ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ:ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΙ- Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΙΔΑ

ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΙ
Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ 

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΙΔΑ

ΑΘΗΝΑΙ 1957 Σελ. 282

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ .
Ο διχασμός 

Συνετελέσθη ούτω πλήρως ο διχασμός των Ελλήνων εις δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα μέχρι σημείου τοιούτου ώστε και σήμερον, μετά πάροδον δηλαδή 40 όλων ετών, τα ίχνη αυτού δεν έχουν εξαλειφθή. 

Οι Σύμμαχοι δια των προπαγανδών των, των σκηνοθετημένων αντισυμμαχικών επεισοδίων, των πλαστών επιστολών και τηλεγραφημάτων έσπειραν ζιζά­νια εις τας ψυχάς των Ελλήνων εκ των οποίων ανεπτύχθησαν μίση ακατάσβεστα. 

Με επιχειρήματα «τραβηγμένα από τα μαλλιά» κατηγόρησαν την Ελληνικήν κυβέρνησιν επί απιστία προς την σύμμαχόν της Σερβίαν. Είναι όμως παράδοξον το ότι η ευθιξία αύτη των Συμμάχων έναντι της αμφισβητούμενης υπο­χρεώσεως της Ελλάδος να σπευσει ανεξετάστως εις βοήθειαν της μη σωζόμενης οπωσδήποτε Σερβίας, η ευθιξία επαναλαμβάνομεν αυτή προς τας συμμαχικάς υποχρεώσεις, τον Νοέμβριον του 1920, δεν εξεδηλώθη πουθενά όταν ούτοι, με το αποτέλεσμα των εκλογών του ελευθέρου Ελληνικού λαού, απέβαλον αυθαιρετώτατα και άπιστα πάσας τας συμμαχικάς υποχρεώσεις αυτών και το χειρότερον μετέστησαν προς το στρατόπεδον του εχθρού καταστάντες πολύτιμοι αυτού σύμβουλοι ( Σφόρτζα — Φρανγκλίν—Μπουϊγιόν ) και ανεξάντλητοι αυτού δανεισταί και προμηθευταί εις πολεμικά εφόδια ! 

Η τοιαύτη ασύστολος απιστία των Συμμάχων, ιδία των Γάλλων και Ιταλών, είχε τόσον ολεθρίας συνεπείας επί της Μικρασιατικής εκστρατείας ώστε προς προφύλαξιν των μελλουσών γενεών θα ήτο σκόπιμον κάπου εις το υπουργείον των Εξωτερικών να ενετειχίζετο πλαξ φέρουσα παρηλλαγμένον σχετικόν στίχον του Βιργιλίου ως εξής: 

                           Φοβού τους ισχυρούς περί τιμής και ελευθερίας ομιλούντας

................................................................................................. .................................................................................................

Μία διαφωνία 

Ο Συγγραφεύς και παλαιός διπλωμάτης κ. Σακελλαρόπουλος εις το δια­φωτιστικόν σύγγραμμα του « η Σκιά της Δύσεως », κρίνει τον διχασμόν ως το κυριον ίσως και μοναδικόν αίτιον των προκυψασών συμφορών και συγκρίνων την Ελλάδα προς την Βουλγαρίαν και Τουρκίαν εξάγει το συμπέρασμα ότι αι δυο αύται χώραι δεν εδοκιμάσθησαν ως η Ελλάς διότι διετήρησαν εκάστη την ενό­τητα της μέχρι πέρατος του πολέμου. Εις το σημείον τούτο ο γράφων διαφωνεί προς τον έξαίρετον συγγραφέα κρίνων ότι η δοκιμασία της Ελλάδος προήλθε κυρίως εκ της θέσεως της χώρας περιβαλλόμενης υπό θαλάσσης κυριαρχούμενης υπό των συμμαχικών στόλων. Η Σόφια και η Άγκυρα προστατεύονται υπό αλ­λεπαλλήλων οροσειρών απρόσβλητοι από τους κυριάρχους της θαλάσσης, ενώ αι Αθήναι ευρίσκονται εις απόστασιν βολής και πολυβόλου ακόμη από τας όχθας του Αιγαίου και συνεπώς υπόκεινται εις πάσαν βίαν και διαστροφικήν ενέργειαν αυτών. 

Ολέθριος πολιτικός ανταγωνισμός.

Κατά το από του Φεβρουαρίου του 1915 μέχρι του Μαΐου του 1919 4ετές διάστημα συνέβησαν γεγονότα πολεμικά και γεγονότα εμφυλίου πάλης συν­ταρακτικά, τα οποία, ίσως, εάν υφίστατο οιοσδήποτε άλλος στρατευόμενος λαός, θα εξεμηδενίζετο. Ο Ελληνικός στρατός ή μάλλον η στρατευομένη Ελλάς, αποδυθείσα εις τον Μικρασιατικόν πόλεμον, ενέτεινε τας δυνάμεις της υπέρ τα αν­θρώπινα όρια, τον κύριον όμως εχθρόν του στρατού αυτού δεν απετέλεσεν ο υπέρ των εστιών αυτού αμυνόμενος πολέμιος, αλλ' απετέλεσεν η αθε­ράπευτος φαγομάρα και αχαλίνωτος φιλαρχία των πολιτικών κομμάτων της χώρας. Εις την μακράν ιστορίαν της Ελλάδος πλειστάκις η φιλαρχία έγινε αφορμή καταστροφών, αλλά κάποτε, όταν η Ελληνική φυλή εμάχετο απεγνωσμένως κατά του ισχυρού επιδρομέως Μήδου, έλαμψε το παράδειγμα εξορίστου πολιτικού ηγήτορος, του Αριστείδου. Εις την Μικρασιατικήν περιπέτειαν, την μεγαλυτέραν προσπάθειαν που κατέβαλεν η Ελληνική φυλή δια μέσου των αιώνων, ουδείς πολιτικός αρχηγός, μα ουδείς, ενεπνεύσθη από το λάμπον παράδειγμα εκείνου, αντιθέτως πάντες, μη λογαριάζοντες το χυνόμενον αίμα και την αγωνίαν των οίκοι, ένα σκοπόν επεδίωκον έκαστος « πως θα κατώρθου να προστεθή εις το όνομα αυτού το επίθετον του μεγάλου». Το επελθόν αποτέλεσμα υπήρξε τοιού­τον, ώστε να αμφιβάλλη τις αν η υπέρμετρος αντοχή, την οποίαν έδειξεν η στρα­τευομένη Ελλάς, ήτο αρετή ή ελάττωμα».

Δια το 22μηνον διάστημα, το οποίον εμεσαλάβησε από της 18ης Οκτωβρίου 1915 καθ' ην ο Βενιζέλος εξεφράσθη εν τη Βουλή καθαρά κατά των Κεν­τρικών Αυτοκρατοριών και ανέλαβε την πολιτικήν διεξαγωγήν του αγώνος κατ' αυτών, μέχρι της 4ης Αυγούστου 1917 καθ' ην εκήρυξε επισήμως τον κατ' αυτών πόλεμον, εμεσολάβησαν γεγονότα αχαρακτήριστα εν ονόματι δήθεν της ελευθε­ρίας και της ιδιότητος της προστάτιδος δυνάμεως των μεγάλων έναντι της Ελλά­δος. Ο αναγνώστης ας ανατρέξη, εις άλλους ιστορικούς και φιλοσόφους, ασχοληθέντας με την διαφοράν, εάν υπάρχη τοιαύτη, μεταξύ του κτήνους και του λεγο­μένου ανθρώπου. Πραγματικότης είναι, το επαναλαμβάνομεν, ότι η Ελλάς κρέ­μεται, ώσπερ σταφυλή, εις την Μεσόγειον και αι προστάτιδες (;) δυνάμεις είχον ισχυρούς στόλους, και ηδύναντο εις πάσαν στιγμήν να την εξουδετερώσουν. Με αυτό το δικαίωμα και όχι με τον τίτλον της προστάτιδος, με τον οποίον εκάλυ-πτον την συμπεριφοράν των, επέβαλον ισχυρόν αποκλεισμόν, στερήσασαι του άρτου τον καλούμενον να συμπολεμήση μετ' αυτών Ελληνικόν λαόν, εβιοπράγησαν, διέσυραν, εφόνευσαν, και εν τέλει, αποβιβάσαντες αγήματα και επιτεθέντες κατά των Αθηνών ηξίουν την παράδοσιν εις αυτούς από τους Έλληνας των όπλων των και του στόλου των. Έτυχον, ως ήτο επόμενον, της απαντήσεως ης ήσαν άξιοι.

Ως παράδειγμα της αυθάδους συμπεριφοράς των φέρομεν το ότι τάγματα Γάλλων εισελθόντα εις Θεσσαλίαν, τη διαταγή του Σαράγι, συνέλαβον ευζώνους Έλληνας και τους υπεχρέωσαν να εργάζωνται ως δούλοι εις τους δρόμους. Εις τους δυστροπούντας απευθύνετο υπό την απειλήν μαστιγίου η φράσις « travaille cochon ». Η φράσις αύτη εκαρφώθη εις την μνήμην των ευζώνων και όταν, κατόπιν της συμπαρατάξεως των αυτών ευζώνων εις το πλευρόν των Άγγλων εις το μέτωπον του Στρυμώνος, οι εύζωνοι έβλεπον διερχόμενον Γάλλον αντί του « ένας Γάλλος περνά» ελεγον το «ένας τράβα-κοσόν» περνά. Αυτά δε κατά μέγα μέρος ωφείλοντο εις τον ευερέθιστον και έκφρονα στρατάρχην του συμμαχικού στρατού της Ανατολής, τον περιβόητον Σαράγι.

Η ψυχολογική κατάστασις του στρατού.

Η συμπαράταξις των Τούρκων και των Βουλγάρων μετά των Γερμανοαυστριακών, και η υπό φίλων και εχθρών εκτίμησις της διορατικότητος του Βενιζέ­λου συνεκράτησαν τον εν αγανακτήσει λαόν, ούτω δε ούτος, στρατευθείς εκ νέου κατά τας αρχάς του 1917, απέδωσεν εννέα πλήρεις μεραρχίας, δι' ων επλουτίσθη το Μακεδονικόν συμμαχικόν μέτωπον. Εις την αποκατάστασιν τοΰ ηθικού του και της πειθαρχίας του συνετέλεσε πολύ η αντικατάστασις του Σαράγι δια τοΰ συνετού στρατηγοΰ Γκιγιωμά, και κατόπιν δια του εκλεκτού και δικαιοκρίτου και εν παντί ικανού στρατηγοΰ Français d' Esperey, του νικητού του Βαλκα­νικού μετώπου. Η προσθήκη των εννέα Ελληνικών μεραρχιών έδωσεν εις αυτόν το μέσον να διαρρήξη πρώτος το από της Βαλτικής μέχρι της Μεσογείου εχθρικόν μέτωπον εις την Τσέρνα και να προκαλέση την γενικήν κατάρρευσιν αυτού. Κατά τους αγώνας τούτους αι Ελληνικαί μεραρχίαι μετέσχον αντιμετωπίσασαι τους, υπέρ πάντα εχθρόν, μισουμένους Βουλγάρους, και εξεπλήρωσαν πλήρως το καθήκον των, εστίν δ' ότε και υπερέβησαν αυτό.

Την 3ην Δεκεμβρίου 1918 ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων της Ανατολής Français d'Esperey έστειλεν επιστολήν προς τον πρωθυπουργόν τής Ελλάδος Βενιζέλον, εγκωμιαστικήν δια την δράσιν του Ελληνικού στρατού κατά τας εις Μακεδονίαν επιχειρήσεις. Έγραφεν επί λέξει :

«Διαρκουσών τών επιχειρήσεων αί Έλληνικαί μεραρχίαι ανέλαβον την εκτέλεσιν διαφόρων στρατηγικών επιχειρήσεων. Η ανδρεία των Ελληνικών στρατευμάτων πανταχού επαξίως απέσπασε τα εγκώμια των συμμάχων. Τα τέκνα τής Ελλάδος είναι αντάξια των προγόνων των» ( Kemalisme σελ. 244).

Η καταδίωξις των Βουλγαρικών μεραρχιών υπό των Ελληνικών εντός της Σερβίας και μέχρι Πιρότ είναι φυσικόν ότι ανεπτέρωσε το ηθικόν των Ελλήνων μαχητών, οίτινες είδον τους πανικοβλήτους εχθρούς των φεύγοντας, φά­λαγγας δε αιχμαλώτων εξ αυτών οδηγουμένας δίκην προβάτων εις τα μετόπισθεν. Η αποστολή δύο μεραρχιών του Ελληνικού Στρατού εις Ουκρανίαν εκρίθη ως διεθνής αναγνώρισις της αξίας των Ελληνικών δυνάμεων, διότι δια πρώτην φο­ράν Ελληνικός Στρατός εστέλλετο τη αιτήσει των δυνάμεων εις αποστολήν εκτός της Ελληνικής Χώρας. Ηκούετο δε κάπου - κάπου το δίστιχον «από την Ρωσσία σύρνει πλατύς δρόμος για τη Σμύρνη ». Τούτο ου μόνον δεν εστενοχώρησε αλλ' αντιθέτως, συνετέλεσεν έτι περισσότερον εις την αναπτέρωσιν του ηθικού των με­τασχόντων τμημάτων. Τα Ελληνικά τάγματα, διερχόμενα τον Βόσπορον, αντίκρυζον τα λείψανα της δόξης του Βυζαντίου, εσταυροκοπούντο επί τη θέα της Αγίας Σοφίας. Πολλοί έκλαιον, άλλοι εγονάτιζον και προσηύχοντο, άλλοι έψαλλον.

Από τους εξώστας της Κωνσταντινουπόλεως κατά χιλιάδας εσείοντο ολόκληρα σεντόνια, και έφθανε εις τα ώτα των διερχομένων ο αντίλαλος των κραυγών των ενθουσιώντων Κωνσταντινουπολιτών. Εν τάγμα Ελληνικόν εγκατεστημένον εις την πόλιν είχε μοναδικήν τύχην να βλέπη ενώπιον του ταπεινωμένον και ζητούντα προστασίαν τον πατροπαράδοτον τύραννον της φυλής μας. Ήτο αδύνατον και εις τον πλέον ψυχρόν και τον πλέον βαρύγνωμον Έλληνα να μη αισθανθή πάλλουσαν την καρδίαν, και τα δάκρυα πληρούντα τους οφθαλμούς του. Το όνομα Βενιζέλος δια τον διαπλέοντα τότε το στενόν του Βοσπόρου συνεταυτίζετο με το όνομα : «Η Δόξα της Ελλάδος». Ουδείς εμάντευσε την σκληράν ανταπόδοσιν της επιχειρήσεως ταύτης από την εξ αυτής δημιουργηθείσαν τότε εχθρότητα των Μπολσεβίκων.

Τα στελέχη του Στρατού.

Είχεν αρχίσει vα λησμονήται μέσα εις τον Στρατόν η προ των επιχειρήσεων περιπέτειαι ν' αναγνωρίζεται η ορθότης της γνώμης του Βενιζέλου. Έμενον όμως ως ακατάλυτοι πυρήνες αντιδράσεως αι συνεπεία διακρίσεων και ευνοιών παροχαί προτεραιότητος προς τα στελέχη του Στρατού και του Στόλου άτινα ηκολούθησαν τον Βενιζέλον εις το κίνημα της διασπάσεως του Ελληνικού Κράτους κατά το 1916, εις βάρος των παραμεινάντων πιστών εις τον προς τον Συνταγμα­τικόν Βασιλέα όρκον αυτών.

Οι πολιτικοί παράγοντες και τα όργανα αυτών εις την προσπάθειαν να εξεγείρουν τον Στρατόν και το Στόλον κατά των αντιπάλων των διεσάλευον την πίστιν των μονίμων στελεχών εις τον όρκον αυτών και η προσπάθειά των επετύγχανεν ιδίως μεταξύ των στελεχών εκείνων, άτινα είχον προδιάθεσιν προς την πολιτικήν, εις ην πλείστα μάλιστα ανεμίχθησαν και επλεύρισαν τα κόμματα και τους φανατικούς οπαδούς των. Αλλά και μη κομματιζόμενα στελέχη και άριστα τοιαύτα προ της συγχύσεως, την οποίαν έφερεν η προπαγάνδα αμφοτέρων των αντιπάλων, προ των σκηνοθετημένων επιθέσεων και ψευδοτορπιλλισμών, των πλαστών επιστολών και των ψευδοπληροφοριών, είχον σαστίσει και, ακούοντα διαφόρους εξ επαγγέλματος δεινούς εις το παραπλανάν και εις το διαστρέφειν την έννοιαν των Νόμων και των εξ αυτών υποχρεώσεων, εξέκλινον του στίβου του καθήκοντος και έγινον όργανα Κομματικά. Μεταξύ των στελεχών τούτων υπήρχον πολλά εκλεκτά στελέχη, αλλά και πολλά τυχοδιωκτικά και αναμένοντα την πρόοδον αυτών εκ της ευνοίας των πολιτικών κομμάτων. Τα μη παρασυρθέντα στελέχη, οίτινα απετέλουν και την μάζαν του Στράτου άνευ της οποίας δεν ηδύνατο να συγκροτηθή Στρατός, ευρέθησαν εις ήσσονα μοίραν από τα ευνοούμενα τοιαύτα.

Ήτο επόμενον μέσα εις την ψυχήν των ούτω υπό δυσμένειαν στελεχών να εμφωλεύει το αίσθημα της δυσαρεσκείας και της επιζητήσεως της επανορθώσεως. Πλείστα στελέχη είδον ανωτέρους αυτών τους πρώην κατωτέρους των και κατα­φανώς κατωτέρας αξίας. Πολλά πάλιν στελέχη, ασχοληθέντα εις την κοπιώδη οργάνωσιν μονάδων προς πόλεμον, είδον ευθύς μετά τον πλήρη καταρτισμόν των μονάδων των να απομακρύνωνται και να παραδίδωνται, αι μονάδες αύται, προς διοίκησιν εις άλλους επιζητούντας δάφνας επί αλλοτρίου έργου, ουδαμώς δε ασχοληθέντας με την οργάνωσίν των, οχι διότι ήσαν καλύτεροι, αλλ' απλώς διότι ήσαν ευνοούμενοι του Κόμματος.

Εκτός όμως της τοιαύτης των στελεχών κακοποιήσεως υπό των κομμά­των, ταύτα δεν εδίστασαν να θέτουν εκτός υπηρεσίας και στελέχη αξίας, δυσκόλως αντικαθιστάμενα, δια μόνον τον λόγον ότι ταύτα αντέτειναν εις τας κομμα­τικάς επιδιώξεις του εκάστοτε εν ισχΰϊ κόμματος, η δεν ενέπνεον εμπιστοσύνην εις αυτά. Εσημειώθη δε πλειστάκις υπ' αμφοτέρων των κομμάτων αντικατάστασιν ικανών και εμπειροπολέμων στελεχών δι' ανικάνων τοιούτων. Η τοιαύτη των στελεχών δυσαρέσκεια, ήτις δεν ήτο εμφανής, αλλ' εμφωλλεύουσα εις τας συνειδήσεις αυτών, ήτο κίνδυνος εις κρισίμους εν τω πολεμώ στιγμάς να επηρεάση την απόδοσιν και μαχητικότητα των πολεμικών της χώρας δυνάμεων μέχρι καταστροφής.

(Προηγούμενο)