ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ 34ΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΠΕΖΙΚΟΥ
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ 34ΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΠΕΖΙΚΟΥ
Το τελευταίο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου οι άνδρες του 34ου Συντάγματος Πεζικού κάτω από την Διοίκηση του Συνταγματάρχη Τσολακόπουλου του θρυλικού Καπετάν Ρέμπελου του Μακεδονικού Αγώνα, εγκαταλείπουν τα Βρασνά με προορισμό τη Σκάλα Σταυρού. Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι το Σύνταγμά τους θα είναι ο πρώτος ελληνικός σχηματισμός που θα πατήσει το πόδι του στην Ουκρανία. Στη Σκάλα Σταυρού το Σύνταγμα στήνει τις σκηνές του, γιορτάζει τα Χριστούγεννα , οπλίτες και αξιωματικοί προμηθεύονται καινούργιο θερμό ιματισμό από τις βρετανικές αποθήκες και ολοκληρώνει συνεχίζουν την «ιδεολογικοπολιτική» τους κατήχηση . Στη Σκάλα Σταυρού ο Έλληνας στρατιώτης υποδέχεται τον ερχομό του καινούργιου χρόνου και με τα μάτια καρφωμένα στον ορίζοντα ψάχνει για τα πλοία που προερχόμενα από την Θεσσαλονίκη θα τον μεταφέρουν στη Νότια Ρωσία.
Ο οπλισμός του 34ου Σ.Π ήτο ο αυτός προς τον οπλισμόν των Γαλλικών μονάδων. Η διμοιρία πεζικού απετέλει την μονάδα συνθέσεως περιλαμβάνουσα τυφέκια Μάνλινχερ-Σενάουερ , χειροβομβίδας επιθετικάς και αμυντικάς , οπλοπολυβόλα και βομβιδοβόλα , το σύνταγμα συνεκροτείτο εκ τριών εμπολέμων ταγμάτων , εκάστου περιλαμβάνοντος τρεις λόχους δυνάμεως εκάστου 213 ανδρών , εκ τριών πολυβολαρχιών εκάστης εκ 12 πολυβόλων και 210 ανδρών , εκ του λόχου των ειδικοτήτων δυνάμεως 213 ανδρών και εκ των αναγκαιούντων δια την μεταφοράν του απαιτουμένου τηλεφωνικού υλικού κτηνών , ως και εκ των μεταγωγικών σώματος του συντάγματος, η δε ολική δύναμις αυτού ανήρχετο εις 78 αξιωματικούς , 3537 οπλίτας ,87 δίτροχα, 22 ίππους αξιωματικών και 213 κτήνη φορτηγά και ελάσεως μετ΄ αφθόνων πυρομαχικών , άτινα παρέλαβεν εκ του όρχου πυροβολικού[1].
Στη Σκάλα Σταυρού ο Έλληνας στρατιώτης υποδέχεται τον ερχομό του καινούργιου χρόνου και με τα μάτια καρφωμένα στον ορίζοντα ψάχνει για τα πλοία που προερχόμενα από την Θεσσαλονίκη θα τον μεταφέρουν στη Νότια Ρωσία.Στις 2/15 Ιανουαρίου 1919 καταφθάνει στη Σκάλα του Σταυρού το πρώτο από τα ατμόπλοια που έχουν επιστρατευτεί για τη μεταφορά του Ελληνικού Στρατού στη Νότια Ρωσία. Ονομάζεται "Νορμανδία". Φορτωμένο ήδη από την Θεσσαλονίκη με την ΙΙΙ/34 Πυροβολαρχία , το ΙΙα Χειρουργείο, το ΙΙα Νοσηλευτικό Τμήμα ,το Τμήμα της Επιμελητείας της 2ης Μεραρχίας και δύο μοίρες Υγειονομικών αυτοκινήτων έχει ακόμα πολύ λίγο διαθέσιμο χώρο. Σ΄ αυτόν στριμώχνεται με δυσκολία το ΙΙ/34 Τάγμα του Μακρή . Δίχως άλλες περιττές καθυστερήσεις το πλοίο σηκώνει και πάλι άγκυρα. Την επομένη ένα άλλο ατμόπλοιο κάνει την εμφάνισή του για να παραλάβει τους υπόλοιπους σχηματισμούς του Συντάγματος . Ονομάζεται «Τίγρης», έχει αποπλεύσει όπως και το προηγούμενο από τη Θεσσαλονίκη ,είναι και αυτό κατάφορτο με υλικό και ο διαθέσιμος χώρος του είναι ελάχιστοςδραματικά περιορισμένος.. Αρχίζει με τάξη η επιβίβαση του υπόλοιπου του Συντάγματος. Πρώτα το Ι/34 Τάγμα του Βλάχου[2] και στη συνέχεια το ΙΙΙ/34 Τάγμα του Μελέτη . Όσο και αν στριμώχνονται οι τελευταίοι , ολόκληρος ο 11/34 Λόχος … περισσεύει. Σαν λύση της τελευταίας στιγμής υιοθετείται το αυτονόητο. Να μείνει ο Λόχος στη Σκάλα και να παραληφθεί από το επόμενο καράβι που αργά ή γρήγορα θα κάνει την εμφάνισή του .Μένει μια ακόμη εκκρεμότητα. Να ειδοποιηθεί η Θεσσαλονίκη και να φροντίσει το πρόβλημα. Από πληροφορίες το επόμενο καράβι με κατεύθυνση την Ουκρανία θα είναι το ατμόπλοιο «Ραιδεστός» περισσότερο ευρύχωρο στο οποίο θα επιβιβαστούν και τα πολύτιμα μεταγωγικά του Συντάγματος. Από τη Θεσσαλονίκη προβλέπεται να αποπλεύσει μέσα σε ελάχιστες ημέρες. Οι αρμόδιοι καθησυχάζουν. Θα ληφθεί κάθε μέριμνα για την επιβίβαση στο "Ραιδεστός" του 11ου Λόχου του 3ου Τάγματος του 34ου Συντάγματος της 2ης Μεραρχίας που στο μεταξύ για να επιβιώσει οφείλει να προσκολληθεί στο 7ο Σύνταγμα. Ο Υπολοχαγός Πεζικού Στέλιος Σπανόπουλος δεν έχει κανένα λόγο να υποθέσει ότι τα πράγματα δεν θα βαδίσουν ακριβώς έτσι. Πραγματικά σύμφωνα με το πρόγραμμα στις 8/21 Ιανουαρίου το «Ραιδεστός» σηκώνει τις άγκυρες και εγκαταλείπει με το πολυτιμότατο φορτίο του το λιμάνι της Θεσσαλονίκης . Λίγη ώρα αργότερα , και πριν ακόμη φτάσει στη Σκάλα του Σταυρού όπου περιμένει ο Σπανόπουλος και οι άνδρες του ο πλοίαρχος συνειδητοποιεί ότι το πλοίο του παρουσιάζει σοβαρή μηχανική βλάβη τέτοια που είναι αδύνατο να επιδιορθωθεί εν πλώ. Το κατάφορτο πλοίο κάνει στροφή και επιστρέφει πάλι στη Θεσσαλονίκη[3] .Πάνω στο ναυτικό δρόμο από τη Θεσσαλονίκη για την Ουκρανία βρίσκεται η παλιά πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, η θεοφύλακτη πόλη ,η Κορωνίδα των πόλεων . Το «Νορμανδία» ακολουθούμενο σε μικρή απόσταση από το "Σηκουάνας"[4] κάνουν μια μικρή στάση και ρίχνουν τις άγκυρες μπροστά από τη περιοχή του Χαιδάρ Πασά[5] . Με φόντο τον Κεράτιο και την επιβλητική σιλουέτα του «Αβέρωφ»[6] ο Ταγματάρχης Μακρής μπαίνει στον πειρασμό να δηλώσει την παρουσία του στο ελληνικό πολεμικό με ένα λιτό μήνυμα που μεταδίδεται από τον ασύρματο. «Ελληνική προπομπή διερχομένη από την Πόλιν των ονείρων της Φυλής μας πέμπει αδελφικόν ασπασμόν προς το ηρωικόν ναυτικόν μας.» Με ημερομηνίαία 9 /1/19 η Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ενημερώνει τους αναγνώστες της:
Κατά πληροφορίας εκ Κωνσταντινουπόλεως τα πρώτα στρατευματά μας, τα οποία διήλθον εκείθεν, μεταβαίνοντα εις Ρωσίαν , επέβαινον των γαλλικών μεταγωγικών "Σεν" και "Νόρμα".Τα δύο μεταγωγικά , κατ΄αρχάς, εστάθμευσαν προ του Χαϊδάρ πασά. Αργότερον όμως , το έν τούτων επλεύρισε παρά τον "Αβέρωφ", ηγγυροβολημένου προ του Ντολμά Μπαξέ. Μεταξύ του πληρώματος του "Αβέρωφ" και των επιβαινόντων του μεταγωγικού φαντάρων αντηλλάγησαν χαιρετισμοί και επευφημίαι.Ο κυβερνήτης του θωρηκτού , απαντών εις το χαιρετιστήριον ραδιοτηλεγράφημα του αρχηγού της ελληνικής προπομπής, πέμπει εξ ονόματος του ναυτικού , προς τον στρατόν της ξηράς την έκφρασιν θαυμασμού , διά τους μέχρι τούδε θριάμβους του. Πολλοί αξιωματικοί και οπλίται , καταγόμενοι εκ Κων/πόλεως , απεβιβάσθησαν , με ολιγόωρον άδειαν , προς επίσκεψιν των γονέων των. Εις τους αποβιβασθέντας εγένετο αποθεωτική υποδοχή..
Στις 6/19 Ιανουαρίου , τα δύο πλοία πλέουν στην ανοικτή θάλασσα του Εύξεινου Πόντου με τις πλώρες τους να σημαδεύουν το λιμάνι της Οδησσού.[7].Στην Οδησσό οι διαταγές των Γάλλων είναι κατηγορηματικές. Οι νεοφερμένοι θα παραμείνουν στα πλοία μέχρι νεωτέρας. Οι αποφάσεις θα ληφθούν με άφιξη του «Τίγρη» και του Συνταγματάρχη Διοικητή του 34ου Συντάγματος, .Σκορπισμένοι στα καταστρώματα από την μεριά της αποβάθρας οι Έλληνες στρατιώτες του 1/34 παρατηρούν με ανάμικτα αισθήματα την θολή από την ομίχλη φιγούρα της πόλης, χαζεύουν το ετερόκλητο πλήθος που συνωστίζεται μπροστά από το καράβι , ρίχνουν στα υψωμένα χέρια των πολιτών που ικετεύουν , σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνουν, τσιγάρα, κομμάτια γαλέτας και οτιδήποτε ακόμα πολύτιμο μπορεί να περιέχει, για κάποιο παντελώς στερημένο, ο γυλιός (σακίδιο) του ‘Έλληνα Στρατιώτη.
Κρατώντας σταθερά τη διαφορά μιάς ημέρας από το "Νορμανδία" που προπορεύεται, το "Τίγρης" με το υπόλοιπο του Συντάγματος ρίχνει με τη σειρά του άγκυρα στο λιμάνι της παλιάς Βασιλεύουσας. Όπως συνέβη και με τα δύο άλλα πλοία που προηγήθηκαν η παρουσία του "Τίγρης" στα ήρεμα νερά του Κεράτιου κόλπου δημιουργεί ενθουσιασμό και συγκίνηση. Για τους στρατευμένους Κωνσταντινοπολίτες οι άδειες εξόδου με την υπογραφή του Διοικητή είναι έτοιμες. Ο Τσολακόπουλος γνωρίζει ότι τέτοιες μοναδικές στιγμές απαιτούν μια κάποια ελαστικότητα O ίδιος σαν Ναυπλιώτης κρατά τα προσχήματα και αρνείται να κατεβεί από το πλοίο ,αλλά δεν φαίνεται να φέρνει αντιρρήσεις σε όσους την τελευταία στιγμή πολιτογραφούνται …Κωνσταντινοπολίτες για χάρη μιας έστω και ολιγόωρης άδειας εξόδου με πρώτο και καλύτερο τον Χιώτη στρατιωτικό ιερέα του Συντάγματος. Καθώς το «Τίγρης» κυκλώνεται από πλήθος πλεούμενων γεμάτα κόσμο που έρχεται να δει από κοντά τους έλληνες στρατιώτες , μια έμπνευση της στιγμής που μετουσιώνεται σε μια σεμνή τελετή πάνω στο κατάστρωμα του ατμόπλοιου κάνει τα μάτια των ανδρειωμένων να δακρύσουν .[8]
Διατηρώντας τη διαφορά μιας ημέρας το «Τίγρης» μπαίνει με τη σειρά του στο λιμάνι της Οδησσού στις 7/20 Ιανουαρίου. Πλήθος κόσμου εξακολουθεί να βρίσκεται συγκεντρωμένος στην αποβάθρα που πλευρίζει το μεγάλο ατμόπλοιο. Σε μια άκρη της αποβάθρας ένα αυτοκίνητο με τα γαλλικά χρώματα περιμένει να παραλάβει τον Έλληνα Συνταγματάρχη για να τον οδηγήσει στο Γαλλικό Στρατηγείο από όπου θα λάβει εντολές.Η καλή μέρα φαίνεται από την αρχή και η κακή επίσης . Ο Στρατηγός Burius αποδεικνύεται κακός οικοδεσπότης .Από την πρώτη στιγμή θέλει να δείξει σε όλους «ποιος κάνει κουμάντο» και κρατά τις αποστάσεις. Δηλώνει απασχολημένος για να δεχθεί προσωπικά τον Έλληνα Συνταγματάρχη και αναθέτει στον Επιτελάρχη του να χειριστεί όλα τα θέματα που μπορεί να είναι κοινού ενδιαφέροντος. Ο κ. Επιτελάρχης περισσότερο φιλικός και συνεργάσιμος μετά τα πρώτα καλωσορίσματα και τις φιλοφρονήσεις που επιβάλει το τυπικό βιάζεται να καταδείξει την ουσία του προβλήματος. Εκφράζει ανοικτά την αγωνία του και τον προβληματισμό του για τους δυστυχείς Εβραίους [9] και ιδιαίτερα εκείνους της Χερσώνας που κινδυνεύουν από την μανία των Μπολσεβίκων. Στη πόλη έχουν σημειωθεί ταραχές , οι μπολσεβίκοι ελέγχουν ουσιαστικά τη κατάσταση και οι Γερμανοί που βρίσκονται ακόμα εκεί δεν δείχνουν ιδιαίτερο ζήλο να επαναφέρουν την τάξη. Για να αποφευχθούν περισσότερο δυσάρεστες καταστάσεις πρέπει να αποσταλεί στη πόλη ισχυρή συμμαχική δύναμη και μάλιστα αμέσως . Εκφράζει τη βεβαιότητα ότι τώρα , με την άφιξη του ελληνικού στρατού, τα πράγματα ασφαλώς θα διορθωθούν . Ο Γάλλος Επιτελάρχης θεωρεί αυτονόητο ότι ο Έλληνας στρατιώτης θα πράξει στο ακέραιο το καθήκον του οπουδήποτε υπάρξει ανάγκη .Ο Τσολακόπουλος που δεν έχει ακόμα καταλάβει, και για την ώρα αγνοεί το σύνθετο παιχνίδι συμφερόντων που παίζεται σε διεθνή πλέον κλίμακα στην Ουκρανία δείχνει όλη του την καλή διάθεση να κατανοήσει τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες της Γαλλικής Διοίκησης. Σύντομα όμως ανακαλύπτει ότι από μόνη της, η καλή διάθεση δεν είναι αρκετή. Ο Γάλλος κάνει αναφορά για εκτεταμένες πολεμικές επιχειρήσεις και για θεάρεστες ανθρωπιστικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες και ο Έλληνας πελαγώνει στη προσπάθειά του να υπερασπιστεί όλα εκείνα τα αυτονόητα που πηγάζουν από τη κοινή λογική. Πριν ο Τσολακόπουλος αναζητήσει δάφνες στα πεδία των μαχών χρειάζεται ένα χώρο να στεγάσει το Σύνταγμά του , να βρει αποθήκες για να ταχτοποιήσει το υλικό που βρίσκεται ακόμα στοιβαγμένο πάνω στα πλοία ,να αναδιοργανώσει τη δύναμή του να συμπληρώσει τις μονάδες με το υπόλοιπο υλικό που ακόμα βρίσκεται καθ' οδόν. Για το στρατωνισμό των Ελλήνων οι Γάλλοι αποφασίζουν την τελευταία στιγμή .Μια που δεν υπάρχει η δυνατότητα να βρεθεί ενιαίος χώρος για να φιλοξενήσει το Σύνταγμα ολόκληρο, τα δύο τάγματα από τα τρία (1 και 3 Τάγμα) καλούνται να κατασκηνώσουν στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων στην λεγόμενη Ιταλική λεωφόρο . Όσο για το 2ο Τάγμα ,αυτό θα οδηγηθεί στις βοηθητικές εγκαταστάσεις των παλιών ανακτόρων του Τσάρου . Μένει το θέμα της σίτισης . Οι Έλληνες στρατιώτες παίρνουν και πάλι την διαβεβαίωση ότι θα απολαμβάνουν τα προνόμια των Γάλλων στρατιωτών ανάμεσα στα οποία και το μαγειρεμένο φαγητό . Όλα όμως θέλουν τον χρόνο τους .Μέχρι τότε οι στρατιώτες πρέπει να αρκεστούν στις γαλέτες και τις κονσέρβες .
Τα δύσκολα ακολουθούν.Έχοντας εξασφαλίσει τα καταλύματα δεν απομένει παρά η μεταφορά των ανδρών και του υλικού από τα πλοία. Δίχως τα μεταγωγικά του Συντάγματος μια απλή διαδικασία ρουτίνας μετατρέπεται σε άλυτο πρόβλημα. Πως θα μεταφερθεί τόσο υλικό από τα πλοία στους χώρους στρατωνισμού ; Με τα χέρια στις .....τσέπες αλλά με φανερό ενδιαφέρον οι Γάλλοι, περιμένουν να δουν τον τρόπο με τον οποίο ο Τσολακόπουλος ο Έλληνας από τη γενιά του πολυμήχανου Οδυσσέα σκοπεύει να ξεπεράσει το πρόβλημα. Βέβαια όπως σε κάθε μεγάλο εμπορικό λιμάνι έτσι και στην Οδησσό οι φορτοεκφορτωτές δεν λείπουν ούτε και τα μέσα. Στη θέση του Τσολακόπουλου , ένας Γερμανός αξιωματικός (έστω και του 2ου Ράιχ ) πιθανότατα θα προχωρούσε, δίχως δεύτερη κουβέντα σε επιτάξεις μέσων και προσωπικού, και ίσως να εκτελούσε για παραδειγματισμό τους πρώτους που δεν θα υπάκουαν με υπερβάλλοντα μάλιστα ενθουσιασμό στις διαταγές του. Ο Τσολακόπουλος όμως έχει το δικό του μυαλό και το δικό του τρόπο για να κρίνει τα πράγματα. Κατ αρχάς θεωρεί ότι ο Ελληνικός Στρατός δεν έρχεται στη Νότια Ρωσία σαν εχθρός και πολύ περισσότερο σαν κατακτητής αλλά σαν φίλος ,σύμμαχος και συμπολεμιστής . Και αυτός ο Στρατός που μέχρι τώρα διοικεί, δεν πρέπει ποτέ και σε καμία περίπτωση να συμπεριφερθεί σαν στρατός κατοχής. Ο ρόλος του Έλληνα Στρατιώτη είναι να πείσει με το παράδειγμά και την συμπεριφορά του ότι η παρουσία του σ΄ αυτές τις αφιλόξενες και παγωμένες ουκρανικές πεδιάδες δεν έχει άλλο σκοπό πέρα από το να συμπαρασταθεί τον ομόθρησκο λαό και να τον βοηθήσει να ξεπεράσει την μεγάλη δοκιμασία που αντιμετωπίζει. Μπαρουτό-καπνισμένος πολεμιστής ,παλιός μακεδονομάχος ο Συνταγματάρχης, φαίνεται να ανήκει σ΄εκείνη τη ράτσα αυτών των καταραμένων που έχουν το χάρισμα να βλέπουν πολύ μακριά. Από την εποχή του Βασιλιά Αλέξανδρου της Μακεδονίας ελληνικός στρατός δεν είχε βγει ποτέ έξω από τα ελληνικά σύνορα. Ο Συνταγματάρχης γνωρίζει ότι τα μάτια νικητών και ηττημένων, φίλων και εχθρών είναι συγκεντρωμένα πάνω σ αυτή τη γενιά των Ελλήνων που προσπαθούν με το αίμα τους να ζωντανέψουν όνειρα και πόθους αιώνων κάτω από έναν άλλο Βασιλιά που συμπτωματικά ονομάζεται και αυτός Αλέξανδρος. Δεν αμφιβάλει ότι αυτοί που ψάχνουν να βρούνε αφορμές για να δημιουργήσουν προβλήματα και πάνω από όλα να υπονομεύσουν ανεπανόρθωτα τα συμφέροντα της πολυπληθούς ελληνικής κοινότητας και της Πατρίδας γενικότερα, παραμονεύουν.Έτσι ο Τσολακόπουλος αποφασίζει να λύσει το πρώτο σοβαρό πρόβλημα που ορθώνεται μπροστά του με τρόπο έντιμο και ειλικρινή με μοναδικά του εφόδια τους κανόνες του εμπορίου και της ελεύθερης αγοράς. Με τη βοήθεια διερμηνέα ζητά να διαπραγματευτεί με τους ρώσους φορτοεκφορτωτές μια καθαρά εμπορική συμφωνία. Οι φορτοεκφορτωτές , μετά την πρώτη έκπληξη , δεν αργούν να μπουν στο παιχνίδι και το παζάρι αρχίζει . Για να κερδίσουν όσο γίνεται περισσότερα, οι Ρώσοι ρίχνουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το ισχυρότερο χαρτί τους. Την απαγόρευση συνεργασίας με τον εχθρό που τους έχουν επιβάλλει οι Μπολσεβίκοι . Το ερώτημα που προκύπτει αμέσως μετά είναι μάλλον ρητορικό . Αξίζει τον κόπο να διακινδυνεύσει κανείς την εσχάτη των ποινών για ένα φτηνό μεροκάματο; Και ενώ οι διαπραγματεύσεις και τα παζάρια με τους Ρώσους συνεχίζονται η υπόθεση ξαφνικά παίρνει μια άλλη τροπή. Σαν από μηχανής θεός εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις και οι εκπρόσωποι της Ελληνικής κοινότητας. Οι έλληνες της Οδησσού προσφέρονται δίχως δεύτερη συζήτηση να λύσουν το πρόβλημα. Η Κοινότητα αναλαμβάνει όχι μόνο να καλύψει οικονομικά την μεταφορά του στρατιωτικού και του άλλου υλικού αλλά και να βοηθήσει στη μεταφορά με προσωπική εργασία των μελών της. Έκπληκτος ο Τσολακόπουλος βλέπει να καταφτάνουν στο λιμάνι οι πρώτοι εθελοντές άλλοι πεζή και άλλοι πάνω σε κάθε είδους τροχοφόρα. Κινδυνεύοντας να βγουν έξω από το παιχνίδι οι ρώσοι εκφορτωτές μειώνουν δραστικά τις απαιτήσεις και ρίχνονται στη δουλειά. Στο υπόλοιπο της ημέρας τα πρώτα εφόδια μεταφέρονται στους χώρους στρατωνισμού άλλα από τους ρώσους φορτοεκφορτωτές , και άλλα από τους Έλληνες Ομογενείς .Αντί να απολαύσουν την ηρεμία της νύχτας ύστερα από μια μέρα μεγάλης ταλαιπωρίας και ένα κοπιαστικό ταξίδι το ίδιο βράδυ, οι άνδρες του Μακρή καλούνται με επείγουσα διαταγή της Γαλλικής Μεραρχίας να αναλάβουν την πρώτη τους αποστολή. Το Τάγμα πρέπει να μετακινηθεί και να αναλάβει τον έλεγχο της βιομηχανικής ζώνης που απλώνεται σε έκταση 8 περίπου χιλιομέτρων ανάμεσα στο λιμάνι και το προάστιο Peressip (Περεσίπ) που βρίσκεται στα βορειοανατολικά [10]. Πρόκειται για τον πιο επικίνδυνο τομέα της πόλης όπου ο νόμος πολύ δύσκολα εφαρμόζεται , όπου οι μπολσεβίκοι και οι φιλομπολσεβίκοι είναι κράτος εν κράτει και έχουν μεγάλη επιρροή . Στον τομέα αυτό τα φυλάκια είναι απομακρυσμένα το ένα από το άλλο που επικοινωνούν μέσα από όσο γίνεται πιο πυκνές περιπολίες ιδιαίτερα τις ώρες της νύχτας , που το κρύο γίνεται ανυπόφορο και ο θάνατος παραμονεύει σε κάθε βήμα. Οι Ρώσοι αστυνομικοί που θεωρητικά έπρεπε να βρίσκονται στο πλευρό τους τηρούν διφορούμενη στάση μέχρι να διαφανεί και μάλιστα ξεκάθαρα, η πλευρά που κερδίζει. Παρ όλα αυτά ο Έλληνας στρατιώτης διακινδυνεύει αγόγγυστα την ζωή του για την διασφάλιση της τάξεως και οι πράξεις του πολύ συχνά περιλαμβάνονται στις ημερήσιες διαταγές σαν παραδείγματα θάρρους και ηρωισμού . Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του υπολοχαγού Ευθύμιου Κορώνη . Η ώρα της νύχτας προχωρημένη ,οι δρόμοι σκοτεινοί και έρημοι αλλά μερικές δεκάδες μέτρα παρακάτω ο υπολοχαγός που ξαγρυπνά στο φυλάκιο μαζί με τους άνδρες του αντιλαμβάνεται κάποιο φως που ανάβει και σβήνει περιοδικά. Με την υποψία ότι έχει μπροστά του ένα οπτικό τηλέγραφο που μεταδίδει στον εχθρό πληροφορίες αποφασίζει να δράσει, δίχως δεύτερη σκέψη, Το ενδεχόμενο όλα αυτά να είναι μια καλοστημένη παγίδα για να τον παρασύρουν μακριά από το φυλάκιο δεν φαίνεται να τον απασχολεί και αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι δεν ζητά την συνδρομή των ανδρών του.
Προφανώς οι κινήσεις του γίνονται αντιληπτές και ο τηλέγραφος σταματά να μεταδίδει. Ο υπολοχαγός κρίνει άσκοπο να διακινδυνεύσει ι περισσότερο. Παίρνει τον δρόμο της επιστροφής χωρίς να αντιληφθεί τους ίσκιους που παραμονεύουν στο σκοτάδι.Γράφει στην ημερήσια διαταγή του της 25 Ιανουαρίου ο Τσολακόπουλος.
Την 22αν ώραν της 23ης τρέχοντος ο υπολοχαγός του 6ου λόχου Κορώνης Ευθύμιος διοικητής φυλακίου εν τη γραμμή αμύνης επιστρέφων από υπηρεσίαν προσεβλήθη δολοφονικώς εν μέσω του σκότους από πέντε κακοποιούς, υπό των οποίων και επυροβολήθη. Ο ειρημένος αξιωματικός χωρίς να χάση την ψυχραιμίαν του επάλαισε κατ΄ αυτών και δια του περιστρόφου του φόνευσε τους δύο. Οι υπόλοιποι ετράπησαν εις φυγείν. Δια την ψύχραιμον ταύτην συμπεριφοράν του και την γενναίαν διαγωγήν του συγχαίρω τούτον και προτείνω εις τε την προισταμένην μας Ελληνικήν Μεραρχίαν και εις την εν Οδησσώ Γαλλικήν στρατιωτικήν Διοίκησιν, όπως ο αξιωματικός ούτος τιμηθή δια του πολεμικού Σταυρού του τε Ελληνικού και του Γαλλικού.
Οι Γάλλοι όμως έχουν αντιρρήσεις . Η Οδησσός δεν είναι πόλη του μετώπου. Συνεπώς ο υπολοχαγός δεν έκανε κανένα πολεμικό κατόρθωμα που να δικαιολογεί παρασημοφορία με γαλλικό μάλιστα παράσημο.
Μια άρρωστη ατμόσφαιρα πλανάται στην μεγάλη αυτή ρωσική πόλη που έχει αρχίσει να πεινά. Η διαφθορά βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη η εγκληματικότητα δημιουργεί θύματα για τα οποία κανείς δεν ενδιαφέρεται και όσοι διαθέτουν χρήμα μπορούν ακόμα να αγοράζουν τα πάντα. Παλαιοί ευγενείς στα τελευταία όρια της εξαθλίωσης και νεόπλουτοι αστοί τροφοδοτούν και συντηρούν την καινούργια οικονομία , όπου το χαρτονόμισμα είναι άχρηστο και ο χρυσός παντοδύναμος.
Πολυβόλα εις τα καίρια σημεία της πόλεως και Ρωσικά μπαλέτα εις τα πολυθόρυβα κέντρα της! Πολυτέλεια αφάνταστος και στυγνή δυστυχία! Επανάστασις και οργιώδεις και ακολασταίνουσαι διασκεδάσεις! Αι αίθουσαι των θεάτρων , των κινηματογράφων , των χοροδιδασκαλείων υπερπλήρεις κόσμου , και περιδέραια αξίας χιλιάδων ρουβλίων κοσμούν τους τραχήλους εξώμων κυριών. Από καιρού εις καιρόν όμως σύντομοι ξηροί κρότοι συνεχέοντο με την συναρπαστικήν αρμονίαν της ορχήστρας. Εκεί που πλησίον εις τα πέριξ της Όπερας επλανάτο το φάσμα του θανάτου. Μέσα εις το πυκνόν σκότος της νυκτός εφονεύοντο άνθρωποι χωρίς να γνωρίζουν κατά πάσαν πιθανότητα το διατί.[11]
Η εμφάνιση των πρώτων Ελλήνων στρατιωτών στην Οδησσό είναι για τους Μπολσεβίκους μια δυσάρεστη έκπληξη. Μετατρέπεται σε αμηχανία ανακαλύπτοντας ότι οι Έλληνες αξιωματικοί σε αντίθεση με τους δικούς τους, προέρχονται ταξικά από τα ίδια κοινωνικά στρώματα από τα οποία προέρχονται και οι απλοί στρατιώτες. Νοιώθουν βαθειά κατάπληξη σαν βλέπουν απλούς στρατιώτες να προσφέρουν τσιγάρο σε αξιωματικούς και οι τελευταίοι να το δέχονται σαν κάτι απόλυτο φυσικό .Ακόμα και στα πιο αυστηρά τους προπαγανδιστικά κείμενα, ο έλληνας στρατιώτης σε αντίθεση με τους άλλους επεμβατιστές αντιμετωπίζεται περισσότερο σαν ταξικός σύμμαχος παρά σαν ιδεολογικός αντίπαλος .. Σε μια από τις πολλές προκηρύξεις των μπολσεβίκων στην Ελληνική γλώσσα διαβάζουμε:
Για να σας φέρουν εδώ , σας είπαν ότι ο Ρωσικός λαός σας προσκαλεί γιατί σας έχει ανάγκη , ότι ληστές και κακούργοι , ονομαζόμενοι «μπολσεβίκοι» σκοτώνουν και ληστεύουν τους ειρηνικούς κατοίκους , ότι θα έλθετε εδώ, όχι για να πολεμήσετε, αλλά μόνο για να καταδιώξετε τις συμμορίες αυτές , να βάλετε τάξι και να φέρεται ειρήνη και ότι τέλος σαν φιλότιμοι και γνήσιοι υιοί της Πατρίδος σας , από ευγνωμοσύνη προς την Ρωσία για την βοήθειαν στην επανάστασί μας του 1821 πρέπει να κάμετε το καθήκον σας σ΄ αυτήν την περίστασιν για τον αδελφικό Ρωσικό λαό.Τώρα ξέρετε ότι όλα αυτά είναι ψέματα.Σας επροσκάλεσε εδώ όχι ο λαός, αλλά ο άσπονδος εχθρός του, η πλουτοκρατία, για την οποίαν όλοι οι πλούσιοι, αδιάφορο ξένοι ή ομογενείς τους είναι φίλοι , όπως και όλοι οι πτωχοί όλων των χωρών και της δικής των χώρας είναι εχθροί μισητοί και περιφρονημένοι……[12]
Στον τομέα της προπαγάνδας οι μπολσεβίκοι παρουσιάζονται αξεπέραστοι. Από τις πρώτες ημέρες της στρατιωτικής κατοχής μια επιτροπή διαφώτισης οργανώνεται με σκοπό να διδάξει στους επεμβατιστές το κατά Μαρξ ευαγγέλιο και να υπονομεύσει το ηθικό τους. Πρόκειται για την "Διαφωτιστική Ομάδα του εξωτερικού" που πέρα από τη παραγωγή προπαγάνδας οργανώνει τα πρώτα κέντρα υποδοχής των ευρωπαίων συντρόφων που κυνηγημένοι από τις χώρες τους αναζητούν προστασία στη χώρα του Σοσιαλισμού. Σ΄ αυτή την κοινή προσπάθεια η ελληνική ομάδα, στην αρχή τουλάχιστον , παρουσιάζει μια αξιόλογη μεν δραστηριότητα με φτωχά όμως αποτελέσματα[13].Όπως παραδέχεται ο Νίδερ:
Η παραδειγματική πειθαρχία του Έλληνος στρατιώτου και η θαυμαστή αλληλεγγύη μεταξύ του Έλληνος οπλίτου και των αξιωματικών του , ως προερχομένων αμφοτέρων εκ των αυτών κοινωνικών στρωμάτων , απετέλεσαν θαυμασίαν προστατευτικήν ασπίδα κατά της μεθοδικής προπαγάνδας των Μπολσεβίκων , ήτις διά παντοίων υπούλων μέσων προσεπάθει ματαίως να δηλητηριάση το φρόνημα των ημετέρων και υποσκάψη το ηθικόν των .Προς τον σκοπόν δε τούτον μετεχειρίσθησαν οι Μπολσεβίκοι παντοία μέσα προπαγανδισμού , χρησιμοποιήσαντες Ελληνοφώνους Αρμενίους και Τατάρους και προ παντός Ισραηλίτιδας. Πάσαι όμως αι προπαγανδιστικαί μέθοδοι των Μπολσεβίκων απετύγχανον οικτρώς, επιφέρουσαι αντίθετα του επιδιωκομένου σκοπού αποτελέσματα, καθ’ όσον οι Έλληνες στρατιώται εφανατίσθησαν εις τιούτον βαθμόν , ώστε τους συλλαμβανομένους προπαγανδιστάς να μεταχειρίζονται κατά τρόπον σκληρόν, γεγονός όπερ ηνάγκασε την Διοίκησιν να εκδώση, αυστηράς διαταγάς, όπως συμπεριφέρονται ηπιώτερον προς τους συλλαμβανομένους Μπολσεβίκους πράκτορας.[14]
Η Οδησσός γίνεται ένα πολύβουο μελίσσι συντρόφων που έρχονται εκπαιδεύονται και φεύγουν και ανάμεσά τους κάποιος Μαξ Γκολνστάιν από την Ρουμανία, μόλις στα 21 του χρόνια εκπαιδεύεται στην κατασκευή αυτοσχεδίων βομβών. Η πρώτη ύλη είναι άφθονή και σχετικά καλής ποιότητας. Προέρχεται από τα σπλάχνα χιλιάδων άσκαστων γερμανικών οβίδων που έχει καταπιεί το μαλακό αφράτο ουκρανικό χώμα. Αν για τους Μπολσεβίκους η εμφάνιση των Ελλήνων στρατιωτών είναι μια δυσάρεστη έκπληξη για τους Γάλλους είναι απλοί αριθμοί που αντιπροσωπεύουν Συντάγματα ,Τάγματα και Λόχους.Αν ο Ελληνικός στρατός προστατευόταν από μια αποφασισμένη να διασφαλίσει τα εθνικά δίκαια πολιτική ηγεσία και για χάρη των πολιτικών σκοπιμοτήτων δεν αφηνόταν έρμαιο στις βλακώδεις εμπνεύσεις της Γαλλικής υπεροψίας, τότε πολλά πράγματα δεν θα συνέβαιναν ποτέ ή αν συνέβαιναν θα ακολουθούσαν περισσότερο ανώδυνη πορεία.
Όχι και τόσο ξεχασμένες μνήμες αναδύονται και πάλι στην επιφάνεια. Ζάπειο, Αστεροσκοπίο,λόφος των Νυμφών, η λυσσαλέα αντίσταση των μονάδων του Α Σώματος Στρατού που υπεράσπιζαν την Πρωτεύουσα, η προσωρινή ανακωχή για να μαζευτούν οι νεκροί και οι τραυματίες από μια σύγκρουση που κανείς δεν μπορούσε τότε να εκτιμήσει τις πραγματικές της διαστάσεις, η πανικόβλητη υποχώρηση των εισβολέων πίσω στον Πειραιά.Αυτές οι μνήμες δημιουργούν από την αρχή της συνεργασίας ένα κλίμα ανάλογο εύκολα διακριτό . Σε ανώτερο επίπεδο οι Γάλλοι αντιμετωπίζουν τους Έλληνες αξιωματικούς τυπικά με ψυχρή ευγένεια φροντίζοντας σε κάθε ευκαιρία να υπενθυμίσουν ότι τα ελληνικά αστέρια στις επωμίδες δεν έχουν την ίδια λάμψη με τα γαλλικά. Η υπεροψία των νικητών του πολέμου και η αποικιοκρατικού τύπου συμπεριφορά απλά μεγαλώνει τις αποστάσεις ανάμεσα στους δύο συμμάχους [15]ακόμα και στα πλέον αυτονόητα. Η τόσο διατυμπανισμένη ισότητα ανάμεσα στις γαλλικές και ελληνικές δυνάμεις παραμένει γράμμα νεκρό. Οι ημέρες περνούν και αντί τα 700 γραμμάρια ψωμί εξακολουθεί να διανέμεται η γαλέτα αντί για τα 450 γραμμάρια κρέατος παίρνουν και δίνουν οι κονσέρβες .Στις τραπεζαρίες εκστρατείας αδελφωμένοι με τα γαλλικά χρώματα , λευκοί και μελανόμορφοι, απολαμβάνουν ζεστό φρεσκομαγειρευμένο φαγητό και οι στρατιώτες δεύτερης κατηγορίας που μιλάνε ελληνικά , μασουλάνε τις γαλέτες τους και αντιδρούν παθητικά πλέκοντας σκωπτικές ιστορίες με ήρωες τους Γάλλους.
Μία από αυτές έχει να κάνει με μια άτακτη φυγή γάλλων στρατιωτών μπροστά στις ξιφολόγχες του εχθρού. Υψώνοντας το σπαθί του και καλπάζοντας ανάμεσα στους φυγάδες ο γάλλος διοικητής ουρλιάζει για να ακουστεί μέσα στον χαλασμό.-Γενναίοι μου Επιτιθέμεθα προς λάθος κατεύθυνση . Από την άλλη πλευρά είναι ο εχθρός…..
