........................................................................................................................................................
Σχετικώς με τας αναλύσεις δι' ων καταγγέλλονται τα ήθη της δημοκρατίας.
Όταν ο Χίτλερ κατέλαβε θριαμβευτικώς την εξουσίαν, διεκήρυξεν ότι συνέλαβε την δημοκρατίαν εν τη παγίδι της ιδίας της παραφροσύνης. Πράγματι, εχρησιμοποίησε τα δημοκρατικά μέσα δια να καταλάβη νομοτύπως την έξουσίαν, δια της οποίας εξηφάνισε πάσαν νομιμότητα, καθώς και αυτήν ταύτην την δημοκρατίαν. Εν συνεχεία όμως έφθασε μέχρι του σημείου να χαρακτηρίζη το καθεστώς του ως την... αληθή δημοκρατίαν..
Εάν Η έννοια της δημοκρατίας σημαίνει την υλοποίησιν της λογικής και της ελευθερίας και την συνεχή βελτίωσιν της δι' εαυτών διαπαιδαγωγήσεως πάντων, ο ακολουθηθείς υπό της «Δημοκρατίας της Βαϊμάρης» δρόμος ωδήγησεν αντιθέτως εις την ολοκληρωτικήν δικτατορίαν.
Ο δρόμος της δημοκρατίας είναι ο ακολουθηθείς υπό της Δύσεως. Εκεί, και μόνον εκεί, ανεπτύχθησαν η τε φιλοσοφική της θεμελίωσις και η (286) προς αυτήν συνδεδεμένη πολιτική σκέψις. Μόνον η Δύσις εγνώρισεν από χιλιετηρίδων την ιδέαν της πολιτικής ελευθερίας. Μαζύ της ανεδύθη επίσης ο κίνδυνος, όστις δεν είναι δυνατόν να παρουσιασθή ει μη επί του πεδίου τούτου. Ανταποκρίνεται προς τον κίνδυνον της τεχνικής επί του πεδίου της επιστημονικής γνώσεως. Αι εναντίον της δημοκρατίας κατηγορίαι άρχονται από της αρχαιότητος. Αι ουσιώδεις ιδέαι επί των οποίων στηρίζονται ανευρίσκονται εις το «Κράτος των Αθηνών» του Ψευδοξενοφώντος και εις τα έργα του Πλάτωνος. Η παραμόρφωσις της δημοκρατίας ωθουμένη μέχρι του αντιθέτου της, δύναται να συλληφθή ως μορφή εκφυλισμού, συμφώνως προς την αρχαίαν θεωρίαν του «κύκλου των δομών». Εις τας συγχρόνους όμως δημοκρατίας ενυπάρχει κάτι το εντελώς νέον: αι τεχνικαί δυνατότητες, η έκτασις των δημοκρατικών δομών του κράτους, η ανάγκη όπως οι πάντες κερδίζουν τον άρτον «με τον ιδρώτα του προσώπου των» (δεν υπάρχουν πλέον δούλοι ως κατά την αρχαιότητα), η ποικιλία των εργασιών, αι οικονομικαί σχέσεις, και τέλος η επιστημονική μελέτη των πραγματικοτήτων αυτών και, η (πάντοτε ανεπαρκής) γνώσις των παρουσιαζομένων εκάστοτε προβλημάτων.
Σήμερον προβάλλει το δίλημμα : ή της κατακρίσεως της δημοκρατίας ταύτης, ήτις μη ευρίσκουσα εν τη ιδέα της την δύναμιν βουλήσεως προπαρασκευάζει εν τη πραγματικότητι την ολοκληρωτικήν κυριαρχίαν, την επιτάχυνσιν του χάους και την εξαφάνισιν της ανθρωπότητος, ή την αυτοκριτικήν της δημοκρατίας εν τη υπαρξική της πραγματικότητι δια της δυνάμεως μιας ηθικής και πολιτικής βουλήσεως, θεμελιουμένης εν τη ζωή αυτού τούτου του πολίτου της δημοκρατίας.
Ενυπήρχον κεκρυμμένα κίνητρα εις όλα αυτά, ωθούντα προς ανατροπήν και δημιουργούντα ευνοϊκόν δια την δικτατορίαν κλίμα (οπωσδήποτε και δι' οιουδήποτε τρόπου «αυτό πρέπει να αλλάξη»). Διεξήγετο ανοικτός άγων, εν τω οποίω ανέδραμον εις όλας τας μορφάς δυσαρεσκείας, δια του οποίου εδίδοντο «ελπίδες καλλιτέρου μέλλοντος», εις όλας τας αθλιότητας, εις όλους τους παραστρατημένους, εις όλους τους εγκληματίας, με υποσχέσεις υπερπηδήσεως όλων των δυσχερειών και τον ισχυρισμόν ότι ήνοιγον την φωτεινήν λεωφόρον προς ένα νέον μέγα και ισχυρόν «Γερμανικόν Ράϊχ». Είδομεν τότε την κατάρρευσιν της ηθικής πολλών απογοητευμένων δημοκρατών, αναλισκομένων εις ματαιότητας, εις κομματικάς συναλλαγάς, εις την ικανοποίησιν υπόπτων συμφερόντων, ενώ συγχρόνως αυτοί, οι άνευ ουδεμιάς πίστεως, επεκαλούντο μίαν «νέαν πίστιν», «νέας ιδέας», ανακαλύπτοντες την έννοιαν της «αυταρχικής δημοκρατίας» και άλλας άνευ ουδενός ουσιαστικού περιεχομένου έννοιας. Ουδέν καλλίτερον ήσαν εις θέσιν να προτείνουν. Επρόδιδον την ουσίαν της ιδίας των υπάρξεως: την ιδέαν της δημοκρατίας.
Έναντι της αδιαφορίας μιας Δημοκρατίας ήτις δεν είχεν θεμελιωθή επι της θελήσεως της υπέρ της ελευθερίας θυσίας, αλλά προέκυψεν από τα ερείπια μιας Αυτοκρατορίας και ενός λαού έναντι της ομοβροντίας των κριτικών (εξ άλλου καθαρώς αρνητικών ) τας οποίας το «πνεύμα» κατηύθυνεν εναντίον της δημοκρατίας, ανεδύθησαν αι αυταρχικαί δυνάμεις. Έχομεν προ ημών την ιστορικήν πείραν επί της επιτυχίας ή ου του δημοκρατικού καθεστώτος και την ευρυτάτην φιλολογίαν ην η δημοκρατική ιδέα ενέπνευσεν εις τον Μοντεσκιέ, τον Καντ, τον Τοκεβίλ ή τον Μαξ Βέμπερ.
Τούτο όμως δεν αρκεί.
Θεώρησις της πορείας της δημοκρατίας από ιστορικής και κοινωνιολογικής πλευράς, είτε αύτη καταλήγει εις την μεταμόρφωσίν της εις δικτατορίαν, είτε κατώρθωσε να υλοποίηση την ιδέαν της δημοκρατίας, αποτελεί απλούν μόνον βήμα διά τον προσανατολισμόν μας. Η γνώσις οφείλει να αφύπνιση τας προσωπικάς αντιδράσεις. Ας διερωτηθώμεν, τι είναι εκείνο το οποίον επιζητεί ο παρατηρητής, τι επιζητεί ο κριτικός, εκτός αν... ουδέν επιζητεί.
Το ότι εις τας κριτικάς αίτινες είδον το φώς προ του 1933, ουδεμία κατά το πλείστον υπάρχει συγκεκριμένη πρότασις, (εκτός εις μερικάς η σαφής πρότασις περί καταργήσεως πάσης περί δημοκρατίας ιδέας), αποτετελεί (288) κάτι το ασυγχώρητον. Η εναντίον της δημοκρατίας κριτική εκείνη, συνέβαλεν απλώς εις την καταστροφήν της.
Εκείνο το οποίον ενδιαφέρει είναι, να γνωρίζωμεν εάν ο «κατήγορος» της δημοκρατίας, ακόμη και όταν παρουσιάζεται «ανοικτήρμων» επιθυμεί εκκινών από την δημοκρατικήν ιδέαν να βοηθήση την δημοκρατίαν, ή προς ποίον άλλον σκοπόν παρουσιάζει γυμνάς εις τα όμματα των πάντων, τας ολεθρίας πραγματικότητας της δημοκρατίας.
Σχετικώς με τας αναλύσεις δι' ων καταγγέλλονται τα ήθη της δημοκρατίας.Όταν ο Χίτλερ κατέλαβε θριαμβευτικώς την εξουσίαν, διεκήρυξεν ότι συνέλαβε την δημοκρατίαν εν τη παγίδι της ιδίας της παραφροσύνης. Πράγματι, εχρησιμοποίησε τα δημοκρατικά μέσα δια να καταλάβη νομοτύπως την έξουσίαν, δια της οποίας εξηφάνισε πάσαν νομιμότητα, καθώς και αυτήν ταύτην την δημοκρατίαν. Εν συνεχεία όμως έφθασε μέχρι του σημείου να χαρακτηρίζη το καθεστώς του ως την... αληθή δημοκρατίαν..
Εάν Η έννοια της δημοκρατίας σημαίνει την υλοποίησιν της λογικής και της ελευθερίας και την συνεχή βελτίωσιν της δι' εαυτών διαπαιδαγωγήσεως πάντων, ο ακολουθηθείς υπό της «Δημοκρατίας της Βαϊμάρης» δρόμος ωδήγησεν αντιθέτως εις την ολοκληρωτικήν δικτατορίαν.
Ο δρόμος της δημοκρατίας είναι ο ακολουθηθείς υπό της Δύσεως. Εκεί, και μόνον εκεί, ανεπτύχθησαν η τε φιλοσοφική της θεμελίωσις και η (286) προς αυτήν συνδεδεμένη πολιτική σκέψις. Μόνον η Δύσις εγνώρισεν από χιλιετηρίδων την ιδέαν της πολιτικής ελευθερίας. Μαζύ της ανεδύθη επίσης ο κίνδυνος, όστις δεν είναι δυνατόν να παρουσιασθή ει μη επί του πεδίου τούτου. Ανταποκρίνεται προς τον κίνδυνον της τεχνικής επί του πεδίου της επιστημονικής γνώσεως. Αι εναντίον της δημοκρατίας κατηγορίαι άρχονται από της αρχαιότητος. Αι ουσιώδεις ιδέαι επί των οποίων στηρίζονται ανευρίσκονται εις το «Κράτος των Αθηνών» του Ψευδοξενοφώντος και εις τα έργα του Πλάτωνος. Η παραμόρφωσις της δημοκρατίας ωθουμένη μέχρι του αντιθέτου της, δύναται να συλληφθή ως μορφή εκφυλισμού, συμφώνως προς την αρχαίαν θεωρίαν του «κύκλου των δομών». Εις τας συγχρόνους όμως δημοκρατίας ενυπάρχει κάτι το εντελώς νέον: αι τεχνικαί δυνατότητες, η έκτασις των δημοκρατικών δομών του κράτους, η ανάγκη όπως οι πάντες κερδίζουν τον άρτον «με τον ιδρώτα του προσώπου των» (δεν υπάρχουν πλέον δούλοι ως κατά την αρχαιότητα), η ποικιλία των εργασιών, αι οικονομικαί σχέσεις, και τέλος η επιστημονική μελέτη των πραγματικοτήτων αυτών και, η (πάντοτε ανεπαρκής) γνώσις των παρουσιαζομένων εκάστοτε προβλημάτων.
Σήμερον προβάλλει το δίλημμα : ή της κατακρίσεως της δημοκρατίας ταύτης, ήτις μη ευρίσκουσα εν τη ιδέα της την δύναμιν βουλήσεως προπαρασκευάζει εν τη πραγματικότητι την ολοκληρωτικήν κυριαρχίαν, την επιτάχυνσιν του χάους και την εξαφάνισιν της ανθρωπότητος, ή την αυτοκριτικήν της δημοκρατίας εν τη υπαρξική της πραγματικότητι δια της δυνάμεως μιας ηθικής και πολιτικής βουλήσεως, θεμελιουμένης εν τη ζωή αυτού τούτου του πολίτου της δημοκρατίας.
Ημείς οι Γερμανοί εζήσαμεν τας ολίγας προ του 1933 δεκαετηρίδας. Την εποχήν εκείνην είδον το φως όλαι αι δυναταί και φανταστικαί κριτικαί εις βάρος της δημοκρατίας. Περιεβλήθησαν πολλαπλάς μορφάς εκφράζουσαι λίαν διαφορετικάς τάσεις. Κατηγορούντο και κατεκρίνοντο συλλήβδην τα πάντα. Απεσύροντο εις ένα «δήθεν καλλίτερον» κόσμον όπου οι διανοούμενοι ενεθουσιάζοντο υπέρ του αισθητισμού, αποστρέφοντες το πρόσωπον εκ της πραγματικότητος. Ανέφερον πολλά συγκεκριμένα πράγματα, δεν υπήρχεν όμως ούτε θέλησις ούτε έννοια υπευθυνότητος. Επρόκειτο περί σκληράς και κατά μέγα μέρος ευθυκρινούς κριτικής, στηριζομένης εις γνησίως γερμανικάς δια την εποχήν εκείνην περί δημοκρατίας αντιλήψεις, τότε είδε το φως η πνευματώδης ειρωνική φιλολογία καθώς και η επιχαιρομένη δια τα σκάνδαλα λιβελογραφική φιλολογία απετέλει έργον ανθρώπων οίτινες εκ φύσεως επαναστατικοί και εξ ιδιοσυγκρασίας έξαλλοι ήσκουν μαγνητίζουσαν επιρροήν επί εκείνων (287) οίτινες ωθούμενοι από την ιδίαν των απογοήτευσιν, προσετίθεντο εις αυτούς.
Ενυπήρχον κεκρυμμένα κίνητρα εις όλα αυτά, ωθούντα προς ανατροπήν και δημιουργούντα ευνοϊκόν δια την δικτατορίαν κλίμα (οπωσδήποτε και δι' οιουδήποτε τρόπου «αυτό πρέπει να αλλάξη»). Διεξήγετο ανοικτός άγων, εν τω οποίω ανέδραμον εις όλας τας μορφάς δυσαρεσκείας, δια του οποίου εδίδοντο «ελπίδες καλλιτέρου μέλλοντος», εις όλας τας αθλιότητας, εις όλους τους παραστρατημένους, εις όλους τους εγκληματίας, με υποσχέσεις υπερπηδήσεως όλων των δυσχερειών και τον ισχυρισμόν ότι ήνοιγον την φωτεινήν λεωφόρον προς ένα νέον μέγα και ισχυρόν «Γερμανικόν Ράϊχ». Είδομεν τότε την κατάρρευσιν της ηθικής πολλών απογοητευμένων δημοκρατών, αναλισκομένων εις ματαιότητας, εις κομματικάς συναλλαγάς, εις την ικανοποίησιν υπόπτων συμφερόντων, ενώ συγχρόνως αυτοί, οι άνευ ουδεμιάς πίστεως, επεκαλούντο μίαν «νέαν πίστιν», «νέας ιδέας», ανακαλύπτοντες την έννοιαν της «αυταρχικής δημοκρατίας» και άλλας άνευ ουδενός ουσιαστικού περιεχομένου έννοιας. Ουδέν καλλίτερον ήσαν εις θέσιν να προτείνουν. Επρόδιδον την ουσίαν της ιδίας των υπάρξεως: την ιδέαν της δημοκρατίας.
Έναντι της αδιαφορίας μιας Δημοκρατίας ήτις δεν είχεν θεμελιωθή επι της θελήσεως της υπέρ της ελευθερίας θυσίας, αλλά προέκυψεν από τα ερείπια μιας Αυτοκρατορίας και ενός λαού έναντι της ομοβροντίας των κριτικών (εξ άλλου καθαρώς αρνητικών ) τας οποίας το «πνεύμα» κατηύθυνεν εναντίον της δημοκρατίας, ανεδύθησαν αι αυταρχικαί δυνάμεις. Έχομεν προ ημών την ιστορικήν πείραν επί της επιτυχίας ή ου του δημοκρατικού καθεστώτος και την ευρυτάτην φιλολογίαν ην η δημοκρατική ιδέα ενέπνευσεν εις τον Μοντεσκιέ, τον Καντ, τον Τοκεβίλ ή τον Μαξ Βέμπερ.
Τούτο όμως δεν αρκεί.
Θεώρησις της πορείας της δημοκρατίας από ιστορικής και κοινωνιολογικής πλευράς, είτε αύτη καταλήγει εις την μεταμόρφωσίν της εις δικτατορίαν, είτε κατώρθωσε να υλοποίηση την ιδέαν της δημοκρατίας, αποτελεί απλούν μόνον βήμα διά τον προσανατολισμόν μας. Η γνώσις οφείλει να αφύπνιση τας προσωπικάς αντιδράσεις. Ας διερωτηθώμεν, τι είναι εκείνο το οποίον επιζητεί ο παρατηρητής, τι επιζητεί ο κριτικός, εκτός αν... ουδέν επιζητεί.
Το ότι εις τας κριτικάς αίτινες είδον το φώς προ του 1933, ουδεμία κατά το πλείστον υπάρχει συγκεκριμένη πρότασις, (εκτός εις μερικάς η σαφής πρότασις περί καταργήσεως πάσης περί δημοκρατίας ιδέας), αποτετελεί (288) κάτι το ασυγχώρητον. Η εναντίον της δημοκρατίας κριτική εκείνη, συνέβαλεν απλώς εις την καταστροφήν της.
Εκείνο το οποίον ενδιαφέρει είναι, να γνωρίζωμεν εάν ο «κατήγορος» της δημοκρατίας, ακόμη και όταν παρουσιάζεται «ανοικτήρμων» επιθυμεί εκκινών από την δημοκρατικήν ιδέαν να βοηθήση την δημοκρατίαν, ή προς ποίον άλλον σκοπόν παρουσιάζει γυμνάς εις τα όμματα των πάντων, τας ολεθρίας πραγματικότητας της δημοκρατίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου