Κάθε φορά που καλούμαι να μιλήσω ή να γράψω για τον άνθρωπο αυτό αισθάνομαι τον εαυτό μου βαθιά ταπεινωμένο.
Είμαι σε θέση να έχω το δικαίωμα να ομιλώ και να γράφω για τον Μουσολίνι , γιατί με τον άνθρωπο αυτό αγωνιστήκαμε μαζί και συνεργασθήκαμε στο σοσιαλιστικό κόμμα της Ιταλίας, και δικαιούμαι να στιγματίζω τον Ιταλό δικτάτορα, γιατί υπήρξε προδότης του αγώνα μας.
Πρωτογνώρισα το Μουσολίνι στη διάρκεια ενός προπαγανδιστικού ταξιδιού στη γαλλική Ελβετία, σε μια μικρή κομματική συγκέντρωση της Λαζάνης[1].
Εκτός από τα νοσηρά εξημμένα μάτια του , η εμφάνισή του δεν έχει τίποτα το ιδιαίτερο που να κινεί τη προσοχή. Έδινε την εντύπωση ενός ανθρώπου δειλού , πράγμα που προφανώς έπρεπε να αποδοθεί στη νεαρή ηλικία του και τη οικονομική δυστυχία του. Ο Μουσολίνι δεν υπήρξε ποτέ του οικοδόμος όπως ισχυρίζεται , αλλά η αλήθεια είναι , ότι για μεγάλο διάστημα έζησε σε βάρος των φτωχών Ιταλών οικοδόμων της Ελβετίας, όπου είχε καταφύγει σαν πολιτικός εξόριστος. Η δειλία του και οι υλικές στερήσεις του, μου γέννησαν την επιθυμία να του φανώ χρήσιμη. Η μεγαλύτερη φιλοδοξία του την εποχή εκείνη ήταν να μεταφράσει στην ιταλική γλώσσα το θεωρητικό έργο του Κάουτσκι. "Η επόμενη ημέρα της επανάστασης." Με τη μετάφραση αυτή, είχε την ελπίδα να κερδίσει μερικά φράγκα. Οι άλλες φιλοδοξίες του γεννήθηκαν αργότερα [2].
Πρωτογνώρισα το Μουσολίνι στη διάρκεια ενός προπαγανδιστικού ταξιδιού στη γαλλική Ελβετία, σε μια μικρή κομματική συγκέντρωση της Λαζάνης[1].
Εκτός από τα νοσηρά εξημμένα μάτια του , η εμφάνισή του δεν έχει τίποτα το ιδιαίτερο που να κινεί τη προσοχή. Έδινε την εντύπωση ενός ανθρώπου δειλού , πράγμα που προφανώς έπρεπε να αποδοθεί στη νεαρή ηλικία του και τη οικονομική δυστυχία του. Ο Μουσολίνι δεν υπήρξε ποτέ του οικοδόμος όπως ισχυρίζεται , αλλά η αλήθεια είναι , ότι για μεγάλο διάστημα έζησε σε βάρος των φτωχών Ιταλών οικοδόμων της Ελβετίας, όπου είχε καταφύγει σαν πολιτικός εξόριστος. Η δειλία του και οι υλικές στερήσεις του, μου γέννησαν την επιθυμία να του φανώ χρήσιμη. Η μεγαλύτερη φιλοδοξία του την εποχή εκείνη ήταν να μεταφράσει στην ιταλική γλώσσα το θεωρητικό έργο του Κάουτσκι. "Η επόμενη ημέρα της επανάστασης." Με τη μετάφραση αυτή, είχε την ελπίδα να κερδίσει μερικά φράγκα. Οι άλλες φιλοδοξίες του γεννήθηκαν αργότερα [2].
Επειδή όμως δεν γνώριζε ούτε τη γερμανική γλώσσα , ούτε τους επιστημονικούς όρους του μαρξισμού , του πρότεινα να τον βοηθήσω στη μετάφραση.
Για το σκοπό αυτό , τον επισκεπτόμουν τακτικά κάθε φορά που ήμουν περαστική από τη Λοζάνη.
Ήδη από εκείνη την εποχή μου είχε κάνει εντύπωση η μεγάλη έλλειψη ηθικών αναστολών , και αυτή με ώθησε ν΄ασχοληθώ μαζί του από οίκτο [3] . Κατά τη πάροδο του χρόνου είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω από πολύ κοντά τη πολιτική και ψυχολογική του εξέλιξη , όταν ως απόκληρος της κοινωνίας των αστών κατόρθωσε με κόπο να αποκτήσει στοιχεία μάθησης και προσκολλήθηκε στην ιδεολογία του σοσιαλισμού, από το προπαγανδισμό του οποίου άρχισε σταδιακά τη πολιτική του δράση.
Ακόμα καλύτερα είχα την ευκαιρία να τον παρακολουθήσω στη σταδιοδρομία του στις τάξεις του ιταλικού σοσιαλιστικού κόμματος , όταν άρχισε να κερδίζει ψηλότερες εμπιστευτικές θέσεις, υπεύθυνη δικαιοδοσία και δόξα.
Τον παρακολούθησα από πολύ κοντά μέχρι τη στιγμή που η αχαλίνωτη φιλοδοξία του και το αίσθημα της εκδίκησης ενάντια στο σοσιαλιστικό κόμμα -που τον είχε ανασύρει από τα βάθη της οικονομικής και ψυχολογικής του αφάνειας και αθλιότητας προσφέροντας του τα πάντα, πλην της παντοδυναμίας , στην οποία ο Μουσολίνι υπολόγιζε υπό το κράτος της μεγαλομανίας του -τον ώθησαν να προδώσει τη σοσιαλιστική κίνηση και ιδεολογία.[4]
Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΙΣΧΥΡΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Κανείς δεν πιστεύει λιγότερο από το Μουσσολίνι στο θρύλο του ισχυρού χαρακτήρα του. Εάν ομιλεί ασταμάτητα μόνο για την ισχύ του, τη θέλησή και το θάρρος του, το κάνει για να παραπλανά τον εαυτό του και τους άλλους. Τί άλλο είναι η δύναμη και το θάρρος του χαρακτήρα αν όχι η ετοιμότητά του ν΄αναλάβει μια ευθύνη, αντιμετωπίζοντας στην ανάγκη τη φορά του στιγμιαίου ρεύματος; Προκειμένου να αποφασίσει μια ενέργεια ή να ριψοκινδυνεύσει μια γνώμη, ο σημερινός κυρίαρχος της Ιταλίας πρέπει πρώτα να έχει πεισθεί ότι τον ακολουθούν άλλοι άνθρωποι, ότι άλλοι είναι έτοιμοι να αναλάβουν την ευθύνη. Η πρωτοβουλία και το θάρρος του εκδηλώνονται μόνο μέσα στο στενό κύκλο των οπαδών και των φίλων του προς τους οποίους ξέρει ότι δεν έχει ανάγκην να λογοδοτεί. Ο Μουσσολίνι μεγάλωσε μέσα σε μια επαναστατική οικογένεια εμφορούμενη από προλεταριακό πνεύμα. Ο πατέρας του ήταν σιδηρουργός και δραστήριο μέλος της πρώτης διεθνούς. Η επαρχία της Ρουμανίας , στην οποία μεγάλωσε ο αρχηγός του Φασισμού, τη περίοδο της πρώτης του νεότητας, συνταραζόταν ακόμα από ισχυρούς αγώνες μεταξύ δημοκρατικών και σοσιαλιστών. Η εκκλησία και κάθε δεσμός με τη θρησκευτική πίστη τύχαιναν βαθύτατης περιφρόνησης στη πατρίδα του. Στην Ελβετία όπου είχε καταφύγει ο Μουσσολίνι για να αποφύγει τη στρατιωτική του θητεία, γυρίζοντας τη πλάτη στη σταδιοδρομία ενός φτωχού δάσκαλου , που θα το καταδίκαζε σε πείνα για μια ολόκληρη ζωή , το περιβάλλον του αποτελούσαν σοσιαλιστές κτίστες και άλλοι εργατικοί που στη κυριολεξία μοιράζονταν το ψωμί τους μαζί του.
 |
| Η ηθοποιός Susanne Lothar σαν Angelica Balabanoff στη ταινία του Gianluigi Calderone Il giovane Mussolini (1993) Στο ρόλο του νεαρού Μουσολίνι ο José Antonio Domínguez Bandera |
Αργότερα, μετά το συνέδριο της Εμίλια Ρέτζια κλήθηκε στην υπεύθυνη θέση του αρχισυντάκτη του κεντρικού δημοσιογραφικού οργάνου του κόμματος "Αβάντι" Παρ όλα αυτά, για να δεχθεί τη τιμητική θέση που του προτεινόταν ο Μουσολίνι έθεσε ένα απροσδόκητο όρο. Έχοντας προφανώς συναίσθηση της ανεπάρκειάς του και γιατί κατά βάθος αισθανόταν φόβο για τη μεγάλη ευθύνη που αναλάμβανε δήλωσε: "Δέχομαι υπό ένα όρο. Να συμμετέχει στη σύνταξη της εφημερίδας και η Μπαλαμπανώφ.
ΕΚΜΥΣΤΗΡΕΥΣΕΙΣ.
Η απαίτηση αυτή με παραξένεψε στο έπακρο: Ανάμεσά μας δεν υπήρχε πια ούτε προσωπική φιλία , ούτε ψυχική συγγένεια. Μόνο αργότερα κατανόησα τη σημασία του όρου του. Τη στιγμή ακριβώς κατά την οποία οι σύντροφοί του ήθελαν να τον επιφορτίσουν με ένα υπεύθυνο αξίωμα είναι φυσικό να διαισθανόταν ο Μουσολίνι το μέγεθος της αδυναμίας του . Έχοντας ζήσει πάντοτε στην επαρχία δίσταζε να εκτεθεί σε αγώνες μέσα στο νέο περιβάλλον μιας μεγαλούπολης.
Από τη συνεργασία μου με το Μουσολίνι στη σύνταξη του "Αβάντι συναποκόμισα αδιάσειστα τεκμήρια της αδυναμίας του. O "πανίσχυρος " άνθρωπος των φασιστικών θρύλων, δεν έγραφε κανένα άρθρο δεν έπαιρνε καμία απόφαση χωρίς να ζητήσει τη γνώμη μου , και δεν μπορώ να θυμηθώ ούτε μια περίπτωση που να μην υποχώρησε,αποδεχόμενος την άποψή μου.
Επειδή δεν εργαζόμουν στην εφημερίδα σαν απλός συντάκτης αλλά σαν γραμματέας σύνταξης και ταυτόχρονα μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του κόμματος, ο Μουσολίνι είχε την ευκαιρία να παραπέμψει σε μένα κάθε τι που δεν του ήταν ευχάριστο και συνεπαγόταν ευθύνες.
Αλλά η ανανδρία που χαρακτηρίζει το Μουσολίνι φάνηκε ξεκάθαρα σε μια περίπτωση που προκάλεσε και τη δική μου παραίτηση από τη σύνταξη του "Αβάντι". Μια ημέρα είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα μια επιθετική σημείωση , την οποία ο Μουσολίνι είχε διαβάσει τόσο το χειρόγραφο όσο και στη διόρθωση και τη τυπωμένη εφημερίδα , χωρίς να προβεί στη παραμικρή παρατήρηση. Η δημοσίευση είχε σαν αποτέλεσμα να προσέλθει στα γραφεία έξω φρενών μια επιτροπή της σοσιαλιστικής οργάνωσης η οποία ένοιωθε θιγομένη από τη δημοσίευση. Τα μέλη της επιτροπής διαμαρτυρήθηκαν σε τόνο αυθάδη και απείλησαν μάλιστα ότι οι συνδρομητές της εφημερίδας σ΄εκείνη τη περιφέρεια θα σταματούσαν να την αγοράζουν. Αντί να τους απαντήσει δειλά δειλά:
-Σας ζητώ συγγνώμην.Το πράγμα δεν θα επαναληφθεί. Από σήμερα θα αναλάβω προσωπικά τη παρακολούθηση αυτών των πραγμάτων.
-Σας ζητώ συγγνώμην.Το πράγμα δεν θα επαναληφθεί. Από σήμερα θα αναλάβω προσωπικά τη παρακολούθηση αυτών των πραγμάτων.
Κατ επανάληψη με είχε προσκαλέσει ο Μουσολίνι να τον περιμένω τη νύκτα που γύριζε αργά στο σπίτι του. Παρά το γεγονός ότι λόγω θέσεως , εργαζόμουν τις πρωινές ώρες και μπορούσα κατά συνέπεια να φεύγω πολύ νωρίτερα το βράδυ, πολλές φορές τον περίμενα να φύγουμε μαζί αργά τη νύχτα γιατί, όπως οι περισσότεροι συντάκτες ο Μουσολίνι ερχόταν συνήθως αργά το απόγευμα στο γραφείο του και έφευγε αναγκαστικά αργά .
-Τι φοβάσαι επί τέλους και θέλεις να σε συνοδεύω τον ρωτούσα μεταξύ σοβαρού και αστείου;
-Τι φοβάμαι μου απαντούσε ο Μουσολίνι.Τον εαυτό μου, τη σκιά μου, ένα σκυλί , τη σκιά ενός δένδρου.
Και σήκωνε τους ώμους του[6].
Υποσημειώσεις:
[1] Ο Μουσολίνι μετανάστευσε στην Ελβετία σε στρατεύσιμη ηλικία στις 9 Ιουλίου 1902 και εγκαταστάθηκε στη Λοζάνη .
[2]Ήταν ένα καλοκαίρι ισχυρής πνευματικής ενασχόλησης .Καταβρόχθισα , μπορεί κανείς να πει, μια ολόκληρη βιβλιοθήκη. Το πρωί πήγαινα στο Πανεπιστήμιο, το απόγευμα μελετούσα στο σπίτι και έπινα απίθανες ποσότητες τσαγιού. Μετέφρασα από τα γαλλικά το "Οι μαύροι τσαρλατάνοι " του Malot για την Βιβλιοθήκη της ρατσιοναλιστικής προπαγάνδας και κατάφερα να τελειώσω μαζί με τη Balabanoff τη μετάφραση για τη Σοσιαλιστική Avanguardia , του βιβλίου του Κάουτσκι Am Tage. nach der sozialen Revolution . Mοιράζονταν μαζί μου τη μποέμικη ζωή ο Serrati, εκδότης , που είχε γυρίσει από τη Νέα Υόρκη , ο Tomoff , ένας Βούλγαρος για τον οποίο έχω μιλήσει, ο Ρουμάνος Eisen, ο Βούλγαρος Bontschef ένας Παριζιάνος ο Gateaux και ο Sigismund Bartoli, Ρωμαίος μόδιστρος. Βοηθούσαμε ο ένας στον άλλο. Το καλό του καθενός ήταν το καλό όλων.......(B.Mussolini: La mia vita . Opera Omnia Τόμος ΧΧΧΙΙΙ σελ 257
[3] Ο De Felice γράφει ότι η Angelica Balabanoff οδήγησε το Mussolini "στο δρόμο του μαρξισμού και γενικά σε μια βαθύτερη κατανόηση της σοσιαλιστικής κουλτούρας".
[4] Δεν είχε αντιληφθεί όμως μια που αισθήματα και ένστικτα ελάχιστα ακαδημαϊκά την είχαν φέρει σε διανοητική σύγχυση ότι ο Sorel ήταν περισσότερο σπουδαίος για το Mussolini από ότι ο Marx τον οποίο ήδη αμφισβητούσε ο Bernstein ..... φαίνεται να μη αντιλαμβανόταν ότι οι σκέψεις πάνω στη βία , πάνω στη γενική απεργία , με μια λέξη στον επαναστατικό συνδικαλισμό ήσαν γι αυτόν, εμπνευστή του πρώτου φασισμού που γεννιέται σαν εκτροπή της αναρχικής και μαξιμαλιστικής αριστεράς , αρκετά πιο συμπαθητικά από τον ιστορικό ή διαλεκτικό υλισμό που δίδασκε ο προφήτης του "Κεφαλαίου" Όχι τυχαία ο Mussolini θαύμαζε το Βakunin και είχε μεταφράσει από τα γαλλικά κάποια σελίδα του Kropotkin.
[5] Επέστρεψε τον Νοέμβριο του 1904 ύστερα από αμνηστία για τους ανυπότακτους Κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στο 10ο Σύνταγμα βερσαλιέρων της Βερόνα Όπως θα παραδεχθεί ο ίδιος:
"Ήταν αδύνατον να παραμείνω στην Ελβετία. Υπήρχε η λαχτάρα για την πατρίδα που ανθίζει στις καρδιές όλων των Ιταλών. Εξάλλου με καλούσε και η υποχρεωτική υπηρεσία στον στρατό. Γύρισα πίσω. Υπήρξαν καλωσορίσματα, ερωτήσεις, όλα τα συμβάντα της επιστροφής ενός τυχοδιώκτη - και ύστερα κατατάχθηκα στο σύνταγμα - ένα σύνταγμα Βερσαλιέρων στην ιστορική πύλη της Βερόνα. Οι Βερσαλιέροι φορούν πράσινα φτερά κόκορα στα καπέλα τους· είναι διάσημοι για τον γρήγορο βηματισμό τους, ένα κάπως μονότονο βάδισμα σκύλου που καλύπτει μεγάλες αποστάσεις, για την πειθαρχία τους και το πνεύμα τους.
Μου αοεσε η ζωή του στρατιώτη. (Benito Mussolini Η Αυτοβιογραφία μου σελ 28 Νέα Γενεά)"
[6] Το άρθρο αναδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ (31/3/1929)
Υποσημειώσεις:
[1] Ο Μουσολίνι μετανάστευσε στην Ελβετία σε στρατεύσιμη ηλικία στις 9 Ιουλίου 1902 και εγκαταστάθηκε στη Λοζάνη .
[2]Ήταν ένα καλοκαίρι ισχυρής πνευματικής ενασχόλησης .Καταβρόχθισα , μπορεί κανείς να πει, μια ολόκληρη βιβλιοθήκη. Το πρωί πήγαινα στο Πανεπιστήμιο, το απόγευμα μελετούσα στο σπίτι και έπινα απίθανες ποσότητες τσαγιού. Μετέφρασα από τα γαλλικά το "Οι μαύροι τσαρλατάνοι " του Malot για την Βιβλιοθήκη της ρατσιοναλιστικής προπαγάνδας και κατάφερα να τελειώσω μαζί με τη Balabanoff τη μετάφραση για τη Σοσιαλιστική Avanguardia , του βιβλίου του Κάουτσκι Am Tage. nach der sozialen Revolution . Mοιράζονταν μαζί μου τη μποέμικη ζωή ο Serrati, εκδότης , που είχε γυρίσει από τη Νέα Υόρκη , ο Tomoff , ένας Βούλγαρος για τον οποίο έχω μιλήσει, ο Ρουμάνος Eisen, ο Βούλγαρος Bontschef ένας Παριζιάνος ο Gateaux και ο Sigismund Bartoli, Ρωμαίος μόδιστρος. Βοηθούσαμε ο ένας στον άλλο. Το καλό του καθενός ήταν το καλό όλων.......(B.Mussolini: La mia vita . Opera Omnia Τόμος ΧΧΧΙΙΙ σελ 257
[3] Ο De Felice γράφει ότι η Angelica Balabanoff οδήγησε το Mussolini "στο δρόμο του μαρξισμού και γενικά σε μια βαθύτερη κατανόηση της σοσιαλιστικής κουλτούρας".
[4] Δεν είχε αντιληφθεί όμως μια που αισθήματα και ένστικτα ελάχιστα ακαδημαϊκά την είχαν φέρει σε διανοητική σύγχυση ότι ο Sorel ήταν περισσότερο σπουδαίος για το Mussolini από ότι ο Marx τον οποίο ήδη αμφισβητούσε ο Bernstein ..... φαίνεται να μη αντιλαμβανόταν ότι οι σκέψεις πάνω στη βία , πάνω στη γενική απεργία , με μια λέξη στον επαναστατικό συνδικαλισμό ήσαν γι αυτόν, εμπνευστή του πρώτου φασισμού που γεννιέται σαν εκτροπή της αναρχικής και μαξιμαλιστικής αριστεράς , αρκετά πιο συμπαθητικά από τον ιστορικό ή διαλεκτικό υλισμό που δίδασκε ο προφήτης του "Κεφαλαίου" Όχι τυχαία ο Mussolini θαύμαζε το Βakunin και είχε μεταφράσει από τα γαλλικά κάποια σελίδα του Kropotkin.
[5] Επέστρεψε τον Νοέμβριο του 1904 ύστερα από αμνηστία για τους ανυπότακτους Κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στο 10ο Σύνταγμα βερσαλιέρων της Βερόνα Όπως θα παραδεχθεί ο ίδιος:
"Ήταν αδύνατον να παραμείνω στην Ελβετία. Υπήρχε η λαχτάρα για την πατρίδα που ανθίζει στις καρδιές όλων των Ιταλών. Εξάλλου με καλούσε και η υποχρεωτική υπηρεσία στον στρατό. Γύρισα πίσω. Υπήρξαν καλωσορίσματα, ερωτήσεις, όλα τα συμβάντα της επιστροφής ενός τυχοδιώκτη - και ύστερα κατατάχθηκα στο σύνταγμα - ένα σύνταγμα Βερσαλιέρων στην ιστορική πύλη της Βερόνα. Οι Βερσαλιέροι φορούν πράσινα φτερά κόκορα στα καπέλα τους· είναι διάσημοι για τον γρήγορο βηματισμό τους, ένα κάπως μονότονο βάδισμα σκύλου που καλύπτει μεγάλες αποστάσεις, για την πειθαρχία τους και το πνεύμα τους.
Μου αοεσε η ζωή του στρατιώτη. (Benito Mussolini Η Αυτοβιογραφία μου σελ 28 Νέα Γενεά)"
[6] Το άρθρο αναδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ (31/3/1929)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου