9 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1935 (10)

10. Τα έκτροπα στο ναό της Δημοκρατίας.

 Αγνοώντας το παρασκήνιο των τελευταίων ωρών  και με την ψευδαίσθηση  ότι απολαμβάνει ακόμα της εμπιστοσύνης του Πρωθυπουργού,  ο Παναγιωτάκος συνοδευόμενος από τον αντισυνταγματάρχη Δαβάκη , τον υπασπιστή του  του και τον αδελφό του, βουλευτή Πειραιά,  προσέρχεται στα Παλαιά Ανάκτορα με τον αέρα ενός ανθρώπου, που είναι   σίγουρος για τον εαυτό του . Τον ενημερώνουν ότι ο Πρωθυπουργός τον περιμένει σε κάποιο παρακείμενο γραφείο , κοντά στη αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου και τον συνοδεύουν αμέσως εκεί.. Ο   Πρωθυπουργός δεν είναι μόνος. Μαζί του είναι  ο  Νικολαίδης,  υπουργός της αεροπορίας. Το θέμα της συζήτησης που ακολουθεί, ένα και μοναδικό . Η αποσόβηση της πολιτικής κρίσης  με κάθε θυσία.  

Είχα κληθεί υπό του Υπουργικού Συμβουλίου να προσέλθω δια να δώσω ωρισμένας πληροφορίας . Διακοπείσης της συνεδριάσεως αυτού , απεσύρθημεν μετά του κ. Πρωθυπουργού και του Υπουργού της αεροπορίας κ. Νικολαϊδη εις μίαν αίθουσαν παραπλεύρως του Υπουργικού Συμβουλίου και ηρχίσαμεν συνομιλούντες. [1]

Κάποια στιγμή ο Σωματάρχης καλεί στην αίθουσα τον αντισυνταγματάρχη Δαβάκη. Σύμφωνα με την εφημερίδα "Ελεύθερος Άνθρωπος "......

.. ο Δαβάκης κληθηκε από το Σωματάρχη να διαβιβάσει τηλεφωνική διαταγή στη 4η Μεραρχία και τότε βρέθηκε αντιμέτωπος με το Μαυρομμάτη. ..... ένώ όμως μετέβαινε εις το τηλέφωνον τον επλησίασεν ο κ. Μαυρομμάτης , ο οποίος αφού τον επετίμησε διότι παρουσιάσθη ενώπιον του κ. Πρωθυπουργού άνευ αδείας του υπουργού των Στρατιωτικών , προσέθεσε. ντρέπεσαι;. Ο κ. Δαβάκης του απήντησε ότι "είνε άνθρωπος που δεν φοβάται " τότε δε ο κ. Μαυρομμάτης του κατέφερε μίαν ισχυράν γροθιάν. Οι δύο αξιωματικοί ήλθον εις χείρας , ο δε κ. Δαβάκης εξήγαγε το περίστροφόν του. Οι παριστάμενοι αξιωματικοί τους αφώπλισαν , ούτος όμως εξήγαγε δεύτερον περίστροφον το οποίον και πάλι του αφηρέθη . Εδημιουργήθη θόρυβος ηκούοντο δε φωναί και ύβρεις.[2]

Τι ακριβώς έχει προκαλέσει την έκκρηξη του Μαυρομμάτη; Οι πρωτοβουλίες Παναγιωτάκου τις τελευταίες ημέρες έχουν δημιουργήσει  όπως είναι λογικό  μια σειρά προβλήματα. Η έννοια της ιεραρχίας και της πειθαρχίας γενικότερα, έχει τραυματιστεί από τη στιγμή που ανώτεροι και ανώτατοι αξιωματικοί απαξιώνουν τις διαταγές του υπουργείου και διοικητές μεγάλων μονάδων επιλέγουν να στοιχιστούν πίσω από ένα  Σωματάρχη .  Ο πρωταγωνιστικός  ρόλος του Δαβάκη στα γεγονότα των τελευταίων ημερών  έχει καταγραφεί , και η πρόσφατη μετάθεση του από τη σχολή των Ευελπίδων στο Α Σώμα, που γίνεται με μόνη την υπογραφή του Παναγιωτάκου, έχει δημιουργήσει  όπως είναι φυσικό αρνητικές εντυπώσεις . Εκείνο το βράδυ ο Μαυρομμάτης σπεύδει αναστατωμένος στη Βουλή με σκοπό να βρει και να ενημερώσει  το Κονδύλη για τις τελευταίες εξελίξεις, έτσι όπως τις μεταφέρουν τα τηλεφωνικά καλώδια. Αναστατωμένοι οι Διοικητές των διαφόρων Φρουρών της Πελοποννήσου για τα όσα διαβάζουν στις τηλεγραφικές διαταγές του Παναγιωτάκου και ανήσυχοι  για τη πραγματική εικόνα που επικρατεί στη Πρωτεύουσα,  ζητούν πληροφορίες και διαταγές . Στη Τρίπολη και τη Καλαμάτα έχει αρχίσει ήδη η επιβίβαση στρατιωτών στα τραίνα.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Μαυρομμάτης συναντά το Δαβάκη. [3]

Σύμφωνα με τον ίδιο το Δαβάκη.......

-Συνώδευσα τον στρατηγόν Παναγιωτάκον εις το Υπουργικόν Συμβούλιον , εις την παράπλευρον αίθουσαν του οποίου συνηντήθη ούτος μετά του κ. Πρωθυπουργού και του υπουργού της Αεροπορίας, μετα των οποίων ήρχισε συνομιλών , Κατά την διάρκειαν της συνομιλίας , εγώ ευρισκομην εις τον προθάλαμον . Εκεί συνηντήθην εις μίαν στιγμήν με τον προσωπάρχην του υπουργείου των Στρατιωτικών κ, Μαυρομμάτην , ο οποίος μόλις με είδε και χωρίς ουδεμία συζήτησις να προηγηθή μεταξύ μας , μου είπε σκαιότατα :Δεν ντρέπεσαι σύ; Του απήντησα, ότι δεν έχει δικαίωμα να ομιλή έτσι εις εμένα. Ο κ. Μαυρομμάτης επετέθη τότε εναντίον μου και μου έδωσε δύο γροθιές. Αμυνόμενος πλέον εγώ , εξήγαγα το περίστροφόν μου, αλλ' επενέβη ο παριστάμενος φίλος μου κ. Κονιωτάκης, όστις και μου αφήρεσε το περίστροφον. Εν τω μεταξύ είδα προσερχομένους διαφόρους κρατούντας πιστόλια εις τα χέρια, μεταξύ δε αυτων ανεγνώρισα τον ακόλουθον του υπουργού των Στρατιωτικών κ, Γιαλουράκον. Ηναγκάσθην τότ να εξαγάγω και το δεύτερον περίστροφόν μου. Επενέβησαν όμως οι άλλοι παριστάμενοι εις το επεισόδιον και έτσι αυτό δεν είχε συνέχειαν. [4]

Άσχετα με αυτό που ισχυρίζεται ο Δαβάκης η ιστορία δεν κλείνει έτσι απλά.

Ο κ. Δαβάκης  εξήλθε παραπαίων και κρατούμενος από τους κ.κ. Μαυρομμάτην και Γιαλουράκον, παρείχε δε την εντύπωσιν  ότι είχε συλληφθεί από αυτούς , διότι είχεν επιχειρήσει  να πυροβολήση. Την στιγμήν εκείνην  ευρίσκετο  εις τον διάδρομον ο υπολοχαγός κ. Λουκίδης , εκ των υπασπιστών του κ.Κονδύλη , ο οποίος ενόμισεν  ότι ο κ. Δαβάκης  είχε συλληφθή διότι είχε φονεύσει εντός της αιθούσης  του Υπουργικού Συμβουλίου, τον υπουργόν των Στρατιωτικών . Έξαλος προ της ιδέας αυτής ο κ. Λουκίδης  εκάλεσε αμέσως την φρουράν η οποία και σπεύσασα παρετάχθη προ της εισόδου του προθαλάμου. [5]

Η φρουρά στρατωνιζόταν μόνιμα στα υπόγεια των παλαιών ανακτόρων . Ασφαλώς ο Λουκίδης νοιώθει υπεύθυνος για την ασφάλεια του χώρου που θεσμικά οφείλει να προασπίζει . Τα γεγονότα που έχουν προηγηθεί δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας ότι η βραδιά θα κλείσει ομαλά και επί πλέον η παρουσία στους διαδρόμους κάποιων οπλισμένων πολιτών κάνει περισσότερο βαριά την ατμόσφαιρα. Ίσως να πιστεύει ότι τα χειρότερα ακολουθούν. 

Όταν ο  επικεφαλής του λόχου της φρουράς υπολοχαγός Λουκίδης εμφανίζεται μπροστά από το γραφείο του Πρωθυπουργού δίνει  την εντύπωση ανθρώπου που δεν ελέγχει τα γεγονότα αλλά τρέχει πίσω από αυτά. Φυσικά η  εμφάνιση των στρατιωτών με τις ξιφολόγχες περασμένες στις κάννες ρίχνει περισσότερο λάδι  στη φωτιά.. Καινούρια φασαρία καινούρια αναστάτωση. 

Την ιδίαν στιγμήν εισήλθεν εις τον προθάλαμον του Υπουργικού Συμβουλίου, όπου διεδραματίζοντο τα γεγονότα αυτά, ο υπασπιστης του υπουργού Στρατιωτικών υπολοχαγός Λουκίδης ο οποίος με προτεταμένον το περίστροφον εστράφη κατά του κ. Ράλλη και άλλων αξιωματικών.  Οι τελευταίοι αυτοί του απηύθυναν δριμυτάτας παρατηρήσεις, αλλ' ο Λουκίδης ο οποίος ισχυρίζεται , ότι ενόμισε, ότι κατά τας πρώτας αυτάς σκηνάς είχε τραυματισθή ο κ. Κονδύλης έξαλλος τους εφώναξε:

-Είμαι εντεταλμένος διά την φρούρησιν του κ. Κονδύλη εγώ! Τι τον εκάματε τον στρατηγό; 

 Οι αξιωματικοί του παρετήρησαν πάλιν, ότι δεν έχει θέσιν εκεί".

Ο Λουκίδης ασθμαίνων ώρμησε προς την έξοδον των Π. Aνακτόρων φωνάζων:-Τώρα θα σας δείξω αν έχω θέσιν εγώ.... Πράγματι μετ' ολίγα λεπτά επανήρχετο κρατών το περίστροφον ανα χείρας και επί κεφαλής εξ εκ των ανδρών της φρουράς , οι οποίοι μέχρι της στιγμής εκείνης εφρούρουν εις την είσοδον των ανακτόρων.[7]

Φοβούμενοι για τα χειρότερα οι υπουργοί κλειδώνονται στην αίθουσα του διοικητικού συμβουλίου ενώ το πολιτικό προσωπικό αναζητά ασφάλεια στα διπλανά γραφεία . Σε έναν άδειο προθάλαμο μπροστά από τη κλειστή πόρτα ο Λουκίδης μοιάζει να είναι εκτός εαυτού.

....επικεφαλής της δυνάμεως με το πιστόλι ανα χείρας εφώναζε προς τους εντός της αιθούσης ν΄ανοίξουν , διότι η φρουρά θα πυροβολήση. Επηκολούθησε πανδαιμόνιον και πανικός των ευρισκομένων πολιτών,οίτινες έσπευσαν να κρυβούν εις τα παραπλεύρως του Υπουργικού Συμβουλίου γραφεία.[8]

Αυτή τη φορά ο Παναγιωτάκος αποφασίζει να κάνει αισθητή τη παρουσία του και να επιβάλλει τη τάξη.

Ο κ Παναγιωτάκος , αντιληφθείς τον θόρυβον εκ της αιθούσης εις την οποίαν ευρίσκετομετά του κ. Πρωθυπουργού, εξήλθε δια να ίδη περί τίνος επρόκειτο , μη αντιληφθείς δε ακριβώς τα συμβαίνοντα , προσεπάθησε να κατευνάση τα πνεύματα . Τον ήρπασεν όμως εκ των όπισθεν ο Λουκίδης και τον έσπρωξε. Ο κ. Παναγιωτάκος απωθήσας τον Λουκίδην[8] ,διήλθε δια μέσου των ισταμένων και επροχώρησε προς το απόσπασμα. Επειδή δε ενόμισεν, ότι οι στρατιώται οι οποίοι είχαν προτεταμένα τα όπλα και επροχώρουν εναντίον του εσκόπευαν μάλλον να πυροβολήσουν κατά των συγκεντρωμένων εις τον προθάλαμον, μεταξύ των οποίων ευρίσκετο και ο αδελφός του πληρεξούσιος Πειραιώς κ. Παναγιωτάκος τους απηύθυνε έκκλησιν όπως κατεβάσουν τα όπλα. Ο Λουκίδης όμως όταν τον ήκουσεν ομιλούντα προς τους στρατιώτας , τον έσπρωξε πάλιν προς το μέρος των και εκραύγασε; -Αυτός είναι ο στασιαστης Παναγιωτάκος που θέλει να αιχμαλωτίση τον υπουργό σας! Ο στρατηγός αντιληφθείς πλέον περί τίνος επρόκειτο , έστρεψε προς τον τοίχον , εκείνην δε ακριβώς την στιγμήν επυροβολήθη. [9]

Η εικόνα που παρουσιάζει ο Λουκίδης είναι τελείως διαφορετική. Ο στρατηγός εμφανίζεται αγριεμένος κραδαίνοντας το περίστροφο του και δεν κρύβει τις διαθέσεις του . Είναι φανερό ότι έχει χάσει τον έλεγχο των πράξεών του και σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν τα χειρότερα, ο Λουκίδης δίχως να διστάσει, ορμά εναντίον του και επιχειρεί να τον αφοπλίσει. Μέσα σε εκείνο το χαλασμό πιθανότατα ο επικεφαλής να διέταξε "πυρ" ή κάποιο δάχτυλο, πάνω στην ένταση να παραπίεσε τη σκανδάλη .Όπως και να έχουν τα πράγματα ακούγονται και άλλοι πυροβολισμοί.[10] Ο στρατηγός δέχεται χτυπήματα από ξιφολόγχη, ο αδελφός του βουλευτής Πειραιώς επιχειρεί να ακινητοποιήσει το όπλο ενός στρατιώτη από το πιο απίθανο μέρος που μπορεί να φανταστεί κανείς. Από τη ξιφολόγχη. Η σφαίρα που βγαίνει από τη κάνη του όπλου ολοκληρώνει το κακό. Ο Λουκίδης καταφέρνει τελικά να παραβιάσει τη πόρτα και εισβάλει με τους στρατιώτες του στην αίθουσα του υπουργικού συμβουλίου. Δεν επιχειρεί όμως να σταματήσει τους πανικόβλητους υπουργούς που επιχειρούν να διαφύγουν πηδώντας από τα παράθυρα της αίθουσας προς τη κατεύθυνση του Βασιλικού κήπου.

Τότε κατά μία μαρτυρία, κάνει την εμφάνισή του ο Κονδύλης , ατάραχος, με μια ολύμπια ηρεμία, βάζει τέλος στη φασαρία. Στρεφόμενος προς το Λουκίδη και με ύφος γερο δάσκαλου που επιπλήττει το ζωηρό μαθητή λέει:
-Μα γιατί κάνετε τέτοια πράγματα , χωρίς να με ρωτήσετε;
Ο Λουκίδης απαντά με αφάνταστη ειλικρίνεια.
--Κύριε Πρόεδρε , μου είπαν ότι σε αιχμαλώτισαν και σε σκότωσαν".
Δίχως να δώσει συνέχεια ο υπουργός του γύρισε τις πλάτες. Επέστρεψε στο υπουργείο του δίχως να τον ενοχλήσει κανείς. Στο μεταξύ με το πρωθυπουργικό αυτοκίνητο ο αντιστράτηγος Παναγιωτάκος μεταφέρθηκε για τις πρώτες βοήθειες σε κοντινή κλινική. Τον συνοδεύει ο υπουργός Περικλής Ράλλης. Με άλλο αυτοκίνητο ο Βουλευτής Παναγιωτάκος μεταφέρεται στον "Ευαγγελισμό".

Ο Βουλευτής Πειραιά Παναγιωτάκος στον Ευαγγελισμό

Ο τραυματισθείς αντιστράτηγος κ. Παναγιωτάκος μετεφέρθη εις την επί της οδού Χαριλάου Τρικούπη κλινικήν Γερουλάνου.Φέρει ούτος τρία τραύματατα οποίατου επέδεσεν ο ιατρός της κλινικήςκ. Σερδάρης. Και τα τρία τραύματα , του είνε ,κατ ανακοίνωσιντου κ.Σερδάρη ,ακίνδυνα. Το εν είνε εις το κάτω μέρος της αριστεράς παρειάς δια σφαίρας , η οποία έχει είσοδον παρά το οστούντης κάτω σιαγόνος και έξοδον παρά το κάτω χείλος, εις απόστασινδύο δακτύλων.Το έτερον τραύμα προερχόμενονπιθανότατα από ξιφολόγχην ,είναι μία σχισχή εις τας τρίχας του μύστακος. Το τρίτον είνε το λόγχισμα επί του αριστερού γοφού πλησίον του ισχίου. Η οπή του λογχίσματος αυτού φαίνεται και εις το αντίστοιχον μέρος του πανταλονίου του.[11]

Υποσημειώσεις:[10. 1]

[10. 2] ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 1935

[10. 3]

[10. 4]ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ .Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου. Των γεγονότων τούτων παρέστη αυτόπτης μάρτυς ο Φρούραρχος Αθηνών υποστράτηγος κ.Τσολάκογλου , όστις και επελήφθη τακτικών ανακρίσεων. Ο ακόλουθος του κ. Φρουράρχου λοχίας κατά το επεισόδιον των συνταγματαρχών εξήγαγε περίστροφον και εφώναξε: "Πίσω". Απησχολημένος με το κρατούμενον περίστροφον Δαβάκη μετά των Λέκκα και Κονιωτάκη και κάμψαντες τον προθάλαμον . δεν ηδυνήθην ν' αντιληφθώ τι ούτος εσκόπει και αν αφωπλίσθη. Γεγονός μόνον είνε ότι η απειλή του αύτη απεμάκρυνε τους λοιπούς και ούτω κατέστη ευχερεστέρα η διαχώρισις των συμπλακέντων και η αχρήστευσις του κρατουμένου πιστολίου.

[10. 5] Ο Μαυρομμάτης, και πριν παρουσιασθή εις τον Κονδύλην και μόλις εξήλθε της αιθούσης του υπουργικού συμβουλίου, κατεφέρετο κατά του Παναγιωτάκου. ΟΔαβάκης τον επλησίασε και του είπεν ότι . «ο κ. συνταγματάρχης δεν είναι εν τάξει καταφερόμενος κατά του Σωματάρχου του».«Δεν θα μου πης εσύ τι θα κάμω», ήτο η απάντησις του Μαυρομμάτη.«Αύριο θα τα ξαναπούμε»,του είπε τότε ο Δαβάκης. Η φράσις αύτη εξηγρίωσε τον Μαυρομμάτην, ο οποίος επε­τέθη κατά του Δαβάκη.Εντός ολίγου οι δύο αξιωματικοί αλληλοεγρονθοκοπούμτο . Ο καβγάς των δύο αξιωματικών και η προσ­πάθεια των άλλων να τους χωρίσουν, προεκάλεσεν άναστάτωσιν.

[10. 6]

[10. 7]

[10. 8] ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου 1935.

Ο Παναγιωτάκος θα πει...... Εις μίαν στιγμήν ήκουσα φωνάς προερχομένας από τον διάδρομον και στρατιωτικά παραγγέλματα . Ανησυχήσας , εξήλθον διά να ίδω τι συμβαίνει, Μόλις όμως ήνοιξα την θύραν και επροχώρησα μερικά βήματα , ευρέθην προ ενός αποσπάσματος , με προτεταμένας τας λόγχας, πλησίον του οποίου ίστατο ένας υπολοχαγός . Μη αντιληφθείς ποίος ακριβώς ήτο ο υπολοχαγός και νομίσας ότι ήθελε να με προστατεύση τον επλησίασα. Αλλ αμέσως αυτός με ήρπασεκαι με ώθησε προς τας λόγχας των στρατιωτών φωνάζων. Ταυτοχρόνως έπεσεν ένας πυροβολισμός, εγώ δεν ησθάνθην εις το σώμα μου λογχισμούς.Εννοείται , ότι παρά ταύτα , διετήρουν την ψυχραιμίαν μου, πιστεύωνδε ότικαι ο τόπος και αι περιστάσεις δεν επέτρεπον ουδεμίαν εκτράχυνσιν , επέμεινα να απευθύνω παραινέσεις προς τους στρατιώτας , δια να προλάνω ανεοπανόρθωτα ίσως πράγματα. Εν τω μεταξύ παρενέβησαν ωρισμένοι εκ των παρισταμένων , οίτινες είδαν τα αίματα των τραυμάτων μου και με ωδήγησαν εις την αίθουσαν του Λαϊκού κόμματος".

[10. 9] ΑΚΡΌΠΟΛΙς 14 Σεπτεμβρίου 1935 Βλέπε και ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1935.

[10. 10] Τα σημάδια από τους πυροβολισμούς ήσαν θεατά μέχρι τα τέλη του 1959 όταν έγιναν μερικές επισκευές στο κτίριο λόγο ερχομού του Αιζενχάουερ.

[10. 11] ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 1935. Σχετικά βλέπε και  την έκθεση του Φρουράρχου της Βουλής Δρακόπουλου .

(Επιστροφή)