Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΣEPΓKEΙ ΜΙΡΟΝΟΒΙΤΣ ΚΙΡΩΦ ( Сергей Миронович Киров )

Ι

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

Στις αρχές του 1934 όλα δεί­χνουν ότι ή Σοβιετική Ένωση προετοιμάζεται να επιχειρήσει μια θεαματική έξοδο από τον λα­βύρινθο της σκοτεινής και ταρα­γμένης δεκαετίας πού είχε ακο­λουθήσει τον θάνατο του Λένιν. Αυτή η δεκάχρονη μεταβατική εποχή είχε σημαδευτεί από ση­μαντικότατα γεγονότα όπως ο ανελέητος πόλεμος των επιγόνων για την κατάκτηση της εξουσίας, ο πόλεμος του Κράτους ενάντια στη θρησκεία, ο αγώνας για τον επαναπροσδιορισμό της πολιτικής κουλτούρας  και τα οράματα του πρώτου πεντάχρονου οικονο­μικού σχεδίου.

 Ο Stalin, επίσημα τουλάχιστον, εξακολουθεί να είναι ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης και κύριος τοποτηρητής τής Μαρξιστικο-λε­νιστικής παρακαταθήκης. Ο με­γάλος του αντίπαλος, ο Trockij, διωγμένος ήδη από το Κόμμα και καταδικασμένος να ζει σε ξένη γη δεν αντιπροσωπεύει πια την πρώ­τη απειλή. Οι εκφραστές της «αριστερής» και της «δεξιάς» αν­τιπολίτευσης έχουν ήδη αποκηρύ­ξει δημόσια τα λάθη τους και οι περισσότεροι από αυτούς έχουν επιστρέψει και πάλι στο Κόμμα. Παρά  τη ριζική αποδυνάμωση της επίσημης αντιπολίτευσης ο Stalin έχει βάσιμους λόγους να πιστεύει ότι ο δρόμος για την από­λυτη εξουσία είναι ακόμα μακρύς και δύσκολος.  Η οικονομικο­κοινωvική αναστάτωση που προκλήθηκε από την εφαρμογή του πρώτου πεντάχρονου οικονομικού  σχεδίου και τα εκατομμύρια των νεκρών από πείνα, έχουν προβληματίσει πολλούς μπολσεβίκους αναφορικά με την αναγκαιότητα παρόμοιων θυσιών και έχουν αναζωπυρώσει παλιές ξεχασμένες αντιθέσεις.

Για να προλάβει την εκδήλωση σοβαρών ενδοκομματικών τριβών που θα οδηγήσουν αναπόφευκτα στην εκδήλωση μιας καινούργιας αίρεσης, ο Στάλιν προσαρμόζει το δεύτερο πεντάχρονο σχέδιο στις ανάγκες των καιρών.

Η φιλελευθεροποίηση που πα­ρατηρείται τόσο προς την κατεύ­θυνση της αύξησης των καταναλωτικών αγαθών όσο και προς την κατεύθυνση της καλυτέρευ­σης του βιοτικού επιπέδου του κολλεκτιβοποιημένου αγρότη, εί­ναι προϊόν πίεσης μιας ομάδας στενών συνεργατών του Stalin και αποσκοπεί στην εκτόνωση της ήδη βεβαρημένης ατμόσφαιρας. Οι κυριότεροι από τους συνεργάτες αυτούς είναι ο συγγραφέας Maksim Gor'kij, ο αρχηγός του Ανωτάτου Συμβουλίου της Εθνι­κής οικονομίας Valerian Kujbusev και ο γραμματέας της οργάνωσης στο Λένινγκραντ Sergej Kirov.

Ο Sergej Kirov συντηρεί τη φή­μη του φανατικού σταλινικού. Γεννημένος στα 1886 μπήκε στο Κόμμα σε ηλικία 18 χρόνων. Θαυμάσιoς ρήτορας υπήρξε ένας από τούς πρωταγωνιστές του συνέ­δριoυ των Σοβιέτ στην Πετρού­πολη (Ι9Ι7) και κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου άσκησε καθήκον­τα πολιτικού συμβούλου του Trockij. Ήδη καταξιωμένος  επίτροπος της II Στρατιάς διορίστη­κε στα 1921 Γεν. Γραμματέας της οργάνωσης του Azerbajgian.

Κατά τη διάρκεια της αναμέ­τρησης του Stalin πρώτα με τη «νέα» και ύστερα με την «ενωμέ­νη» αντιπολίτευση μένει πιστός στη γραμμή της γραμματείας και στα 1926 ανταμείβεται γι' αυτή του την επιλογή με τον τίτλο τοϋ Γενικού Γραμματέα της οργάνω­σης του Λένινγκραντ, παλαιό, απόρθητο κάποτε οχυρό του νικημένου Zinovιev.

Στα 1929, πάντα στο πλευρό του Stalin, διευθύνει με φανατισμό την εκκαθάριση των «δεξιών» στοιχείων από την οργάνωση του Λένινγκραντ και τον επόμενο χρό­νο εκλέγεται πανηγυρικά μέλος του Politbjuro καί του Orgbjuro.

 Οι σχέσεις ανάμεσα στους δύο άνδρες, φαίνονται άριστες. Όμως το ανερχόμενο αστέρι του Kirov σε συνδυασμό με κάποιες αόρι­στες φήμες για προσπάθειες υπο­νόμευσης της Γραμματείας, κάνουν τον Στάλιν ν' ανησυχεί. Οι ανησυχίες του γίνονται φόβοι όταν διαπιστώνει πως ο Kirov στα πρότυπα του Zinov'ev, αρνείται οποιαδήποτε κομματική παρέμ­βαση στα εσωτερικά της οργάνω­σης του Λένινγκραντ. Μερικές επαφές του με κάποιους παλαιούς συντρόφους κρίνονται ύποπτες και αυτό ενισχύει περισσότερο την καχυποψία του Στάλιν.

 Από την πλευρά του ο Kirov προσπαθεί να διαλύσει την καχυ­ποψία του αρχηγού του με δηλώ­σεις πίστης και βαθιάς  αφοσίω­σης.

«Όλες μας οι ελπίδες στηρί­ζονται στον Στάλιν, τον δάσκαλό μας, τον μεγάλο δάσκαλο των ερ­γατών του κόσμου. Όσοι γαυγί­ζουν πίσω από τις πλάτες του είναι  άτιμα καθάρματα που τους αξίζει μια σφαίρα στον αυχένα».

Η τελευταία αυτή διαπίστωση που γίνεται λίγο πριν από την έναρξη του XVII  Συνεδρίου δι­καιώνει σε μεγάλο βαθμό τις ανησυχίες του Στάλιν. Τα «άτιμα καθάρματα» εξακολουθούν να  υπάρχουν, να μηχανορραφούν, και να επηρεάζουν παρασκηνιακά ένα μεγάλο αριθμό ανώτατων στελε­χών του Κόμματος. Κατά μια άποψη οι άνθρωποι αυτοί προε­τοιμάζουν μεθοδικά την ανατροπή του Στάλιν για να τοποθετήσουν στη θέση του έναν άλλο περισσό­τερο διαλλακτικό. Οι φήμες ανα­φέρουν ότι ο διάδοχος του Στάλιν δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Kirov , τον αφοσιωμένο σταλινικό.

«Επίσημα το συνέδριο στάθη­κε για τον Στάλιν μια εκδήλωση πίστης και συμπαράστασης. Όμως από την επεξεργασία των ελάχιστων μαρτυριών που έφτασαν μέ­χρι τις μέρες μας από τους παλαι­ούς μπολσεβίκους, βγαίνει το συμπέρασμα ότι ένας μεγάλος αριθμός ηγετικών στελεχών του κόμματος σχημάτισε μια παράνο­μη παράταξη που στελεχωνόταν κατά κύριο λόγο από τους γραμ­ματείς των κομιτάτων του ΟΒ­LAST, δηλαδή των μη ρωσικών κεντρικών επιτροπών. Όλοι αυτοί γνώριζαν καλύτερα από κάθε άλλο τις αδυναμίες της σταλινικής πολιτικής. Οι ίδιες μαρτυρίες βεβαιώνουν ότι ο αρχηγός της παράταξης ήταν ο Ι. Μ. Vareikis και ότι ο S. Μ. Kirov είχε προταθεί για το αξίωμα του Γενικού Γραμματέα. Με την έναρξη του συνεδρίου ή λίγο πριν, μία ομάδα ανώτατων αξιωματούχων ανάμεσα στους οποίους ο Μ. D. Orachela­svili, ο G. Ι. Petrovskij, ο Ordzo­nikide και o Mikojan είχαν μια συνάντηση με τον Kirov πάνω στο θέμα της ανάγκης εκτοπισμού του Stalin».

Ο χώρος και η φύση αυτού του κειμένου δεν επιτρέπουν βαθύ­τερη ανάλυση των όσων συνέβησαν στα παρασκήνια του XVII Συνεδρίου. Παρ  όλα αυτά, αναντίρρητο παραμένει το γε­γονός ότι η υποψηφιότητα του Stalin για την Γραμματεία κατα­ψηφίζεται από 270 Συνέδρους. Την ίδια στιγμή ο Kirov για την ίδια ακριβώς θέση εκλέγεται σχε­δόν πανηγυρικά με μόνον τρεις αντίθετους ψήφους.

Πανικόβλητος ο πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής V. Ρ. Za­tonskij αρνείται να ανακοινώσει τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας και ζητά την συμπαράσταση του πεπειραμένου σε τέτοιου είδους αδιέξοδα, Ka­ganovic που διευθύνει το οργανω­τικό μέρος του συνεδρίου.

Η συμβολή του Kaganovic εί­ναι πραγματικά καθοριστική. Επιτέλους οι σύνεδροι μπο­ρούν  να πληροφορηθούν έστω και με κάποια καθυστέρηση ότι ο  Stalin και ο Kirov ισοψήφησαν, με τρεις μό­νο αντίθετους ψήφους.

 Ο Stalin ο οποίος πληροφο­ρείται «από πρώτο χέρι»  την   αλήθεια μπορεί τώρα να βγάλει όλα τα αναγκαία συμπεράσματα. Το αστέρι του Kirov έχει αρχίσει να επισκιάζει το δικό του.

ιι

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ

Την 1η Δεκεμβρίου Ι934 στις 4 περίπου το απόγευμα ένα νεαρό άτομο εμφανίζεται μπροστά στην είσοδο του κτιρίου Smolny, ένα είδος κομματικού  Γενικού επιτε­λείου της , Οργάνωσης του Λέ­νινγκραντ.

Για τον σκοπό της πύλης είναι αρκετή η επίδειξη της κομματι­κής ταυτότητας. Αυτό το νεαρό άτομο φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά τους εσωτερικούς χώρους του κτιρίου. Ανεβαίνει από τις σκάλες στον τρίτο όροφο όπου βρίσκεται το γραφείο του Γραμ­ματέα της οργάνωσης S. Μ. Κί­rov. Στον διάδρομο δεν υπάρχει ψυχή. Ο νεαρός άγνωστος πλη­σιάζει την κλειστή πόρτα του γραφείου  και στέκεται εκεί ακίνητος σαν κάτι να περιμένει. Σ ' όλο το  διά­στημα αυτό της αναμονής ο διά­δρομος του τρίτου ορόφου, μοιάζει έρημος από κάθε άλλη ανθρώ­πινη παρουσία.

Γύρω στις 4.30 η πόρτα του Γραφείου ανοίγει και εμφανίζεται ο Kirov.  Αδιαφορεί για την πα­ρουσία του άγνωστου μπροστά από την πόρτα του και κατευθύνε­ται προς τις σκάλες. Είναι μόνος. Ο πιστός σωματοφύλακάς του Borisov που δεν τον έχανε ποτέ από τα μάτια του και τον ακολουθούσε παντού σαν σκιά , απουσιάζει.

 Ο Kirov δεν κάνει παρά ελάχι­στα μόνο βήματα. Ο άγνωστος επισκέπτης τον πυροβολεί και τον αφήνει νεκρό, με μια σφαίρα στον αυχένα.

Ο δολοφόνος δεν κάνει την παραμικρή προσπάθεια να ξεφύ­γει. Οι αναστατωμένοι από τον πυροβολισμό άνδρες της ασφά­λειας του Smol'nyj βρίσκουν τον νεαρό άγνωστο πεσμένο στα γό­νατα δίπλα από το άψυχο σώμα του Kirov .

ιιι

Ο ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ

 Ο δολοφόνος του S. Μ. Kirov ονομάζεται Leonid Nikolaev. Γιος αλκοολικού, κοντόσωμος με πό­δια στραβά μπήκε στο κόμμα στα 1920 σε ηλικία μόλις 16 χρόνων. Μια σοβαρή σωματική αναπηρία που τον συνόδευε από την μέρα της γέννησής του δέν τον εμπόδι­σε να πάρει μέρος στον εμφύλιο πολύ περισσότερο  να ενταχθεί λίγο αργότερα, στις ομάδες προστασίας (prodo­trjady) πού είχαν συσταθεί ειδικά για την επίταξη των αγροτικών προϊόντων.

Τεμπέλης και κομπλεξικός δεν θέλησε να ασχοληθεί με κάποιο σταθερό επάγγελμα και το μεγάλο του όνειρο ήταν να βρει μία θέση μέσα στον κομματικό μηχανισμό. Στα 1930 το μεγάλο όνειρο γίνε­ται πραγματικότητα. Το Κόμμα σε ανταμοιβή της αφοσίωσής του και των καλών υπηρεσιών που εί­χε προσφέρει στην κοινή υπόθεση, τον διορίζει υπάλληλο στην Εργατοαγροτική Επιθεώρηση του Λένινγκραντ (R.K.I.) που είχε την έδρα της μέσα στο Ινστιτού­το Smol'nyj. Όπως όμως όλα τα όνειρα, έτσι και αυτό είχε πολύ μικρή διάρκεια. Δίχως προσόντα και δίχως κάποιες ιδιαίτερες ικανότητες, υποχρεώνεται να παρα­χωρήσει τη θέση του σε κάποιον άλλο. Το κόμμα όμως άγρυπνα. Λίγο καιρό αργότερα ο Nikolaev διορίζεται αρχειοφύλακας στην Κομματική επαρχιακή επιτροπή. Στην καινούργια αυτή θέση ο Nikolaev νοιώθει βασιλιάς. Στην αίθουσα των διαλέξεων φρόντιζε να κάθεται πάντα στην πρώτη σειρά και σχεδόν πάντα διέκοπτε τους ομιλητές με προκλητικές ερωτήσεις.

Μια απόφαση του γραμματέα Kirov να επιστρατεύσει τα κομμα­τικά στελέχη για να προσφέρουν «εθελοντική» χειρονακτική εργασία στους σιδηρόδρομους παρουσιάζεται στα μάτια του Nikolaev σαν ανεπανόρθωτη καταστροφή. Νοιώθει ότι η κομματική του καριέρα βρίσκεται σε κίνδυνο. .

Δίχως να χάσει χρόνο συντάσσει ένα γράμμα με παραλήπτη το σύντροφο  Kirov. Δίχως περιστροφές, και με κάποια δόση υπεροψίας ζητά  την εξαίρεσή του από αυτή την «εθελοντική» προσφορά εργασίας.  Ο Kirov διαβάζει το γράμμα και απαντά γραπτά. Η απάντηση είναι μια ξερή άρνηση. Θυμωμένος ο Niko­laev αρνείται να συμμορφωθεί με αποτέλεσμα όχι μόνο να χάσει τη θέση του αλλά να διαγραφεί και από το Κόμμα.