Δεν είναι μόνο το ψωμί και το κρέας ,ούτε και το μαγειρευμένο φαγητό. Πολύς λόγος γίνεται για τη πολυδιαφημισμένη προσφορά σε καφέ, καπνό και κονιάκ. Για κάθε άνδρα προβλέπονται ημερησίως 28 γραμμάρια καφέ, 20 γραμμάρια Καπνού και 62,5 γραμμάρια του κονιάκ . Οι ποσότητες αυτές συνήθως δεν βρίσκουν εύκολα τον δρόμο μέχρι τους στρατιώτες μας και όταν τον βρίσκουν οι ποσότητες είναι μειωμένες αισθητά. Οι Έλληνες στρατιώτες με το δίκιο τους γκρινιάζουν , κολάζονται με σκέψεις αληθοφανείς , ρίχνουν άδικα το φταίξιμο στους Γάλλους . Πολλοί λίγοι είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι η τροφοδοσία του στρατεύματος με καφέ καπνό και κονιάκ είναι ελληνική υποχρέωση και όχι γαλλική[16]. Το γεγονός ότι στη Ρωσία δεν υπάρχουν καφενεία οξύνει περισσότερο το σύνδρομο της στέρησης.'Ομως για μια ακόμη φορά ο κρατικός μηχανισμός κινείται αμέριμνος στους δικούς του χρόνους. Η περίφημη βάση της Οδησσού που όφειλε να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη τροφοδοσία του στρατεύματος σε τρόφιμα και εφόδια παραμένει ακόμα στα χαρτιά[17]. Χειρότερα ακόμη ο κ. Υποστράτηγος , ο Διοικητής του Α Σώματος Στρατού Νίδερ εξακολουθεί , άγνωστο γιατί, να βρίσκεται στην Ελλάδα και να διοικεί …εξ αποστάσεως ένα Σώμα Στρατού έστω και με μειωμένη ακόμα σύνθεση..
Στην Οδησσό η κατάσταση παραμένει ακόμα σχετικά ήρεμη και οι Γάλλοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το χρόνο για να ισχυροποιήσουν ακόμα περισσότερο τη στρατιωτική τους θέση . Η αναζήτηση κρυμμένων όπλων και άλλου παράνομου πολεμικού υλικού είναι βέβαια ευθύνη της ρωσικής αστυνομίας αλλά οι Γάλλοι δεν δείχνουν ικανοποιημένοι με τα αποτελέσματα. Στις 10 /23 Ιανουαρίου το Ελληνικό Σύνταγμα ύστερα από διαταγή της Γαλλικής Μεραρχίας καλείται να συνδράμει το έργο της ρωσικής αστυνομίας με δύναμη όχι μικρότερη του λόχου.
Στις 11/24 Ιανουαρίου πραγματοποιείται εθιμοτυπική επίσκεψη του Ντ΄ Ανσέλμ και του Burius στη Διοίκηση του 34ου Συντάγματος. Οι δύο Γάλλοι προδιαθέτουν τον Τσολακόπουλο για τα όσα πρόκειται να ακολουθήσουν τις αμέσως επόμενες ώρες. Η κατάσταση στη Χερσώνα χειροτερεύει από ημέρα σε ημέρα. Οι Μπολσεβίκοι αποθρασύνονται, οι Εβραίοι της πόλης αλλά και οι Έλληνες κινδυνεύουν και ζητούν προστασία. Πρέπει αμέσως να οργανωθεί και να αποσταλεί εκεί μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη [18] που θα βάλει τα πράγματα σε μία τάξη. Επειδή οι Γάλλοι δεν διαθέτουν για τον σκοπό αυτό παρά ισχνές μόνο δυνάμεις το Ι/34 έχει μπροστά του «πεδίον δόξης λαμπρόν» .Λίγες ώρες αργότερα , τα πράγματα ξεκαθαρίζουν ακόμα περισσότερο όταν μια επείγουσα διαταγή που στέλνει η γαλλική Μεραρχία στο Ελληνικό Σύνταγμα στη πράξη επιβεβαιώνει γραπτά τα όσα έχουν λεχθεί και προφορικά..Πρόκειται για ξεκάθαρο παραλογισμό .Ο Έλληνας Συνταγματάρχης διαμαρτύρεται σθεναρά για τη προχειρότητα με την οποία οργανώνεται αυτή η πρώτη κοινή επιχείρηση και επισημαίνει σε όλους τους τόνους ότι ο ελληνικός στρατός με μειωμένη ακόμα σύνθεση, δίχως τα μεταγωγικά του στη πράξη είναι ακόμα απαρασκεύαστος για να εμπλακεί σε μια παρόμοια περιπέτεια και μάλιστα τόσο γρήγορα.
Οι Γάλλοι αιφνιδιασμένοι από την ελληνική αντίδραση κάνουν μια πρώτη υποχώρηση .Δέχονται μια ολιγοήμερη αναβολή της επιχείρησης με την ελπίδα να φτάσουν στο μεταξύ τα τόσο απαραίτητα ελληνικά μεταγωγικά.
Δηλώνουν όμως ότι δεύτερη αναβολή δεν πρόκειται να υπάρξει . Το αργότερο σε 4 ημέρες το μικτό απόσπασμα πρέπει να βρίσκεται σε πορεία.Στις 13/27 Ιανουαρίου 1919, ημέρα Κυριακή στον Ιερό Ναό της Αγ. Τριάδος τελείται η θεία λειτουργία παρουσία των ρωσικών αρχών , της ελληνικής στρατιωτικής ηγεσίας και σύσσωμης της ελληνικής κοινότητας της Οδησσού . Παλιά όσο σχεδόν και η Οδησσός, η εκκλησία της Αγίας Τριάδας υπήρξε η Εκκλησία των Φιλικών, και για 50 ολόκληρα χρόνια είχε βρει εκεί μέσα ανάπαυση το λείψανο του Εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγορίου Ε που ένας καπετάνιος είχε περιμαζέψει από τα νερά του Βοσπόρου. Μετά το τέλος της θείας Λειτουργίας στην οποία παραβρίσκονται ο Αρχιεπίσκοπος Οδησσού Δημήτριος ο Δήμαρχος Οδησσού ,η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, όλο το εκκλησίασμα περισσότερο σαν σε λιτανεία παρά σαν σε γιορταστική πομπή κατευθύνονται στο παρακείμενο Ροδοκανάκειο[19] Παρθεναγωγείο. Αυτόπτης μάρτυρας ,ομογενής ,αναφέρει:
Η είσοδος της Σχολής διεκοσμήθη καταλλήλως με τα χρώματα της κυανολεύκου, δύο δε μαθηταί φουστανελοφόροι εκατέρωθεν της εισόδου εκράτουν μεγάλας ελληνικάς σημαίας. Οι μαθηταί και οι μαθήτριαι, συγκεντρωμένοι εις την μεγάλην αίθουσαν , εκράτουν όλοι εις τας χείρας μικράς χαρτίνας ελληνικάς σημαίας τας οποίας εκινούσαν και δαιμονιωδώς εζητοκραύγαζον , όταν εισήλθον οι Έλληνες Αξιωματικοί με επικεφαλής τον Συνταγματάρχην Χρ. Τσολακόπουλον (Ρέμπελον) .Τον πανηγυρικόν της ημέρας εξεφώνησεν ο Πρόεδρος της Κοινότητος κ. Ελευθέριος Παυλίδης αρχίσας με στροφήν του εις την ελληνικήν σημαίαν αφιερωμένου ποιήματος του Αχ. Παράσχου[20].
Στην προσφώνηση του Παυλίδη Προέδρου της Κοινότητας απαντά ο Τσολακόπουλος. Λόγια περήφανα ενός στρατιώτη που αγωνίζεται μάταια να κρατήσει υποταγμένα τα συναισθήματά του.
«….Είμαι πολύ ευτυχής αναγγέλλων υμίν , ότι οι Εθνικοί πόθοι προοδευτικώς εκπληρούνται και ότι ο Ελληνικός Στρατός ευρίσκεται αυτήν την στιγμήν ολίγας ώρας μακράν της Κωνσταντινουπόλεως, καταλαβών πάσαν την προς την θάλασσαν ζώνην της Θράκης. Μετ΄ ολίγον ουδείς Έλλην θα μείνει υπό τον βαρβαρώτερον και ατιμώτερον ζυγόν. Με την ακλόνητον ταύτην πεποίθησιν ο ελληνικός στρατός απεχωρίσθη του Πατρίου εδάφους.Η τιμή το καθήκον, και η ευγνωμοσύνη της Πατρίδος προς τον Ρωσικόν λαόν θα ώσιν οι οδηγοί του Ελληνικού Στρατού εις πάσαν του πράξιν επί του ιερού δι ημάς τούτου εδάφους.Ζήτω το Έθνος!Ζήτω η Ελληνική Κοινότης Οδησσού[21].
Αιφνιδιασμένος με τις εκφράσεις λατρείας που η μια διαδέχεται την άλλη ο Μακεδονομάχος Διοικητής του 34ου Συντάγματος επιχειρεί μάταια να νουθετήσει τους περισσότερο εκδηλωτικούς..
-Βρε αδελφέ ,για σταθείτε….. έχουμε και εμείς ενθουσιασμό , μα σεις το παρακάνετε…….
Στην Οδησσό με την πολυπληθή ελληνική κοινότητα το ελληνικό Προξενείο λειτουργούσε απρόσκοπτα μέχρι τον Μάιο του 1918. Μετά την συνθήκη του Μπρεστ Λιτόβσκ και την ειρηνική προέλαση των Γερμανών μέχρι τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας , τα προξενεία των χωρών που βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες υποχρεώθηκαν να αναστείλουν την λειτουργία τους. Την ίδια τύχη είχε και το Ελληνικό Προξενείο γιατί μετά την υποχρεωτική εξορία του Βασιλιά και τη κάθοδο της Κυβέρνησης Βενιζέλου στην Αθήνα η χώρα είχε περάσει και τυπικά στο πλευρό των Δημοκρατιών . Ο Έλληνας Πρόξενος στην Οδησσό Εμμανουήλ Καψαμπέλης πριν εγκαταλείψει τη πόλη έρχεται σε συνενόηση με το Πρόξενο των Κάτω χωρών κ. Μουντς που παραμένει στη θέση του , να αναλάβει άτυπα την υπεράσπιση των ελληνικών συμφερόντων μέχρι νεότερης εντολής. Είναι αποδεδειγμένο ότι ο κ. Πρόξενος κ. Μουντς ο οποίος πέρα από το ελληνικό έχει την φροντίδα και άλλων προξενείων , δεν γνώριζε Ελληνικά , όπως είναι αποδεδειγμένο ότι παρ’ όλες τις καλές του προθέσεις δεν μπόρεσε ποτέ να ελέγξει ούτε τους γραφειοκράτες του Προξενείου, ούτε τη σωστή χρήση των υπογραφών και των σφραγίδων , ούτε τη νομιμότητα των ελληνοποιήσεων που τότε ήταν σε έξαρση . Το παράδοξο είναι ότι μετά την συνθηκολόγηση της Γερμανίας και τον τερματισμό του πολέμου, οι πρόξενοι που είχαν απελαθεί φροντίζουν να επιστρέψουν και πάλι στην Οδησσό εκτός από τον Έλληνα. Τα ελληνικά συμφέροντα εξακολουθεί να τα διαχειρίζεται ο κ. Μουντς αλλά για λόγους ευνόητους ο κ Μουντς αναζητά την ευκαιρία να ξεφορτωθεί το πυρωμένο κάρβουνο που κρατά στα χέρια του. Στις 26/1/19 (π. η) μετά την άφιξη των πρώτων μονάδων του Ελληνικού στρατού ο κ Μουντς υποβάλλει αρμοδίως στην Διοίκηση του Ελληνικού Συντάγματος έγγραφο παραίτησης από τα άτυπα καθήκοντά του. Το θέμα είναι ξεκάθαρα πολιτικό . Ο διορισμός Προξένου είναι υπόθεση της Κυβέρνησης , η Κυβέρνηση έχει πράγματα σοβαρότερα να ασχοληθεί και ο Συνταγματάρχης Τσολακόπουλος το γνωρίζει .Θα μπορούσε να παραπέμψει το πρόβλημα αρμοδίως δια της υπηρεσιακής οδού αλλά ο Διοικητής του 34ου Συντάγματος δεν είναι γραφειοκράτης. Από την πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι του στην Οδησσό δεν έχει άλλο μεγαλύτερο στόχο από το να κρατήσει ενωμένη την ομογένεια. Τα πολιτικά πάθη που έκοψαν την Ελλάδα στα δύο δεν την έχουν αφήσει αλάβωτη και σε αρκετά θέματα την έχουν διασπάσει. Μόνο στην Οδησσό υπάρχουν 9 Ελληνικά Σωματεία με διαφορετικούς σκοπούς και επιδιώξεις το καθένα . Και όπως συμβαίνει ιδιαίτερα εκείνους τους καιρούς οι μισοί δάκτυλο-δείχνουν τους άλλους μισούς. Ο Τσολακόπουλος με την ιδιότητα του στρατιώτη απευθύνεται εγγράφως στο καθένα από αυτά τα Σωματεία με ένα κοινό αίτημα . Να του υποδείξουν τον καταλληλότερο για να αναλάβει προσωρινά καθήκοντα Προξένου μέχρις ότου το Ελληνικό Υπουργείο των Εξωτερικών αποφασίσει και πάρει οριστικές αποφάσεις . Πράγμα θαυμάσιο η απάντηση φτάνει ταχύτατα. Αυτοί που διαφωνούσαν μέχρι τότε όχι μόνο ομοφωνούν αλλά απαντούν μέσα από μια κοινή επιστολή. Όλοι συμφωνούν ότι ο Υποπρόξενος Κιέβου Βασιλειάδης είναι ο πλέον κατάλληλος να αναλάβει καθήκοντα έστω και προσωρινού προξένου στην Οδησσό..Ο Τσολακόπουλος που αντιπροσωπεύει την ανώτατη ελληνική στρατιωτική ηγεσία παίρνει χαρτί και μολύβι και συντάσσει τον διορισμό . Είμαστε στα 1919 και όλα ακόμα γίνονται εν ονόματι του Βασιλέως . Ο Τσολακόπουλος ξεκινά να γράφει «Εν ονόματι του Παντοδύναμου Θεού και της Πατρίδας…..» Και ο διορισμός κατέληγε συμφιλιώνοντας τις δύο Ελλάδες:
ΔιορίζωΠροσωρινώς αναπληρωτήν του ενταύθα Γεν Προξενείου της Ελλάδος τον υποπρόξενον Κιέβου κ. Στυλ. Στεφ. Βασιλειάδην μέχρι της λήψεως υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως οριστικών μέτρων αναλαμβάνων πλήρως την ευθύνην της αποφάσεώς μου απέναντι της ΑΜ του Βασιλέως μου και του μεγάλου της Πατρίδος μου Κυβερνήτου.Εγένετο εν Οδησσώ τη 27 Ιανουαρίου 1919 .
O Διοικητής του εν Οδησσώ Ελληνικού Στρατού .
Xρ. Τσολακόπουλος Ρέμπελος Συνταγματάρχης Πεζικού.
Από τα αρχαία ακόμα χρόνια υπάρχουν χιλιάδες παραδείγματα για τον τρόπο που το εμπόριο και το παραεμπόριο κινείται και ανδρώνεται σε καιρούς κρίσεις . Στους δύσκολους αυτούς καιρούς που εύκολα κανείς κερδίζει και εύκολα χάνει οι έμποροι δίνουν πίστη στις διακηρύξεις του Ντενίκιν περί προστασίας του εμπορίου ιδιαίτερα με το εξωτερικό . Η προθυμία μάλιστα των Γάλλων να αναβαθμίσουν στην Οδησσό το γραφείο ελέγχου εισαγωγής εμπορευμάτων εκ του εξωτερικού, με ότι και αν αυτό συνεπάγεται κάνει πολλούς να προχωρήσουν σε παράτολμα οικονομικά ανοίγματα. Παραγγελίες και εμπορεύματα διακινούνται ταχύτερα απ ότι τα στρατεύματα και μάλιστα κάτω από πολύ καλύτερες συνθήκες. Η Οδησσός η μεγάλη πύλη της Νότιας Ρωσίας βλέπει καθημερινά πλοία να φέρνουν κάθε είδους αγαθά που συσσωρεύονται στις τεράστιες αποθήκες του Λιμανιού. Όμως σύντομα γίνεται φανερό ότι πολλά πράγματα δεν γίνονται με τον τρόπο που θα έπρεπε. Μια σειρά σκοτεινών διαταγών τορπιλίζει και αυτήν ακόμη την επάρκεια των αγαθών μέσα στην πόλη και οι αξιωματούχοι γραφειοκράτες φέρνουν του κόσμου τα εμπόδια για τον εκτελωνισμό των προϊόντων που υπερχειλίζουν τις αποθήκες. Και ενώ στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι Έλληνες έμποροι βρίσκουν τις αποθήκες κλειστές, βλέπουν αλλόθρησκους ανταγωνιστές τους να βαπτίζουν με τις ευλογίες των Γάλλων τα εμπορεύματά τους «ιδιοκτησία του στρατού» , να φορτώνονται με συνοπτικές διαδικασίες σαν αδασμολόγητα πάνω στα τραίνα και να εξαφανίζονται στην ρωσική ενδοχώρα. Κάποιοι φαίνεται να ετοιμάζουν την ευημερία της επόμενης ημέρας. Και αυτοί δεν είναι οι Μπολσεβίκοι.
Δύο βήματα από τις προβλήτες των λιμανιών και σε μικρή απόσταση από το μεγάλο πάρκο του Αλέξανδρου βρίσκεται η Ελληνική οδός . Ονομάζεται Ελληνική οδός από το πλήθος των ελληνικών καταστημάτων που υπάρχουν από την μία και την άλλη πλευρά του δρόμου.Πάροδος της Ελληνικής οδού είναι η οδός Κράσνυ. Ανάμεσα στα πανύψηλα σπίτια κάνει αντίθεση μια ταπεινή κατασκευή, ένα μικρό διώροφο . Το οίκημα αυτό ιδιοκτησία της Ορθόδοξης Εκκλησίας έχει νοικιαστεί σε έναν εβραίο έμπορο που το εκμεταλλεύεται σαν καρβουναποθήκη. Το γεγονός αυτό καθ εαυτό δεν θα είχε το παραμικρό ενδιαφέρον αν τη καρβουναποθήκη δεν στόλιζε μια μικρή μαρμάρινη πλάκα με την επιγραφή «Οικία Γρηγορίου Μαρασλή εν η συνεδρίαζεν η Φιλική Εταιρία» . Το «παράδοξο» αυτό δεν αργεί να φτάσει μέχρι τα αυτιά του Τσολακόπουλου ο οποίος δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος και με τα χέρια σταυρωμένα. Νοιώθει χρέος του να διαφυλάξει ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς και ζητά να του φέρουν μπροστά του τον έμπορο. Η κουβέντα ανάμεσα στους δύο άνδρες ξεφεύγει από τους παλιούς δρόμους της ιστορικής αμοιβαίας καχυποψίας[22] και κυλά σε κλίμα ήρεμο και φιλικό. Ο Συνταγματάρχης αναγνωρίζει το δίκαιο του εμπόρου και προτείνει ένα τίμιο διακανονισμό. Δηλώνει πρόθυμος να επιστρέψει με χρήματα του Συντάγματος ολόκληρο το ποσό που ο συμπαθής κατά τα άλλα αλλόθρησκος είχε προκαταβάλει στο Ταμείο της Εκκλησίας και σαν αντάλλαγμα ο ίδιος οφείλει να μεταστεγάσει το εμπόρευμά του αλλού και μάλιστα αμέσως .Λίγο το καλόβουλο βλέμμα του Τσολακόπουλου με το μακρύ τσιγκελωτό μουστάκι, λίγο αυτό το κάτι τι το απροσδιόριστο που δίνει στη φυλή των Ελλήνων την έμπνευση να θεμελιώνει όλο και ψηλότερους Παρθενώνες κάθε φορά που άλλοι προσπαθούν να τους ξεπεράσουν σκαρφαλώνοντας σε ακόμη ψηλότερα δένδρα, λίγο το κληρονομικό ένστικτο του κέρδους και της κερδοσκοπίας από την πλευρά του εμπόρου, φέρνουν την συζήτηση σε αδιέξοδο. Έχοντας την συνείδησή του αναπαυμένη και με την βεβαιότητα ότι έχει εξαντλήσει κάθε όριο διαλόγου ο Συνταγματάρχης αναθέτει στον Υπασπιστή του Επιτελείου Παλαιολόγο να πάει αμέσως στην «αποθήκη» και να τακτοποιήσει το θέμα. Η δυναμική λύση στην οποία ο Υπασπιστής τελικά καταφεύγει κάνει κάποιους να κατσουφιάσουν . Ένας από αυτούς , κάποιος μεγαλόσχημος ρώσος ρασοφόρος επισκέπτεται τον στρατιωτικό ιερέα του ηρωικού 34ου για να διαμαρτυρηθεί.
-Με την πράξη σας αυτή ζημιώσατε την Εκκλησία τουλάχιστον με 2.000 ρούβλια.
Ο Συνταγματάρχης Τσολακόπουλος, ο Ρέμπελος έχει βαθειά συναίσθηση του καθήκοντος και της αποστολής του. Ξέρει ότι είναι ο μοναδικός στην Οδησσό που μπορεί να εγγυηθεί την ενότητα της πολυπληθούς κοινότητας. Στους κόλπους της, οι φιλομπολσεβίκοι ή οι φερόμενοι σαν τέτοιοι δεν λείπουν ούτε βέβαια και οι και οι καλοθελητές που είναι πρόθυμοι να τους υποδείξουν σαν τέτοιους. Μια από τις ομάδες τους φαίνεται να συσπειρώνεται γύρω από τον εργατικό Σύλλογο «ο Ερμής». Αυτοί οι φερόμενοι σαν φιλομπολσεβίκοι δεν κρύβουν την πρόθεσή τους να οργανώσουν μια τιμητική βραδιά αφιερωμένη στους Έλληνες Αξιωματικούς και απευθύνουν επίσημη πρόσκληση στον Έλληνα Συνταγματάρχη. Ο Τσολακόπουλος προς έκπληξη «ορισμένων» αποδέχεται την πρόσκληση και την καθορισμένη ημερομηνία συνοδευόμενος από αξιωματικούς του κάνει την εμφάνισή του στον τόπο που είχε επιλεγεί και δεν ήταν άλλος από το ελληνικό ξενοδοχείο «η Χίος» . Μέσα σε ένα κλίμα ενθουσιασμού και πατριωτικής εξάρσεως όπου Έλληνες συναντούσαν Έλληνες, όπου ο διχασμός που εξακολουθεί να ματώνει την Ελλάδα μοιάζει σαν κακή ανάμνηση , οι «μπολσεβίκοι» φυλάνε για τον Ρέμπελο μια μεγάλη έκπληξη. Από το βάθος της αίθουσας μια χορωδία με τη συνοδεία μαντολινάτας ψέλνουν έναν ύμνο τόσο χίλιο-ακουσμένο στα μακεδονικά βουνά αλλά τόσο άγνωστο στις πεδιάδες της Νότιας Ρωσίας.
Λεβεντιά καμαρωτή
Μέσα στα βουνά, στα δάση,
Που προβάλλεις με σπαθί
Την Πατρίδα να δοξάσης.
Φεύγουν οι εχθροί μας παν
Κάθε βούλγαρος αντάρτης
Φεύγουν πίσω δεν κυττάν,
Ποιος θε να σταθή μπροστά της;
Γειά σου Ρέμπελε αητέ,
Ρέμπελε χρυσέ λεβέντη ,
με ντουφέκι με σπαθί
ποιος το είδε τέτοιο γλέντι.
Οι «ύποπτες» κινήσεις του Έλληνα Συνταγματάρχη σε συνδυασμό με τη δράση της μπολσεβίκικης Διαφωτιστικής Ομάδας του εξωτερικού δεν περνούν απαρατήρητες από τους «πληροφοριοδότες» των Γάλλων . Τρομερά ανήσυχος ο Burius για το ενδεχόμενο σύμπραξης των Ελλήνων με τους μπολσεβίκους απευθύνεται με έγγραφό του στον Τσολακόπουλο στις 18/31 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με αξιόπιστες μαρτυρίες που στην πραγματικότητα δεν είναι άλλο από ευφάνταστα σενάρια , οι Έλληνες έχουν έλθει σε συμφωνίες με τους Μπολσεβίκους σε πρώτο χρόνο να μην τους πολεμήσουν και σε δεύτερο χρόνο να προσχωρήσουν μαζικά στις γραμμές τους. Για τον λόγο αυτό ζητά από τον Ρέμπελο διαβεβαιώσεις για την πίστη και την αφοσίωση των στρατευμάτων που διοικεί .Με τη σειρά του ο Έλληνας διοικητής διαβεβαιώνει δύο ημέρες αργότερα ότι όλες αυτές οι φήμες είναι μπολσεβίκικη προπαγάνδα και ο Έλληνας στρατιώτης θα πράξει το καθήκον του όπως τόσες και τόσες φορές στο παρελθόν.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 2ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
[1] Καρακασσώνης Πέτρος Ιστορία της εις Ουκρανίαν και Κριμαίαν υπερποντίου εκστρατείας σελ 20-21.
[2] Βλάχος ή Πράσσος Κωνσταντίνος
[3] Το ατμόπλοιο αυτό θα παραλάβει τελικά τον Λόχο από την Σκάλα Σταυρού στις 20 Ιανουαρίου /2 Φεβρουαρίου 1919 και θα φτάσει στην Οδησσό στις 27 Ιανουαρίου/ 9 Φεβρουαρίου. Αυτό σημαίνει ότι για 20 ολόκληρες ημέρες το Σύνταγμα δίχως τα μεταγωγικά του οφείλει να ξεπεράσει μια σειρά από σχεδόν ανυπέρβλητα προβλήματα σε μια ξένη χώρα σε κατάσταση μάλιστα εμφυλίου πολέμου Όπως επισημαίνει ο Νίδερ "Τα λαμβανόμενα μέτρα ρυθμίσεως και προπαρασκευής της επιβιβάσεως παρείχον πάσαν ελπίδα, ότι, όταν θα έφθανεν η στιγμή της μεταφοράς, θα διετίθεντο άφθονα τα μέσα, πλοία κτλ και διά την πραγματοποίησιν αυτής εις χρόνον ελάχιστον και υπό συνθήκας υποδειγματικάς.Παρ΄όλας εν τούτοις τας προβλέψεις .............. ο τρόπος και οι όροι της και ο χρόνος διενέργειάς της, υπήρξαν παν άλλο ή οικονομικοί,επακόλουθοι των υπέρ το δέον απροόπτως αλληλοεπερχομένων γεγονότων και του αναποφασίστου των Συμμαχικών Κυβερνήσεων περί της επεμβάσεως αυτών ή μη εν Ρωσία.(Νίδερ Προαναφερόμενο έργο σελ 119).
[4] Το δεύτερο αυτό ατμόπλοιο έρχεται απευθείας από την Θεσσαλονίκη .Μεταφέρει μια διμοιρία αυτοκινήτων και αυτό που οι στρατιώτες ήδη αποκαλούν το «Νοσοκομείο του Επιάτρου Σμπαρούνη» δηλαδή το Β Νοσοκομείο Διακομιδής με δύναμη 520 κρεβάτια.
[5]
[6] Αβέρωφ Θωρακισμένο καταδρομικό κλάσης Πίζα και Σαν Τζιόρτζιο.Το πλοίο που είχε αρχικά παραγγελθεί από την Βραζιλιανή Κυβέρνηση ναυπηγήθηκε στο Λιβόρνο της Ιταλίας και αγοράστηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση αντί του ποσού των 22.300.000 δραχμών. Καθελκύστηκε στις 12 Μαρτίου 1910 και παραλήφθηκε ύστερα από μια περίοδο δοκιμών από το ελληνικό Ναυτικό στις 16 Μαίου 1911.Έλαβε μέρος σε όλους τους αγώνες του ΄Εθνους .Στα 1952 παροπλίστηκε αλλά από τα 1984 λειτουργεί σαν μουσείο.
[7] Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση πεπραγμένων του Α. Σ. Σ το Νορμανδία έφθασε στην Οδησσό στις 7/20 και το Σηκουάνας έφθασε σύμφωνα με τον Υποστράτηγο Καρακασσώνη την ίδια ημέρα. Κατά άλλες πηγές τα δύο ατμόπλοια έφθασαν ανήμερα των Φώτων .Όπως και να έχει το θέμα η αποβίβαση άρχισε στις 7/20 Ιανουαρίου με την άφιξη και του Τίγρη.
[8] Από τις περιγραφές για τα όσα καταπληκτικά έγιναν με φόντο τους μιναρέδες που εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να φρουρούν την Αγία του Θεού Σοφία επισημαίνω δύο. Εκείνη του Βακά που ακολουθεί και εκείνη του Φωστίνη που αντιγράφω ολόκληρη στο παράρτημα.
«Εις τας 9 η ώρα η συγκίνησις αποκορυφούται. Ο Διοικητής του Συντάγματος Τσολακόπουλος-Ρέμπελος οργανώνει μια αναμνηστική μικρά τελετή εις πανηγυρισμόν της εμφανίσεως των πρώτων τμημάτων τακτικού ελληνικού στρατού εις τον Κεράτιον. Διέταξε , δηλαδή, και παρετάχθησαν ένοπλοι οι άνδρες του 34ου συντάγματος εις το κατάστρωμα του «Τίγρεως». Ακολούθως μέσα στην απόλυτη σιγή- πειθαρχίας και αφθάστου συγκινήσεως- έδωσε διαδοχικώς και με τρέμουσαν φωνήν τα παραγγέλματα: -Προσοχή… -Εφ΄όπλου λόγχη…. -Παρουσιάσατε άρμ… Και ενώ οι σαλπιγκταί ανέκρουαν το σάλπισμα της σημαίας , οι αξιωματικοί εχαιρετούσαν με τα ξίφη και οι στρατιώται παρουσίαζον όπλα εξεδίπλωσε επάνω εις την γέφυραν του πλοίου και εκυμάτισεν υπερήφανα στην πρωινή αύρα του Βοσπόρου η τιμημένη Γαλανόλευκη του Συντάγματος. Συνάδελφοι, που έζησαν την ιστορικήν εκείνην στιγμήν, μου αφηγούντο αργότερα , ότι δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συνέβη εν συνεχεία. Τέτοια ήταν η εθνική ανάτασις και μεταρσίωσις που όλων και των πλέον ψυχρών τύπων τα βλέφαρα ήσαν δακρυσμένα και όλα τα ελληνικά μάτια έβλεπαν για μερικά λεπτά θολά… Όλοι μόνον ήκουσαν- δεν είδον!..- τον Διοικητή τους που είχε την θαυμασίαν αυτήν έμπνευσιν ν’ αναφωνή: «Ζήτω το Έθνος», ιαχή που επανελήφθη διατόρως από μυριάδας στομάτων. Συγχρόνως όμως η εθνική εκδήλωσις που τελετουργικώς συνέβαινεν επάνω εις το «Τίγρις» μετεδίδετο και έξω από το πλοίον. Διότι μόλις είδαν την επίσημη στρατιωτική σημαία του 34ου πεζικού συντάγματος επάνω εις την γέφυραν του πλοίου , το ηγκυροβολημένον λίγο πιο πέρα ελληνικόν θωρηκτόν «Αβέρωφ» (πλοίαρχος Χατζηκυριάκος) και το ελληνικόν αντιτορπιλλικόν «Κεραυνός» (πλωτάρχης Θεοχάρης) υψώνουν αμέσως επί του πρωραίου ιστού την ελληνικήν σημαίαν. Ταυτοχρόνως , τα πληρώματά των παρεττάσσοντο επί του καταστρώματος και εζητοκραύγαζαν Παραλλήλως τα εις τον Βόσπορον ορμούντα συμμαχικά θωρηκτά και λοιπά πολεμικά πλοία , τιμής ένεκεν, έσπευσαν να υψώσουν εις τον πρωραίόν τους ιστόν την ελληνικήν σημαίαν και όλων αι μουσικαί ανέκρουσαν τον Εθνικόν μας Ύμνον.» (Bακάς Δημ Μεγάλη Ελλάς Ελευθ. Βενιζέλος Πολεμικός Ηγέτης σελ 270-1)
[9] Η Ουκρανία ήταν ένα από τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα κέντρα των Εβραίων της διασποράς.
[10] Επικαλούμενος στοιχεία από το Κομματικό αρχείο της περιοχής Οδησσού του Κ.Κ.Σ.Ε ο Κ Αυγητίδης (σελ 138-39) αναφέρει: "Από ντοκουμέντα που είχαμε τη δυνατότητα να ερευνήσουμε στα αρχεία της Οδησσού, προκύπτει ότι τα ελληνικά στρατιωτικά τμήματα στρατοπέδευσαν σε διάφορα μέρη της πόλης και στα περίχωρά της. Ένα τμήμα αποτελούμενο από 300 άντρες , εγκαταστάθηκε στην ταβέρνα "Γιουμπελέι" (Ιωβηλαίο), που βρισκόταν στην οδό Κοντράτενκο Νο 16 .Και σε μια άλλη ταβέρνα της πόλης , που έφερε την ονομασία "Αθηνά" και βρισκόταν στην Ελληνική Πλατεία, στάθμευε ελληνικός στρατός.Ελληνικές στρατιωτικές μονάδες εγκαταστάθηκαν, επίσης, στο κτίριο του θεάτρου "Ούνσον " και στο χρηματιστήριο της πόλης.Στο κτίριο αυτό στάθμευσε το 1ο Τάγμα του 3ου Συντάγματος με τη διοίκησή του.Το κτίριο αυτό βρίσκεται στη γωνία των οδών Α.Πούσκιν και Μπούνινα.Συγχρόνως τα δύο κτίρια του εργοστασίου τσιγάρων "Ποπόφ", που βρίσκονταν στην οδό Πολτάβσκαγια Πομπέντα, μετατράπηκαν σε στρατόπεδα Νο 100 και Νο 102 του ελληνικού στρατού".
[11] Κ. Νίδερ: Εκστρατεία εις Ουκρανίαν Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια Περιοδικόν Τόμος Α σελ 120.
[12] Ολόκληρο το κείμενο στο παράρτημα.
[13] Στη πόλη Οδησσό , λόγουχάρη, όπου στρατοπέδευσαν οι βασικές ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, η διεξαγωγή προπαγανδιστικής δουλειάς ανάμεσά τους, σε σύγκριση με τους Γάλλους στρατιώτες , ήταν πολύ δυσκολότερη. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν να υστερήσει η διαφωτιστική δουλειά στις γραμμές των ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων .Χρειαζόταν μεγάλος κόπος και δραστική παρέμβαση των κομμουνιστών, των Σοβιετικών πολιτών και πολλή τόλμη από μέρους των Ελλήνων στρατιωτών για να πάρουν στα χέρια τους κάποια προκήρυξη ή έκκληση. Οι δυσκολίες αυτές επισημαίνονται στην έκθεσιν της κομματικής οργάνωσης περιοχής Οδησσού , με ημερομηνία 13 Φλεβάρη 1919, προς την ΚΕ του ΚΚΡ(μπ) Ουκρανίας, που μεταξύ άλλων αναφέρει : "...Aνάμεσα στους Έλληνες δεν μπορέσαμε ακόμα να εισχωρήσουμε.[" Όμως ύστερα από δύο βδομάδες , δηλαδή στα τέλη Φλεβάρη, η επαφή με τους Έλληνες στρατιώτες αποκαταστάθηκε.(Αυγητίδης σελ 246)
[14] Κ. Νίδερ: Εκστρατεία εις Ουκρανίαν Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια Τόμος Α σελ 254
[15] Αν ο Ελληνικός στρατός προστατευόταν από μια αποφασισμένη να διασφαλίσει τα εθνικά δίκαια πολιτική ηγεσία και δεν αφηνόταν έρμαιο για χάρη των πολιτικών σκοπιμοτήτων στις βλακώδεις εμπνεύσεις της Γαλλικής υπεροψίας, τότε πολλά πράγματα δεν θα συνέβαιναν ποτέ ή αν συνέβαιναν θα ακολουθούσαν περισσότερο ανώδυνη πορεία. Μια σειρά από παντελώς άχρηστες πολεμικές επιχειρήσεις δεν θα λάμβαναν ποτέ χώρα , ο έλληνας στρατιώτης δεν θα συγκέντρωνε πάνω του το μίσος και την οργή των μπολσεβίκων και το σπουδαιότερο τα συμφέροντα της Ελληνικής μειονότητας στην Νότια Ρωσία ίσως να μην έμπαιναν σε τόσο θανάσιμο κίνδυνο.
[16] Συμφώνως προς τας διαταγάς, η Ελληνική Υπηρεσία ανέλαβε τον ανεφοδιασμόν του ΕΕΣ εις οίνον, λίπη έλαιον, καπνόν, και κονιάκ .Βάσει της καθορισθείσης μερίδος το βάρος της κατ΄άτομον ημερησίας μερίδος των ανωτέρω ειδών ανήρχετο εις 1.613 γραμμάρια συνεπώς υπελογίσθη ότι η ολική ποσότης τροφίμων άτινα έδει να μεταφέρονται καθ΄εκάστην εις Ρωσίαν δια δύναμιν 43.000 ανδρών ανήρχετο εις 70 τόννους περίπου, κατά μήνα δε εις 2.100.000 ( ΓΕΣ/ΔΙΣ Προαναφερόμενο έργο σελ 263)
[17] Η Ελληνική Βάση Οδησσού αν και συστήθηκε έγκαιρα άρχισε να λειτουργεί από τις 13/26 Μαρτίου δηλαδή 10 μόλις ημέρες πριν από την εκκένωση της πόλης. Οι ουσιαστικοί λόγοι αυτής της καθυστέρησης επίσημα τουλάχιστον δεν έχουν ακόμα διευκρινιστεί.
[18] Είναι περίεργο αλλά δεν έχει διασωθεί αντίγραφο ούτε και από αυτή τη διαταγή. Το μικτό Απόσπασμα θα αποτελείτο από ένα Ελληνικό Τάγμα (Ι/34), ένα Γαλλικό λόχο (λόχος Alix) μια ορεινή ορειβατική πυροβολαρχία (που ακόμα δεν είχε αφιχθεί και τελικά αντικαταστάθηκε από γαλλικό ουλαμό ορειβατικού πυροβολικού 6,5) και μια γαλλική διμοιρία εκμεταλλεύσεως.
[19] Το Ροδοκανάκειο Παρθεναγωγείο ιδρύθηκε στα 1871 και είχε 8 τάξεις πέραν εκείνης του νηπιαγωγείου. Εθεωρείτο ημιγυμνάσιο και οι απόφοιτοί του κατετάσσοντο στην Τρίτη τάξη του Γυμνασίου. Στα 1919 φοιτούσαν 500 περίπου μαθητριες.
[20] Παυλίδης Ο Ελληνισμός της Ρωσίας Αθήναι 1953 σελ 62. Πάνω στους στίχους του πραγματικά εμπνευσμένου αυτού ποιήματος που πολλοί νεοέλληνες αγνωούν ακόμα και την ύπαρξή του , γράφτηκε ένα από τα ωραιότερα εμβατήρια του Ελληνικού Στρατού .
[21] Ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας του στο Παράρτημα.
[22] Οι Εβραίοι ισχυρίζονται ότι το πρώτο πογκρόμ εναντίον τους στη πόλη της Οδησσού το προκάλεσαν στα 1821 οι Έλληνες. Αφορμή στάθηκε ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε και ο φημολογούμενος άθλιος ρόλος των ομοφύλων τους στο μαρτυρικό του τέλος. Με τη μεταφορά του σεπτού λειψάνου του στην Οδησσό τα πνεύματα οξύνθηκαν και λέγεται ότι κατά τις συμπλοκές που ακολούθησαν λεηλατήθηκαν οικίες και καταστήματα και έχασαν τη ζωή τους 17 και τραυματίστηκαν περισσότεροι από 50. Το αντιεβραικό πογκρόμ του 1821 ακολούθησαν με διάφορες αφορμές εκείνα του 1859,1871, 1881, 1886 και 1905.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου