Η λέξις αυτή (φυλή) ανεφαίνετο από καιρού εις την γραφίδα και εις το στόμα πολλών φασιστών, συμπεριλαμβανομένου και του Μουσσολίνι, του οποίου τώρα υπεμιμνήσκοντο λέξεις και φράσεις, δια να αποδειχθή η πλήρης συνοχή μεταξύ αυτού και του φασισμού. Είναι αληθές ότι περί φυλής είχε γίνει λόγος κυρίως υπό την έννοιαν του «λαού», του «έθνους», του «γένους», με χαρακτήρα προπάντων ηθικόν. Τώρα όμως καθωρίσθη το υλικόν περιεχόμενον της εννοίας αυτής και διετυπώθη από μίαν ομάδα επιστημόνων, κατά το πλείστον φυσιολόγων, ζωολόγων και βιολόγων, η ιταλική θεωρία της φυλής, η οποία έλαβεν όλα τα στοιχεία μιας επισήμου θεωρίας και διεδόθη δια του Τύπου ομοφώνως. Διαφορετικά από τον γερμανικόν «νατσισμόν» (εθνισμόν), ως και από τον των Αγγλοσαξώνων, μολονότι ούτοι δεν τον ανήγαγον ποτέ εις απόλυτον θεωρίαν, ο ιταλικός « φυλετισμός» (razzismo), τουλάχιστον εις την πρώτην αυτήν διατύπωσίν του, δεν ωμίλει περί φυλών ανωτέρων ή κατωτέρων, δεν καθώριζε σχέσεις μεταξύ αξιών βιολογικών και αξιών ηθικών. Αλλ' όπως ο γερμανικός «νατσισμός», ούτω και ο ιταλικός έστρεψεν αμέσως όλα τα πυρά του κατά του εβραϊκού στόχου, χωρίς να παραλείψη να συνδυάση την εμφάνισίν του με το νέον γεγονός της Αυτοκρατορίας και με τας νέας απαιτήσεις του ιταλικού έθνους, που είχε γίνει μεγάλη αποικιακή δύναμις, είχεν έλθει εις στενάς σχέσεις με φυλάς διαφόρου χρώματος, ενδιεφέρετο να δημιουργήση εις τους πολίτας την εναργή συνείδησιν της ατομικότητας των, δια να απομακρύνη τοιουτοτρόπως και τον κίνδυνον της επιμιξίας, με όλα τα πολιτικά και ηθικά κακά της. Η φωνή του αντισημιτισμού δεν ήτο εντελώς νέα εις την Ιταλίαν. Αντήχει από καιρού, επί παραδείγματι, εις την επιθεώρησιν «Ιταλική Ζωή», διευθυνομένην υπό του δόκτορος Πρετσιόζι. Δεν δύναται όμως να λεχθή ότι υπήρχε διαδεδομένη η ιδέα ενός προβλήματος σημιτικού ή εβραϊκού εις την χώραν μας. Η τεραστία μάζα του λαού, οι κάτοικοι των πόλεων, και, ακόμη περισσότερον, οι αγρόται, ηγνόουν τον Εβραίον, όλως αντιθέτως προς άλλας χώρας της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Ακόμη και εις αυτάς τας μεσαίας και μορφωμένας τάξεις, δεν έφθαναν πολύ πέραν της τρεχούσης διαπιστώσεως, ότι, εις την Ιταλίαν, οι Εβραίοι είχον μονοπωλήσει σχεδόν ωρισμένους οικονομικούς κλάδους (Ασφάλειαι, Χρηματιστήριον, εμπόριον υφασμάτων κλπ.)' ότι μεγάλην θέσιν, εν συγκρίσει προς τον αριθμόν των, ο οποίος ήτο πολύ μικρός, κατείχον ούτοι εις τα Πανεπιστήμια, ιδίως δε εις ωρισμένους κλάδους σπουδών' ότι, καίπερ αναμιγνυόμενοι εις την ζωήν του έθνους και μη αποστρεφόμενοι ουδέ τους μικτούς γάμους, είχον μεταξύ των μεγάλην αλληλεγγύην, αλληλοεβοηθούντο εις την προσπάθειαν όπως ανέλθουν, απετέλουν ένα μικρόν, αλλά καλώς ωργανωμένον έθνος εντός του έθνους. Όλα αυτά εδημιούργουν, πράγματι μέχρι προ τίνων ετών, ένα αίσθημα αποστάσεως μεταξύ Εβραίων και μη Εβραίων, οφειλόμενον εις λόγους πολυπλόκους και δυσκόλως καθοριζόμενους, θρησκευτικούς ή φυλετικούς, όχι όμως εις μίαν αληθή αντίθεσιν. Ακόμη και μετά την επικράτησιν του φασισμού, παρά την κάποιαν δυσπιστίαν προς τους Εβραίους, παρ' όλην την ζωηράν διάθεσιν όπως κτυπηθούν ωρισμένα ισχυρά και, πολιτικώς, μάλλον κακόφημα τραπεζικά ιδρύματα, εις τα οποία οι Εβραίοι, επιπροσθέτως δε και οι ξένοι, ήσαν αληθινοί κύριοι' παρ' όλα αυτά, η άνοδος Εβραίων εις διευθυνούσας θέσεις της οικονομίας, εις τας δημοσίας διοικήσεις, εις τα Πανεπιστήμια, δεν ανεχαιτίσθη καθόλου: αντιθέτως, μάλιστα, ηυξήθη κατ' αναλογίαν.
Μέ τον φασισμόν όμως, καθώς ανεπτύσσετο ούτος καί απεσαφηνίζετο εις εαυτόν, ισχυράν τόνωσιν ελάμβανον αι έθνικιστικαί τάσεις που ήσαν αντικοσμοπολιτικαί, άντιουμανιστικαί και αντιπασιφιστικαί, αντιπλουτοκρατικαί, αντιδημοκρατικαί, αντιφιλελεύθεραι, αντιμασωνικαί, αντιμπολσεβικικαί: και όλαι αυταί αι τάσεις ήσαν, κατά το μάλλον ή ήττον αναγκαίως, τάσεις αντιεβραϊκαί ή ηδύναντο να απολήξουν εις έν αντιεβραϊκόν κίνημα. Καθίστατο, εξ άλλου, ολοέν φανερώτερον ότι οι Ιταλοί Ισραηλΐται, μολονότι είχον να παρουσιάσουν πολλούς φασίστας και πολλούς εγγεγραμμένους εις το Κόμμα, και μάλιστα από της πρώτης ώρας, και αξιεπαίνους οπαδούς του καθεστώτος, συνεισέφερον, εν τούτοις, αρκετά και εις τον αντιφασισμόν και εις την μαχητικήν δράσιν των πολιτικών φυγάδων ' και ότι, εις τον αγώνα κατά του φασισμού και της φασιστικής Ιταλίας, οι Εβραίοι του εξωτερικού ευρίσκόντο, σχεδόν όλοι, μεταξύ των εχθρών μας. Δεν έλειψε, μάλιστα, εις την εκδήλωσιν τόσων εθνικισμών εις όλα τα μέρη, και κάποια άνθησις ενός εβραϊκού εθνικισμού ή « σιωνισμοΰ >>, ακόμη και εις την Ιταλίαν: ήτοι επύκνωνον και οί Εβραίοι της Ιταλίας τας γραμμάς των, συνεσπειρούντο νοερώς γύρω από μίαν ιδανικήν πατρίδα των, η οποία δια πολλούς ενεσαρκούτο εις το νέον Κράτος της Παλαιστίνης. Προσετέθη, διαρκούντος του πολέμου της Αιθιοπίας, και μετ' αυτόν, αφ' ενός, η εκτράχυνσις της Ευρωπαϊκής και παγκοσμίου πάλης κατά του φασισμού, η στενή αλληλεγγύη μεταξύ Αγγλίας και Εβραίων, η οποία δεν έλειψεν από του να εκδηλωθή διαρκουσών των κυρώσεων · αφ' ετέρου, η έξοδος των Εβραίων εκ Γερμανίας, είτα δε και εξ Αυστρίας και η συρροή των κατά χιλιάδας και δεκάδας χιλιάδων εις τήν Ιταλίαν, όπου και πρότερον ηφθόνουν ήδη οι Γερμανοεβραίοι και όπου τώρα οι πρόσφυγες, στηριζόμενοι επί των ομοθρήσκων των, έδειξαν αμέσως ότι ήθελον να ριζοβολήσουν, διαπνεόμενοι και αυτοί όχι βεβαίως από μεγάλην αγάπην προς τον φασισμόν, την Γερμανίαν και την πολιτικήν του Άξονος. Εφάνη τότε — και συνετέλεσαν εις τούτο και άλλα γεγονότα και περιστάσεις, που δεν εθεωρήθη σκόπιμον να εκτεθούν δημοσία — ότι ένα εβραϊκόν πρόβλημα παρουσιάζετο και εις την Ίταλίαν (είναι άραγε άτοπον να σκεφθή κανείς ότι επεδιώκετο επίσης να αντιταχθή εις τον γερμανικόν φυλετισμόν, ο οποίος εστρέφετο κάπως εναντίον όλων των μεσογειακών φυλών, συμπεριλαμβανομένων και των Ιταλών, και εναντίον τής Ρώμης, τής κλασσικής ή χριστιανικής, να αντιταχθή, λέγω, εις αυτόν μία θεωρία που θα εξεχωρίζε μεταξύ των μεσογειακών φυλών τους Ιταλούς και θα διεξεδίκει δι' αυτούς μίαν θέσιν μέσα εις την ευγενή « αρίαν » οίκογένειαν;).
Εγεννήθη ούτω ο φασιστικός φυλετισμός, ο οποίος, μολονότι προέβαλεν, εις την γενομένην εκλαϊκευσιν του, και πολιτικάς αιτιολογίας, ετόνισε περισσότερον παντός άλλου τους εθνικοφισιολογικούς, είτα δε τους πνευματικούς και ηθικούς σκοπούς. Έναντι αυτού, δεν έλειψε κάποια ανησυχία και αντίδρασις της ιταλικής δημοσίας γνώμης, μολονότι ουδείς παρεγνώριζε την δικαιολογίαν ωρισμένων φυλετικών απαιτήσεων. Απρόοπτος σχεδόν ως ήτο, η πολιτική της φυλής δεν εύρεν έδαφος πολύ προπαροσκευασμένον. Δεν υπήρξεν ευχερές να θραυσθούν δια μιας ωρισμένοι δεσμοί μεταξύ Εβραίων καί Χριστιανών, δηλαδή μεταξύ « Σημιτών » καί « Αρίων », δημιουργηθέντες από τας σπουδάς και την πανεπιστημιακήν συναδελφικήν ζωήν, από τους δύο από κοινού διεξαχθέντας πολέμους, από την κοινήν υπαγωγήν εις το κόμμα, ακόμη δε και από τας εργασίας. Πολλοί διηρωτήθησαν αν, δια να άναχαιτισθή ολίγον το εβραϊκόν στοιχείον, ασφαλώς εισδυτικόν και απορροφητικόν, ήτο όντως αναγκαίον να στηθή το μέγα τούτο θεωρητικόν οικοδόμημα, αμφιβόλου επιστημονικής αξίας και κακώς ανταποκρινόμενον εις τας πατροπαραδότους ιστορικάς ιταλικάς αντιλήψεις. Υπεμνήσθη ότι το παλαιόν αλυτρωτικόν κίνημα της Τεργέστης είχε γνωρίσει πολλούς αγωνιστάς του μεταξύ των Εβραίων, ακόμη και με το αίμα των. Εξεφράσθησαν φόβοι, ότι ο αντισημιτισμός ηδύνατο να παραβλάψη την μεσογειακήν πολιτικήν και τα μεσογειακά συμφέροντα της Ιταλίας. Αντεμετωπίσθη η αμφιβολία αν, εις μίαν στιγμήν σοβαράς διεθνούς κρίσεως, ως η παρούσα, ήτο συμφέρον να πολλαπλασιασθούν και να εξαφθούν ακόμη περισσότερον οι εχθροί τής Ιταλίας. Εις άλλος μυστικός φόβος ήτο, μήπως ο φασισμός εγίνετο απλούς ακόλουθος του « νατσισμού », εις το κεφάλαιον της περί φυλής θεωρίας, και έχανεν ούτω ωρισμένα στοιχεία της πηγαίας και απλής ιταλικότητός του.
Αύται και άλλαι παρόμοιαι αμφιβολίαι, φόβοι, αντιρρήσεις εφάνησαν έρπουσαι, κατά τας ημέρας εκείνας, εις το ιταλικόν υπέδαφος, ενώ φανεραί κριτικαί και αντίθεσις αρχών προήλθον από την εφημερίδα της Πόλεως του Βατικανού « Ρωμαίος Παρατηρητής », και από αυτόν τον Ποντίφηκα, ως και άλλους ανωτάτους κληρικούς, αρκετά καλώς διατεθειμένους, έως τότε, έναντι του φασισμού. Εις ταύτα ο Τύπος απήντα εντείνων την εκστρατείαν κατά των Εβραίων και διεκδικών προτεραιότητα δια τον φασισμόν, ακόμη και εις την κίνησιν αυτήν. Ο Μουσσολίνι απευθυνόμενος ειδικώς προς τους ξένους πολιτικούς, επανελάμβανε την φράσιν εκείνην της εποχής των κυρώσεων, η οποία είχε μείνει περίφημος και ένδοξος: «Θα προχωρήσωμεν κατ' ευθείαν εμπρός».
Και, πράγματι, επήλθον ταχέως τα γεγονότα: απαγόρευσις εις παιδία και νέους, τέκνα γονέων αμφοτέρων Εβραίων, να φοιτούν εις τα δημόσια σχολεία έστω και αν έχουν βαπτισθή, και ίδρυσις ειδικών σχολείων στοιχειώδους και μέσης εκπαιδεύσεως δι' αυτά, απόλυσις των Εβραίων καθηγητών και διδασκάλων από την εκπαίδευσιν, απομάκρυνσις των από τας Ακαδημίας, απαγόρευσις διδακτικών βιβλίων γραφέντων υπ' αυτών, περιορισμοί εις την συγγραφικήν δράσιν των ' απομάκρυνσις των Εβραίων από τας ιθυνούσας θέσεις των μεγάλων οικονομικών οργανισμών και από τας δημοσίας υπηρεσίας' άρνησις παροχής αδειών δια μικτούς γάμους' απέλασις των εκ του εξωτερικού Εβραίων, των ελθόντων εις την Ιταλίαν μετά τον πόλεμον. Με την δήλωσιν ότι δεν υπήρχε πρόθεσις εφαρμογής πολιτικής διωγμού κατά των Εβραίων, τα ληφθέντα έναντι αυτών μέτρα ενεφανίσθησαν ως μέρος μιας ευρυτέρας μάχης, την οποίαν ήρχιζεν η αυτοκρατορική Ιταλία, εντός των ευρωπαϊκών και αφρικανικών συνόρων της, δια την ακεραιότητα της φυλής, κατά του κινδύνου αναμίξεων και «μολύνσεων» με ετερογενή στοιχεία ' ως μία όψις της δημογραφικής μάχης, η οποία απέβλεπεν όχι μόνον εις το να αυξήση την ποσότητα, αλλά και να βελτιώση την ποιότητα του ιταλικού λαού' ως τελειωτική προσπάθεια δια την εθνικοποίησιν του ιταλικού πολιτισμού, απαλλασσομένου από τας επιρροάς τάσεων ή ρευμάτων νοσηρώς νεωτεριστικών εις την φιλολογίαν ή την Τέχνην, αι οποίαι αντεπροσωπεύοντο, κατά μέρος σημαντικόν, από Εβραίους, ήτοι από ξένους οι οποίοι ήσαν και άλλη φυλή, ανεπίδεκτος οιασδήποτε αφομοιώσεως, καυχωμένη ότι υπερείχε πάσης άλλης φυλής...