Άνεργoς, πεινασμένος και απελπισμένος ο Nikolaev συγκεν­τρώνει όλες τις ελπίδες του στο σύντροφο Stalin. Ένα καινούργιο γράμμα ταξιδεύει, αυτή τη φορά προς το Κρεμλίνο.

« Αγαπητέ Iosif Vassarionovic. Οι άδικες διώξεις μου με οδήγη­σαν στην απόγνωση. Τώρα είμαι διατεθειμένος για όλα».

Όλα συνηγορούν στην άποψη ότι ο Stalin διάβασε το γράμμα του δυστυχι­σμένου συντρόφου με πολλή προσοχή. Αυτό εξηγεί και την πρωτοβουλία του ηγετικού στελέ­χους της G.P.U. Zaporozec να πλησιάσει τον Nikolaev και να του προτείνει μια αξιοζήλευτη θέ­ση δίπλα στον ειδικό βοηθό του Γραφείου Μυστικών Υποθέσεων.

«Δεν στάθηκε δύσκολο - συμ­περαίνει ο Α. Antonov - Ovsenko - να πείσουν τον δύστυχο λει­τουργό Nikolaev, ότι αναίσθητοι άνθρωποι καριέρας, όπως ο Kirov υπονόμευαν το κόμμα από μέσα' έτσι όταν του έγινε η πρόταση να «σώσει» το Κόμμα, να το απελευ­θερώσει από ένα επικίνδυνο εχθρό, συμφώνησε χωρίς δισταγμό».

Ο πρώτος που ενημερώθηκε στη Μόσχα αναφορικά με την δολοφονία του Kirov ήταν ο Sta­Ιin. Βρισκόταν στο γραφείο του, στο Κρεμλίνο και δούλευε πάνω στην τελική μορφή ενός διατάγματος σύμφωνα με το οποίο η αστυνομία έπρεπε να εντατικο­ποιήσει τις προσπάθειες για τον εντοπισμό όλων εκείνων πού ήσαν ύποπτοι για τρομοκρατικές δραστηριότητες. Οι ένοχοι μάλιστα έπρεπε να εκτελούνται δίχως την παραμικρή καθυστέρηση.

Η απόφασή του να αναλάβει προσωπικά τις ανακρίσεις και η βιαστική αναχώρησή του για το Λένινγκραντ δείχνει ξεκάθαρα ότι ο άρχοντας του Κρεμλίνου φοβά­ται κάποιους λανθασμένους χει­ρισμούς του θέματος από πλευράς των συνεργατών του.

Καθ' ύλη αρμόδιος για τις ανακρίσεις είναι αναμφισβήτητα ο Genrich Jagoda, ο Επίτροπος του Λαού για τις εσωτερικές υπο­θέσεις.  Ο Jagoda όμως, γνωστός στο παρελθόν για την συμμετοχή του στη «δεξιά» αντιπολίτευση του Μπουχάριν δεν προσφέρει τις απαραίτητες εγγυήσεις.

« Ο Stalin αποφάσισε να ανα­κρίνει προσωπικά τον Nikolaev.Πίστευε ότι μπροστά του ο φανα­τικός αυτός δεν θα τολμούσε να αναφέρει τα ονόματα των πραγμα­τικών δολοφόνων, αλλά θα φορ­τωνόταν όλες τις ευθύνες με την ελπίδα να κερδίσει την αιώνια «δόξα». . Ο κρατούμενος οδηγήθηκε στο Smol'nyj.Ο Stalin ρώτησε:

- Εσείς σκοτώσατε τόν Kirov;

-Ναι εγώ... είπε ο Nikolaev και έπεσε στα γόνατα.

-Γιατί το κάνατε;

Ο Nikolaev έδειξε τους λει­τουργούς με την στολή της N.K.V.D. που έστεκαν πίσω από την πολυθρόνα του Stalin. 

 -Αυτοί με υποχρέωσαν! Για τέσσερις μήνες με εκπαίδευαν στην σκοποβολή. Μου είχαν πει ότι... Δύο άτομα ξεχώρισαν από την ακολουθία του Stalin και άρχισαν να χτυπούν με τις λαβές των πι­στολιών τους το κεφάλι του «φλύ­αρου». 

 Ο Nikolaev άρχισε να καταρρέ­ει αλλά ο Stalin με ένα χτύπημα της μπότας του τον ανάγκασε να ξανασηκωθεί. Αν ο Nikolaev ομολογούσε ότι είχε ακολουθήσει τις οδηγίες του Zinov'ev ή του Bucharin (έτσι για να κάνουμε μια τυχαία υπόθεση) ο Stalin θα σταματούσε τούς φρουρούς του;».

 Αρχικά η υποψία για τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονία του Kirov στρέφεται στην ομάδα των  Λευκοφρουρών. 37 άτομα που ήδη βρίσκονται στις φυλακές του Λένινγκραντ δικάζονται συνοπτι­κά στις 4 Δεκεμβρίου και καταδι­κάζονται σε θάνατο. Η εκτέλεση γίνεται την επόμενη.

Στις 22 Δεκεμβρίου η Pravda πληροφορεί τον ρωσικό λαό ότι το πιστόλι του Nikolaev είχε ση­μαδεύσει την καρδιά του κόμμα­τος ύστερα από εντολή του Ζηνόβιεφ - τροτσκιστικού Κέντρου του Λένινγκραντ. Η N.K.V.D. δίνει το δικό της αγώνα να  εντοπίσει αυτούς που θεωρεί τους πραγματικούς  ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας  και τελικά τους ανακαλύπτει  ανάμεσα στα στελέχη της Komsomol της επο­χής του Zinov'ev.

Στις 28 Δεκεμβρίου δεκατρείς από αυτούς δικάζονται, κεκλεισμέ­νων των θυρών μαζί με τον Niko­laev. Όλοι καταδικάζονται σε θά­νατο και εκτελούνται. 
Στις 15 Ιανουαρίου καινούργια δίκη με καινούργιους ένοχους. Στα εδώλια των κατηγορουμένων ο Zinov'ev, ο Kamenev και άλλα 17 στελέχη της οργάνωσης του Λένινγκραντ.

Οι δύο παλιοί σύμμαχοι του Stalin από την εποχή της τριαν­δρίας αρνούνται κάθε συμμετοχή στο έγκλημα αλλά ομολογούν την ύπαρξη «παράνομων κέντρων». Όλοι καταδικάζονται σε ποινές φυλάκισης από 5-10 χρόνια.

Στις 23 Ιανουαρίου γίνεται μία ακόμα δίκη με κατηγορούμενους 12 αξιωματικούς της αστυνομίας του Λένινγκραντ. Ανάμεσά τους και ο υποδιοικητής της N.K.V.D. (από τον Ιούνιο του 1934) Zapo­rozec . Η βασική κατηγορία έχει να κάνει με τις παραλείψεις που οδήγησαν στη πλημμελή προστασία του Γραμματέα Kirov. Δίκη δίχως εν­διαφέρον και δίχως εκπλήξεις. Οι ένοχοι πέφτουν "στα μαλακά"  και τιμωρούνται με φυλάκιση 2-3 χρόνων.

Με εξαίρεση κάποιες  χιλιάδες πολι­τών του Λένινγκραντ που συνελή­φθησαν για διάφορους λόγους μέσα στους επόμενους μήνες ο Στάλιν δεν θέλησε να δώσει παραπέρα έκταση στην όλη υπόθεση. Στις  αρχές του 1935 τα πράγματα  φαίνονται να ομαλοποιούνται και η ένταση να εξανεμίζεται. Στην πράξη η N.K.V.D. αυτό το απέραντο εργοτάξιο παραγωγής ομολογιών για οποιοδήποτε πραγματικό ή υποθετικό έγκλημα, δεν έχει πάψει να αναζητεί την αλήθεια και μαζί μ΄αυτή καινούργιους ενόχους.