Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ - 0

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Why this animus of the Allies against thw Soviets?

Why not regard Russia as a vast laboratory experiment? someone

once asked an American banker. “Why not let these visionaries

try out their socialistic schemes? When their dream becomes

a nightmare when their Utopia collapses, you can point to it always
as an example of the horrible failure of Socialism.”

“Very good ,” was the reply, “but supposing it isn’t a failure?

Then where are we?”

Albert Rhys Williams Through The Russian Revolution

Και εάν οι Μπολσεβίκοι επετύγχανον να πραγματώσωσι την υποδούλωσιν της Ευρώπης , ν΄ ανάψωσιν επανάστασιν εις όλον τον Κόσμον , ν΄ανατρέψωσιν όλας τας Κυβερνήσεις, να εξαλείψωσιν όλα τα σύνορα, ουδεμία αμφιβολία ότι η γενική αύτη ανατροπή θα κατέληγε τελικώς εις το να εκμηδενίση όλους τους καρπούς της νίκης των συμμάχων της συνεννοήσεως, εις το να καταστήση την Γερμανίαν νικήτριαν, κυρίαρχον των πεπρωμένων όλου του κόσμου.Και αν ακόμη το εξωτερικόν πρόγραμμα των Μπολσεβίκων απετύγχανε , χάρις εις την ρώμην του Εθνικού αισθήματος των λαών της Δύσεως , και εις την ακμήν των συμμάχων στρατών , το "εσωτερικόν αυτών πρόγραμμα" κοινωνικόν και πολιτικόν , αυτό και μόνον, θα έπρεπε να τρομάξη τας Κυβερνήσεις της Συνεννοήσεως

                                                  Συνταγματάρχης Boucher Επιτελάρχης του Ντ Εσπεραί.

Στις 11 Νοεμβρίου 1918 , η Γερμανία αφού είδε τους συμμάχους της να βγαίνουν από τον πόλεμο ο ένας μετά τον άλλο, ομολογεί με τη σειρά της την αδυναμία της να συνεχίσει τον αγώνα και καταθέτει τα όπλα. Στο Παρίσι οι Νικητές νοιώθουν αρκετά δυνατοί για να διαφεντέψουν με τον τρόπο που αυτοί νομίζουν καλύτερο τις τύχες ενός κόσμου που δικαιωματικά τους ανήκει και ο οποίος απλώνεται αδύναμος και ανασφαλής μπροστά στα πόδια τους. Πάνω στα ερείπια πανίσχυρων άλλοτε Αυτοκρατοριών στα αχανή σύνορα της Ευρώπης με την Ασία, Άγγλοι και Γάλλοι κάνουν όνειρα και μεθοδεύουν λύσεις που έχουν σαν κύριο σκοπό τη διασφάλιση της ηγεμονικής τους παρουσίας στον απέραντο αυτό χώρο. [1]

Στα πλαίσια του σχεδιασμού αυτής της καινούριας τάξης των πραγμάτων η πρώην σύμμαχος Ρωσία οφείλει να πληρώσει βαρύ τίμημα. Η μπολσεβίκικη επανάσταση, ο τρόμος που φαίνεται να προκαλεί στον υπόλοιπο «δημοκρατικό και φιλελεύθερο» κόσμο το ενδεχόμενο της εξάπλωσής της μέσα στην ίδια την Ευρώπη διευκολύνουν αφάνταστα όλους όσους από καιρό σχεδιάζουν κυνικά τον διαμελισμό της Αυτοκρατορίας των Τσάρων [2] . Η ιδέα μιας καινούριας σταυροφορίας ,αυτή τη φορά εναντίον του μπολσεβικισμού δίνει στις σχεδιαζόμενες αθλιότητες μια επίφαση νομιμότητας. Σε απόγνωση η Κυβέρνηση του Λένιν δείχνει πρόθυμη να κάνει μεγαλύτερες παραχωρήσεις από εκείνες του Μπρεστ-Λιτόβσκ προκειμένου να σώσει για δεύτερη φορά την επανάσταση. Ο νεαρός τότε Σύμβουλος του Αμερικανού Προέδρου, ο W. Bullitt πριν ακόμα πραγματοποιήσει το ταξίδι στη Μόσχα δεν μπορεί να κατανοήσει το λόγο που αναγκάζει τους νικητές του πολέμου να επιθυμούν να πάρουν με πόλεμο λιγότερα από όσα οι ίδιοι οι μπολσεβίκοι είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν ειρηνικά.

Ενορχηστρωμένο το μεγαλύτερο μέρος του Ευρωπαϊκού τύπου δεν περιορίζεται στις αιχμηρές καταγγελίες για όσους βαρβαρισμούς διαδραματίζονται στην Ανατολή αλλά επιμένει στην ανάγκη να πνιγεί στο αίμα μια επανάσταση πριν ανδρωθεί και βάλει την Ευρώπη σε θανάσιμο κίνδυνο.

Στη προσπάθειά αυτή που σχεδόν αμέσως αποκτά χαρακτηριστικά σταυροφορίας, μιας σταυροφορίας εναντίον του μπολσεβικισμού πρωτοστατεί η Γαλλία. Στο πλευρό της συμπαρατάσσονται από τη πρώτη στιγμή δύο χώρες που έχουν κοινά σύνορα με τη Ρωσία . Είναι η Πολωνία και η Ρουμανία. Η πρώτη έχει αναδυθεί και πάλι στην επιφάνεια ύστερα από ανυπαρξία πολλών δεκαετιών και έχει αναλάβει μια ιστορική αποστολή. Να γίνει ο χωροφύλακας των γαλλικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Ο ισχυρός άνδρας της Πολωνίας είναι ένας στρατιωτικός και ονομάζεται Πιλσούδσκι . Ονειρεύεται μια μεγάλη Πολωνία, ή καλύτερα μια ομοσπονδία κρατών υπό την αιγίδα της Πολωνίας που θα απλωθεί ανάμεσα στην Βαλτική και την Μαύρη θάλασσα. Οι Γάλλοι που έχουν επενδύσει πολλά στο σχηματισμό ενός Πολωνικού κράτους που επιπλέον θα κρατά απομονωμένους τους Ρώσους από τους Γερμανούς όχι μόνο δεν εκφράζουν αντιρρήσεις για τον πολωνικό επεκτατισμό αλλά υπόσχονται κάθε δυνατή βοήθεια ώστε η αναγεννημένη από τις στάχτες της χώρα να γίνει πραγματικά μεγάλη σε βάρος φυσικά των γειτόνων της . Όπως η Πολωνία , έτσι και η Ρουμανία που βρέθηκε να πολεμά στη πλευρά των νικητών ονειρεύεται με τη σειρά της να ξαναγίνει μεγάλη. Με όπλο την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών διεκδικεί από τους γείτονές της εδάφη που χαρακτηρίζει "ρουμανικά" και δείχνει αποφασισμένη να τα προσαρτήσει στο Βασίλειό της ακόμα και με τη Βία . Ο αγώνας για την Εθνική ολοκλήρωση ξεκινά πριν ακόμα τελειώσει ο Μεγάλος Πόλεμος . Το πρώτο βήμα γίνεται στις 27 Μαρτίου/9 Απριλίου 1918 όταν στο Chisinau μια Εθνική Αντιπροσωπία ψηφίζει πανηγυρικά την Ένωση της Βεσσαραβίας με το Ρουμανικό Βασίλειο . Από τη Βεσσαραβία αυτή τη λωρίδα γης ανάμεσα σε δύο μεγάλα ιστορικά ποτάμια, ο επαναστατικός πυρετός μεταφέρεται στο Cernauti όπου ένα Εθνικό Συμβούλιο επιταχύνει την Εθνική ολοκλήρωση με προσάρτηση της Βουκοβίνας (15/28/Νοεμβρίου 18) και σε διάστημα μικρότερο του μήνα μια Εθνική Συνέλευση κάνει το ίδιο για τη Τρανσυλβανία και το Banat[3] . Με τις ευλογίες και την παρότρυνση της Γαλλίας ο ρουμανικός στρατός[4] περνά στη Βεσσαραβία για να επιβάλλει την τάξη και από ένα μεγάλο μέρος των πληθυσμών χαιρετίζεται σαν απελευθερωτής.

Η συμπαράταξη της Ελλάδας, στο κοινό αγώνα για τη συντριβή της μπολσεβικικής επανάστασης δεν αποτελεί έκπληξη. Αυτή η μικρή αλλά ένδοξη χώρα τοποθετημένη στο νότιο άκρο της Βαλκανικής μπορεί να μη διαθέτει κοινά σύνορα με τη Ρωσία ,διαθέτει όμως μια Κυβέρνηση που οφείλει την άνοδο και τη παραμονή της στην εξουσία στις γαλλικές ξιφολόγχες .Είναι αλήθεια ότι η Κυβέρνηση του Βενιζέλου με την εμπλοκή της χώρας στον Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό των Αγγλογάλλων καταβάλει κάθε προσπάθεια για να ανταποδώσει τη Γαλλική εύνοια όπως είναι αλήθεια ότι οι Γάλλοι που ανιχνεύουν πρόσφορο έδαφος απαιτούν συνεχώς και περισσότερα. Η ενεργός Συμμετοχή της Ελλάδας στη καινούρια σταυροφορία, κρίνεται σαν ένα αναγκαίο κακό και η Κυβέρνηση Βενιζέλου[5] ακόμη και να το ήθελε δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά.

Ο Βενιζέλος που ήξερε τις αντιμπολσεβικικές διαθέσεις του Κλεμανσώ και της Καπιταλιστικής Γαλλίας φάνηκε πρόθυμος να ξαναπαίξει το ρόλο του λακέ.Δήλωσε στη γαλλική κυβέρνηση πως θα στείλει και αυτός ένα σώμα στρατού στην Ουκρανία καθώς και τον πολεμικό στόλο στην Οδησσό. Η γαλλική κυβέρνηση δέχθηκε την προσφορά του Βενιζέλου και του υποσχέθηκε σαν αντάλλαγμα πως θα υποστηρίξει τις αξιώσεις της Ελλάδας «επί της Θράκης και της Σμύρνης».Ο Βενιζέλος τρίβοντας τα χέρια του από χαρά, έδωκε εντολή στο Ρέπουλη να διαταχτεί αμέσως ο αρχιστράτηγος Παρασκευόπουλος να οργανώσει το εκστρατευτικό σώμα που θα στελνόταν στην Ουκρανία . Όπως ήταν φυσικό τα ανώτερα στελέχη διαλέχθηκαν . Έπρεπε να είναι οι αφοσιωμένοι στο βενιζελικό κόμμα αξιωματικοί .Κι ‘ ακόμα με εμπιστευτική εγκύκλιο ρωτήθηκαν ορισμένοι αξιωματικοί αν θέλουν να πάρουν μέρος στην εκστρατεία της Ουκρανίας…………Η εκστρατεία αυτή που έγινε για να εξασφαλίσουν οι Γάλλοι κεφαλαιούχοι τα δάνειά τους και για να ενισχυθούν οι τσαρικοί ώστε να καταλάβουν την εξουσία και ξαναφέρουν το παλιό καθεστώς της τυραννίας και εκμετάλλευσης του ρωσικού λαού έκανε πολύ κακή εντύπωση στην Ελλάδα. Μόνο οι φανατικοί βενιζελικοί επιδοκιμάσανε το Βενιζέλο για τη δουλοφροσύνη του απέναντι των Γάλλων. Η μεγάλη πλειοψηφία του Ελληνικού λαού εξαρχής καταδίκασε την εκστρατεία αυτή όχι μόνο γιατί χάθηκαν τόσα παιδιά , αλλά και γιατί ήταν ένα μελανό σημάδι της νεοελληνικής ιστορίας.[6].

Απολογητής της Βενιζελικής πολιτικής ειδικά για την ουκρανική περιπέτεια ο Βακάς επαναλαμβάνει την τότε «επίσημη» εκδοχή που επιχειρεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα.

"Μετά την ανακωχήν, οι Σύμμαχοι νικηταί ευρέθησαν εις την ανάγκην να αναχαιτίσουν την προέλασιν των Μπολσεβίκων εις τα εκκενούμενα παρά των Γερμανών εδάφη της Ρωσίας, διά να δοθή ούτω καιρός και συσταθούν τα νέα δημιουργούμενα κράτη, η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία, και ανασυγκροτηθούν τα καταστραφέντα κράτη της Ρουμανίας και της Σερβίας. Οι κίνδυνοι της Ευρώπης ήσαν μέγιστοι. Δυστυχώς οι πολιτικοί ηγέται του κόσμου τότε δεν έλαβον τα ενδεικνυόμενα μέτρα προς κατάπνιξιν, εν τη γενέσει του, του εγκληματικού κομμουνιστικού καθεστώτος τουθ΄ όπερ τότε ήτο ευχερές έργον , απαιτούν ολίγας σχετικώς δυνάμεις και θυσίας.Θα απηλάσσετο δε ούτω η ανθρωπότης των μετέπειτα και σημερινών αθλιοτήτων και συμφορών.... Ο μέγας Βενιζέλος διέγνωσε την μεγάλην ανθρωπιστικήν αποστολήν την οποίαν η μοίρα πάντοτε επεφύλαξεν εις την ελληνικήν φυλήν,διείδε τους κινδύνους διά την ανθρωπότητα και τούτων ένεκα προθύμως εις τόσην μεγάλην αποστολήν απεδέχετο να μετάσχη η Ελλάς, αποκομίζουσα ούτω αύτη με την αναγνώρισιν των δικαιωμάτων της προς απελευθέρωσιν των απανταχού υποδούλων Ελλήνων και την ανάκτησιν ούτω της εν τω Κόσμω θεσεώς της ως ισχυράς και εκπολιτιστικής Δυνάμεως, φρουρού του πολιτισμού και της ελευθερίας ,ρόλον τον οποίον η τρισχιλιετής αυτής ιστορία σταθερώς διαγράφει...... Όπως ο Καβούρ, όταν ειργάζετο μεθοδικώς διά την δημιουργίαν του ενιαίου ιταλικού κράτους, έστειλε το 1854 ιταλικά στρατεύματα του μικρού Πεσεμοντίου παρά το πλευρόν των Άγγλων και Γάλλων εις την Κριμαίαν ούτω επέπρωτο και ο Βενιζέλος διά να επιτύχη την απελευθέρωσιν του υποδούλου Ελληνισμού και την δημιουργίαν του Μεγάλου Ελληνικού Κράτους , να αποστείλη εις την ιδίαν Κριμαίαν, την Ουκρανίαν και την Βεσσαραβίαν ελληνικάς στρατιωτικάς δυνάμεις.Προς επίτευξιν τούτων ο μεγαλόπνους Κυνερνήτης της Ελλάδος, επωφελήθη δηλώσεως του πρωθυπουργού της Γαλλίας Κλεμανσό[7] που εγένετο ενώπιον και του υπουργού των Εξωτερικών της Γαλλίας Πισόν προς τον εν Παρισίοις πρεσβευτήν της Ελλάδος Ρωμάνον .Ο φιλέλλην πρωθυπουργός Κλεμανσώ είπε τότε : "Η Γαλλία θα αναλάβη την πρωτοβουλίαν προς εδαφικήν επέκτασιν της Ελλάδος εις την Θράκην και εκθύμως θα υποστηρίξη πάσαν υπέρ της Ελλάδος λύσιν του ζητήματος της Σμύρνης, τιθέμενου επί τάπητος υπό της Αγγλίας ή της Αμερικής, εάν η Ελλάς ήθελε συμμετάσχη εις την εκστρατείαν της Ρωσίας, συνεισφέρουσα το ανάλογον εις αυτήν μέρος της θυσίας διά της αποστολής εις Ουκρανίαν ενός Σώματος Στρατού". Ο Βενιζέλος ευρίσκετο τότε εις το Λονδίνον. Όπως είναι ιστορικώς βεβαιωμένον και γνωστόν, μόλις επληροφορήθη την δήλωσιν αυτήν, ετηλεγράφησεν ευθύς εις τον πρεσβευτήν Ρωμάνον τα εξής: "Παρακαλώ, δηλώσατε Πρωθυπουργώ και υπουργώ επί των Εξωτερικών ότι ο ελληνικός στρατός είναι εις την διάθεσίν των και δύναται να χρησιμοποιηθή διά τον κοινόν αγώνα πανταχού, όπου η αποστολή του ήθελε κριθή αναγκαία.Και ή εκστρατεία της Ρωσίας απεφασίσθη. "Όπως ανέφερα, ή αποστολή συμμαχικών στρατευμάτων εις την Ρωσίαν είχεν ως σκοπόν την αντικατάστασιν των εκεί γερμανικών μονάδων που ημπόδιζον την εξάπλωσιν του κομμουνισμού εις την Νότιον Ρωσίαν, την προστασίαν των διαφόρων σχηματισθεισών ανεξαρ­τήτων εν Ρωσία εθνικών κυβερνήσεων και την ενίσχυσιν των ρωσικών αντικομουνιστικών δυνάμεων του στρατηγού Ντενίκιν."Όμως τα διατεθέντα παρά των Συμμάχων δια τον σκοπόν αυτόν μέσα δεν υπήρξαν αρκετά, προς εφαρμογήν του εκπονηθέντος παρά του Γάλλου στρατη­γού Μπερτελό σχεδίου επιχειρήσεων. Ούτε αγγλικά ούτε αμερικανικά στρατεύ­ματα διετέθησαν και συγχρόνως αντί 12 μεραρχιών, που προέβλεπε το σχέδιον (3 γαλλικών, 3 ελληνικών, 6 ρουμανικών), εστάλησαν εις την Ρωσίαν μόνον 12 γαλλικά τάγματα, αμφιβόλου ποιου τα πλείστα, εν ρουμανικόν σύνταγμα και δύο ελληνικαί μεραρχίαι[8],

Τυφλωμένη από τη λάμψη της ψευδαίσθησης των ανταλλαγμάτων που φαίνεται επιτέλους να οδηγούν στην εθνική ολοκλήρωση που είχαν ονειρευτεί οι πρωτεργάτες της Εθνεγερσίας , η Ελληνική Κυβέρνηση σαν τον παίκτη που θέλει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο μια πιθανολογούμενη εύνοια της τύχης και ποντάρει τα πάντα σε μια τελευταία παρτίδα στη πράξη επιλέγει να βαδίσει πάνω σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή . Η Ελληνική Εξωτερική πολιτική δεν συμβαδίζει αλλά σέρνεται απροκάλυπτα πίσω από τις συμμαχικές εντολές και παραινέσεις ,που με τη σειρά τους πολύ σύντομα θα δημιουργήσουν τραγικά αδιέξοδα τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Μικρά Ασία αργότερα[9]. Βέβαια για εσωτερική και μόνο για εσωτερική κατανάλωση, η εντολή Κλεμανσό βαπτίζεται παράκληση, αίτημα συνδρομής και βοηθείας και δίνεται μεγάλη προβολή στο γεγονός ότι αν και από το Λονδίνο ο Βενιζέλος βιάζεται να αρπάξει στον αέρα αυτό που παρουσιάζεται σαν καταπληκτική ευκαιρία. Πραγματικά το τηλεγράφημα που ο Έλληνας Πρωθυπουργός στέλνει στον Άθω Ρωμάνο Έλληνα Πρεσβευτή στο Παρίσι δεν επιδέχεται παρερμηνείας. Παρακαλώ δηλώσατε Πρωθυπουργώ και υπουργώ των Εξωτερικών ότι ο Ελληνικός Στρατός είναι εις διάθεσίν των και δύναται να χρησιμοποιηθεί δια κοινόν αγώνα, πανταχού όπου αποστολή του ήθελε κριθή αναγκαία.» «Ο Ελληνικός στρατός είναι εις διάθεσίν των». Φράση ιστορική αντάξια ελέω Θεού Ηγεμόνα. Ουσιαστικά δικτάτορας από το 1917 ο Βενιζέλος , πιο δικτάτορας από ότι ο Στρατηγός Μεταξάς στα 1936 μπορεί να πει ακόμα και αυτό[10].

Και η κοινή γνώμη;Στην αρχή αγνορεί τα πάντα.

H εν Ελλάδι κοινή γνώμη έλαβε γνώσιν της συμμετοχής μας εις την εκστρατείαν της Ουκρανίας εκ της επερωτήσεως της γενομένης κατά την συνεδρίαν της Βουλής της 29 (π.η) Νοεμβρίου 1918 υπό των σοσιαλιστών βουλευτών Σίδερη και Κουριέλ περί των αιτίων άτινα ώθησαν την Ελλάδα εις την εν Ν. Ρωσία επέμβασιν και του σκοπίμου ή μη μιάς τοιαύτης εκστρατείας . Εις την επερώτησιν ταύτην ο αντιπρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου Εμ Ρέπουλης απήντησεν ότι δεν υπάρχει έδαφος αναπτύξεως του θέματος. εφ΄όσον δεν υπάρχει και ωρισμένον γεγονός υπ΄όψει της Βουλής , η Κυβέρνησις φρονεί ό τι οι κ. κ. βουλευταί δεν θα επιμείνουν εις την επερώτησίν των. Επειδή δε οι επερωτήσαντες βουλευταί δεν ηδύναντο να εξηγήσωσι ποσώς την εν Ρωσία Ελληνικήν επέμβασιν διετυπώσαν δε και την γνώμην ότι θα έπρεπε να ερωτηθή προηγουμένως ο λαός , ο αντιπρόεδρος λαβών τον λόγον αντέκρουσεν αυτούς διά μακρών δηλώσας εν τέλει , ότι η πολιτική της Ελλάδος είναι συμμαχική με απόλυτον προσήλωσιν προς τα συμφέροντα του έθνους[11]

Για να πεισθεί ο Έλληνας στρατιώτης που οποίου η στολή από τον πρώτο Βαλκανικό πόλεμο έχει καταντήσει πάνω του δεύτερο πετσί , να σφίξει τα δόντια και να στηρίξει την καινούργια προσπάθεια, οι στρατευμένες σειρήνες του ψιθυρίζουν στο αυτί.

«Από τη Ρωσία σύρνει /o δρόμος ίσα για τη Σμύρνη[12].

Κάτω από τις συνθήκες αυτές η Ελλάδα ψυχολογικά και υλικά απροετοίμαστη ,πολιτικά διαιρεμένη και διχασμένη ετοιμάζεται να διαβεί τον προθάλαμο της μεγαλύτερης περιπέτειας που έχει γνωρίσει ποτέ στη νεώτερη ιστορία της . Σχεδόν ένας αιώνας συμπληρώνεται από την Εθνεγερσία και πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι η στιγμή της Εθνικής Ολοκλήρωσης είναι πλέον πολύ κοντά. Και όμως για την ώρα, οι ελπίδες αυτές δεν στηρίζονται ούτε σε πρωτόκολλα ,ούτε σε μυστικές συμφωνίες αλλά σε μια απλή προφορική δήλωση του Κλεμανσό που μάλιστα αυτοακυρώνεται με ένα και μόνο «αν».. «….. η Γαλλία θα λάβει πρωτοβουλία επί εδαφικής επεκτάσεως της Ελλάδος εις Θράκην και εκθύμως θα υποστηρίξει υπέρ της Ελλάδος λύσιν του ζητήματος της Σμύρνης , αν προταθεί υπό της Αγγλίας ή της Αμερικής.»

Σαν έμπειρος πολιτικός ο Βενιζέλος σίγουρα δεν αγνοεί τους κινδύνους που κρύβει μια παρόμοια πολιτική ακόμα και στην περίπτωση που η Ελλάδα ήταν αγγελικά ενωμένη[13], ακόμα και στην περίπτωση που οι Γάλλοι σύμμαχοι ήσαν ειλικρινείς[14] απέναντι στους Έλληνες συμμάχους. ..............................................

Η Ουκρανία είναι ο Προθάλαμος μιας περιπέτειας με που θα έχει τεράστιες τεράστιες και ανυπολόγιστες επιπτώσεις και θα σημαδέψει τη μετέπειτα πορεία του Ελληνικού Έθνους για πολλές δεκαετίες. Η Κυβέρνηση Βενιζέλου φαίνεται να δείχνει πλήρη αδιαφορία για όλα τα προειδοποιητικά σημάδια που απλόχερα θα σκορπίσει το πεπρωμένο αρχή κάνοντας από τις απέραντες πεδιάδες της Νότιας Ρωσίας.Στα πλαίσια της καινούριας σταυροφορίας για τη σωτηρία της Ευρώπης ,οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και ιδιαίτερα οι Γάλλοι που φαίνεται να πρωτοστατούν, δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό και εφικτό σχέδιο δράσης. Επιπλέον με τη γενικότερη στάση τους δείχνουν ότι έχουν πλήρη άγνοια τόσο για το συσχετισμό των δυνάμεων που συντηρούν τον εμφύλιο όσο και για την πραγματική εικόνα που ημέρα με την ημέρα διαμορφώνεται στην παλιά αυτή Αυτοκρατορία. Στις διασκέψεις του Ιασίου και του Βουκουρεστίου οι Γάλλοι δεν κάνουν οικονομία στις υποσχέσεις τους . Διαβεβαιώνουν τους λευκούς αντεπαναστάτες ότι θα σεβαστούν την εδαφική ακεραιότητα της αυτοκρατορίας αλλά την ίδια στιγμή ανάβουν το πράσινο φως στους Ρουμάνους να προσαρτήσουν τη Βεσσαραβία και υπόσχονται στους Ουκρανούς μια ανεξάρτητη Πατρίδα. Επικεφαλής της Συμμαχικής στρατιωτικής αποστολής ο Στρατηγός Berthelot "εκμυστηρεύεται" στο Στρατηγό Shcherbachev τις Γαλλικές διαθέσεις ,και απαριθμεί το ύψος της βοήθειας που η χώρα του θα προσφέρει άμεσα αρχή κάνοντας από τις 12 συμμαχικές Μεραρχίες που θα αφιχθούν σε διάστημα λίγων εβδομάδων στη γη της Ουκρανίας. Η Γαλλία έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στον εθελοντικό στρατό τον οποίο σκοπεύει να εξοπλίσει και να εκπαιδεύσει σχηματίζοντας μια αξιόμαχη δύναμη 500.000 ανδρών.Σε αντίθεση με τους Γάλλους πολιτικούς που παίζουν τους μεγάλους πολέμαρχους χωμένοι βαθιά στις αναπαυτικές πολυθρόνες τους , η συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων Στρατηγών εκδηλώνουν την αντίθεσή τους για τη σχεδιαζόμενη εκστρατεία. Αντιμετωπίζουν με έντονο σκεπτικισμό το ενδεχόμενο να εμπλακούν σε πολεμικές επιχειρήσεις στην καρδιά του χειμώνα και σε κάθε ευκαιρία δεν παύουν να προειδοποιούν για τις οδυνηρές συνέπειες που μπορεί να έχει μια παρόμοια περιπέτεια[16]. Οι όποιες διαμαρτυρίες και αντιρρήσεις πέφτουν στο κενό.Στη πραγματικότητα τον τελευταίο λόγο για τη σχεδιαζόμενη επέμβαση δεν τον έχουν τελικά ούτε οι πολιτικοί. Τις τύχες του μεταπολεμικού κόσμου διευθύνουν πλέον οι οικονομικοί παράγοντες και τα λιγότερο ή περισσότερο σκοτεινά συμφέροντα μέσα και έξω από την Ευρώπη..Στα Γαλλικά σχέδια για τη συμμαχική επέμβαση στη Νότια Ρωσία, η Ελλάδα καλείται να διαθέσει ένα Σώμα Στρατού [17] . Όσοι στοιχηματίζουν ότι το Σώμα αυτό θα είναι δίχως άλλο το ήταν το Α Σώμα[18] θα βγουν τελικά οι κερδισμένοι και δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν κάτω από αυτή τη θεωρητικά τυχαία επιλογή την επιθυμία των Γάλλων να κλείσουν μακριά από αδιάκριτά βλέμματα όλους τους ανοικτούς λογαριασμούς από την εποχή ακόμα του Εθνικού διχασμού όταν τη μονάδα αυτή διοικούσε ο Αντιστράτηγος Καλλάρης .Σε μια προσπάθεια να αναδείξει την επίσημη εκδοχή ο Νίδερ γράφει.

Εις το Α Σ.Σ έλαχεν ο κλήρος της υπερποντίου εκστρατείας , καθόσον εκ των λοιπόν μονάδων μας , άλλαι μεν δοκιμασθείσαι σκληρώς κατά κατά την μεγάλην επίθεσιν είχον ανάγκην μακράς αναπαύσεως και ανασυντάξεως , άλλαι δε ευρίσκοντο διεσκορπισμέναι εντός του Σερβικού και Βουλγαρικού εδάφους.[19]

Η πόλη της Καβάλας

Σκορπισμένες ανάμεσα σε Δράμα- Όρμο Σταυρού- Καβάλα οι τρεις μεραρχίες του Α Σώματος βρίσκονται σε διαδικασία αναδιοργάνωσης. Τη Διοίκηση της μεγάλης αυτής μονάδας αναλαμβάνει στις 2 Δεκεμβρίου ο Υποστράτηγος Νίδερ[20] αφού πρώτα παραδίδει στα χέρια του Συνταγματάρχη (πζ) Καϊμπαλή την διοίκηση της πολύπαθης 1ης Μεραρχίας[21] που μέχρι τότε διοικούσε.

Ο Έλληνας στρατιώτης αγνοεί τα γαλλικά σχέδια . Γαλουχημένος από αιώνες με τους θρύλους και τις προφητείες που ήθελαν «πάλι με χρόνια και καιρούς» να στεγνώσουν επιτέλους τα δάκρυα της Παναγιάς βρίσκεται αντιμέτωπος με το δικό του χρέος. Ονειρεύεται να ξυπνήσει, τον μαρμαρωμένο Βασιλιά με το σάλπισμα του εγερτηρίου κι΄ακόμα περισσότερο πιστεύει ότι είναι σε θέση να μετατρέψει το όνειρο σε πραγματικότητα . Έχοντας πίσω του μια σειρά από καταπληκτικές πολεμικές νίκες , έχοντας απελευθερώσει μεγάλα κομμάτια της ελληνικής γης , με το ηθικό και το πατριωτικό φρόνημα ακόμα ακμαίο δείχνει πρόθυμος να υποστεί ακόμα μεγαλύτερες θυσίες προκειμένου να ολοκληρώσει την αποστολή που είχαν αναλάβει το όχι και τόσο μακρινό 1912 .Δεν διανοείται ότι για τους συμμάχους του ,μια Ελλάδα μεγάλη και ισχυρή δεν είναι επιθυμητή , ότι πίσω από τις πλάτες του γίνονται συζητήσεις για το αν και κατά πόσο τα οφέλη που εξαγοράζει η χώρα με το αίμα των παιδιών της θεωρούνται ήδη υπερβολικά. Αγνοεί ότι με τρόπο ύπουλο η αποδόμηση των επιτευγμάτων του ήδη έχει μπει σε εφαρμογή .Και αυτή η αποδόμηση που ξεκίνησε με τον Εθνικό Διχασμό τώρα περνά ύπουλα μέσα από τη συμμετοχή του Ελληνικού Στρατού σε ένα εμφύλιο πόλεμο στα εδάφη της παλιάς Αυτοκρατορίας των Τσάρων.[22].

Από τις 15 Νοεμβρίου 1918 ο ελληνικός στρατός βρίσκεται κάτω από τη Διοίκηση του Αντιστράτηγου Λεωνίδα Παρασκευόπουλου[23] .Καθήκοντα Επιτελάρχη ασκεί ο Συνταγματάρχης Θεόδωρος Πάγκαλος. Σύνδεσμος με τον Αρχιστράτηγο των Συμμαχικών Στρατιών Ανατολής ορίζεται ο Δ. Βακάς. Έδρα του Γενικού Στρατηγείου η Θεσσαλονίκη.

Σε ένα βαθμό μετανιωμένος για τη βιαστική συμμετοχή της Ελλάδας στην Ουκρανική περιπέτεια και σε ένα μεγαλύτερο βαθμό άσχημα ενημερωμένος από τους ίδιους τους συμμάχους ο Βενιζέλος σχεδόν μέχρι τον Δεκέμβριο ζει με τη ψευδαίσθηση ότι τελικά θα πρυτανεύσουν πολιτικές λύσεις και ο Ελληνικός Στρατός δεν θα χρειαστεί να εκστρατεύσει στη μακρυνή Ρωσία. Από τη γαλλική Πρωτεύουσα πληροφορεί τον Ρέπουλη στην Αθήνα.

«Δια την εκστρατείαν εις Ρωσίαν ουδέν ακόμη απεφασίσθη. Εύχομαι να μη γίνη τελικώς η εκστρατεία , διότι το έργον εν Ρωσία εμφανίζεται δυσκολώτερον και κινδυνωδέστερον ή όσον αρχικώς υπετίθετο , δια τούτο δε αντιτίθεται ισχυρώς εις αυτό μέγα μέρος της κοινής γνώμης. Άλλωστε η εκδηλωθείσα προθυμία ημών όπως μετάσχωμεν δι΄ ενός σώματος στρατού της εκστρατείας ταύτης, αν αύτη αποφασισθή, καθ΄ εαυτήν ήδη μοι δίδει δικαιώματα τινά εις ευμενεστέραν κρίσιν των δικαίων μας».

Τα γεγονότα τον διαψεύδουν . ...............................................................................................

Στις 28 Δεκεμβρίου /10 Ιανουαρίου 1919 φθάνει στην Οδησσό ο Γάλλος Υποστράτηγος Ντ Ανσέλμ . Τον Ντ Ανσέλμ Διοικητή των συμμαχικών στρατευμάτων στην Νότια Ρωσία[25] συνοδεύει το Επιτελείο της 1^ης Ομάδας Μεραρχιών .Οι προορισμένες για την Νότια Ουκρανία μονάδες του Ελληνικού Στρατού καλούνται να επισπεύσουν τις προετοιμασίες τους γιατί ο χρόνος πιέζει. Πάνω στο φιλότιμο και την αποδεδειγμένη μαχητική ικανότητα του Έλληνα Στρατιώτη έχουν ήδη στηθεί φιλόδοξα όνειρα. Στην θεωρία όλα είναι απλά και εύκολα. Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει προθυμοποιηθεί να συμβάλλει στην κοινή προσπάθεια με ένα Σώμα Στρατού . Έγκαιρα με την από 5/18 Δεκεμβρίου Διαταγή του Γενικού Στρατηγείου έχουν τεθεί οι βάσεις της αναδιοργάνωσης και συμπλήρωσης του εκστρατευτικού σώματος που μεταφερθεί στη Νότια Ουκρανία δια θαλάσσης . . Τα οργανικά κενά που προβλέπονται να μεγαλώσουν ιδιαίτερα μετά τον αποκλεισμό των κλάσεων πριν από το 1910 καθώς και όλων όσων δεν επιθυμούν μα λάβουν μέρος στην σχεδιαζόμενη εκστρατεία , καλούνται να τα καλύψουν εθελοντές από άλλες μονάδες. Ένας από αυτούς τους εθελοντές είναι και ο Διοικητής του 6^ου Πεζικού Συντάγματος της Μεραρχίας Αρχιπελάγους Νικόλαος Πλαστήρας [26] .

Με το Ελληνικό εκστρατευτικό Σώμα κάτω από γαλλική Διοίκηση, ο ανεφοδιασμός του γίνεται καθαρά γαλλική εσωτερική υπόθεση. Η Γαλλική υπηρεσία μετόπισθεν της Οδησσού δηλώνει ότι έχει λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να επεκτείνει τη διοικητική της μέριμνα και στους άνδρες του Α Σώματος Στρατού μια δύναμη που υπολογίζεται σε 1.402 αξιωματικούς 40.840 οπλίτες και 10.132 κτήνη.

Ο Έλληνας στρατιώτης που ανεξάρτητα από τη τυπική του μόρφωση και τη κοινωνική του προέλευση, ξέρει σχεδόν τα πάντα για το Μαρμαρωμένο Βασιλιά , παρουσιάζει σοβαρές ιδεολογικές αδυναμίες και κενά στη συνειδητοποίηση του μπολσεβικικού κινδύνου που απειλεί να βάλει φωτιά στο κόσμο ολόκληρο[27] . Για το λόγο αυτό καλείται να παρακολουθήσει ένα δεκαπενθήμερο ταχύρυθμο πρόγραμμα πολιτικής διαφώτισης , τον κορμό του οποίου αποτελούν μεταφρασμένες σημειώσεις από τα γαλλικά. Σκοπός του προγράμματος είναι η ιδεολογική … «θωράκιση» αξιωματικών και οπλιτών από την καταστροφική επίδραση της μπολσεβίκικης ιδεολογίας. Ο Κεντρικός άξονας της διδασκαλίας αυτής δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών μια που οι έννοιες του καλού και του κακού υπεραπλουστεύονται. Οι Μπολσεβίκοι επαναστάτες είναι οι "κακοί" που δεν πρόκειται να περιοριστούν μόνο στην καταστροφή της Ρωσίας αλλά θα επιχειρήσουν να επιβάλουν την επανάστασή τους σε ολόκληρο τον κόσμο. Μπροστά σ΄ αυτό το κίνδυνο οι χριστιανικοί και πολιτισμένοι λαοί της Ευρώπης είναι υποχρεωμένοι να αντισταθούν και για το λόγο αυτό οργανώνουν μια μεγάλη σταυροφορία .Τι ακριβώς είναι αυτοί οι μπολσεβίκοι πέρα από άθρησκοι και δολοφόνοι ; Στο μυαλό του Έλληνα Στρατιώτη δώδεκα μόλις χρόνια μετά τη δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα[28] τα πράγματα κάθε άλλο παρά ξεκαθαρισμένα είναι . Παρ όλα αυτά Αξιωματικοί και οπλίτες δέχονται παθητικά δίχως πεποίθηση την απλοποιημένη (και ανόητη) γαλλική προπαγάνδα που βλέπει σε κάθε πεινασμένο και σε κάθε άνεργο ένα εν δυνάμει μπολσεβίκο, έναν εχθρό που αφού θα καταστρέψει την Ρωσία θα έρθει να βάλει φωτιά και στην δική τους πόρτα .
Στην επίσημη αυτή εκδοχή ο αντίλογος δεν λείπει Πολλές εφημερίδες της Ευρώπης παρουσιάζουν τα πράγματα διαφορετικά και στην Ελλάδα η εφημερίδα Ριζοσπάστης κινείται στο ίδιο πνεύμα.Επικαλούμενη πληροφορίες από έλληνες ομογενείς που έφθασαν στην Θεσσαλονίκη τελευταία, η εφημερίδα επιχειρεί να δώσει μια περισσότερο αισιόδοξη εικόνα για τα όσα συμβαίνουν στη μεγάλη αυτή χώρα.

Επεβλήθη γενικώς εις πάντας άνδρας και γυναίκας τετράωρος εργασία. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν δελτία δυνάμει των οποίων προμηθεύονται άνευ χρημάτων τα αναγκαιούντα εις έκαστον είδη προς συντήρησιν. Εκτός τούτου δίδονται χρήματα μόνον προς αγοράν ειδών μη χορηγουμένων υπό του Κράτους και προς χρησιμοποίησιν των χρημάτων εις τας διαφόρους περιστάσεις προς ικανοποίησιν διαφόρων δευτερευουσών αναγκών.Τα χρήματα ταύτα ισχύουσι μόνον δι’ ένα μήνα ίνα μη συσσωρεύονται εις ορισμένα άτομα.Τα καταστήματά επίσης μένουν ανοικτά μόνον επί τετράωρον , μετά το πέρας δε της εργασίας πάντες επιδίδονται εις διαφόρους διασκεδάσεις , θεατρικάς και μουσικάς , αίτινες μεγάλως ήδη ανεπτύχθησαν και διεδόθησαν μεταξύ του Ρωσικού λαού.Και ενώ ούτως ωργανώθη ο βίος εν Ρωσσία, ειδικοί επιμεληταί παρακολουθούν πάσαν οικογένειαν , ήτις δύναται να παράσχη αφορμάς , να υποτεθή ότι δεν δύναται να δώση την προσήκουσαν διατροφήν εις τα τέκνα της τα οποία εν τοιαύτη περιπτώσει οδηγούνται εις ειδικά σχολεία , αποσπώμενα των οικογενειών των.Οι εν Ρωσσία διαμένοντες ξένοι προς διάκρισιν είναι υποχρεωμένοι να φέρωσι κονκάρδας με τα εθνικά χρώματα , αι οποίαι διανέμονται υπό των Σοβιέτ .Μεταξύ των άλλων κυβερνητικών επιτρόπων δημοφιλέστατος είναι ο Μάξιμ Γκόργκυ , όστις είναι επίτροπος τριών υπουργείων , είναι δε δημοφιλέστερος και αυτού του Λένιν [29].


Συνταγματάρχης Τσολακόπουλος

Η διαδικασία μεταφοράς των πρώτων μονάδων του Α Σώματος Στρατού[30] στους τόπους επιβίβασης αρχίζει στις 24 Δεκεμβρίου 1918/ 6 Ιανουαρίου 1919[31]. Προς το Λιμάνι της Θεσσαλονίκης κινούνται τα μεταγωγικά και οι πυροβολαρχίες του 34ου Συντάγματος Πεζικού , οι υγειονομικοί Σχηματισμοί της ΙΙ Μεραρχίας και της ΙΙα Μ.Ο.Π. Οι πεζοπόροι σχηματισμοί του 34ου Συντάγματος Πεζικού κάτω από την Διοίκηση του Συνταγματάρχη Τσολακόπουλου [32] του θρυλικού Καπεταν Ρέμπελου του Μακεδονικού Αγώνα, αφήνουν πίσω τους τα Βρασνά με κατεύθυνση τη Σκάλα Σταυρού.

Υποσημειώσεις:

[1]Η μυστική συμφωνίαSykes–Picot πίσω μάλιστα από τις πλάτες της Ρωσίας είναι ένα πρώτο βήμα για να προσδιοριστούν οι Αγγλο-γαλλικές σφαίρες επιρροής στα εδάφη της υπό κατάρρευση Οθωμανικής Αυτοκρατορίας . Η συμφωνία ολοκληρώθηκε στις 16 Μαίου 1916 .
[2]Από Στα τέλητο τέλος του 1917 στο Παρίσι οι σύμμαχοι Αγγλογάλλοι ,στα πλαίσια πάντα του παιχνιδιού για τη μεταπολεμική παγκόσμια ισορροπία καταστρώνουν σχέδια είχαν περάσει ο για το διαμελισμό μιας άλλης Αυτοκρατορίας, της Ρωσικής που βρίσκεται ήδη στο έλεος της μπολσεβικικής επανάστασης. . Οι Βρετανοί δείχνουν ζωηρό το ενδιαφέρον τους για τον έλεγχο του Καύκασου και του Κουμπάν και οι Γάλλοι διεκδικούν με επιμονή Ουκρανία και Κριμαία . Απρόσκλητοι στο παιχνίδι του διαμελισμού, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία κάνουν τα δικά τους σχέδια να οικειοποιηθούν τις τις απέραντες εκτάσεις της Σιβηρίας και της Απω Ανατολής. Σε μια προσπάθεια να καταδείξει τα ταπεινά αίτια της συμμαχικής επέμβασης στα εσωτερικά της Ρωσίας ο Αυγητίδης (Η στρατιωτική επέμβαση των καπιταλιστικών χωρών ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία και η Ελλάδα σελ 66 και συνέχεια) γράφει: "Ο διεθνής ιμπεριαλισμός, για να εξυπηρετήσει τα στενά, ληστρικά, αποικιακά οικονομικά συμφέροντα του, να επανακτήσει την πλήρη οικονομική ασυδοσία, προσπάθησε να παλινορθώσει στη Ρωσία την παλιά τάξη πραγμάτων, τον καπιταλισμό, την μοναρχία και την οικονομική υποδούλωση της χώρας...... Τα δυτικά μονοπώλια δεν ήθελαν να χάσουν τα μεταλλουργικά εργοστάσια και τα πλούσια κοιτάσματα άνθρακα του λεκανοπεδίου Ντονετς , τις πετρελαιοπηγές του Μπακού , τον ορυκτό πλούτο της Υπερκαυκασίας , τα γονιμότατα βαμβακοπαραγωγικά εδάφη του Τουρκεστάν, τις απέραντες δασώδεις περιοχές του Βορρά και τα πλούσια ανθρακωρυχεία , το σιτοβολώνα της Νότιας Ουκρανίας, τα βιομηχανικά εργοστάσια της Οδησσού και τις ναυπηγοκατασκευαστικές επιχειρήσεις του Νικολάγεβο. Ήθελαν να μετατρέψουν τα εκατομμύρια των εργατών και αγροτών της Ρωσίας σε μισθωτούς δούλους τους. Ένα άλλο οικονομικό κίνητρο της απροκάλυπτης ένοπλης επέμβασης ήταν οι τεράστιες επενδύσεις των τραπεζικών κύκλων της Δύσης στην οικονομία της Ρωσίας......
[3] Από τον Ιανουάριο του 1919 η εθνική ολοκλήρωση της Ρουμανίας έχει στη πράξη συντελεστεί και απλά λείπουν οι Διεθνείς Συνθήκες που θα τη νομιμοποιήσουν. Θεωρητικά το Ρουμανικό Βασίλειο απλώνεται σε έκταση 295.042 τχ και περιλαμβάνει 15.500.000 κατοίκους
[4] Δύο Μεραρχίες Πεζικού (2η και 13) και δύο Μεραρχίες Ιππικού
[5] Είναι αδιανόητο να φανταστούμε στα 1917 στην Αθήνα κυβέρνηση Βενιζέλου δίχως τις γαλλικές ξιφολόγχες και φυσικά δίχως το Συμμαχικό δάνειο. Όλες οι περιγραφές για την 14/27 Ιουνίου ,ημέρα ορκωμοσίας της Κυβέρνησης δίνουν την εικόνα μιας Πρωτεύουσας υπό κατοχή . Στα στρατηγικά σημεία οι δυνάμεις του Στρατηγού Regnault βρίσκονται με το δάχτυλο στη σκανδάλη των όπλων τους , μυδραλιοβόλα είναι στημένα στις πλατείες Ομονοίας και Συντάγματος και σ' αυτή ακόμα την Ακρόπολη . Συναδελφωμένοι με τα στρατεύματα κατοχής περίπου τετρακόσιοι κρητικοί χωροφύλακες , όλοι φανατικοί Βενιζελικοί , θεωρούν ύψιστη τιμή να φρουρούν το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας προσωρινό στρατηγείο του ηγέτη τους..Ο Έθνικός διχασμός φαίνεται να τερματίζεται με τίμημα μια νέα δικτατορία και πρωταγωνιστή ξανά τον Βενιζέλο.
[6] Γιαννης Κορδάτος:Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας Εκδόσεις 20ος Αιώνας Αθήνα 1958 " Η εκστρατεία στην Ουκρανία, γράφει ο Ορφ. Οικονομίδης, που αποφασίστηκε από τις ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Αγγλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, πριν από το τέλος ακόμα του Α Παγκόσμιου Πολέμου του 1914 - 1918, υπήρξε μέρος του γενικού σχεδίου των ιμπεριαλιστών για ένοπλη στρατιωτική επέμβαση στην επαναστατημένη Ρωσία, με σκοπό την ανατροπή του νεαρού σοβιετικού καθεστώτος και την επαναφορά της εξουσίας των καπιταλιστών και γαιοκτημόνων. Οι ιμπεριαλιστές δεν μπορούσαν να συμφιλιωθούν με το γεγονός ότι υπήρχε μια χώρα, όπου στην εξουσία βρίσκονται οι εργάτες και οι αγρότες και ασκούσαν με το παράδειγμά τους επαναστατική επίδραση στους εργαζόμενους των καπιταλιστικών χωρών... Το Δεκέμβρη του 1917 οι κυβερνήσεις της Αγγλίας και της Γαλλίας έκλεισαν, με την προτροπή και τη συγκατάθεση των Ηνωμένων Πολιτειών, μυστική συμφωνία ανάμεσά τους, που καθόριζε τις περιοχές της επέμβασής τους: η Γαλλία αναλάμβανε την πάλη ενάντια στην εξουσία των Σοβιέτ στην Ουκρανία, στην Κριμαία και στη Βεσσαραβία, ενώ η Αγγλία θα δρούσε στις περιοχές του Ντον, του Κουμπάν και στον Καύκασο, όπου ήταν και οι πετρελαιοπηγές του Μπακού. Με τα σχέδια αυτά των ιμπεριαλιστών τάχθηκε και ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθ. Βενιζέλος, που βρισκόταν, όπως έγραφε ο Λένιν, "στην υπηρεσία του αγγλικού κεφαλαίου"... Η προσφορά αυτή, που δικαιολογήθηκε αργότερα ότι απέβλεπε στην απόσπαση ανταλλαγμάτων από τους ιμπεριαλιστές (στις αξιώσεις του Βενιζέλου στη Μικρά Ασία), προσέδινε στην ελληνική συμμετοχή το χαρακτήρα μισθοφορικής, τυχοδιωκτικής εκστρατείας ........................". Εκ των υστέρων βέβαια όλοι σχεδόν καταδίκασαν την ελληνική συμμετοχή στην εκστρατεία και αυτός ο ίδιος ο Στρατηγός Παρασκευόπουλος στο δεύτερο τόμο των απομνημονευμάτων του (σελ 40) ομολογεί αβίαστα." Η αποστολή αυτή ως μοναδικόν σκοπόν είχε την αποκλειστικήν εξυπηρέτησιν των γαλλικών συμφερόντων."
[7] Georges Clemenceau (1841-1929 Γάλλος Πολιτικός
[8] Βακάς Δ. "Η Μεγάλη Ελλάς. Ο Ελ. Κ. Βενιζέλος πολεμικός ηγέτης" σελ 267-269... Εκδόσεις Δαρέμα, 1965. Περισσότερο κοντά στη πραγματικότητα από το Βακά είναι ο Κορδάτος όταν γράφει:Ο Βενιζέλος που ήξερε τις αντιμπολσεβικικές διαθέσεις του Κλεμανσώ και της Καπιταλιστικής Γαλλίας φάνηκε πρόθυμος να ξαναπαίξει το ρόλο του λακέ.Δήλωσε στη γαλλική κυβέρνηση πως θα στείλει και αυτός ένα σώμα στρατού στην Ουκρανία καθώς και τον πολεμικό στόλο στην Οδησσό. Η γαλλική κυβέρνηση δέχθηκε την προσφορά του Βενιζέλου και του υποσχέθηκε σαν αντάλλαγμα πως θα υποστηρίξει τις αξιώσεις της Ελλάδας «επί της Θράκης και της Σμύρνης».Ο Βενιζέλος τρίβοντας τα χέρια του από χαρά, έδωκε εντολή στο Ρέπουλη να διαταχτεί αμέσως ο αρχιστράτηγος Παρασκευόπουλος να οργανώσει το εκστρατευτικό σώμα που θα στελνόταν στην Ουκρανία . Όπως ήταν φυσικό τα ανώτερα στελέχη διαλέχθηκαν . Έπρεπε να είναι οι αφοσιωμένοι στο βενιζελικό κόμμα αξιωματικοί .Κι ‘ ακόμα με εμπιστευτική εγκύκλιο ρωτήθηκαν ορισμένοι αξιωματικοί αν θέλουν να πάρουν μέρος στην εκστρατεία της Ουκρανίας…………Η εκστρατεία αυτή που έγινε για να εξασφαλίσουν οι Γάλλοι κεφαλαιούχοι τα δάνειά τους και για να ενισχυθούν οι τσαρικοί ώστε να καταλάβουν την εξουσία και ξαναφέρουν το παλιό καθεστώς της τυραννίας και εκμετάλλευσης του ρωσικού λαού έκανε πολύ κακή εντύπωση στην Ελλάδα. Μόνο οι φανατικοί βενιζελικοί επιδοκιμάσανε το Βενιζέλο για τη δουλοφροσύνη του απέναντι των Γάλλων. Η μεγάλη πλειοψηφία του Ελληνικού λαού εξαρχής καταδίκασε την εκστρατεία αυτή όχι μόνο γιατί χάθηκαν τόσα παιδιά , αλλά και γιατί ήταν ένα μελανό σημάδι της νεοελληνικής ιστορίας.(Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας Εκδόσεις 20ος Αιώνας Αθήνα 1958).
[9] Για την Βρετανία η επέμβαση στην Ρωσία είναι μονόδρομος και η μεθόδευση του διαμελισμού αυτής της μεγάλης χώρας είναι το επόμενο βήμα. .Η εισήγηση Λόκχαρτ δεν εξαντλείται στον Κόκκινο τρόμο και την κοσμοϊστορική απειλή που αντιπροσωπεύει για την εξαθλιωμένη και ανασφαλή Ευρώπη. Προχωρεί και στην απαρίθμηση των πολιτικών και οικονομικών πλεονεκτημάτων που θα προκύψουν από μια έστω και βίαιη κατάρρευσή του. Στις 13 Νοεμβρίου 1918 –δύο μόλις ημέρες μετά την κατάπαυση των εχθροπραξιών - το Φόρειν Όφις υπό την ηγεσία του Arthur James Balfour (Μπάλφουρ) προσπαθεί να προσδιορίσει τη θέση της Βρετανίας απέναντι στη κοσμογονία που συντελείται στη παλιά Αυτοκρατορία των Τσάρων.. Ο μπολσεβικικός κίνδυνος σε ότι αφορά τη Ρωσία και την Ευρώπη γενικότερα είναι βέβαια υπαρκτός αλλά από την άλλη πλευρά είναι δεδομένη και η άρνηση των Βρετανών να εμπλακούν σε μια καινούργια περιπέτεια . Η περίοδος είναι προεκλογική και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να μη δημιουργηθεί κλίμα ανασφαλείας και φόβου στις τάξεις των ψηφοφόρων . Για την ώρα η Κυβέρνηση μπορεί να περιοριστεί στην συμπάθεια για τον αγώνα των αντιμπολσεβικικών δυνάμεων ,τον οποίο μάλιστα σκοπεύει πολύ σύντομα να στηρίξει με βρετανικό χρήμα και όπλα. Στις 16/29 Νοεμβρίου ο Υπουργός των Εξωτερικών επιχειρεί να καθησυχάσει όσους ανησυχούν διαβεβαιώνοντας ότι «ουδέποτε η Αγγλική Κυβέρνηση διανοήθηκε να αναμειχθεί στα εσωτερικά της Ρωσίας και να επιβάλει πολιτικές μεταρρυθμίσεις της αρεσκείας της…» για να προσθέσει αμέσως μετά «…πλην όμως δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τις αναληφθείσες υποχρεώσεις της ,ούτε να προδώσει τα συμφέροντά της.» Την ώρα που γίνονται οι δηλώσεις αυτές ο αγγλικός στόλος έχει ήδη περάσει ανενόχλητος τα Δαρδανέλια και βρίσκεται στην Μαύρη θάλασσα. Η κυβέρνηση της Α.Μ έχει αναγνωρίσει την αντεπαναστατική κυβέρνηση του Όμσκ και έχει ανάψει έστω και καθυστερημένα το πράσινο φως στον Στρατηγό Ντενίκιν. Στις 18 Δεκεμβρίου Γαλλικά στρατεύματα αποβιβάζονται στην Οδησσό, ενώ στη περιοχή του Καύκασου μια ισχυρή αντιμπολσεβικική ομάδα οργανώνεται κάτω από την διοίκηση του Κόλτσακ. Οι πολιτικές εκλογές στη Βρετανία στα τέλη Δεκεμβρίου δεν κρύβουν εκπλήξεις. Οι πολίτες αναγνωρίζουν τον πρωτεργάτη της νίκης στο πρόσωπο του Lloyd George και δίνουν στο Συνασπισμό του οποίου ηγείται ευρύτατη πλειοψηφία. Έχοντας σχετικά μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων η Βρετανική Κυβέρνηση επιχειρεί να υλοποιήσει τις αποφάσεις της. Κάνοντας πράξη τις αποφάσεις της η και στα πλαίσια πάντα της αντιμπολσεβικικής σταυροφορίας εντείνει τις προσπάθειές της για να σταθεροποιήσει την παρουσία της στη Ρωσία. Έχοντας ήδη αποβιβάσει στρατεύματα στο Βατουμ ελέγχει από τον Ιανουάριο του 1919 έναν από τους σπουδαιότερους στρατηγικούς δρόμους του κόσμου .20.000 άνδρες καλύπτουν την σιδηροδρομική γραμμή του Καυκάσου από την Μαύρη θάλασσα μέχρι την Κασπία. Στο Βορρά οι δυνάμεις στην περιοχή του Αρχαγγέλου ζούν με την ψευδαίσθηση ότι μόλις λοιώσουν οι πάγοι θα μεταφερθούν πίσω στην Πατρίδα. Τα πλοία έρχονται όχι για να παραλάβουν τα στρατεύματα αλλά για να τα ενισχύσουν με καινούργιες δυνάμεις . Η φανερή πλέον διάθεση της Βρετανικής Κυβέρνησης να συνεχίσει την τυχοδιωκτική της περιπέτεια στη Ρωσία έρχεται τώρα σε ανοικτή σύγκρουση με το λαϊκό αίσθημα. Οι διαμαρτυρίες δεν λείπουν και ήδη από τον Ιανουάριο του 1919 η Daily Express προειδοποιούσε τον Πρωθυπουργό Lloyd George ότι "the frozen plains of Eastern Europe are not worth the bones of a single grenadier"."(οι παγωμένες πεδιάδες της Ανατολικής Ευρώπης δεν αξίζουν κόκαλα ούτε ενός γρεναδιέρου). Την ίδια περίοδο μια άλλη εφημερίδα ο "Manchester Guardian " έγραφε: "Με ποιο δικαίωμα διεξάγουμε πόλεμο στη Ρωσία, αφού δεν αναγνωρίσαμε την κυβέρνηση αυτής της χώρας. Αν, όπως ισχυρίζονται τα μέλη της κυβέρνησης, δεν βρισκόμαστε σε κατάσταση πολέμου με τη Ρωσία, τότε τι δικαίωμα έχουμε να σκοτώνουμε ανθρώπους, να τους υποβάλλουμε σε αποκλεισμό και σε πείνα, χωρίς να τους κηρύσσουμε επίσημα τον πόλεμο".Οι πρώτες καταδίκες σε θάνατο που εκδίδονται για άρνηση υπακοής στο Σύνταγμα του Yorkshire δείχνουν ότι πολύ σύντομα η κυβέρνηση πρέπει να αναθεωρήσει τη στάση της. ....
[10]
[11] Νίδερ Εκστρατεία εις Ουκρανίαν Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια Περιοδικόν Τόμος Α 110 .Τα πρακτικά της Συνεδρίασης της 29ης Νοεμβρίου αναφέρονται αναλυτικά στο Παράρτημα.
[12] Το τραγούδι της Ρωσίας
Τους ΄Ελληνας που πάνε στη Ρωσία /Μπολσεβίκους να κυνηγήσουν./ Βγαίνουν οι Ρούσες να τους δούνε /Τους ραίνουν με τα λουλούδια και τους ρωτάνε/ Πού τους πάει ο Αρχηγός τους /Στον μακρύ τον δρόμο εμπρός τους; /Αφού τα νειάτα και η καρδιά τους/ Δεν φοβούνται χιόνια , μπολσεβίκους Και κανόνια;/ Και οι στρατιώτες απαντούνε:/ Από τη Ρωσία σύρνει / Ο δρόμος ίσα για τη Σμύρνη
[13] Σε απόσταση σχεδόν ενός αιώνα και ύστερα από όλα όσα ακολούθησαν τον "εθνικό διχασμό" το τραγικό ερώτημα "πως μπόρεσε να συμβεί" περιμένει ακόμα μια νηφάλια και ειλικρινή απάντηση. Το αβυσσαλέο μίσος που χώριζε τη μία από την άλλη πλευρά φαίνεται με τη πρώτη ματιά στα κείμενα και τις συμπεριφορές των τότε πρωταγωνιστών. Στα απομνημονεύματά τους τόσο ο Πρίγκιπας Γεώργιος όσο και ο πρίγκιπας Χριστόφορος ξεπερνούν τα επιτρεπτά όρια της όποιας αντιπαράθεσης καταφέρονται εναντίον του Βενιζέλου με τρόπο άκρως υβριστικό . Ο πρώτος φτάνει στο σημείο να πει «το αίμα όπου έρρεεν εις τας φλέβας του δεν ήτο το πραγματικόν και γεναίον Κρητικόν αίμα.» Ο δεύτερος διαπίστωνε «Ο Βενιζέλος ήτο μικτής καταγωγής, Τουρκικής, Ιουδαικής και Αρμενικής» Για τον λόγο αυτό ήτο «ανηλεής , σαν αληθινός Τούρκος, αγαπούσε την ραδιουργίαν σαν Αρμένιος και είχε την εξυπνάδα του Εβραίου.» Στην βιογραφία του Βασιλιά Αλέξανδρου (Εκδόσεις "ΑΛΦΑ" Ι.Μ ΣΚΑΖΙΚΗ) ο Ζαλοκώστας καταγράφει γλαφυρά τις ανένδοτες θέσεις του Βενιζέλου απέναντι στον έκπτωτο τότε Κωνσταντίνο .
