ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Επειδή είμαι τόσο πατριδολάτρης, -συνεχίζει ο κ.Παλαμάς, όλες οι κρίσιμες στιγμές του Έθνους μας έχουν αποτυπωθή στους στίχους μου. Από τα ευχάριστα γεγονότα της βασιλείας του Γεωργίου Α', από τις συγκινήσεις που γεννούσαν ακόμα και τα ταξίδια του όταν επήγαινε ζητιανεύοντας στην Ευρώπη για την τότε ταπεινήν Ελλάδα, από κείνα τα γεγονότα ακόμα αρχίζει να παίρνη κάτι ο στίχος μου . Έπειτα το 1888(;) με τη συγκίνησή του , με τους ενθουσιασμούς της επιστράτευσης...Μα το σημείο το πιο ξεχωριστό είνε "Στη χώρα που αρματώθηκε" (που εδημοσιεύθηκε στην "Πολιτεία και Μοναξιά"). Τα ποιήματα αυτά γραμμένα από σφιχτοδεμένες τερτσίνες , δείχνουν καθαρά τα αισθήματα που εκινούσαν το Έθνος τη στιγμή που άρχιζεν ο πόλεμος του 1912 -1913 .Σ' αυτά φαίνεται μια Πίστη, με την οποία ακλόνητα αντίκρυζε το Έθνος τότε τον πόλεμο. Επίστευε σε μια επιτυχία που ερχόταν....
Μέσα στο έργο μου φαίνεται και η ιδέα της Βαλκανικής Ομοσπονδίας, που θα ήταν ευεργετική και για το Έθνος μας. Από τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντος του Καποδίστρια αρχίζω ν' αγγίζω τα πολιτικά θέματα και πρόσωπα. Ο Καποδίστριας , ο Τρικούπης, ο Βενιζέλος: οι τρεις Έλληνες πολιτικοί , που φάνηκαν σε τρεις εντελώς διάφορες εθνικές στιγμές, περνούν στην ποίησή μου. Κι αληθινά μια προσωπολατρεία υπάρχει άφθονη στο στίχο μου..."
Επειδή είμαι τόσο πατριδολάτρης, -συνεχίζει ο κ.Παλαμάς, όλες οι κρίσιμες στιγμές του Έθνους μας έχουν αποτυπωθή στους στίχους μου. Από τα ευχάριστα γεγονότα της βασιλείας του Γεωργίου Α', από τις συγκινήσεις που γεννούσαν ακόμα και τα ταξίδια του όταν επήγαινε ζητιανεύοντας στην Ευρώπη για την τότε ταπεινήν Ελλάδα, από κείνα τα γεγονότα ακόμα αρχίζει να παίρνη κάτι ο στίχος μου . Έπειτα το 1888(;) με τη συγκίνησή του , με τους ενθουσιασμούς της επιστράτευσης...Μα το σημείο το πιο ξεχωριστό είνε "Στη χώρα που αρματώθηκε" (που εδημοσιεύθηκε στην "Πολιτεία και Μοναξιά"). Τα ποιήματα αυτά γραμμένα από σφιχτοδεμένες τερτσίνες , δείχνουν καθαρά τα αισθήματα που εκινούσαν το Έθνος τη στιγμή που άρχιζεν ο πόλεμος του 1912 -1913 .Σ' αυτά φαίνεται μια Πίστη, με την οποία ακλόνητα αντίκρυζε το Έθνος τότε τον πόλεμο. Επίστευε σε μια επιτυχία που ερχόταν....
Μέσα στο έργο μου φαίνεται και η ιδέα της Βαλκανικής Ομοσπονδίας, που θα ήταν ευεργετική και για το Έθνος μας. Από τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντος του Καποδίστρια αρχίζω ν' αγγίζω τα πολιτικά θέματα και πρόσωπα. Ο Καποδίστριας , ο Τρικούπης, ο Βενιζέλος: οι τρεις Έλληνες πολιτικοί , που φάνηκαν σε τρεις εντελώς διάφορες εθνικές στιγμές, περνούν στην ποίησή μου. Κι αληθινά μια προσωπολατρεία υπάρχει άφθονη στο στίχο μου..."
ΟΙ ΝΕΟΙ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΈΧΟΥΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ
Η προσωπολατρεία που περνά μέσα στην ποίησή σας , κύριε Παλαμά, δεν είναι σημείο ιδιαίτερα Ελληνικό;
-Μπορεί να το πη κανείς αυτό, γιατί βέβαια είναι ο Πίνδαρος. Κάτι τι Πινδαρικό , τηρουμένων των αναλογιών.Μα και ο Όμηρος έχει το προσωπολατρικό. Ωστόσο ο άνθρωπος που ζη σήμερα, στο νεώτερο κόσμο των ιδεών , μόνον αφιλοσόφητα θάλεγε πως εμείς είμαστε σαν τους αρχαίους, πως μοιάζουμε σ΄αυτούς αποκλειστικά , ή πως πρέπει να μοιάζουμε μόνον σ΄αυτούς. Εμείς οι νεώτεροι είμαστε πιο πολυποίκιλοι. Ακολουθούμε όχι μόνο την αρχαία , μα και την νέα παράδοση. Όχι μόνον στη Δραματική υπάρχουν μεγάλα υποδείγματα και μετά το Σοφοκλή, μα και στη γλυπτική και σε κάθε τέχνην. Αυτό είναι το βέβαιο. Εδιάβαζα τελευταία , νομίζω στο "Νουμά" , κάποιο άρθρο για την τέχνην κ' είδα εκεί να αναφέρεται ότι ο Ερμής του Πραξιτέλους είνε καλλίτερος από τα έργα του Ροντέν . Όχι δεν είναι αυτό. Τί θα πη καλύτερο; Άλλο είναι το ένα , άλλο είναι το άλλο, Έχουμε τρεις σταθμούς στη γλυπτική:Πραξιτέλης-Μιχαήλ Άγγελος-Ροντέν. Όλοι μεγάλοι. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλον.Έτσι και οι νεώτεροι έχουν κάτι που δεν το έχουν οι αρχαίοι. Αυτό το λέει και ο Ρενάν στην "Προσευχή του επάνω στην Ακρόπολη", όπου έχει τη φράση: Υπάρχουν ομορφιές που δεν τις ονειρεύτηκες ω Θεά".
Η προσωπολατρεία που περνά μέσα στην ποίησή σας , κύριε Παλαμά, δεν είναι σημείο ιδιαίτερα Ελληνικό;
-Μπορεί να το πη κανείς αυτό, γιατί βέβαια είναι ο Πίνδαρος. Κάτι τι Πινδαρικό , τηρουμένων των αναλογιών.Μα και ο Όμηρος έχει το προσωπολατρικό. Ωστόσο ο άνθρωπος που ζη σήμερα, στο νεώτερο κόσμο των ιδεών , μόνον αφιλοσόφητα θάλεγε πως εμείς είμαστε σαν τους αρχαίους, πως μοιάζουμε σ΄αυτούς αποκλειστικά , ή πως πρέπει να μοιάζουμε μόνον σ΄αυτούς. Εμείς οι νεώτεροι είμαστε πιο πολυποίκιλοι. Ακολουθούμε όχι μόνο την αρχαία , μα και την νέα παράδοση. Όχι μόνον στη Δραματική υπάρχουν μεγάλα υποδείγματα και μετά το Σοφοκλή, μα και στη γλυπτική και σε κάθε τέχνην. Αυτό είναι το βέβαιο. Εδιάβαζα τελευταία , νομίζω στο "Νουμά" , κάποιο άρθρο για την τέχνην κ' είδα εκεί να αναφέρεται ότι ο Ερμής του Πραξιτέλους είνε καλλίτερος από τα έργα του Ροντέν . Όχι δεν είναι αυτό. Τί θα πη καλύτερο; Άλλο είναι το ένα , άλλο είναι το άλλο, Έχουμε τρεις σταθμούς στη γλυπτική:Πραξιτέλης-Μιχαήλ Άγγελος-Ροντέν. Όλοι μεγάλοι. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλον.Έτσι και οι νεώτεροι έχουν κάτι που δεν το έχουν οι αρχαίοι. Αυτό το λέει και ο Ρενάν στην "Προσευχή του επάνω στην Ακρόπολη", όπου έχει τη φράση: Υπάρχουν ομορφιές που δεν τις ονειρεύτηκες ω Θεά".
ΠΩΣ ΚΡΙΝΕΙ ΤΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΙΧΟΥ
-Την σημερινή θέση της τέχνης του λόγου στην Ελλάδα πώς το βλέπετε , κύριε Παλαμά;
-Ο στίχος γενικά έχει κάμη προόδους. Λυρικός ή επικός στίχος αδιάφορο. Δεν ξεχωρίζω είδη. Μα γενικά βλέπω πως ο στίχος έχει καλλιεργηθή. Έχουμε τεχνίτες διαλεκτικούς. Και η κίνηση των νεωτέρων με ελκύει. Δεν έχω καιρό πάντα να την παρακολουθώ. Μα όταν μου δίνεται ευκαιρία , την βλέπω με πολύ ενδιαφέρον .Μόνον στην κριτική έχω μερικές άσχημες εντυπώσεις. Δυστυχώς βλέπει κανείς να καταγίνουνται στην κριτική εδώ νέοι πολλές φορές αμελέτητοι και απληροφόρητοι για πολλά πράγματα.
Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΣΤΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ιδιαίτερα στη διηγηματογραφία τελευταία παρατηρώ μια νέα ζωή και πρόοδο , μας ετόνισεν ο κ.Παλαμάς. Και στον πεζό λόγο η γλώσσα πια παίρνει το δρόμο της Ποίησης. Εμείς στον καιρό μας ευρισκόμαστε αλλού. Τότε γύρω μας η δημοτική εθεωρείτο "ανεκτή" στην ποίηση, όχι όμως και στον πεζό λόγο.Τώρα όμως στα έργα της δημιουργικής φαντασίας , ποίηση και διήγημα και θέατρο , τείνει γενικά να χρησιμοποιήται η δημοτική. Ακόμη και συγγραφείς παλιοί και συντηρητικοί , όπως ο Δροσίνης και ο Λυκούδης, γράφουν τώρα δημοτική.Βέβαια έχει και η καθαρεύουσα τους δικούς της.Έχει ακόμη υπερασπιστάς και λάτρας. Το γλωσσικό ζήτημα είναι ζήτημα υπομονής και λογοτεχνικής δουλιάς. Έγινεν αρκετή ζύμωση και πολλοί αγώνες. Και η δημοτική επικρατεί τώρα στη λογοτεχνική παραγωγή . Αν παράλληλα στη δημιουργική λογοτεχνική παραγωγή γίνη και μία φιλολογία άλλη , επιστημονική και φιλοσοφική , τότε βέβαια η δημοτική θα επικρατήση γενικά και η καθαρεύουσα θα πεθάνη από φθίση!
Το ίδιο έγινε και στην Ιταλικήν αναγέννηση με τον Ντάντε και στη Γαλλία με τον Ρονσάρ. Κ' οι δυό τους έγραφαν στην αρχή Λατινικά, μα έπειτα , επέβαλαν τιις εθνικές γλώσσες τους.Κατίσχυσαν οι γλώσσες του Λαού και η Λατινική , η νεκρά γλώσσα , έσβυσε....
ΕΟΡΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ 300 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΡΟΝΣΑΡ
ΕΟΡΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ 300 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΡΟΝΣΑΡ
Και τέλος ο κ. Κ.Παλαμάς έφθασε στο συμπέρασμα για το γλωσσικό μας ζήτημα:
-Και σ΄ εμάς τάχα έτσι θα τραβήξουν τα πράγματα; Εκεί και η απόσταση των εθνικών γλωσσών , Γαλλικής και Ιταλικής, από τη Λατινική ήταν μεγάλη. Σ' εμάς η καθαρεύουσα εγεφύρωσε την απόσταση κ' εδυσκόλεψε το έργο της δημοτικής.Το αχαρακτήριστο ανακάτωμα της γλώσσας, η καθαρεύουσα , μας έφερε δυσκολίες και δισταγμούς. Αλλά από την άλλη μεριά το μεγάλο γεγονός ότι ο Ποιητής πάει προς τη Δημοτική , δείχνει ότι η καθαρεύουσα είναι κάτι τι καλό , ότι πρέπει κάτι τι ν' αλλάξη. Ο Σολωμός , μεγάλο ποιητικό δημιουργικό πνεύμα, γιατί να στραφή στη Δημοτική;Τάχα δεν μπορούμε σε λίγο χρονικό διάστημα να μάθη την καθαρεύουσα ; H κλίση λοιπόν της καλλιέργειας της Δημοτικής από ένα ποιητή , τόσο αληθινό και ισχυρό σαν τον Σολωμό , είναι ένα σημείο πολύ σημαντικό για να μας δείξη το σωστό δρόμο.
-Και σ΄ εμάς τάχα έτσι θα τραβήξουν τα πράγματα; Εκεί και η απόσταση των εθνικών γλωσσών , Γαλλικής και Ιταλικής, από τη Λατινική ήταν μεγάλη. Σ' εμάς η καθαρεύουσα εγεφύρωσε την απόσταση κ' εδυσκόλεψε το έργο της δημοτικής.Το αχαρακτήριστο ανακάτωμα της γλώσσας, η καθαρεύουσα , μας έφερε δυσκολίες και δισταγμούς. Αλλά από την άλλη μεριά το μεγάλο γεγονός ότι ο Ποιητής πάει προς τη Δημοτική , δείχνει ότι η καθαρεύουσα είναι κάτι τι καλό , ότι πρέπει κάτι τι ν' αλλάξη. Ο Σολωμός , μεγάλο ποιητικό δημιουργικό πνεύμα, γιατί να στραφή στη Δημοτική;Τάχα δεν μπορούμε σε λίγο χρονικό διάστημα να μάθη την καθαρεύουσα ; H κλίση λοιπόν της καλλιέργειας της Δημοτικής από ένα ποιητή , τόσο αληθινό και ισχυρό σαν τον Σολωμό , είναι ένα σημείο πολύ σημαντικό για να μας δείξη το σωστό δρόμο.
Κ' επεσφράγισε τα λόγια του ο κ.Παλαμάς με θερμότατες λέξεις ενθουσιασμού για την ολοένα προοδευτική ανάπτυξη της δημοτικής μας και μαζί της καλλιτεχνικής Ελληνικής δημιουργικής εργασίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου