας , θα απέδιδεν εις την Ελλάδα το μάλλον προσαρμοζόμενον εις αυτήν πολίτευμα και θα απετέλει την ασφαλεστέραν εγγύησιν δια την οριστικήν εδραίωσιν της τάξεως Δαφνής Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων , Ικαρος 1955 ,Τομ Β σελ.366-367
[1.6] Για να δικαιολογήσει την παρελκυστική τακτική του στο θέμα της επαναφοράς της Βασιλείας απέναντι στους αδιάλλακτους, τους «γίγαντες» και τους φανατικούς βασιλικούς του στρατού, ο Τσαλδάρης χρησιμοποιούσε ένα αρκετά ισχυρό επιχείρημα. Έλεγε δηλαδή, ότι οποιαδήποτε βιαστική ενέργεια θα δικαίωνε «εκ των υστέρων» το κίνημα της 1ης Μαρτίου, που έγινε με το σύνθημα του «κινδύνου της Δημοκρατίας». Το επιχείρημα όμως αυτό δεν εξηγεί ικανοποιητικά τη στάση του Τσαλδάρη. Δεν αποτελεί ικανοποιητική ερμηνεία ούτε η ιδιομορφία του χαρακτήρα του αρχηγού του Λαϊκού κόμματος, πού ήταν πάντα αναβλητικός, μετριοπαθής και αντίθετος προς κάθε «τολμηρή» λύση. Ένα σημαντικό μέρος από τους οπαδούς του Λαϊκού κόμματος, καθώς και αρκετά από τα στελέχη του ήταν αντίθετοι προς την παλινόρθωση και ήθελαν τη διατήρηση της αβασίλευτης Δημοκρατίας. Ορισμένοι μάλιστα, όπως ο Α. Στράτος, είχαν προσωπική αντιπάθεια προς τον Γεώργιο, γιατί τον θεωρούσαν υπεύθυνο για την εκτέλεση των «Εξ», επειδή δεν διαμαρτυρήθηκε και δεν αντέδρασε. Ο Τσαλδάρης λοιπόν προσπαθούσε να κρατήσει την ισορροπία μέσα στο κόμμα του και να αποτρέψει ή να αναβάλει τουλάχιστο τη διάσπαση του.
Μα ούτε και αυτός είναι ο μοναδικός λόγος της διστακτικότητας του. Ό Τσαλδάρης δεν ήθελε στην πραγματικότητα την παλινόρθωση. Κι αυτό, όχι από λόγους αρχών, αλλά από καθαρά κομματικούς υπολογισμούς. Ο πονηρός Κορίνθιος έβλεπε, ότι συνέπεια της επανόδου του βασιλιά θα ήταν ή η χορήγηση αμνηστίας και η ανασύνταξη της αντιπολίτευσης, που θα κέρδιζε αμέσως τις θέσεις που είχε χάσει στην πολιτική ζωή της χώρας, ή η επιβολή βασιλικής δικτατορίας. Ή δηλαδή ο βασιλιάς θα ερχόταν σαν «ανώτερος ρυθμιστής των πολιτικών πραγμάτων» και «συμφιλιωτής» των άλληλοσπαρασσομένων αστικών κομμάτων, ή σαν αρχηγός μιας αντιβενιζελικής δικτατορίας. Και στη μια όμως και στην άλλη περίπτωση, ο κερδισμένος δεν θα ήταν το Λαϊκό κόμμα και ακόμα λιγότερο ο ίδιος ο Παναγής Τσαλδάρης. Τους φόβους του για την αναζωογόνηση των βενιζελικών τους ενίσχυαν τόσο οι ίδιες οι δηλώσεις του βασιλιά, όσο και οι φήμες από το εξωτερικό για συνεννοήσεις Γεωργίου - Βενιζέλου και επικείμενη συμφιλίωση τους. Οι φήμες αυτές είχαν προκαλέσει ζωηρές ανησυχίες στον Τσαλδάρη και σε στελέχη του Λαϊκού κόμματος. Σε τέτοιο μάλιστα σημείο, που ο αρχηγός της μυστικής πολιτικής βασιλικής οργάνωσης Π. Πιπινέλης, πού έβλεπε ότι αυτές οι φήμες δυσκόλευαν το έργο του, υποχρεώθηκε να γράψει στον ίδιο τον βασιλιά.(ΣΠ. Λιναρδατος Πως εφτάσαμε στην 4η Αυγούστου, Θεμέλιο 1965 σελ.73-74
[1.7] Ψήφισμα περί διενεργείας Δημοψηφίσματος
Άρθρον 1.— Η Ε' Έθνοσυνέλευσις αποφασίζει όπως μέχρι 15 Νοεμβρίου 1935 διενεργηθή δημοψήφισμα, δι' ου ο λαός θέλει αποφανθή περί διατηρήσεως του υφισταμένου Δημοκρατικού Κοινοβουλευτικού Πολιτεύματος ή περί καθιερώσεως της Βασιλευομένης Δημοκρατίας: Εν τη , εννοία- της καθιερώσεως της Βασιλευομένης Δημοκρατίας εξυπακούεται η παλινόρθωσις της τέως Δυναστείας υπό την ανεγνωρισμένην εξ αρρενογονίας τάξιν.
Άρθρον 2.— Δι' αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου, δημοσιευομένης εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τριάκοντα τουλάχιστον ημέρας προ της διενεργείας του δημοψηφίσματος, θέλουσι καθορισθή ο χρόνος και ο τρόπος της διενεργείας αυτού και του απαιτηθησομένου αριθμού εγκύρων ψηφοδελτίων προς μεταβολήν του Πολιτεύματος. Επίσης, δια της αυτής αποφάσεως πρέπει να καθορισθώσι και πάσαι αι επιβαλλόμεναι, εγγυήσεις προς διεξαγωγήν του δημοψηφίσματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου