Μπαίνει το πρόβλημα αν οι μεγάλοι βιομήχανοι έχουν ένα μόνιμο δικό τους πολιτικό κόμμα. Μου φαίνεται ότι η απάντηση πρέπει να είναι αρνητική. Οι μεγάλοι βιομήχανοι χρησιμοποιούν κατά καιρούς όλα τα υπάρχοντα κόμματα, αλλά δεν έχουν ένα δικό τους κόμμα. Δεν είναι γι’ αυτό το λόγο "αγνωστικιστές" ή " απολιτικοί " με οποιοδήποτε τρόπο : το συμφέρον τους είναι μια καθορισμένη ισορροπία, που την πετυχαίνουν ακριβώς ενισχύοντας με τα μέσα τους κατά καιρούς, αυτό ή εκείνο από τα κόμματα της ευμετάβολης πολιτικής σκακιέρας (με την εξαίρεση, εννοείται, του μόνου ανταγωνιστικού κόμματος, που το δυνάμωμά του δε μπορούν να το βοηθήσουν ούτε σαν ενέργεια τακτικής). Είναι βέβαιο ωστόσο πως αν αυτό συμβαίνει στη φυσιολογική ζωή, στις ακραίες περιπτώσεις, που άλλωστε αυτές λογαριάζουν (όπως ο πόλεμος στην εθνική ζωή), το κόμμα των μεγάλων βιομηχάνων είναι το κόμμα των αγροτών που έχουν αντίθετα ένα μόνιμο δικό τους κόμμα. Μπορεί κανείς να δει το παράδειγμα αυτής της παρατήρησης στην Αγγλία, όπου το Συντηρητικό Κόμμα καταβρόχθισε το Φιλελεύθερο Κόμμα, που ωστόσο εμφανιζόταν από παράδοση σαν το κόμμα των βιομηχάνων. Η κατάσταση στην Αγγλία με τα μεγάλα της Τρέηντ - Γιούνιονς εξηγεί αυτό το γεγονός. Εκεί δεν υπάρχει τυπικά ένα κόμμα ανταγωνιστικό στους μεγάλους βιομήχανους, είναι αλήθεια' αλλά υπάρχουν οι μαζικές εργατικές οργανώσεις, και έχει παρατηρηθεί πως αυτές, σε ορισμένες στιγμές, τις αποφασιστικές, μεταμορφώνονται σαν οργανισμός από τα κάτω ως τα πάνω, σπάζοντας το γραφειοκρατικό περίβλημα (π.χ. το 1919 και το 1926).
Εξάλλου υπάρχουν μόνιμα στενά συμφέροντα ανάμεσα σε αγροτικούς και βιομήχανους (ειδικά τώρα που έχει γενικευτεί ο προστατευτισμός, αγροτικός και βιομηχανικός)' και είναι αναντίρρητο ότι οι αγροτικοί είναι "πολιτικά " πολύ καλύτερα οργανωμένοι από τους βιομήχανους, προσελκύουν περισσότερο τους διανοούμενους, είναι περισσότερο " σταθεροί" στις κατευθύνσεις τους, κτλ. Η μοίρα των παραδοσιακών " βιομηχανικών " κομμάτων, όπως είναι το αγγλικό " φιλελεύθερο - ριζοσπαστικό "και το γαλλικό ριζοσπαστικό (που όμως διαφοροποιούνταν πάντα από το πρώτο), είναι ενδιαφέρουσα (όπως και του μακαρίτικου " ιταλικού ριζοσπαστικού " ) : τί αντιπροσώπευαν αυτά ; Ένα δεσμό τάξεων μεγάλων και μικρών, όχι μια μόνη μεγάλη τάξη' γι’ αυτό και η κατά ποικίλους τρόπους εξέλιξη και εξαφάνισή τους' τους " απλούς φαντάρους " τους παρείχε η μικρή τάξη, που βρισκόταν σε συνθήκες πάντοτε διαφορετικές μέσα στο δεσμό μέχρι που να μετασχηματίζεται τελείως. Σήμερα παρέχει τη δύναμη αυτή στα " δημαγωγικά κόμματα " και το πράγμα είναι ευνόητο.
Γενικά μπορούμε να πούμε, ότι σ’ αυτήν την ιστορία των κομμάτων, η σύγκριση ανάμεσα στις διάφορες χώρες ήταν από τις πιο διδακτικές και αποφασιστικές για να βρει κανείς την πηγή των αιτίων του μετασχηματισμού.
Το ίδιο ισχύει και για τις πολεμικές ανάμεσα σε κόμματα των "παραδοσιακών" χωρών : όπου δηλαδή εκπροσωπούνται "δείγματα" από ολόκληρο τον ιστορικό " κατάλογο".
Ένα πρωταρχικό κριτήριο για να κρίνουμε είτε τις αντιλήψεις για τον κόσμο, είτε και ειδικά τις πρακτικές στάσεις είναι τούτο : η αντίληψη για τον κόσμο είτε η πρακτική ενέργεια μπορεί να νοηθεί " απομονωμένη", "ανεξάρτητη", παρ’ όλη την ευθύνη της συλλογικής ζωής που σηκώνει πάνω της· ή αυτό είναι αδύνατο και η αντίληψη για τον κόσμο είτε η πρακτική ενέργεια μπορεί να νοηθεί σαν "ολοκλήρωση" τελειοποίηση, αντιστάθμισμα, κτλ. μιας άλλης αντίληψης του κόσμου ή πρακτικής στάσης ;
Αν σκεφτούμε, βλέπουμε ότι αυτό το κριτήριο είναι αποφασιστικό για μια ιδεολογική κρίση πάνω σε κινήσεις ιδεών και πρακτικές κινήσεις και βλέπουμε επίσης πως αυτό έχει μια όχι μικρή πρακτική σημασία.
Ένα από τα πιο κοινά είδωλα είναι να πιστεύεις πως όλο αυτό που υπάρχει είναι " φυσικό " να υπάρχει, δε μπορεί να μην υπάρχει και ότι οι προσπάθειές του για μια μεταρρύθμιση, όσο άσχημα κι αν εξελίσσονται, δε θα σταματήσουντη ζωή, γιατί οι παραδοσιακές δυνάμεις θα συνεχίσουν να ενεργούν και ακριβώς θα συνεχίσουν τη ζωή.
Σ ’ αυτό τον τρόπο σκέψης υπάρχει κάτι σωστό, ασφαλώς· κι αλλοίμονο αν δεν ήταν έτσι. Ωστόσο πέρα από ορισμένα όρια, αυτός ο τρόπος σκέψης γίνεται επικίνδυνος (ορισμένες περιπτώσεις της πολιτικής του χειρότερου) και πάντως όπως είπαμε, παραμένει το φιλοσοφικό πολιτικό και Ιστορικό κριτήριο εκτίμησης των πραγμάτων. Είναι βέβαιο πώς αν κοιτάξουμε στο βάθος, ορισμένες κινήσεις αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους σαν περιθωριακές- προϋποθέτουν δηλαδή μια κύρια κίνηση στην οποία μπολιάζονται για να μεταρρυθμίσουν ορισμένα θεωρούμενα ή πραγματικά κακά, δηλαδή ορισμένες κινήσεις είναι καθαρά μεταρρυθμιστικές.
Αυτή η αρχή έχει πολιτική σημασία διότι η θεωρητική αλήθεια ότι κάθε τάξη έχει ένα μόνο κόμμα είναι αποδειγμένη στις αποφασιστικές στροφές, από το γεγονός ότι διάφορες ομάδες, που καθεμιά τους παρουσιαζόταν σαν κόμμα " ανεξάρτητο " συνενώνονται και συνασπίζονται σε μια ενότητα. Η πολλαπλότητα πού υπήρχε πρώτα ήταν μόνο "ρεφορμιστικού" χαρακτήρα, αφορούσε δηλαδή ζητήματα μερικά' με μιαν ορισμένη έννοια, ήταν ένας πολιτικός καταμερισμός εργασίας (χρήσιμος μέσα στα όριά του)' αλλά κάθε μέρος προϋπόθετε το άλλο, τόσο που στις κρίσιμες στιγμές, ακριβώς δηλαδή όταν μπαίνουν στο παιγνίδι τα κύρια ζητήματα, η ενότητα έχει διαμορφωθεί, ο συνασπισμός έχει πραγματοποιηθεί. Από δω και το συμπέρασμα ότι κατά την συγκρότηση των κομμάτων χρειάζεται να βασίζεται πάνω σ’ ένα "μονολιθικό" χαρακτηριστικό και όχι πάνω σε δευτερεύοντα ζητήματα' άρα προσεκτική τήρηση του κανόνα να υπάρχει ομοιογένεια ανάμεσα σε διευθύνοντες και διευθυνομένους, ανάμεσα σε αρχηγούς και σε μάζα. Αν, στις αποφασιστικές στιγμές, οι αρχηγοί περάσουν στο "αληθινό κόμμα" τους, οι μάζες μένουν κουτσουρεμένες, αδρανείς και χωρίς αποτελεσματικότητα. Μπορούμε να πούμε ότι καμμιά πραγματική κίνηση δεν αποκτά συνείδηση της ολοκληρωτικότητάς της μονομιάς, αλλά μονάχα με τη διαδοχική πείρα, δηλαδή όταν καταλαβαίνει, από τα γεγονότα, ότι τίποτε απ’ αυτό που υπάρχει δεν είναι φυσικό (με την ιδιότυπη σημασία της λέξης) αλλά υπάρχει διότι υπάρχουν και ορισμένοι όροι, που η εξαφάνισή τους δε μένει χωρίς συνέπειες.
Έτσι η κίνηση τελειοποιείται, χάνει τα χαρακτηριστικά του αυθαίρετου, της "συμβίωσης", γίνεται πραγματικά ανεξάρτητη, με την έννοια ότι για να πετύχει ορισμένες συνέπειες δημιουργεί τις αναγκαίες προϋποθέσεις και μάλιστα στη διαμόρφωση αυτών των προϋποθέσεων χρησιμοποιεί όλες της τις δυνάμεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου