Η εις την Νότιον Ρωσίαν κατά τας αρχάς του έτους 1919 επιχειρηθείσα εκστρατεία δεν ενδιέφερε βεβαίως αμέσως την Ελλάδα. Δια τούτο η συμμετοχή εις την εκστρατείαν ταύτην Ελληνικών στρατευμάτων μετά των συμμαχικών στρατευμάτων απετέλεσε ένα ισχυρότατον επιχείρημα της εσωτερικής αντιδράσεως κατά της Κυβερνήσεως Βενιζέλου. Είναι ουχ' ήττον βέβαιον ότι η συνεργασία της Ελλάδος εις εκείνην την συμμαχικήν επιχείρησιν και η, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, θαυμάσια διαγωγή των εις την μακρυνήν εκείνην χώραν αποσταλεισών Ελληνικών μονάδων, εξυπηρέτησε τα Ελληνικά συμφέροντα μεγάλως και επέτρεψε εις την τόσον οψίμως εξελθούσαν της ουδετερότητος χώραν μας να διεκδικήση εις τα Συνέδρια της Ειρήνης τα μεγάλα ανταλλάγματα, άτινα επέτυχε τότε.
Ο κύριος αντικειμενικός σκοπός της συμμαχικής εκστρατείας ήτο να περιορίση την επέκτασιν της Μπολσεβικικής κυριαρχίας προς την Βεσσαραβίαν. Δευτερεύων η βολιδοσκόπησις της καταστάσεως δι' ενδεχομένην ευρυτέραν ενέργειαν προς υποστήριξιν των αντικομμουνιστών Ρώσων δια την ανατροπήν της δικτατορίας του προλεταριάτου και την επανόρθωσιν του αστικού Κράτους εν Ρωσία.
Η Γενική Διεύθυνσις των επιχειρήσεων ανετέθη εις τον Γάλλον Στρατηγόν Βerthelot , υπό τας διαταγάς του οποίου επρόκειτο να τεθούν 12 εν όλω Μεραρχίαι, ήτοι 3 Γαλλικαί, 6 Ρουμανικαί και 3 Ελληνικαί.
Αι δυνάμεις αυταλι δεν διετέθησαν εν τω συνόλω ποτέ. Διετέθησαν μόνον: 12 τάγματα Γαλλικά, λίαν ηλαττωμένης δυνάμεως μετά την γενομένην αποστράτευσιν του Γαλλικού Στράτου, 1 Σύνταγμα Κυνηγών της 11ης Ρουμανικής Μεραρχίας, ένα Σώμα 2.000 εθελοντών Ρώσων, εξ ων οι 1900 αξιωματικοί μετριωτάτης πολεμικής αξίας, 2 Τάγματα, 2 ίλαι και 2 πυροβολαρχίαι Πολωνικαί, τέλος 2 Μεραρχίαι του Α' Σώματος του Ελληνικού Στρατού, η II και η XIII, εξ ων αρκετά (151) τμήματα, ιδία λόχοι πολυβόλων, δεν έφθασαν εξ Ελλάδος παρά μετά την εξ Οδησσού αποχώρησιν ότε ουδεμία τούτων ανάγκη υπήρχε.
Εν τούτοις ο κύριος αντικειμενικός σκοπός δύναται τις να ισχυρισθή ότι επετεύχθη. Η Μπολσεβικική επέκτασις περιωρίσθη, η Ρουμανική Βεσσαραβία εσώθη και το αποτέλεσμα τούτο οφείλεται αναμφιβόλως εις την αξίαν των Ελληνικών στρατευμάτων, τα οποία κατά την στιγμήν εκείνην της γενικής κοπώσεως ακαμάτως και μετά αξιοθαυμάστου αυταπαρνήσεως ηγωνίσθησαν επί χώρας ξένης, ουδαμώς σχετιζομένης προς τα δονούντα την Ελληνικήν ψυχήν εθνικά ιδεώδη, και το χειρότερον εντελώς διαφόρου από της απόψεως των κλιματολογικών συνηθειών των.
* * *
Η Ελληνική δράσις κατά τας επιχειρήσεις εν Νοτίω Ρωσία εξειλίχθη εις τρία
σημεία:
1. Εις την Χερσώνα - Νικολάϊεφ.
2. Κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής Βερεζόφκας-Οδησσού.
3. Εις την Κριμαίαν.
Η
Χερσών και το Νικολάϊεφ είχον καταληφθή κατά τας αρχάς Μαρτίου 1919 υπό
δυνάμεων κατά το πλείστον Ελληνικών: 2ον Τάγμα 34ου Πεζικού Συντάγματος
(Ταγματάρχης Βλάχος) εις Χερσώνα. Δύο τάγματα του 7ου Πεζικού Συντάγματος
(Αντισυνταγματάρχης Καμμένος) εις Νικολάϊεφ.
ΟΙ
Μπολσεβίκοι (Αταμάνος Γρηγόριεφ) προσέβαλον την Χερσώνα την 3ην Μαρτίου.
Η μάχη διήρκεσε μέχρι της 9ης ιδίου μηνός ήτοι επί 6 ημέρας. Το Τάγμα Βλάχου
αβοήθητον και προσβαλλόμενον υπό πολλαπλασίων εχθρικών δυνάμεων αντέταξεν
ερρωμένην αντίστασιν, προκαλέσασαν τον ειλικρινή θαυμασμόν των Συμμάχων μας.
Αφού έσχε 12 αξιωματικούς και 245 οπλίτας εκτός μάχης υπεχώρησε την 9ην Μαρτίου κατόπιν διαταγών του Γαλλικού Στρατηγείου και υπό την προστασίαν του 1ου Συντάγματος Πεζικού μεταφερθέντος εκεί επειγόντως και ατμοπλοϊκώς εξ Οδησσού.
Μετά την τοιαύτην τύχην της κατοχής της Χερσώνος εγκατελείφθη και το Νικολάϊεφ υπό του 7ου πεζικού Συντάγματος ευτυχώς άνευ άλλων θυσιών.
Είς Βερεζόφκαν (επί της σιδηροδρομικής γραμμής Οδησσού -Κιέβου ) είχε ταχθή το απόσπασμα του Γάλλου Συνταγματάρχου Geay με την εντολήν της καλύψεως της Οδησσού, έδρας του Γαλλικού Στρατηγείου του Στρατηγού D' Αnselme.
Τo απόσπασμα απετελέσθη από το Γαλλικόν Σύνταγμα 1ον των (152) Ζουάβων, μίαν πυροβολαρχίαν των 75. Ένα ουλαμόν των 65, 2 ίλας Ρώσων εθελοντών, ένα ουλαμόν Γαλλικού Ιττπικού, 8 τανκς και τινα Ελληνικά τμήματα.
Την 18ην Μαρτίου οι Μπολσεβίκοι ενήργησαν αιφνιδιαστικήν επίθεσιν κατά του αποσττάσματος
Geay . Τα τμήματα δεν αντέταξαν την προσδοκωμένην αντίστασιν. Ολόκληρον το απόσπασμα ευρέθη εν ατάκτω υποχωρήσει εγκαταλείψαν ολόκληρον το πυροβολικόν του, τα τανκς, τα πολυβόλα και ακόμη τα μεταγωγικά του.
Προς αναχαίτισιν της εχθρικής προελάσεως, μετά την διάλυσιν του αποσπάσματος Βερεζόφκας, απεστάλη το απόσπασμα του Συνταγματάρχου Κ. Μανετά αποτελεσθέν κατ' αρχάς από το 3ον Σύνταγμα Πεζικού ( μείον τρεις λόχοι πολυβόλων και ο 11ος λόχος του ) και την 2αν μοίραν πυροβολικού (Ταγματάρχης Μαμούρης ), ενισχυθέν δε κατόπιν δια του 5ου Συντάγματος Ευζώνων (αντισυνταγματάρχης Πλαστήρας ) και τινων μικρών τμημάτων Γαλλικών και του Ρωσικού εθελοντικού Στρατού.
Το απόσπασμα Μανέτα καταλαβόν την πρωΐαν της 22ας Μαρτίου τας περί τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Σέρκας θέσεις διεξήγαγεν επί 12 ημέρας αγώνα δυσχερή, αλλά νικηφόρον εναντίον δυνάμεων του εχθρού πολλαπλασίων. Δεχθέν επανειλημμένας και λυσσαλέας επιθέσεις του εχθρού, υπερφαλαγγισθέν πολλάκις, παραμείναν μόνον μετά την διαρροήν προς την Οδησσόν και της τελευταίας συμμαχικής δυνάμεως — μιας ταξιαρχίας των Ρώσων εθελοντών κρατούσης ανατολικώτερον το μέτωπον της Καπιτάγκας — κατώρθωσε δι' ηρωϊκών αντεπιθέσεων να τρέψη πάντοτε τον εχθρόν εις φυγήν και να παραμείνη κύριον τής καταστάσεως.
Αλλ' αν η εθνική υπερηφάνεια εκράτει ακατάβλητον το ηθικόν της μικράς εκείνης στρατιωτικής δυνάμεως και εξησφάλιζε το αήττητον αυτής, η φοβερά κόπωσις και το δριμύ ψύχος — εμάχοντο συνεχώς σχεδόν υπό χιόνα — κατεξήντλει τας σωματικάς δυνάμεις των πολεμιστών. Το απόσπασμα διέτρεξε τον κίνδυνον, μολονότι αήττητον, να πέση αναίσθητον από την εξάντλησιν. Κατά το διάστημα της ημέρας αντιμετώπιζεν αδιαλλείπτους σχεδόν τας επιμόνους επιθέσεις πολλαπλασίου εχθρού εμφανιζομένου προ του μετώπου, εις τα πλευρά έστιν ότε, και εισδύοντος εις τα νώτα. Την νύκτα δεν ηδύνατο να έχη ανάπαυσιν διότι και εν προφυλακαίς μάχης κατ' ανάγκην ευρίσκετο και το δριμύ ψύχος εδίωκε κάθε διάθεσιν ύπνου.
Ήδη από της 29ης Μαρτίου, ληφθείσης αποφάσεως παρά των συμμάχων προς εκκένωσιν της Οδησσού και εγκατάλειψιν της εκστρατείας, εδόθη διαταγή βραδείας υποχωρήσεως του αποσπάσματος προς το ωχυρωμένον στρατόπεδον της ρηθείσης πόλεως.
Η υποχώρησις εξετελέσθη ουχί απλώς μετά τάξεως, άλλ' ως
(153) αποχώρησις από του πεδίου της μάχης νικητών πάντοτε, κυρίων της καταστάσεως και επιστρεφόντων οσάκις ο εχθρός έξεδήλου καταδιωκτικάς διαθέσεις, δια να τον τρέψουν εις φυγήν και του υπενθυμίσουν ότι δεν ενίκησεν αυτός, αλλ' αι περιστάσεις εξαναγκάζουν τους υπερηφάνους εκείνους στρατιώτας να αποχωρούν με την θέλησίν των.
Κατά τοιούτον τρόπον εξετέλεσε τον προορισμόν του το απόσπασμα Μανέτα, όπερ μετά την εξασφάλισιν της πλήρους εκκενώσεως της Οδησσού, διήλθεν έξωθι της εργατοκρατουμένης πλέον πόλεως και βραδέως απεσύρθη προς την Βεσσαραβίαν.
Εκεί συγκεντρώθησαν και τα λοιπά Ελληνικά στρατεύματα της II Μεραρχίας, άτινα ευρίσκοντο εντός της Οδησσού.
* * *
Ισαξία προς την δράσιν του αποσπάσματος Μανέτα υπήρξεν η πολεμική ενέργεια του 2ου Συντάγματος της XIII Μεραρχίας ( Συνταγματάρχης Ν. Γρηγοριάδης). Το Σύνταγμα τούτο αποβιβασθέν εις Κριμαίαν περί τα μέσα Μαρτίου διεξήγαγε σφοδρούς αγώνας εις τον Ισθμόν του Περεκόπ, εις Συμφερούπολιν και εις Σεβαστούπολιν, παραμείναν πάντοτε κύριον της καταστάσεως. Δεν εγκατέλειψε την Κριμαίαν παρά μόνον μετά την σύναψιν της ανακωχής την 15ην Απριλίου. Μετεφέρθη εκ Σεβαστουπόλεως εις Κωστάντζαν, εκείθεν εις Ελευθεράς και εκείθεν πάλιν εις Μικράν Ασίαν.
Αι λοιπαί Ελληνικαί μονάδες, II Μεραρχία και απόσπασμα Συνταγματάρχου Μανέτα, παρέμειναν εις Βεσσαραβίαν λαβούσαι τομέα εις τα Ρουμανικά σύνορα του Δνείστερ μέχρι της 10ης Ιουνίου, οπότε μετεφέρθησαν εις την Μικράν Ασίαν.
Αι απώλειαι του αποσπάσματος Μανέτα κατά τας μάχας της Νοτίου Ρωσίας ανήλθον εις αξιωματικούς νεκρούς 2, τραυματίας 13, οπλίτας νεκρούς 56, τραυματίας 309 και 11 οπλίτας εξαφανισθέντας.
Αι Ελληνικαί απώλειαι εις Βερεζόφκαν είναι αξιωματικοί νεκροί 1, τραυματίαι 5, έξαφανισθέντες 3 και οπλίται νεκροί 26, τραυματίαι 39 και εξαφανισθέντες 78.
Εάν εις τας απωλείας αυτάς προσθέσωμεν τας απωλείας του τάγματος Βλάχου ( Χερσώνος ) και τας απωλείας του Συντάγματος Γρηγοριάδου ( Κριμαίας) θα ίδωμεν ότι η μακρυνή και τόσον επικριθείσα εκστρατεία της Ουκρανίας, ως απεκλήθη, δεν εστοίχισεν εις τον Ελληνικόν Στρατόν περισσότερον των 900 απωλειών εις νεκρούς, τραυματίας και εξαφανισθέντας. Αι εις νεκρούς απώλειαι δεν υπερέβησαν τους 300.
Ήτο όμως αναγκαία η συμμετοχή του Ελληνικού Στράτου εις την εκστρατείαν δια την ενίσχυσιν της θέσεως της Ελλάδος εις το Συνέδριον της Ειρήνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου