ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ: ΕΙΠΑΝ ΚΑΙ ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙ ΑΥΤΟΝ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΗΡΩΣ

Ραδιοφωνική ομιλία του υφυπουργού Τύπου κ Θ. Νικολούδη με αφορμή το θάνατο του Κυβερνήτη Μεταξά. (30 Ιανουαρίου 1941)

Ο Μέγας Εθνικός ήρως της νεωτέρας Ελλάδος απέθανε.
Ο θάνατός του αποτελεί σκληρόν κτύπημα της μοίρας και ουδείς προσπαθεί να εύρη εξήγησιν των βουλών, κατά τας οποίας ο Ιωάννης Μεταξάς έπρεπε να αποθάνη καθ' ην ώραν ακριβώς το τεράστιον ιστορικόν έργον του ήγγιζε την τελείωσίν του και η Ελλάς στεφομένη ήδη από δόξα τον εχρειάζετο δια να βαδίση προς τας υγιεστέρας και υψηλοτέρας ολοκληρώσεις του μακραίωνος βίου της . Ο Ιωάννης Μεταξάς απέθανε διότι είναι ανεξερεύνητοι αι βουλαί του Υψίστου.

Πάντως δεν είναι μεταξύ ημών . Εχάθη η μεγάλη του μορφή. Μας απομένει όμως το φως της διανοίας του,το οποίον θα φωτίζη διαρκώς τους μεγάλους δρόμους , που αυτός ήνοιξε εις την ζωήν του Έθνους και τους οποίους θα ακολουθήσωμεν πάντοτε οι φίλοι του, οι συνεργάται του, οι συνεχισταί του. Διότι ουδέποτε το έργον Έλληνος πολιτικού είχε τόσην πληρότητα , τόσην ασφάλειαν, τόσην ακρίβειαν, ουδέποτε επανάστασις έσχεν ως η επανάστασις του Ιωάννου Μεταξά από της πρώτης στιγμής ως αποτέλεσμα αντί της αναστατώσεως την τάξιν, αντι του εγκλήματος την δικαιοσύνην , αντί της νοσηράς ρευστότητος την υγιά ευρυθμίαν, αντι των πειραματισμών την εσκεμμένην εφαρμογήν μελετημένων αποφάσεων , αντί των λόγων την ουσίαν αντί της τρεχούσης πολιτικής τον βαθύν πατριωτικόν σκοπόν , αντί των προσώπων το Έθνος. Αναμφισβητήτως ο Ιωάννης Μεταξάς υπήρξεν η πληρεστέρα πολιτική μορφή της Ελληνικής ιστορίας κσι ανσμφισβητήτως επί των ημερών του τόσον ο εθνικός όσο και ο ηθικός βίος των Ελλήνων ήγγισε τα υψηλότερα του σημεία.

Και τι δεν κατόρθωσεν ο δαιμόνιος , αλλά τόσον σεμνός , τόσον πράος αυτός πολιτικός!

Ακόμη και να κάμνη πιστευτόν , όταν ήτο ανάγκη, ότι αυτός ο αγαθός ως παιδί , και δίκαιος ως Πατριάρχης ήτο σκληρός και τυραννικός άρχων....

Αλλά και αν το έργον του δεν είχε την πολυσύνθετον μορφήν την οποίαν είχε , και εάν το έργον αυτό δεν εξεκίνα από τα βασικά μεγάλα ζητήματα, και δεν κατέληγε πάντοτε και εις τας μικροτέρας λεπτομερείας, ενός τεραστίου εθνικού, πολιτειακού,πολιτικού και κοινωνικού προγράμματος, δύο και μόνον αποτελέσματα της επαναστάσεως του θα ήσαν αρκετά δια να τον καθιερώσουν οριστικώς εις την κρίσιν της ιστοριας ως μεγάλη πολιτικήν μορφήν. Το ένα αποτέλεσμα είναι , ότι παρέλαβεν την Ελλάδα διχασμένην και δυστυχή, ως συμβαίνει ατυχώς συχνά εις την ιστορίαν μας, και την παραδίδει σήμερον ηνωμένην και ευτυχή, το άλλο , το επίσης μέγα και δυσχερές αποτέλεσμα, ότι κατώρθωσε πρώτος και μόνος αυτός να λύση το πρόβλημα της αντιθέσεως των κοινωνικών τάξεων!
Πράγματι ο Ιωάννης Μεταξάς είναι ο πρώτος πολιτικός εις την παγκόσμιον ιστορίαν όστις ηδραίωσε ένα αστικόν, μοναρχικόν καθεστώς , επάνω εις την αγάπην των εργατικών και αγροτικών μαζών.

Τας λαικάς ημώς μάζας ο Ιωάννης Μεταξάς , ευηργέτησε και προήγαγε, όσον ουδείς άλλος, κατορθώσας ούτω να διατηρήση και προαγάγη το αστικόν Ελληνικόν καθεστώς δίδων εις τούτο σοσιαλιστικόν περιεχόμενον. Διατί και πώς; Διότι ο Ιωάννης Μεταξάς μεταξύ των άλλων ήτο και ένας βαθύς κοινωνικός φιλόσοφος . Και εάν εις την θεωρίαν προσθέσετε τον μεγάλον πρακτικόν του νουν έχετε την εξήγησιν.

Ιδού, ότι ήλθεν η ώρα να αποκαλυφθή, ότι ο αριστοκράτης την καταγωγήν , ο στρατιωτικός, ο μοναρχικός Ιωάννης Μεταξάς ήτο σοσιαλιστής. Ω! οποία συμπεράσματα , οποίας σκέψεις, οποίον δίδαγμα δεν μας προσφέρει η φύσις, ο νους, η πολιτική του Ιωάννου Μεταξά και επί του θέματος τούτου.

Ιδού, λοιπόν, δύο πελώρια προγραμματικά αποτελέσματα, τα οποία τον καθιερώνουν, ως μεγάλην πολιτικήν μορφήν και του εξασφαλίζουν αοίδιον την εθνικήν ευγνωμοσύνην. Αλλά το έργον του, το ηθικόν, ο άθλος της νέας εθνικής μας αφυπνίσεως, το τεράστιον σάλπισμα της πίστεως, εις το οποίον έσπευσαν πυκναί κατά πρώτον αι λεγεώνες της νεολαίας μας και κατόπιν βραδέως, αλλ' ασφαλώς όλαι αι τάξεις μας , όλαι αι ηλικίαι , όλαι αι ψυχαί, όλα τα αναστήματα μέχρι της ημέρας , κατά την οποίαν ο Μέγας Αρχηγός ενός μικρού Κρατους επέταξεν εις τα μούτρα μιάς κραταιάς αυτοκρατορίας το "Μολών Λαβέ" του , αυτός ο πράγματι υπεράνθρωπος άθλος του είναι εκείνος , ο οποίος τον ήνωσε βαθειά και οριστικά με την ελληνικήν ψυχήν και τον κατέστησε πραγματικόν εθνικόν ήρωα. Αλλά και πέραν τούτου η ηθική έννοια της απαντήσεώς του κατά την νύκτα της 28ης Οκτωβρίου υπερβάλλει ακόμη και την εθνικήν και αυτή είναι , η οποία γενομένη εις την στιγμήν , κατά την οποίαν έγινε, κατέστησε παγκόσμιον την φυσιογνωμίαν του Ιωάννου Μεταξά και ύψωσε την Ελλάδα και πάλιν μετά αιώνας και ως πρότυπον και ως σύμβολον μεταξύ των Εθνών. 

Τώρα ο Ιωάννης Μεταξάς απέθανε. Το έργον του και η μορφή του θα μελετώνται επί μακρόν. Υπήρξε σκληρά απόφασις της μοίρας , η απώλειά του, καθ' ην στιγμήν ο δημιουργός και εμπνευστής αυτός του Ελληνικού στρατού και πατήρ αληθινός του Ελληνικού λαού καθωδήγει τον πόλεμον και κατηύθυνε το εθνικόν σκάφος δια μέσου των σκοπέλων της διεθνούς θυέλλης.

Αν έζη ακόμη δύο ή τρία έτη, όπως επίστευε και όπως μας εξεμυστηρεύετο συχνά, θα ετερμάτιζε το έργον του και θα το παρέδιδεν ακέραιον. Μίαν εβδομάδα προ του τελεσιγράφου και ενώ επάλαιεν έτι διπλοματικώς προς την Ιταλίαν, επεσκέφθη τον ομιλούντα εις τας 8 το πρωί.

"-Ήλθα να σου πω κάτι. Να το κρατήσης μυστικό. Δεν ετοιμάζω μόνον τον στρατόν για τον πόλεμον. Θέλω όλα να πηγαίνουν παράλληλα, διότι δεν έχω πολύν καιρόν. Λοιπόν αυτό, που σε τυραννεί από 2 ετών το απεφάσισα και το προετοίμασα."

-"Ποιό κ.Πρόεδρε;"

-"Το νέον πολίτευμα! Έχω βρη την βάσιν. Θα ιδής. Θα είναι ένας ευλύγιστος, λογικός μηχανσμός. Αλλά πρέπει να το συντάξουμε, χωρίς φασαρίες και συζητήσεις και κατόπιν θα το πάω στον Βασιλέα . Λοιπόν, γι αυτό ήλθα. Θα σου δώσω τον σκελετόν και θα σε παρακαλέσω να με βοηθήσης, να ασχοληθής με την σύνταξιν του και κατόπιν βλέπουμε μαζί".

-"Κύριε Πρόεδρε, όπως πάντα εις τας διαταγάς σας!"

Και κατεβήκαμε στας Αθήνας από την Κηφισιά. 

Μετ΄ολίγας ημέρας εξέσπασεν η κρίσις, το τελεσίγραφον της 28ης Οκτωβρίου, ο πόλεμος , η νίκη, ο θάνατος και η αποθέωσίς του.Το νέον πολίτευμα θα περιμένη την ώραν του...

Χθες το απόγευμα, κάτω από έναν μολυβένιον ουρανό, την ώραν, που η σορός του Ιωάννου Μεταξά εφέρετο βραδέως προς την Μητρόπολιν, εξέσπα ο λαϊκός θρήνος εις τους δρόμους των Αθηνών .Ουδέποτε"Τύραννος" εθρηνήθη βαθύτερα από έναν ολόκληρον λαόν.

Εν τω μεταξύ συνεχίζεται η ζωή του Έθνους , και προ παντός την στιγμήν αυτήν ο πόλεμος.Γνωρίζομεν ποίαν οδύνην θα προκαλέση εις την ψυχήν του Ελληνικού στρατού, ο αδόκητος θάνατος του πρώτου Έλληνος στρατιώτου. Αλλά ακριβώς, επειδή ο πρώτος Έλλην στρατιώτης έπεσεν επί των επάλξεων η μάχη, υπό την ηγεσίαν του Βασιλέως, προς τον οποίον σήμερον στρέφεται μεγαλυτέρα παρά ποτέ η εμπιστοσύνη του Έθνους, συνεχίζεται και θα συνεχισθή αδιάπτωτος, πεισματώδης, λυσσαλέα μέχρι της νίκης.

Εμπρός εις τον ανοικτόν τάφον του Μεγάλου Έλληνος, του Μεγάλου Αρχηγού , του Μεγάλου Φίλου, δίδομεν την διαβεβαίωσιν , ότι δεν θα προδώσωμεν τας ιδέας του...

Αδελφοί, με την ιδέαν -Ιωάννης Μεταξάς και πάλιν θα νικήσωμεν!

                                                                                                                                      (Επιστροφή)

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ: ΕΙΠΑΝ ΚΑΙ ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙ ΑΥΤΟΝ

ΠΡΟ TOΥ NEKPOΥ
Κύριο άρθρο του Γεωργίου Α. Βλάχου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 30/1/1941.

To Σάββατον το πρωί, προ δώδεκα ήμε­ρων, εις το Στρατηγείον, ησθάνθη ένα ελαφρόν πόνον εις τον λαιμόν. O ιατρός του, στρατιωτικός, του έδωσε ένα πρόχειρον φάρμακον το oποίον τον ανεκούφισε. Κάποιος εν τω μεταξύ παρενέβη:

— Δεν πηγαίνετε καλλίτερα σπίτι σας, κ. Πρόεδρε;

— Δυστυχώς, έχω δουλειά...

Και, πράγματι, είχε δουλειά. Εμπρός του ένα πλήθος τηλεγραφημάτων, έγ­γραφων, επιστολών. Γύρω του Υπουρ­γοί, στρατιωτικοί, επιτελείς, υπάλληλοι, γραμματείς. Εις τον προθάλαμον, άλλοι. Άλλοι εις τους διαδρόμους. Παντού, γύρω από τον ένα άνθρωπον, το Κράτος με το πλήθος των ζητημάτων του, ο πόλε­μος με το μέγεθος των στιγμών του, η ζωή ολοκλήρου του Έθνους, με τον φόρτον των προβλημάτων του. Έτσι, άρ­ρωστος, χωρίς να εννοή ότι επλησίαζαν βιαστικαί αι τελευταίαι ώραι της επι­γείου ζωής του, έμεινεν εκεί εργαζόμε­νος έως τας τρεις. Και από τότε δεν ε­πανήλθε. Μία εβδομάς ηκολούθησε με­ταξύ ασθενείας και αναρρώσεως, και έ­ξαφνα η κατάστασις εδεινώθη. Η εστία της νόσου μετέδωσε εις τον οργανισμόν τοξίνας και δηλητήρια, μία παλαιά πλη­γή ήρχισε να αιμορραγή, τα ερυθρά αιμοφαίρια παρουσιάσθησαν αραιά, ο σφυγ­μός ταχύς, ο πυρετός υψωμένος. Μία ημέρα ακόμη, έπειτα άλλη, κατά τας ο­ποίας η αισιοδοξία διεδέχετο την απόγνωσιν, και τας ελπίδας η αγωνία, μία φωτεινή διακοπή ενός τραγικού ρόγχου:

— Αι ελπίδες μου εις τους Έλληνας...

Και τέλος η χθες πρωί: Ο ήσυχος, ο αιώνιος ύπνος. Ένα εικόνισμα, ολίγα φύλλα δάφνης από το μικρόν περιβόλι του εξοχικού του σπιτιού ετοποθετήθησαν επάνω εις τα εσταυρωμένα χέρια τα οποία έως προ τινων ημερών ανήσυχα, ασφαλή, στιβαρά, διηύθυναν την Ελλά­δα, και με αυτά, με της Παναγίας το βλέμμα και την δάφνην της ελληνικής γης, έφυγε δια την αθανασίαν ο Ιωάννης Μεταξάς.

Τώρα, πώς να σταθώμεν εμπρός εις τον Νεκρόν του και πώς να τον κλαύσωμεν; Από πού ν' αρχίσωμεν των αρετών του την απαρίθμησιν και πού να σταματήσωμεν εις των επαίνων το πλήθος; Νους οξύς, σκέψις βαθεία, αγάπη προς την Πατρίδα ασύλληπτος, γενναιότης ψυχής, τόλμη, απλότης, ευγένεια... — Και τί έλειπε, τί δεν είχε ο θαυμαστός αυτός άνθρωπος τον οποίον επέπρωτο ν' αποκτήση η Ελλάς οδηγόν εις την δύσιν του βίου του; Δημιουργός, Εμπνευστής, Στρατιώτης, Διδάσκαλος, πρώτος επι­τελής μεταξύ των επιτελών, μεταξύ των εργατών πρώτος εργάτης, αγρότης εις τους αγρούς, νέος εν τω μέσω των νέων, φρουρός εις τα σύνορα και Σωτήρ — ναι, Σωτήρ της τιμής της Πατρίδος μας το ιστορικόν εκείνο πρωί, το οποίον νομίζει κανείς ότι με το τεράστιον μέγεθος των ωρών του ηνάλωσε της λαμπράς του ζωής το υπόλοιπον. Πώς να σταθώμεν εμπρός εις τον Νεκρόν του και πώς να τον κλαύσωμεν; Αυτήν την στιγμήν αισθανόμεθα ότι, αι νεκραί του χείρες λύονται από την ψυχράν των αδράνειαν, ότι κινούνται πάλιν τα χείλη:

— ΕΜΠΡΟΣ, ΕΜΠΡΟΣ, ΜΗ ΣΤΕΚΕΣΘΕ! ΕΧΩ ΔΟΥΛΕΙΑ...

Απ' επάνω εκεί, από τους αγνώστους κόσμους όπου ζη ανήσυχος η ψυχή του, σκύβει κάτω προς την Ελλάδα του, πα­ρακολουθεί, εποπτεύει, προσέχει, ευλο­γεί, έχει ακόμη δουλειά, ο αλησμόνητος Κυβερνήτης.
ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΛΟΙΠΟΝ! ΟΠΩΣ ΧΘΕΣ.
Μαζί του ολόκληρος η άλλοτε ερίζουσα και διχογνωμούσα και συμπλεκομένη Ελλάς, όπως από την πρώτην στιγμήν του πολέμου. Με ό,τι μας εδίδαξε, με ό,τι δρόμους μας ήνοιξε, με ό,τι όπλα μας έδωσε, με ό,τι σημαίας ύψωσε εις τους εξώστας μας, τας οποίας κρατεί τώρα το πένθος του μεσίστιους, με ό,τι μας αφήκε ως ένδοξον και μεγάλην κληρονομίαν, ΜΕ Ο,ΤΙ ΖΩΝ ΣΥΝΕΣΤΗΣΕ ΚΑΙ Ο,ΤΙ ΕΠΙΣΤΕΥΣΕ ΘΝΗΣΚΩΝ:

— Αι ελπίδες μου, εις τους Έλληνας"

Διότι, ναι, είχε δίκαιον να ελπίζη. ΑΣ ΜΗ ΕΟΡΤΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΑΣ ΜΗ ΑΓΑΛΛΩΝΤΑΙ ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ. Έλειψεν ο Μεταξάς;... Εκατομμύρια Μεταξάδων γεννώνται τώ­ρα μέσα εις τας ψυχάς των Ελλήνων και θα έχουν τον σπόρον της αρετής και της δυνάμεως και του θάρρους του.
ΠΑΡΑ ΤΟ ΠΛΕΥΡΟΝ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗ­ΝΩΝ, ΥΠΟ ΤΟ ΣΚΗΠΤΡΟΝ ΤΟΥ, ΠΙΣΤΟΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΚΟΝ ΜΑΣ, ΓΕΝΝΑΙΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙΝ ΜΑΣ, ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΞΙΟΝ, ΤΟΝ ΑΨΟΓΟΝ, ΤΟΝ Ε­ΞΕΧΟΝΤΑ ΑΝΔΡΑ, ΤΟΝ ΟΠΟΙΟΝ ΕΤΑΞΕ ΠΡΩΤΟΝ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΝ, θα βαδίσωμεν με το στέρνον ευθύ, το μέτωπον υψηλά, τα χέρια χαλύβδινα, προς την Νίκην. Εις τας πόλεις, αι οποίαι αντικρύζουν την βάναυσον των βαρβάρων επι­βουλήν, εις τα βουνά που αντιλαλούν των τηλεβόλων οι κρότοι, εις τους ουρανούς όπου μάχονται με τα πτερά της Δόξης οι Έλληνες, εις τας θαλάσσας που φωτίζουν με τους δαυλούς του Κανάρη οι ναυτικοί, ας ακουσθή μία κραυγή πελωρία, μία τρομακτική προσταγή: Εμπρός!... Οι Έλληνες, και οι μεγάλοι Έλληνες, απο­θνήσκουν. ΑΛΛΑ Η ΕΛΛΑΣ ΔΕΝ Θ' ΑΠΟΘΑΝΗ ΠΟΤΕ. Εμπρός, προς την Δόξαν, την Τιμήν και την Νίκην!

Δεν έχει ούτω;... Δεν είσαι, κ. Πρόε­δρε, σύμφωνος; Δεν επιβάλλεις συ το ε­νώπιον του σεπτού σου φέρετρου σταμάτημα να είναι βραχύ; Δεν θέλεις συ να κάμη ευλαβής τον σταυρόν του, να κλίνη το γόνυ ο Στρατός των Ελλήνων σου και ν' ανασηκωθή αμέσως, με τα όπλα, την πυρίτιδα και την λόγχην, τιμωρός, διώκτης, εκδικητής; ΛΟΙΠΟΝ, ΕΤΣΙ ΘΑ ΓΙΝΗ. Έζησες και μας έστειλες ένα πρωί να νικήσωμεν. Απέθανες, και κά­ποιο βράδυ θα έλθη κοντά σου η Παναγία της Τήνου, θα θωπεύση της ψυχής σου την αγωνίαν, θα διαστείλη τα χείλη σου εις μειδίαμα και θα σου αναγγείλη ότι η θέλησίς σου εξεπληρώθη, ότι η επιταγή σου εξετελέσθη, ΠΩΣ ΕΝΙΚΗΣΑΜΕΝ!