9 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1935 (8)

 

8. Ο Κονδύλης καταδικάζει τις πρωτοβουλίες Παναγιωτάκου  και απαιτεί την απομάκρυνσή του από τη Διοίκηση του Α. Σ.Σ

Γύρω στις 9 το πρωί της Δευτέρας  το εκπαιδευτικό "Αρης" φέρνει το Κονδύλη πίσω στο Πειραιά . Το πρωτόκολλο επιβάλλει να πάρει μέρος , μαζί με άλλους υπουργούς  και υπηρεσιακούς παράγοντες , στην υποδοχή του Πρωθυπουργού που επιστρέφει στη χώρα . Αν και  αγνοεί  τα όσα εξωφρενικά έχουν συμβεί στη διάρκεια της διήμερης απουσίας του, πιστεύει ότι έχει χρόνο να κάνει μια σύντομη στάση στο Υπουργείο , που έτσι ή αλλιώς βρίσκεται πάνω στο δρόμο του. (Ακαδημίας και Βασ. Σοφίας) .  Δεν χρειάζεται να ακούσει πολλά . Οι αψυχολόγητες πρωτοβουλίες του Παναγιωτάκου , που εν  αγνοία του Ροδόπουλου έχουν φέρει τα πάνω κάτω στη πρωτεύουσα  έχουν δημιουργήσει προβλήματα, που για την ώρα κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει τις συνέπειες τους . Ο Διοικητής του Α Σώματος Στρατού με αυθάδεια και συμπεριφορά κινηματία , όχι μόνο ισοπέδωσε με τις πράξεις του  κάθε έννοια πειθαρχίας αλλά επιπλέον εξακολουθεί να ισχυρίζεται, ότι όλα έγιναν  για τη διασφάλιση της εννόμου τάξεως, που κάποιοι επιχειρούν ακόμα να ανατρέψουν. Το γεγονός, ότι οι ενέργειές του καλύπτονται απόλυτα από το πρωθυπουργό  ,όπως ο Παναγιωτάκος ισχυρίζεται,  είναι η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι.  Ο Κονδύλης δεν κάθεται να  ακούσει περισσότερα. Επειδή ακριβώς διαισθάνεται ότι όλα αυτά δεν αποτελούν παρά δευτερεύουσες εκφράσεις ενός  σκοτεινού παρασκηνίου βιάζεται να ξεκαθαρίσει το θέμα θέτοντας το Πρωθυπουργό μπροστά από τις ευθύνες του. 

Στη Κηφισιά φτάνει γύρω στις 11 π.μ. Η συνάντηση με το Πρωθυπουργό μπορεί  να χαρακτηριστεί τυπική και δεν κρατά πάνω από μισή ώρα .  Ο Τσαλδάρης αντιδρά με ηρεμία στην είδηση των πρωτοβουλιών του Σωματάρχη , εκφράζει την εμπιστοσύνη του για τις ικανότητες και την αφοσίωση του ανώτατου αξιωματικού, και μιλά για παρεξήγηση. Ο Κονδύλης δεν κάνει πίσω. Αποφασισμένος να οδηγήσει τα πράγματα στα άκρα   ζητά την εδώ και τώρα απαλλαγή του Παναγιωτάκου από τη Διοίκηση της μεγάλης αυτής μονάδας[1]. Ο Πρωθυπουργός αρνείται να μπει στη διαδικασία συζήτησης για  ένα παρόμοιο ενδεχόμενο . Έχει τη δυνατότητα μια που ο Παναγιωτάκος βρίσκεται ακόμα εκεί , να υποβαθμίσει αμέσως το γεγονός ...... Δεν το κάνει και με τη σειρά του αφήνει τη κρίση να σέρνεται.  Τη λύση οφείλει να τη δώσει το υπουργικό συμβούλιο που ο ίδιος πρόκειται να συγκαλέσει  άμεσα.

Γεύση από το κλίμα της συνάντησης αυτής παίρνουμε από το ρεπορτάζ της εφημερίδας  "Ημερήσιος Κήρυξ".Περί του αντικειμένου της συνομιλίας των ουδέν ανεκοινώθη, του κ.Τσαλδάρη περιορισθέντος να δηλώση ότι ως ήτο φυσικόν ο κ. αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως τον κατέστησεν ενήμερον των κρατικών υποθέσεων και της εν γένει εσωτερικής καταστάσεως. Εν τούτοις ως ηδυνήθημεν να πληροφορηθώμεν ο κ. Κονδύλης δεν έμεινε διόλου ευχαριστημένος εκ της πρωινής ταύτης συναντήσεως του μετά του κ.πρωθυπουργού. Ο κ.Κονδύλης κατά την έξοδόν του εκ του γραφείου του κ. πρωθυπουργού ήτο καταφανώς δύσθυμος. Εις ερωτήσεις δημοσιογράφων εδήλωσεν ότι εις τον κ..πρωθυπουργόν έξεθεσε τας επί της καταστάσεως γνωστάς αντιλήψεις του ,καθώς και τας αντιλήψεις των κοινοβουλευτικών κύκλων και της κοινής γνώμης. Ο κ.Τσαλδαρης τον ήκουσε μετά προσοχής αλλά επιφυλάχθη να λάβη αποφάσεις μετά πληρεστέραν μελέτην της καταστάσεως.[2]

Ένας από τους δημοσιογράφους επιχειρεί να κάνει πνεύμα. Ρωτά το Κονδύλη, κατά την έξοδό του από τη πρωθυπουργική κατοικία , αν ο σκοπός της επίσκεψής του ήταν να υποβάλει στο Πρωθυπουργό τη παραίτησή του. Απαντά αρνητικά.

Το πρόγραμμα του Τσαλδάρη είναι φορτωμένο. Την ώρα που ο Κονδύλης παίρνει το δρόμο της επιστροφής ,γύρω στις 12 πάνω κάτω, ο Τσαλδάρης δέχεται σε μια καινούρια σύσκεψη τους Λαϊκούς υπουργούς και ακούει κάποιους από τους πιο άμεσους προβληματισμούς τους,

Την 12ην μεσημβρινήν εις την εν Κηφισσία οικίαν του κ Πρωθυπουργιού συνεκλήθη υπουργική σύσκεψις εις την οποίαν δεν μετέσχον οι κ.κ Κονδύλης και Ροδόπουλος. Η υπουργική σύσκεψις έληξε την 1ην μ.μ. Κατ' αυτήν οι Λαικοί υπουργοίεξέθεσαν την διαμορφωθείσαν κατάστασιν κατά το διάστημα της εις το εξωτερικόν απουσίας του κ.Τσαλδάρηκαι τας επ' αυτής απόψεις των. Επίσης οι στρατιωτικοί υπουργοί Αεροπορίας και Ναυτικών εξέθεσαν εις τον κ. Πρωθυπουργόν την κατάστασιν των ενόπλων δυνάμεων ,διαβεβαιώσαντες αυτόν , ότι πειθαρχούν απολύτως εις την κυβέρνησιν. Ακολούθως ο κ.Πρωθυπουργός κατετοπίσθη υπό των υπουργών επί των διαφόρων εσωτερικών ζητημάτων, εκφράσας και ο ίδιος τας ιδικάς του απόψεις. Απεφασίσθηόπως την 9ην σήμερον συνέλθη η ολομέλειατου υπουργικού συμβουλίου , προς το οποίον ο κ.Πρωθυπουργός θα εκθέση τας τελικάς του αποφάσεις επί του πολιτειακού. [3]
Μετά το πέρας της υπουργικής σύσκεψης ο Τσαλδάρης μιλά και πάλι στους συγκεντρωμένους δημοσιογράφους.
Όπως ήδη σας εδήλωσα , έχω πλέον καταλήξει εις οριστικάς αποφάσεις , αι οποίαι δεν πρόκειται να μεταβληθούν . Ήδη συνεσκεφθην μετά των λαϊκών υπουργών ,των οποίων ήκουα τας απόψεις , το απόγευμα δε θα επακολουθήση Υπουργικόν Συμβούλιον , ούτως ώστε ο λαός να πληροφορηθή τας τελικάς απόψεις της κυβερνήσεως προς αντιμετώπισιν της καταστάσεως.[4]

Στο κρίσιμο ερώτημα , εάν θα διεξαχθεί το δημοψήφισμα αποκαλύπτει μεθοδικά τα χαρτιά του και απαντά:
"Δεν είναι δυνατόν να γίνονται διαφορετικαί σκέψεις .Η Εθνοσυνέλευσις , την οποίαν μόλις προ ολίγου εξέλεξεν ο λαός , απεφάσισε την διενέργεια του δημοψηφίσματος,το γεγονός δε τούτο επιβάλλει εις όλους ανεξαιρέτως να σεβασθώμεν την απόφασίν της .ώ συγκεκριμένως δεν θα ηδυνάμην να παραβλέψω την απόφασιν της Εθνοσυνελεύσεως και να χωρίσω προς άλλην κατεύθυνσιν.Συνεπώς το δημοψήφισμα θα διενεργηθή οπωσδήποτε, διότι νομίζω, ότι μόνον κατ΄αυτόν τον τρόπον θα επέλθη εκκαθάρισις της καταστάσεως , επανερχομένης της ησυχίας εις τον τόπον, όπερ βαρύνει περισσότερον παντός άλλου εις τας σκέψεις μου." [5]
Τα δύσκολα ακολουθούν. Σειρά να δει το Πρωθυπουργό, έχει μια πενταμελής επιτροπή σκληροπυρηνικών βασιλοφρόνων, που αντιπροσωπεύουν μια ισχυρή μάζα ψηφοφόρων κατανεμημενων σε πάνω από 100 λαϊκές οργανώσεις σε Αθήνα και επαρχία. Έχοντας επίγνωση της εκλογικής δύναμης που διαθέτουν σαν παράταξη, επιμένουν και διεκδικούν με πείσμα τη δική τους αλήθεια . Γι αυτούς τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Ο λαός θεωρεί ήδη το Πολιτειακό κατ ουσίαν λελυμένο υπέρ της Βασιλείας και ότι ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης έχει υποχρέωση να ταχθεί υπέρ του νομίμου πολιτεύματος της χώρας το οποίον ανετράπη υπό τα γνωστάς στασιαστικάς συνθήκας …..

Με τη σειρά του ο Tσαλδάρης επιχειρεί να κερδίσει λίγο χρόνο, διαβεβαιώνοντας ωστόσο, ότι σε καμία περίπτωση δεν θα είναι αυτός που θα αγνοήσει τη λαϊκήν θέλησιν προς την οποίαν είναι αποφασισμένος να συμμορφωθή.

Ο Πανάγιωτάκος εξακολουθεί να βρίσκεται στη Κηφισιά όταν ο υποστράτηγος Δεμέστιχας (με προτροπή ή όχι του Κονδύλη) εμφανίζεται αιφνιδιαστικά πρώτα στο 1ο και μετά στο 34ο πεζικά συντάγματα . Στους συγκεντρωμένους αξιωματικούς ο Δεμέστιχας προειδοποιεί για τα αυτονόητα. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να υπακούσει σε εντολές άλλες από εκείνες των ιεραρχικά ανωτέρων τους . Δήλωση φαινομενικά περιττή . Πανταχού παρόντες οι δημοσιογράφοι πιέζουν το Δεμέστιχα να γίνει περισσότερο συγκεκριμένος και να κάνει δηλώσεις.[6] .Όπως θα πει ο ίδιος:
Δηλώσεις δεν έχω να κάμω, ούτε και προβαίνω εις τοιαύτας . Έχω μόνον να είπω ότι αγωνιζόμεθα δια την ψυχικήν ενότητα και την πειθαρχίαν εν τω στρατεύματι με τον σκοπόν να εξασφαλισθή η τάξις, η ησυχία και η ομαλότης του τόπου. Όλα τα άλλα αποτελούν συκοφαντίας στρεφομένας κατά του σώματος των αξιωματικών.
Στο Υπουργείο των Εσωτερικών ο Περικλής Ράλλης δίνει τη δική του παράλληλη μάχη , σε μια προσπάθεια να συντηρήσει την τόσο αναγκαία για τους σχεδιασμούς του ένταση.
.....εκάλεσε παρ΄αυτώόλους τους διοικητάςτων αστυνομικών τμημάτωνεις τους οποίους ανέπτυξετους κινδύνους ους διατρέχειη χώρα εαν διενεργηθή το δημοψήφισμακαι εκδηλωθή ο κ.Πρωθυπουργός , και προσέθεσε , συνεχίζων το συκοφαντικόν του έργον:Ετοιμάζονται να κινηθούν οι αδιαλλακτοι. Σας πληροφορώ , ότι δεν έχουν την δύναμιν προς τούτο.[7] Εν συνεχεία εζήτησε να πληροφορηθή ποίοι είνε οι δυσαρεστημένοι της αστυνομίας και της χωροφυλακή, ίνα εξευμενίση αυτούς δια παροχών και τους προσεταιρισθή. Εν τη αφελεία του ο τέως υπουργός των Εσωτερικών ενόμιζε , καθ' ην στιγμήν τούτο συνίστα εις τους διοικητάς των αστυνομικών τμημάτων, ότι η κατάστασις ευρίσκετο εις χείρας του.[8]

Συνταγματάρχης Λάβδας

Ο Παναγιωτάκος φεύγει από το σπίτι του Πρωθυπουργού γύρω στις 2 το μεσημέρι. Δίχως αμφιβολία έχει ενημερωθεί, ίσως και από πρώτο χέρι, για τις διαθέσεις του Υπουργού των Στρατιωτικών και ασφαλώς γνωρίζει ότι η στιγμή της αναπόφευκτης σύγκρουσης μαζί του, είναι πολύ κοντά. Όλο αυτό το διάστημα αναζητά το τρόπο ώστε τη στιγμή της τελικής κρίσης να είναι σε θέση να επιβάλει τους όρους του από θέση ισχύος. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες ο Κονδύλης έχει ήδη φύγει από το Υπουργείο και πιθανότατα απολαμβάνει ένα μεσημεριανό ύπνο στο σπίτι του στο Φάληρο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες , εκτός στρατοπέδου βρίσκονται και οι διοικητές των δύο πεζικών συνταγμάτων και του συντάγματος πυροβολικού . Ο Παναγιωτάκος εκμεταλλεύεται αυτό το κενό εξουσίας για να αιφνιδιάσει και να επιτύχει αυτά που δεν επέτυχε δύο ημέρες πριν. [9]

Εν συνεχεία των ληφθέντων ως άνω μέτρων , ο κ. Παναγιωτάκος, αναχωρήσας περί την 2 μ.μ εκ της οικίας του κ Πρωθυπουργού , μετέβη εις τα παραπήγματα, όπου εδέχθη τινάς εκ των αξιωματικών και ειδικώτερον τον ταγματάρχην κ. Κετσέαν , υπηρετούντα εις το 1ον σύνταγμα πεζικού , προς τον οποίον έδωκεν ωρισμένας διαταγάς. Εδέχθη επίσης τον ταγματάρχην κ.Ταβουλάρην, υπηρετούντα εις το ΙΙ σύνταγμα πυροβολικού .Ακολούθως μετέβη εις τα γραφεία του Σώματος Στρατού όπου και παρέμεινεν καθ΄όλον το απόγευμα. [10]

Την ίδια ώρα πάνω κάτω, ένας αγγελιοφόρος περνά τη πύλη του ΙΙ συντάγματος πυροβολικού, μεταφέροντας μια επείγουσα διαταγή με την υπογραφή του Σωματάρχη. Τη διαταγή παραλαμβάνει ο υπολοχαγός Βουδικλάρης. Από αυτά που διαβάζει καταλαβαίνει πως ένα έκτακτο εξαιρετικό γεγονός λαμβάνει χώρα στη Πρωτεύουσα . Ούτε λίγο ούτε πολύ ο Σωματάρχης ζητά να βγουν τα κανόνια του συντάγματος στους δρόμους μέρα μεσημέρι.....

Ολίγον μετά την αναχώρησιν του σωματάρχου εκ των στρατώνων , ήρχισεν η εκδήλωσις των νέων σοβαρών μέτρων , τα οποία ήρχισαν πραγματοποιούμενα υπό των ανωτέρω δύο ταγματαρχών, εις εκτέλεσιν των διαταγών του. Ούτω ο κ. Κετσέας , κατήρτισε μικτόν απόσπασμα εκ δέκα περίπου διμοιριών , το οποίον εκινήθη προς τους στρατώνας των σχολών εφαρμογής, πεζικού και πυροβολικού Μακρυγιάννη,όπου και εστρατοπέδευσαν . Επειδή δε η διαθέσιμος δύναμις ανδρών του 1ου συντάγματος δεν ήτο επαρκής, αι 10 διμοιρίαι απηρτήσθησαναι εξ ανδρών του 34ου συντάγματος. Η δύναμις αύτη ετέθη εν αυστηρά επιφυλακή , προ των στρατώνων της δε ετοποθετήθησαν διπλοσκοποί. Ταυτοχρόνως ο κ. Ταβουλάρης διέταξε συγκέντρωσιν των ανδρών του ΙΙ συντάγματος πυροβολικού και έδωκε διαταγήν όπως το σύνταγμα ετοιμασθή προς αναχώρησιν .Κατά τινα πληροφορίαν της οποίας δεν αναλαμβάνομεν την ευθύνην, ο κ.Ταβουλάρης είχεν εντολήν να παρατάξη μίαν πυροβολαρχίαν προ των Παλαιών Ανακτόρων, με τα στόμια των τηλεβόλων εστραμμένα προς το υπουργείον των Στρατιωτικών, ετέραν δε θα απέστελλεν εις τους στρατώνας του Μακρυγιάννη προς κοινήν δράσιν μετά της δυνάμεως πεζικού.[11]

Στο μεταξύ ο υπολοχαγός Βουδικλάρης με την επείγουσα διαταγή του σωματάρχη στα χέρια επιχειρεί να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με το σπίτι του Ποντικα. Θορυβημένος στο άκουσμα της είδησης και φοβούμενος για τα χειρότερα, ο Ποντίκας δεν χάνει χρόνο και επιστρέφει στο στρατόπεδο . Πριν κάνει οτιδήποτε θεωρεί αναγκαίο να ενημερώσει το Κονδύλη. Παρά τις προσπάθειές του, η τηλεφωνική επικοινωνία είναι αδύνατη, μια και κανείς δεν σηκώνει το ακουστικό, στην άλλη άκρη της γραμμής. Στη συνέχεια ο Ποντίκας επιχειρεί να επικοινωνήσει με το μέραρχο Δεμέστιχα. Ο μέραρχος είναι ήδη στο σπίτι του. Ακούει με ψυχραιμία τα όσα του αναφέρει ο μέραρχος και ζητά να δει το έγγραφο της διαταγής. Σε ρόλο αγγελιοφόρου ο ανθυπασπιστής Λαμπρόπουλος μεταφέρει τη διαταγή στο Δεμέστιχα που δεν δείχνει ιδιαίτερη ανησυχία.Στο περιθώριο του εγγράφου σημειώνει : "να εκτελεσθή" και την επιστρέφει στο Λαμπρόπουλο. Πίσω στο σύνταγμα όλο αυτό το διάστημα ο Ποντίκας συνεχίζει τις προσπάθειές του να επικοινωνήσει με το Κονδύλη στο σπίτι του . Το τηλέφωνό του όμως παραμένει σιωπηλό.
Μη τυχόν απαντήσεως μέχρι της 4ης απογευματινής αποστέλλει τον ουλαμόν πυροβολικού -ούτω καθώριζεν η διαταγή -εις του Μακρυγιάννη , αφού εφρόντισε να τοποθετήση εις αυτόν τον έμπιστόν του ανθυπασπιστήν Λαμπρόπουλον, εις ον έδωκε διαταγήν να αδρανήση τα πυροβόλα εάν αντιληφθή υπόπτους σκοπούς.[12]

Στις 5 το απόγευμα, την ώρα που τα πυροβόλα και οι άνδρες κινούνται αργά προς τη περιοχή του Μακρυγιάννη, ο πρωθυπουργός δέχεται σπίτι του στη Κηφισιά για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες ώρες το Σωματάρχη. Ο Στρατηγός είναι καθησυχαστικός. Διαβεβαιώνει ότι έχει τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης και ότι όλα βαδίζουν ομαλά. Οι φόβοι για αντίδραση του Κονδύλη και των άλλων συνωμοτών αποδείκνύονται υπερβολικοί. Όλα κινούνται βάσει του σχεδίου , όλα μοιάζουν να είναι υπό έλεγχο. Ο Κονδύλης για την ώρα συμπεριφέρεται με σύνεση.......

Στη πραγματικότητα ο υπουργός κοιμάται ακόμα τον ύπνο του δικαίου. Το ταξίδι της επιστροφής από τις Σπέτσες, με κακό καιρό, τον έχει κουράσει και νοιώθει την ανάγκη για λίγη ανάπαυση. ΄Γύρω στις 6 ακούει το τηλέφωνο να χτυπά επίμονα. Στην άλλη άκρη του σύρματος είναι ο Ποντίκας. Τα άσχημα νέα τον αναστατώνουν. Ο στρατός κινείται στους δρόμους, ένας ουλαμός του πυροβολικού πρέπει να βρίσκεται ήδη στου Μακρυγιάννη.Έφιππα τμήματα περιπολούν στους δρόμους... Στα στρατόπεδα επικρατεί ένταση. Αξιωματικοί γνωστοί για τα φιλοβασιλικά τους αισθήματα αρχίζουν ένας ένας να επιστρέφουν στις μονάδες για να αντιμετωπίσουν το "πραξικόπημα του Παναγιωτάκου .Ανάμεσα στα άλλα καταγράφονται περιπτώσεις ανυπακοής, ένας ολόκληρος λόχος αρνείται να υπακούσει τις διαταγές του Σωματάρχη και παραμένει πεισματικά στο στρατόπεδο . Όσο περνά η ώρα η ένταση μεγαλώνει. [13] 


Ταγματάρχης Ταβουλάρης

 Ο υπουργός των Στρατιωτικών κ. Κονδύλης,αγνοών μέχρι της στιγμής τα διαδραματιζόμενα εις τους στρατώνας ,έλαβε γνώσιν των διεξαχθεισών μετακινήσεων από τον διοικητήν του ΙΙ συντάγματος πυροβολικού κ Ποντίκαν. Εκάλεσε τότε πάραυτα τους διοικητάς των δύο πεζικών συνταγμάτων κ.κ Λάβδαν και Παπακωνσταντίνου , παρα των οποίων και εζήτησε σχετικάς πληροφορίας. Οι δύο συνταγματάρχαι ανέφερον εις τον κ.Κονδύλην , ότι το καταρτισθέν απόσπασμα ανεχώρησεν εκ των συνταγμάτων , ενώ αυτοί απουσίαζον, ως δε επληροφορήθησαν η μετακίνησις εγένετο κατόπιν διαταγής του κ. Σωματάρχου. Ο κ. Κονδύλης πληροφορηθείς , ότι το ΙΙ ορειβατικόν σύνταγμα υπό τον κ.Ταβουλάρην δεν είχεν ακόμη μετακινηθή, αλλ' ότι εκείνην την ώραν ητοιμάζετο , διέταξεν επειγόντως όπως παραμείνη . [14] 
Η άμεση επέμβαση Κονδύλη συγκρατεί κάπως τα πράγματα αλλά η ζημιά έχει γίνει. Βλέποντας τις μετακινήσεις αυτές ο Φρούραρχος Γεώργιος Τσολάκογλου και αξιολογώντας τις πληροφορίες που διαθέτει αναφέρει τηλεφωνικά τους φόβους του στο Πρωθυπουργό Τσαλδάρη που εξακολουθεί να βρίσκεται στη Κηφισιά. Η παρέμβαση Τσολάκογλου όπως είναι φυσικό δημιουργεί έντονη ανησυχία στο Τσαλδάρη που μέχρι τότε πίστευε τυφλά , στα όσα του έλεγαν ο Περικλής Ράλλης και ο Παναγιωτάκος.
Γύρω στις 6 το απόγευμα , την ώρα που ο Κονδύλης ενημερώνεται για τα όσα συμβαίνουν από το Ποντίκα ο Υπουργός των Εσωτερικών Ράλλης δίνει το δικό του αγώνα .Βρίσκεται στο Υπουργείο των Εσωτερικών και προεδρεύει μιας μυστικής σύσκεψης, όσο μπορεί να είναι μυστική , μια σύσκεψη σε ένα δημόσιο χώρο . Έχει απέναντί του μια αντιπροσωπεία συνδικαλιστών , γνωστών για τα "δημοκρατικά" τους φρονήματα και ο σκοπός της σύσκεψης δεν είναι άλλος από το προγραμματισμό κοινής δράσης για την υπεράσπιση της δημοκρατίας που κινδυνεύει από τη Παλινόρθωσης . Η σκέψη του είναι διαυγής και ξεκάθαρη. Για να σωθεί η Δημοκρατία πρέπει να πέσει η Κυβέρνηση που προσανατολίζεται σε μεγάλο μέρος της στην ανάγκη επιστροφής του Βασιλιά. Για να πέσει η Κυβέρνηση είναι η αναγκαία η κοινωνική ένταση που μπορεί να προκληθεί από τη συντονισμένη πίεση των συνδικάτων μέσα από τις απεργιακές κινητοποιήσεις.
Πράγματι,την 6ην απογευματινήν της Δευτέρας με πάσαν προφύλαξιν και υπό άκραν εχεμύθιαν κατά τας συστάσεις του υπουργού τούτου , εισήρχοντο εις το υπουργείον ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πειραιώς κ.Τσόκος, εις των συμβούλων των τροχιοδρομικών , ο κ.Σαγκλιώτης , ο πρόεδρος μιάς των αυτοκινητιστικών οργανώσεων κ. Ακριβόπουλος και εις εκπρόσωπος των εργατικών οργανώσεων των Αθηνών. Ο κ. υπουργός , δεχθείς τούτους με χαρακτηριστικήν απάθειαν, η οποία προέδιδεν όλην την προδοτικήν ψυχοσύνθεσιν του, τους προσέφερε καθίσματα και εγερθείς της θέσεώς του ήρξατο αγορεύων ευθυνόν πανηγυρικόν υπέρ της δημοκρατίας. Αφού ανέπτυξετα αγαθά της , κατά τον ιδικόν του τρόπον , εισήλθεν εις το κύριον . Χωρίς περιστροφάς εδήλωσεν εις τους εργάτας ότι το ελληνικόν γόητρον καλεί την εργατικήν δύναμιν να κατέλθη εις γενναίον αγώνα προς διατήρησιν της δημοκρατίας. Και είπενότι είναι ανάγκη να κηρυχθήμια μεγάλη πανεργατική απεργία, δια της οποίας θα εματαιώνετο ο ... αντεθνικός πόθος του ελληνικού λαού προς επαναφορά του Βασιλέως. Οι εργάται,ακούοντες τον υπουργόν ταύτα λέγοντα , εδίστασαν. Και του απήντησαν ότι δεν δύνανται να του δώσουν κατηγορηματικήν απάντησιν , καταφατικήν ή αρνητικήν,Τότε ο υπουργός εθυμώθη. Πως δεν δύναται ,αφού ο εργατικός κόσμος κατά καιρούς επραγματοποίησε σοβαράς απεργίας; Και πως δεν δύναται να απεργήση τώρα , ότε έχει και την ενίσχυσιν του ιδίου του υπουργού των Εσωτερικών , του εκπροσώπου του Κράτους, της κλειδός πάσης κυβερνητικής ενεργείας κατά μιας ενδεχομένης διασαλεύσεως της τάξεως; Μετά πολλάς προσπαθείας , τέλος ,οι εργάται εκάμφθησαν.Και εζήτησαν οδηγίας από τον Περικλήν Ράλλην περί του πρακτέου. -Να συγκαλέσετε αμέσως , εντός της αύριον ει δυνατόν , συνέλευσιν των οργάνων σας,και αφού διαφωτίσετε τα μέλη , να λάβετε απόφασιν δια την κήρυξιν μιας πανεργατικής απεργίας.Οι εργάται απήλθον του υπουργείου. Και μη προβλέποντες την τόσον ταχείαν έκπτωσιν του υπουργού από του υψηλού αξιώματός του ,πεποισμένοι δε περί της ορθότητος των επιχειρημάτων του , έσπευσαν να συγκαλέσουν συνέλευσιν των μελών των.[16]
Το ποτήρι έχει πια ξεχειλίσει. Φαίνεται ότι ο Κονδύλης κάνει μια ακόμη προσπάθεια να πείσει το Πρωθυπουργό, ότι οι αψυχολόγητες πρωτοβουλίες Παναγιωτάκου έχουν δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στις τάξεις του στρατού , η Πρωτεύουσα στρατοκρατείται το Υπουργείο στρατιωτικών έχει γελοιοποιηθεί και δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να τρέχει πίσω από τα γεγονότα. Αξιώνει με ύφος έντονο να αφαιρεθεί αμέσως από το Παναγιωτάκο η διοίκηση του Α Σώματος Στρατού. Ο Τσαλδάρης μοιάζει ενημερωμένος . Υπόσχεται να δώσει λύση στο πρόβλημα άμεσα. Για το σκοπό αυτό σκοπεύει να συγκαλέσει υπουργικό συμβούλιο σε λίγες ώρες όπου εκεί θα συζητηθούν όλα. Μέχρι να υπάρξει μια κίνηση του Πρωθυπουργού πάνω στο θέμα , και φοβούμενος για τα χειρότερα, ο Κονδύλης αποφασίζει να πάρει εν θερμώ, μια σειρά πρωτοβουλιών . Πρώτο μέλημα να διαπιστώσει σε τι βαθμό έχει απλωθεί αυτό που αντιλαμβάνεται σαν ανταρσία Παναγιωτάκου ,ποιοι βρίσκονται πίσω του και κινούν τα νήματα , και το σημαντικότερο σε πόσους υπερασπιστές της νομιμότητας μπορούσε να υπολογίζει. Δεύτερο μέλημα, να καλέσει μπροστά του τον Παναγιωτάκο και να του αφαιρέσει τη διοίκηση........Στις 7 το βράδυ η εικόνα μοιάζει να ξεκαθαρίζει.
Πράγματι μέχρι της 7ης μ.μ το Πρότυπον Τάγμα Ευζώνων, με δύναμιν χιλίων ανδρών και τους λόχους των βαρέων πυροβόλων , υπό την διοίκησιν του ταγματάρχου κ. Δανγκλή, τα άρματα μάχης, βαρέα και ελαφρά καθώς και τα τεθωρακισμένα αυτοκίνητα υπό την διοίκησιν του ταγματάρχου κ. Κουσίντα, τα συντάγματα πυροβολικού υπό την διοίκησιν του συνταγματάρχου κ. Ποντίκα και ολόκληρος η αεροπορία, εδήλωσαν ότι τάσσονται υπό τας διαταγάς του κ. Κονδύλη αναμένοντα την εξέλιξιν των γεγονότων. Εν τω μεταξύ οι συνταγματάρχαι κ. κ Παπακωνσταντίνου και Λάβδας μετέβησαν εις τα συντάγματάτων ,όπου συνεκέντρωσαν αξιόλογον δύναμιν μετά πολλών πολυβόλων και ετέθησαν υπό τας διαταγάς του κ. υπουργού των Στρατιωτικών. Περί την 7ην μ.μ ο αντιστράτηγος κ. Παναγιωτάκος προσήλθεν εις το υπουργείον των στρατιωτικών και παρουσιάσθη ενώπιον του κ. Κονδύλη.[17]
Ο Παναγιωτάκος ύστερα και από την απογευματινή συνάντηση του με το Πρωθυπουργό, εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι κινήσεις του έχουν απόλυτη πολιτική κάλυψη. Με ύφος ανθρώπου που έχει τον πλήρη έλεγχο του παιχνιδιού, διαβαίνει το κατώφλι του υπουργείου των Στρατιωτικών και ζητά να δει το Κονδύλη. Αντιμετωπίζει αδιάφορα τις δριμύτατες επιτιμήσεις του υπουργού για τις επαναστατικές διαταγές που είχε δώσει . Στη διαταγή του υπουργού να παραδώσει αμέσως τη διοίκησιν του Α Σώματος Στρατού στο διοικητή της Β. Μεραρχίας υποστράτηγο κ. Δεμέστιχαν, απαντά προκλητικά ότι όσο θα απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του Πρωθυπουργού δεν πρόκειται να υπακούει σε κανένα άλλο. Οι τόνοι ανεβαίνουν. Ο Κονδύλης δηλώνει ότι αδιαφορεί για τος σχέσεις του Σωματάρχη με τον Πρωθυπουργό και του δίδει γραπτή διαταγή να παραδώσει τη Διοίκηση του Σώματος στο Δεμέστιχα. Ο Παναγιωτάκος κάνει μεταβολή και αποχωρεί δίχως άλλη λέξη.
Μετά ταύτα ο κ.Κονδύλης εκάλεσε τον κ.Παναγιωτάκον, όστις και παρουσιάσθη ενώπιόν του. Ως εγνώσθη ο κ.Κονδύλης εζήτησε να μάθη από τον κ. Παναγιωτάκον δια ποίον λόγον διετάχθη η προχθεσινή νυκτερινή επιφυλακή χωρίς να ειδοποιηθή προηγουμένως περί τούτου το υπουργείον. Ο κ.Παναγιωτάκος απήντησεν , ότι είχε πληροφορίας , ότι διάφορα αναρχικά στοιχεία επρόκειτο να δημιουργήσουν ταραχάς και έκρινε σκόπιμον να διατάξη την επιφυλακήν , καθ' ο είχε δικαίωμα. Ο κ. Κονδύλης εζήτησεν εν συνεχεία από τον κ. Παναγιωτάκον να του υποβάλη αίτησιν αδείας. Ο κ. σωματάρχης απαντών εδήλωσε προς τον υπουργόν των Στρατιωτικών , ότι δεν είχεν ανάγκην τοιαύτης αδείας και ότι απολαμβάνων της εμπιστοσύνης του κ. Πρωθυπουργού θα παραδώση το Σώμα Στρατού κατόπιν διαταγής του κ.Πρωθυπουργού. Ακολούθως ο κ.Παναγιωτάκος αναχωρήσας εκ του Υπουργείου Στρατιωτικών μετέβη εις το σώμα στρατού όπου και εγκατεστάθη. [18]
O Κονδύλης περνά στην αντεπίθεση. Ζητά από το Δεμέστιχα να πάει να παραλάβει τη διοίκηση του Α Σώματος, με δική του γραπτή διαταγή και καλεί στο υπουργείο τα φερόμενα σα πρωτοπαλήκαρα του Παναγιωτάκου Κετσέα, Πέπα και Ταβουλάρη . Θεωρητικά ο Κετσέας βρίσκεται ακόμα στο Πρότυπο , αλλά κανείς δεν γνωρίζει που ακριβώς. Ο Ταβουλάρης επισημαίνεται στα παραπήγματα όπου επιχειρεί να οργανώσει την έξοδο ενός δεύτερου ουλαμού πυροβολικού. Υπακούει δίχως αντιρρήσεις στη διαταγή και σπεύδει να παρουσιαστεί. Η συνάντηση του με το Κονδύλη διαρκεί ελάχιστα τόσο όσο χρειάζεται να πληροφορηθεί , δίχως πολλές ευγένειες, ότι του αφαιρείται η διοίκηση και τίθεται στη διάθεση του Υπουργείου.

Λοχαγός Πυροβολικου
Γ.Κουρούκλης.

Έχοντας απομονώσει πρακτικά το Παναγιωτάκο από το κύριο όγκο των δυνάμεων ,που βρίσκονται ακόμα σκορπισμένες σε διάφορα σημεία της Πρωτεύουσας , ο Κονδύλης επιχειρεί με τη πειθώ να επαναφέρει βαθμοφόρους και άνδρες πίσω στα συντάγματα. Η προσπάθεια ξεκινά πρώτα από τα τμήματα που βρίσκονται στου Μακρυγιάννη. Ο υπουργός συντάσσει και υπογράφει τη σχετική διαταγή και ο λοχαγός Κουρούκλης αναλαμβάνει να την επιδώσει.
Την ιδίαν ώραν ο εκ των υπασπιστών του κ. Κονδύλη, λοχαγός του πυροβολικού κ Γ. Κουρούκλης , μετέβη εν πολιτική περιβολή εις του Μακρυγιάννη, διαβιβάσας διαταγήν του κ.Υπουργού των Στρατιωτικών , όπως οι εν τω Προτύπω Τάγματι αξιωματικοί αποχωρήσουν μεταβαίνοντες εις τα Συντάγματά των. Ούτοι ηρνήθησαν και πάλιν. [19]

Από τα γραφεία του Α Σώματος ο Παναγιωτάκος αρνείται να δεχθεί την ήττα και οδηγεί την αντοπαράθεση στις ύστατες συνέπειές της. Αρνείται να παραδόσει τη διοίκηση στο Δεμέστιχα και με καινούρια διαταγή προειδοποιεί:

"Με Εντολή του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως παραμένω εις την Διοίκησιν του Σώματος. Αντιστράτηγος Παναγιωτάκος".
Δεν περιορίζεται σε αυτό. Μια σειρά από καινούριες διαταγές που φέρουν την υπογραφή του ταξιδεύουν με το τηλέγραφο στις Διοικήσεις των των Μεραρχιών Πατρών και Ναυπλίου και των συνταγμάτων Καλαμών και Τριπόλεως. Ο Σωματάρχης Παναγιωτάκος ζητά την άμεση αποστολή στρατιωτικών ενισχύσεων γιατί στη πρωτεύουσα η Κυβέρνηση κινδυνεύει με ανατροπή και η Δημοκρατία απειλείται θανάσιμα.
Η επίσκεψη του Δεμέστιχα στα Γραφεία του Α Σώματος με πρόθεση να παραλάβει τη Διοίκηση, δίνει λαβές σε καινούριες παρερμηνείες. Οι φήμες που θέλουν το Παναγιωτάκο να υποκύπτει τελικά στη θέληση του Κονδύλη κυκλοφορούν ανεξέλεγκτες.


Ταγματάρχης Δαγκλής

Περί την 8ην εσπερινήν ο κ. Τσαλδάρης επληροφορείτο υπό φίλου του δημοσιογράφου ότι είχε πλέον αντικατασταθή ο κ. Παναγιωτάκος και είχον εγκαταλείψει τους τρεις παρά του Μακρυγιάννη λόχους των οι ταγματάρχαι Κετσέας και Ταβουλάρης.
Ο παριστάμενος υπουργός των Εσωτερικών κ, Περικλής Ράλλης δεν ηδυνήθη τότε να συγκρατηθή και απεκάλυψεν ότι ήτο εν γνώσει των ενεργειών του κ. Παναγιωτάκου διότι αμέσως έσπευσε να διαβεβαιώση τον κ.Τσαλδάρην περί του αντιθέτου. -Δεν είναι αλήθεια κ. Πρόεδρε . Ο κ .Παναγιωτάκος δεν παρέδωσεν ! Είναι αδύνατον να είναι αλήθεια .Θα είναι …δημοσιογρφικές πληροφορίες…. Ο κ. Πρωθυπουργός προς πλήρη διαπίστωσιν των ανωτέρων γεγονότων εζήτησεν εις το τηλέφωνον τον κ. Κονδύλην και συνδιελέχθη μετ΄αυτού επί ένα τέταρτο περίπου της ώρας. Ακολούθως ανεκοίνωσεν ότι απεφάσισε την σύγκλησιν εκτάκτου Υπουργικού Συμβουλίου προς οριστικήν πλέον λύσιν της καταστάσεως.[20]
Χρειάζεται να δοθεί επιτέλους μια λύση . Όλες του οι ελπίδες επικεντρώνονται στις αποφάσεις του έκτακτου υπουργικού συμβουλίου που επισπεύδεται για το ίδιο κιόλας βράδυ της 9ης Σεπτεμβρίου..

Υποσημειώσεις:
[8. 1] Στη θέση του πρότεινε το μέραρχο υποστράτηγο Δεμέστιχα( τον οποίο θα αντικαταστούσε με τη σειρά του ο υποστράτηγος Πλατής
[8. 2] Ημερήσιος Κήρυξ Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 1935

[8. 3]

[8. 4]

[8. 5]
[8. 6] Τύπος Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 1935

[8. 7] Τύπος Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 1935
[8. 9]
[8.10]
[8.11]

[8.12]
[8.13]
[8.14]
[8.15]
[8.16] Τύπος Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 1935
[8.17]Ελληνικόν Μέλλον Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 1935)
[8.18] Μακεδονία Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 1935
[8.19]
[8.20]
(Επιστροφή)