Ν. ΑΒΕΡΩΦ: Η ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΕΝ ΤΩ ΙΣΠΑΝΙΚΩ ΠΟΛΕΜΩ

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΠΑΝΩΛΕΘΡΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΙΣΤΩΝ ΕΝ  GUADALAJARA.
Μετά πολύμηνον αδράνειαν. οι εθνικισταί συνεκέντρωσαν περί την Μαδρίτην περίπου 60.000 άνδρας δια των οποίων επεχείρησαν να κυκλώσωσι την ερυθράν πρωτεύουσαν, ήτις προησπίζετο υπό δυνάμεως περίπου 35.000 ανδρών [1]. Η επιχείρησις αύτη εκδηλωθείσα την 8ην Μαρτίου 1937 διήρκεσε μέχρι της 23ης, αναληφθείσα εκ βορειανατολών επί της εθνι­κής οδού της αγούσης εκ Zaragoza εις Guadalajara και εκείθεν εις Μαδρίτην. 

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ
Η ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΕΝ ΤΩ ΙΣΠΑΝΙΚΩ ΠΟΛΕΜΩ
ΥΠΟ ΕΠΙΣΜΗΝΑΓΟΥ Ν,ΑΒΕΡΩΦ
ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΥΠΟΣΜΗΝΑΓΟΥ Γ.ΜΑΡΚΟΥ

Η Guadalajara είναι μικρά πόλις ευρισκομένη εις απόστασιν 65 χιλ/τρων προς βορειοανατολάς της Μαδρίτης εντός της κοιλάδος του ποταμού Henares, αποτελεί δε σοβαρόν κόμβον συγκοινωνιών μεταξύ Μαδρίτης και Valensia. Η βο­ρειοανατολική όχθη του ποταμού Henares ανυψούται βαθμη­δόν μέσω σειράς λόφων εις κορυφογραμμήν κατευθυνομένην παραλλήλως προς την κοίτην αυτού. Το έδαφος προς νοτιο-ανατολάς (αριστερά όχθη) είναι τελείως επίπεδον και λόγω των συνεχών βροχών της εποχής εκείνης είχε καταστή εκτά­κτως λασπώδες.
Δια την επιχείρησιν ταύτην διετέθη ομάς εκ δύο μηχανοκινήτων Μεραρχιών, εκάστη των οποίων περιελάμβανε δύο συντάγματα εκ τριών ταγμάτων και ενός τάγματος πολυβό­λων [2] ως και πυροβολικόν συνοδείας διαφόρων διαμετρημάτων.
Έκαστον τάγμα διέθετεν 70 φορτηγά αυτοκίνητα, υπήρχε δε εφεδρεία εις τας Μεραρχίας. Τέλος η δύναμις εκάστης Μεραρχίας συνεπληρούτο υφ' ενός τάγματος αρμάτων μά­χης Fiat-Ansaldo, τύπου 1933 των 3 τόννων, έκαστον ωπλισμένον δι' ενός πολυβόλου.
Ολλανδός αξιωματικός, παρακολουθήσας την όλην επιχείρησιν υποθέτει ότι, συμφώνως προς τους Ιταλικούς κανο­νισμούς, τα άρματα μάχης έδει να υπερβαίνωσι το πεζικόν όταν τούτο έφθανεν εις απότασιν 300 μ. από των αντικειμε­νικών του σκοπών τοιουτοτρόπως η όλη προέλασις έδει να διεξαχθή κατά διαδοχικά άλματα. Η επίθεσις ήρχισε την 8ην Μαρτίου, κατόπιν συγκεντρώσεως την οποίαν οι ερυθροί, δεν φαίνεται να είχον πληροφορηθή. Ο καιρός ήτο βροχερός, το ύψος της βάσεως των νεφών ήτο πολύ μικρόν, το δε έδαφος λόγω της συνεχισθείσης επί τινας ημέρας βροχής ήτο εκτάκτως λασπώδες.
Σκοπός των εθνικιστών ήτο η δημιουργία ρήγματος εις το μέτωπον των ερυθρών και η άμεσος εκμετάλλευσις αυτού υπό των ταχυκινήτων Ιταλικών Μεραρχιών προς ολικήν κύκλωσιν της Μαδρίτης.
Την 07.00 της 8ης Μαρτίου 1937 το πυροβολικόν των εθνικιστών ήρχισε βάλλον κατά των κυβερνητικών θέσεων, μετά ημίσειαν δε ώραν τα ταχυκίνητα ελαφρά άρματα προήλασαν προς τους πρώτους αντικειμενικούς των σκοπούς, ους κατέλαβον άνευ δυσχερειών μέχρι της πρωίας της 9ης Μαρτίου. Την νύκτα της 9ης κατελήφθη τo χωρίον Brihuega ενώ η φρουρά αυτού εκοιμάτο, την δε 10ην η προέλασις συνεχίζετο κανονικώς, όταν μικρά τις γέφυρα καταστάσα ετοιμόρροπος υπό της ορμής των ανυψωθέντων υδάτων, κατέρρευσεν υπό το βάρος ενός φορτηγού αυτοκινήτου. Το γεγονός τούτο καθή­λωσε τον κύριον όγκον της επιθέσεως, όστις ούτω δεν ηδυνήθη να εκμεταλλευθή την επιτευχθείσαν επιτυχίαν.
Οι εθνικισταί επεχείρησαν να συνεχίσωσι την επίθεσιν, αλλά το απόγευμα της 10ης συνήντησαν αντίστασιν εκ μέρους των ερυθρών οίτινες μετέφερον επί τόπου δι' αυτοκινή­των την 11ην Διεθνή Μεραρχίαν. Εν τω μεταξύ λόγω της βροχής οι άνδρες της καθηλωθείσης κυρίας δυνάμεως κατέφυγον υπό τα οχήματα των άτινα απετέλουν ακίνητον φά­λαγγα μήκους περίπου 10 χιλιομέτρων.
Το απόγευμα της 11ης η ερυθρά αεροπορία ορμώμενη εκ του μονίμου αεροδρομίου της Μαδρίτης, επετέθη δια 30 περί­που αεροσκαφών, ατίνα από πολύ μικρού ύψους έβαλλον εναντίον των καθηλωθέντων οχημάτων περί τας 500 βόμβας των 10, 50 και 100 χγρ. ως και 200.000 σφαίρας πολυβόλων, κατορθώσασα να αποκόψη πάσαν ελπίδα υποχωρήσεως δια της αμέσου καταστροφής των επ' ουράς οχημάτων.
Οι εθνικισταί ηφνιδιάσθησαν τελείως, ουδεμία αντίδρασις ουδέ ανάπτυξις καθίστατο δυνατή, άπαντα τα οχήματα τα επιχειρήσαντα να εξέλθωσι της οδού εβυθίσθησαν αμέσως εντός της λάσπης και κατεδικάσθησαν εις τελείαν ακινησίαν. Η εναέριος προσβολή, επαναληφθείσα εντός του αυτού απο­γεύματος, εκλόνισε το ηθικόν των επιτιθεμένων και επέφερε μεγάλην σύγχυσιν εις τας τάξεις των.
Η τοιαύτη από αέρος δράσις των ερυθρών συνεχίσθη τελείως ανενοχλήτως από της 11ης μέχρι και της 18ης, διότι η συνεχιζομένη βροχή είχε καταστήσει τελείως ακατάλληλα προς εργασίαν τα εκείθεν της Sierra Guadarrama βοηθητικά αεροδρόμια των εθνικιστών επί των οποίων τα αεροσκάφη παρέμενον ακίνητα.
Προ της αντεπιθέσεως των ερυθρών υποστηριζομένων υπό αρμάτων μάχης Vickers —Armstrong πλέον ευχρήστων των ιταλικών εις λασπώδη εδάφη και των συνεχών από αέρος προσβολών, οι εθνικισταί ανασυνετάχθησαν και αντέστησαν μέχρι της 18ης. Η ερυθρά εξόρμησις της 18ης προπαρεσκευάσθη υπό δυο από αέρος επιθέσεων, εκάστη των οποίων ανελήφθη υπό περίπου 15 αεροσκαφών βομβαρδισμού και 40 διθεσίων παρατηρήσεως. Μία τελευταία απόπειρα αντιστάσεως των εθνικιστών την 19ην διεσκορπίσθη υπό 20 περίπου αερο­σκαφών βομβαρδισμού άτινα έβαλον εναντίον αυτών κατά προσέγγισιν 600 βόμβας εις έκάστην προσβολήν.
Η επακολουθήσασα καταδίωξις ανεχαιτίσθη την 23ην Μαρτίου εις σημείον μόλις 8 χιλ. δυτικώτερον του σημείου αρχικής έξορμήσεως, λόγω σφάλματος των καταδιωκόντων ερυθρών αρμάτων, άτινα εν τη σπουδή των αφήκαν ανέπαφον χωρίον τι κατεχόμενον υπό εθνικιστών πολυβολητών, οίτινες ανεχαίτισαν τους ερυθρούς εις το σημείον τούτο.
Η όλη προέλασις των επιτεθέντων εντός 2 ημερων έφθα­σε περίπου τα 20 χιλ)τρα, η δε εμπροσθοφυλακή προυχώρησε μέχρι 35 χιλ)μ. Φαίνεται ότι ο αιφνιδιασμός και η ταχύτης των μηχανοκινήτων τμημάτων επέτρεψαν την επίτευξιν ενός τοιούτου αποτελέσματος. Τα αίτια της αποτυχίας δύνανται να συνοψισθώσιν εις δύο: την κακοκαιρίαν και την έλλειψιν συντονισμού.
Η συνεχής κακοκαιρία περιώρισε σοβαρώτατα την ευκινησίαν των μηχανοκινήτων μέσων, επέφερε την ανύψωσιν των υδάτων και ως εκ τούτου την κατάρρευσιν μιας γέφυρας, τέλος δε και σπουδαιότερον καθήλωσεν επί των αεροδρομίων των τα εθνικιστικά αεροσκάφη. Εκ τούτου διαφαίνεται ότι εις το μέλλον τα μετεωρολογικά στοιχεία κατά πάσαν πιθα­νότητα θα λαμβάνωνται σοβαρώτερον υπ' όψιν κατά την εκπόνησιν των σχεδίων των επιχειρήσεων καταδεικνύεται επίσης η σοβαρότης ήτις δέον να αποδίδεται εις την εκλογήν και την καλήν διαρρύθμισιν των βοηθητικών αεροδρομίων ούτως, ώστε τυχαία μετεωρολογικά στοιχεία να μη αποδίδωσιν εις τον αντίπαλον απόλυτον κυριαρχίαν του αέρος.
Η έλλειψις συντονισμού μετ' άλλων φαλάγγων και η με­γάλη κλιμάκωσις των επιτεθέντων κατά την εξοδόν των εις την πεδιάδα της Guadalajara επέτρεψαν εις την ερυθράν αε-ροπορίαν να επιτεθή δι' όλων της των δυνάμεων εναντίον απομεμονωμένου τμήματος ανεπαρκώς απ' αέρος προασπιζομένου και να επαληθευθώσιν ούτω, κατά τον λαμπρότερον δυ­νατόν τρόπον, τα διδάγματα τα προκύψαντα εκ της επιτυχούς δράσεως της αεροπορίας των εθνικιστών κατά την απόκρουσιν της βιαίας αποβάσεως εις Malliorca.
Είναι παρακεκινδυνευμένον ίσως να συμπεράνωμεν ότι η επίθεσις θα επετύγχανεν υπό καλυτέρας μετεωρολογικάς συνθήκας, δυνάμεθα όμως να παραδεχθώμεν ότι αύτη θα ανελαμβάνετο υπό πολύ καλυτέρους οιωνούς, παραμένει δε το συμπέρασμα ότι η αεροπορία απεδείχθη λίαν επικίνδυνον όπλον εναντίον μηχανοκινήτων φαλάγγων εις μεγάλους σχη­ματισμούς πορείας.
Τοιουτοτρόπως η επίθεσις κατά της Μαδρίτης, ήτις αρχικώς εφάνη επιτυγχάνουσα καθηλώθη τελείως υπό της αερο­πορίας, η δε επέμβασις αυτής επί του εδάφους προ και κατά την αντεπίθεσιν των ερυθρών επιγείων δυνάμεων διεσκόρπισε. τους έπιτεθέντας Ιταλούς και επέτρεψε την απώθησιν αυτών σχεδόν μέχρι του σημείου αρχικής εξορμήσεώς των.

Υποσημειώσεις:
(1) Revue des deux rnondes. τόμος 40.

(2) France Militaire 23-7-37.