[14] Στα 1923 ο Stéphen Pichon που είχε διατελέσει Υπουργός Εξωτερικών στη Δεύτερη Κυβέρνηση Clemenceau (16 Νοεμβρίου 1917-20 Ιανουαρίου 1920) αναγκάστηκε να ομολογήσει «Την Συνθήκη των Σεβρών υπεγράψαμεν εξηναγκασμένοι, πιεζόμενοι και μετά λύπης. Η πολιτική της Γαλλίας δεν εστρέφετο κατά της Ελλάδος. Η Γαλλία λόγω των συμφερόντων της, δεν ήθελε να χρησιμεύση η Ελλάς ως όργανον της Αγγλικής πολιτικής .Ο Πρωθυπουργός Leygues , ενήργησεν , όπως αφαιρεθώσι από της Ελλάδος τα οικονομικά μέσα , ίνα μη δυνηθή να εξακολουθήση μίαν επιχείρησιν , ήτις δεν ήτο καλή ούτε διά τους Έλληνας ούτε δια τους Τούρκους. Η Γαλλική Πολιτική , από της πτώσεως του Κλεμανσώ (Ιανουάριος 1920) ,επανήλθεν εις την πατροπαράδοτον φιλότουρκον αυτής κατεύθυνσιν . Η Γαλλική Πολιτική διείδε τον κίνδυνον , όστις παρουσιάζετο, ως εκ του οποίου τη επεβάλλετο να θέση φραγμόν εις τιούτου είδους νεργείας της Αγγλίας.Την αυτήν πολιτική ηκολούθησαν τόσο ο Aristide_Briand όσο και ο Leygues»
[15] Στο έργο του «Περισσότερο Φως» ο Π.Πιπινέλης αναφερόμενος στον τραγικό διαχασμό και τις ολέθριες συνέπειές του επισημαίνει: Το τελευταίον αλλά βαρύτερον όλων το καθ’ ευατό ασυγχώρητον εκ των διαπραχθέντων σφαλμάτων (η επισήμανση του συγγραφέα Π.Π) υπήρξεν η ανάληψις της μεγαλυτέρας εθνικής προσπαθείας του νεωτέρου ελληνισμού με διχασμένας τας εθνικάς δυνάμεις . Δεν έχει καμμίαν σημασίαν , από της απόψεως αφ΄ής εξετάζω εδώ το θέμα , πως προέκυψε και ποίοι περισσότερον είναι υπεύθυνοι διά την δημιουργίαν του διχασμού αυτού. Σημασίαν έχει ότι η μεγαλυτέρα εθνική προσπάθεια, του νεωτέρου ελληνισμού ανελήφθη και διεξήχθη, καθ΄ην εποχήν το έν τμήμα της Ελλάδος δεν εσκέπτετο τίποτε άλλο , παρά πώς να εξοντώση το έτερον (σελ 68) Ενδιαφέρουσα είναι και η επισήμανση του Αυγητίδη (σελ 124) Οι εδαφικές αξιώσεις του Ε. Βενιζέλου ήταν μία μεγάλη μυθοπλασία,δημοκοπία για εσωτερική πολιτική κατανάλωση. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν ονειροπόλος και εκφραστής της "Μεγάλης ιδέας". της δημιουργίας μεγάλου ελληνικού κράτους σε βάρος άλλων λαών, βέβαια αυτό είναι και ιδίωμα του καπιταλισμού. Η ελληνική αστική τάξη, ο Τύπος της , που καλλιεργούσε το σοβινισμό για ν΄ αποπροσανατολίσει τις πλατιές λαικές μάζες από τα επίμαχα εσωτερικά προβλήματα, που τόσο πολύ οξύνθηκαν την περίοδο εκείνη έδωσαν την βασική προσοχή στη δημιουργία Μεγάλης Ελλάδας. Με μια τέτοια μεγαλοιδεατική πολιτική σύρθηκε ευκολότερα ο ελληνικός λαός στις πολεμικές περιπέτειες.Και μια άλλη παρατήρηση .Το χαρακτηριστικό διακριτικό των εδαφικών διεκδικήσεων είναι ότι σε μεγάλο ή μικρό βαθμό τα εδάφη αυτά βρίσκονταν κάτω από την κηδεμονία της γερμανικής συμμαχίας. Η Τουρκία ήταν ενταγμένη στην αυστρογερμανική συμμαχία και απειλούσε τα αγγλικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή , επομένως και στις Ινδίες ,στην Αιγυπτο. Γι αυτό η αγγλική κυβέρνηση αποφάσισε να κολακέψει το μεγαλοιδεατισμό των Ελλήνων . Μάλιστα, η Αγγλία υποσχόταν στην Ελλάδα όχι μόνο τη Σμύρνη, αλλά και την ενδοχώρα της. Επίσης και η Βουλγαρία ανήκε στην Τετραμελή Συμμαχία. Όχι μόνο η Αγγλία , αλλά και η γαλλική κυβέρνηση υποσχέθηκε σαν αντάλλαγμα για την συμμετοχή της Ελλάδας στην αντισοβιετική εκστρατεία, πως θα υποστηρίξει τις αξιώσεις της Ελλάδας επί της Θράκης και της Σμύρνης. Ο Έλληνας πρωθυπουργός που θριαμβολογούσε για εδαφικές διεκδικήσεις , γιατί δεν έθετε θέμα ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα; Απλώς η αιτία βρίσκεται στο ότι η Κύπρος αγγλική αποικία και θα έθιγε τα συμφέροντα των αφεντικών του.Τέλος ο Σπ. Μαρκεζίνης (Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος Τόμος Δ σελ 281) με τρόπο κατηγορηματικό διαπιστώνει:" Ότι αυτή η συμμαχική εκστρατεία ήτο αδικαιολόγητος και ότι πάντως η προπαρασκευή της υπήρξε καθ΄όλα πρόχειρος και η εκτέλεσή της σχεδόν ερασιτεχνική, δεν αμφισβητείται. Ότι επίσης οι Έλληνες θεωρητικώς ουδένα λόγο είχον να εκστρατεύσουν εις την Ουκρανίαν και να συντελέσουν εις την χειροτέρευσιν της ζωής , και τελικώς τον εκπατρισμόν πολυανθρώπου εκεί ελληνικής παροικίας είναι βέβαιον.
[16] Το πρώτο φανερό σημάδι των γαλλικών προθέσεων σχετικά με τη στρατιωτική επέμβαση στη Νότια Ρωσία εμφανίζεται στις 7 Οκτωβρίου 1918 όταν ο Clemenceau επιλέγει τον Στρατηγό Henri Berthelot επικεφαλής της στρατιωτικής αποστολής αρμόδιο να διεξάγει τις επιχειρήσεις τόσο στη Ρουμανία όσο και στην Ουκρανία. Πέρα από τη μεθόδευση της υποχώρησης των Γερμανών και των Ουγγροαυστριακών από τη Ρουμανία και την Ουκρανία ο Γάλλος Στρατηγός στο πολιτικό κομμάτι της αποστολής του (εντολή αρ. 12913 B S.3) όφειλε " {de} réaliser l' encerclement έconomique du bolchevisme et en provoquer la chute...." O Στρατηγός Berthelot ανέλαβε στις 28/10/18 τη Διοίκηση της Στρατιάς του Δουνάβεως με επιτελάρχη τον Αντισυνταγματάρχη Caput . Σύμφωνα με τον Berthelot η επιχείρηση έπρεπε να διεξαχθεί με όχι λιγότερες από 4 Στρατιές που από τα δυτικά και με συγκλίνουσα πορεία προς τη Μόσχα θα καταλάμβαναν διαδοχικά τα σημαντικότερα οδικά σιδηροδρομικάα και βιομηχανικά κέντρα καταδικάζοντας τομ αντίπαλο σε παράλυση και αδυναμία αντιστάσεως. Το αδύνατο σημείο του σχεδιασμού βρισκόταν στο γεγονός ότι ήταν αδύνατο να εξευρεθούν οι αναγκαίες στρατιωτικές δυνάμεις για την υλοποίηση αυτού του τόσο φιλόδοξου σχεδίου. Ο Στρατηγός Brisson θεωρούσε πολύ επικίνδυνη την έναρξη των επιχειρήσεων στη καρδιά του χειμώνα και συνιστούσε αναβολή μέχρι την Άνοιξη και πάντα με την προυπόθεση ότι θα είχαν εξευρεθεί τα αναγκαία σε ποιότητα και ποσότητα στρατεύματα.
[17] Η ανάγκη δημιουργίας ενδιάμεσης διοικήσεως που θα κάλυπτε το κενό ανάμεσα στη Μεραρχία και τη Στρατιά οδήγησε αρχικά στην ιδέα της οργάνωσης μιας ομάδας Μεραρχιών (1794) Το Σ ώμα Στρατου σα Μονάδα τακτικής πρωτοεμφανίζεται στο γαλλικό στρατό στα 1800 στα πλαίσια της στρατιάς που ο Ναπολέων προόριζε για την Ιταλία. Το ΣΣ συγκροτούν 2-4 Μεραρχίες .
[18]Το Α Σώμα Στρατο ύ οργανώθηκε μετά τους Βαλκανικούς αγώνες του 1912-1913. Διοικητής του διορίστηκε ο αρχηγός της τότε γαλλικής αποστολής ,στρατηγός Eydoux .Το αποτελούσαν η 1η Μεραρχία (Λάρισα) η 2η Μεραρχία (Αθήνα) και η 13η Μεραρχία (Χαλκίδα)
[19] Νίδερ Εκστρατεία εις Ουκρανίαν Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια Περιοδικόν Τόμος Α σελ 110
[20] Νίδερ Κωνσταντίνος (1865- 1943 ) Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι 11 Ιουλίου 1865 .Εξήλθε από την Σχολή Ευελπίδων σαν ανθυπολοχαγός Μηχανικού στις 12/8/1887.Κατά τον πόλεμο του 1897 διετέλεσε βοηθός στην επιτροπή για τον καθορισμό της καινούργιας μεθορίου.Στα 1903 πήγε για μετεκπαίδευση στη Γαλλία και στα 1904 υπηρετεί στο Γεν. Επιτελείο καθώς και στο επιτελείο της ΙΙΙης Μεραρχίας. Από τα 1910-1914 υπηρετεί σαν προσωπάρχης του Βενιζέλου στο Υπουργείο των Στρατιωτικών και αμέσως μετά ασκεί καθήκοντα επιτελάρχη του Ε Σώματος Στρατού. Τον Ιούνιο του 1917 ανέλαβε την διοίκηση της 1ης Μεραρχίας και στο Μέτωπο του Στρυμόνα ανέλαβε την φρούρηση της γραμμής Νιγρίτα –Κόπριβα και μετά το ρήγμα του γερμανό-βουλγαρικού μετώπου οδήγησε την Μεραρχία στις Σέρρες και στη Δράμα. Στις 2/12/18 αναλαμβάνει την Διοίκηση του Α Σώματος Στρατού και δύο από τις μεραρχίες του έλαβαν μέρος στην Ουκρανική εκστρατεία . Ο ίδιος θα φτάσει στην Οδησσό στις 15 Μαρτίου 1919 .Στις 2 Ιουνίου 1919 αποβιβάζεται στη Σμύρνη και αναλαμβάνει προσωρινά την διοίκηση του στρατού κατοχής μέχρι την άφιξη του Παρασκευόπουλου και μετά ανάμεσα στον Ιούνιο και Δεκέμβριο του 1919 , Αρχηγός και πάλι του Α Σώματος Στρατού παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις Φιλαδελφείας και Ουσάκ και τον Φεβρουάριο του 1921 παραδίδει στον Κοντούλη την Διοίκηση του Α Σώματος για να αποστρατευθεί με αίτησή του .Προάγεται σε Αντιστράτηγο στις 14/5/1921. Στην Υπηρεσία ανακαλείται στις 20 Σεπτεμβρίου 1922 Επικεφαλής της Στρατιάς της Θράκης θα εκτελέσει ευσυνείδητα το πρωτόκολλο των Μουδανιών (εκκένωση ανατολ. Θράκης.) .Στις 25 Δεκεμβρίου 1923 αποστρατεύεται και πάλι με αίτησή τουΣτις 3 Ιουλίου 1925 ορκίζεται Υφυπουργός των Στρατιωτικών και τον επόμενο χρόνο διορίζεται αρχηγός του στρατιωτικού οίκου του Προέδρου της Δημοκρατίας. μέχρι 20 Αυγούστου 1926.
[21] 1/15 Δεκεμβρίου 1918. Η 1η Μεραρχία είναι μια ακόμα χαρακτηριστική περίπτωση που φανερώνει τις ολέθριες συνέπειες του διχασμού. Ο Στρατηγός Πάγκαλος αναφέρει ότι επί 10.000 ανδρών η Μεραρχία αριθμούσε 2.500 λιποτάκτες. «Ολίγας ημέρας προ της αφίξεώς μου εις την Μεραρχίαν έλαβε χώραν εις αυτήν, πρωτοφανής διά την ιστορίαν του ελληνικού στρατού, λιποταξία. Άπαντες οι οπλίται του πυροβολικού της Μεραρχίας εγκατέλειψαν μίαν νύκτα τας τάξεις των και ελιποτάκτησαν εν σώματι τραπέντες προς την Παλαιάν Ελλάδα……. Εις την πρώτην σύσκεψιν την οποίαν είχον με τον Διοικητήν της Μεραρχίας Υποστράτηγον Νίδερ , εύρον τούτον εν πραγματική αγωνία διά την εξέλιξιν της καταστάσεως. Υψών τας χείρας του εν απελπιστική χειρονομία μου είπε κατά λέξιν. «Η κατάστασις είναι απελπιστική και δεν βλέπω το μέσον συγκτατήσεώς της. Εξυπνώ το πρωί και ευρίσκομαι εν ανησυχία αν θα ιδώ στρατιώτας γύρω μου ή έχουν όλοι λιποτακτήσει κατά την νύκτα.»
[22] Μελετώντας αυτή τη συγκεκριμένη περίοδο της Εθνικής μας ιστορίας είναι δύσκολο να αποφύγουμε τον πειρασμό μιας γοητευτικής υπόθεση εργασίας .Τι θα μπορούσε να συμβεί στη περίπτωση που το Ελληνικό Σώμα Στρατού αντί για την Ουκρανία αποβιβαζόταν στο Πόντο; Ποια θα ήταν η μορφή του μεταπολεμικού τουρκικού κράτους με ή δίχως τον Κεμάλ Ατατούρκ και κατά πόσο θα μπορούσε να κριθεί αναπόφευκτος ο ξεριζωμός των χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας.
[23] Διευθυντής του Ι Γραφείου Αχ. Πρωτοσύγγελος, του ΙΙ Γραφείου Ι. Φιλίππου, του ΙΙΙ Γραφείου Πτ. Σαρρηγιάννης, IV Γραφείου Γ. Σπυρίδωνος, αρχηγός πυροβολικού ο Δ. Χατζηδημητρίου και υπασπιστή επιτελή τον Μιχ. Βυζά Την αρχηγία του μηχανικού είχε αναλάβει ο Ζ. Παπαθανασίου, αρχηγός της Υγειονομικής υπηρεσίας ο Αλ. Καναβατσόγλου , γενικός αρχίατρος και αρχηγός της Επιμελητείας ο συνταγματάρχης Κολοκούβαρος.
[24]
[25] Πέρα από τις δύο ελληνικές Μεραρχίες η 1η Συμμαχική Ομάδα Μεραρχιών περιελάμβανε τρεις γαλλικές μεραρχίες (156η,30η, 16η ) μία Πολωνική και τμήματα Λευκορώσων Εθελοντών.
[26] Ο Πλαστήρας θα πάρει μέρος στην εκστρατεία σαν Διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων .Είχε διαμορφώσει προσωπική άποψη για το έμψυχο υλικό του Συντάγματος από την εποχή ακόμα που βρισκόταν στο Σαρί –Σαμπάν και με μεγάλη ελαφρότητα θεωρούσε τους τσολιάδες ότι χειρότερο μπορούσε να υπάρχει στον ελληνικό στρατό . Κατά την άποψή του ήσαν κλέφτες εκβιαστές και χειρότερα ακόμη φανατικοί φιλοβασιλικοί, «μαθημένοι να παραδίδονται αμαχητί¨» θα προσθέσει αργότερα με το χέρι της στο περιθώριο των χειρόγραφων σημειώσεών του η Πηνελόπη Δέλτα. Οι κρίσεις αυτές θεωρούνται άδικες και ασφαλώς υπαγορεύονται από ένα τυφλό μίσος τόσο για τον θεσμό της Βασιλείας όσο και για την πίστη που ο θεσμός ενέπνεε τότε σε μεγάλη μερίδα του απλού λαού.. Αλλοιώς είναι πολύ δύσκολο να δοθεί λόγική εξήγηση για το πώς ξαφνικά οι …κοινοί εγκληματίες ,οι δειλοί , οι προδότες και οι ριψάσπιδες , οι τσολιάδες του 5/42 ,κρινόμενοι αντικειμενικά αντιπροσωπεύουν ότι καλύτερο παρουσιάζει ο στρατός μας κατά την διάρκεια της περιπέτειας στην Ουκρανία και όχι μόνο.
[27] Ο Στρατηγός Σαράφης ομολογεί στις Ιστορικές αναμνήσεις του: O πόλεμος είχε τελειώσει και αισθανόμουνα πως δεν είχα λάβει μέρος σ΄αυτόν όσο έπρεπε σαν αξιωματικός,΄και αποφάσισα να ζητήσω να σταλώ στο 5ο Σύνταγμα Πεζικού Τρικάλων, της 1ης Μεραρχίας , για να πάρω μέρος στην υπερπόντια εκστρατεία. Δεν σκέφθηκα καθόλου ότι θα πήγαινα σε μια εκστρατεία εναντίον ενός λαού που επανεστάτησε εναντίον του καθυστερημένου σκληρού τσαρικού καθεστώτος , για να αποκτήσει τις ελευθερίες του, εγώ που είχα επαναστατήσει εναντίον του βασιλιά Κωνσταντίνου , απλώς γιατί καταπάτησε το Σύνταγμα.(σελ 177-8)
[28] Ο αγώνας του Μαρίνου Αντύπα προκάλεσε όπως ήταν φυσικό το μίσος των τσιφλικάδων της Θεσσαλίας,Tο μεγάλο συλλαλητήριο που οργανώθηκε στο Λασποχώρι στις αρχές του 1907, απλά κατέδειξε την επιρροή που ασκούσε στον απλό λαό, ο λόγος του Κοινωνικού Επαναστάτη. Το τέλος του είναι αναμενόμενο. Θα δολοφονηθεί στις 8 Μαρτίου 1907 στον Πυργετό Λάρισας .
[29] Ριζοσπάστης 23/12/18
[30] Η Ελληνική Κυβέρνηση έθεσε στη διάθεση των Συμμάχων για τις επιχειρήσεις στην Νότιο Ρωσία το Α Σώμα Στρατού (Διοικητής Υποστράτηγος Κ. Νίδερ ,Επιτελάρχης Αλεξ. Οθωναίος) Από τις τρείς μεραρχίες του Α Σώματος έλαβαν τελικά μέρος μόνον δύο (2η και 13η) και μάλιστα δίχως το πυροβολικό τους ενώ η 1η Μεραρχία παρέμεινε συγκεντρωμένη στην περιοχή της Καβάλας και μεταφέρθηκε τελικά στη Σμύρνη.
[31] Στις αρχές του 1923 αποφασίστηκε η εγκατάλειψη του Ιουλιανού (παλαιού) ημερολογίου που υπολειπόταν κατά 13 ημέρες του Γρηγοριανού. Στις 16 Φεβρουαρίου 1923 η Ελλάδα πέρασε στη 1η Μαρτίου 1923.
[32] Τσολακόπουλος Χρήστος (1868-1923) Γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Απεφοίτησε από την σχολή Υπαξιωματικών με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού (πζ) στα 1899. Πολέμησε επικεφαλής ανταρτικού σώματος στον Μακεδονικό αγώνα και τραυματίστηκε . Έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο και τραυματίστηκε πάλι μπροστά στα Ιωάννινα. Πολέμησε στον Μεγάλο Πόλεμο και σε ηλικία 51 χρόνων διοίκησε το 34ο Σύνταγμα Πεζικού στην ατυχή ελληνική εκστρατεία στη Νότια Ρωσία. Για τις πολύτιμες υπηρεσίες στην Πατρίδα η Κυβέρνηση τον αποστράτευσε στα 1920 με τον βαθμό που έφερε μέχρι τότε . Εκείνο του Συνταγματάρχη .Ο Τσολακόπουλος προήχθη μετά θάνατον στον βαθμό του Υποστράτηγου.

(Επιστροφή)