ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ: ΓΕΡΜΑΝΟ - ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-1

Δημιουργηθείσα πολιτική κατάστασις μετά την κατάληψιν της Ελλάδος.

Μετά την ολοκλήρωσιν της καταλήψεως της Ελλάδος υπό των Γερμανικών και Ιταλικών δυνάμεων, εδημιουργήθη εν αυτή η ακόλουθος κατάστασις.

Η φροντίς της διοικήσεως, συντηρήσεως και διατροφής της Ελλάδος, ανετέθη υπό των Γερμανών εις την υπό τον Στρατηγόν Τσολάκογλου Γ. Κυβέρνησιν, εκ των επιτοπίων πόρων, εκ των οποίων συνετηρούντο και τα στρατεύματα κατοχής.

Η χώρα διηρέθη εις δύο περιοχάς, εκ των οποίων η μία ηλέγχετο υπό των Γερμανών, η δε ετέρα υπό των Ιταλών. Η εκείθεν περιοχή του Στρυμώνος, της Μακεδονίας και της Θράκης, παρεχωρήθη εις τους Βουλγάρους, αι Ιόνιοι νήσοι ανεκηρύχθησαν εις αυτόνομον πολιτείαν, υπό Ιταλικήν κηδεμονίαν και εις ΒΔ. Ήπειρον ενισχύθη η Αλβανική μειονότης των Τσάμηδων, με προοπτικήν προσαρτήσεως της εις Αλβανίαν.

Οι  Αξ/κοι και οπλίται των αγωνισθεισών Ελληνικών δυνάμεων εις Βόρ. Ήπειρον κατά των δυνάμεων του άξονος, αφέθησαν ελεύθεροι, της Ελληνικής Κυβερνήσεως αναλαβούσης να προωθήση τούτους μέχρι των εστιών των.

Εκατέρα των κατεχουσών δυνάμεων εξέδωκεν εις την περιοχήν της χαρτονόμισμα κατοχής, άνευ καλύμματος και ούτω η ισχνή και εξηντλημένη Ελληνική οικονομία, υφίστατο εξαντλητικήν αφαίμαξιν. Παραλλήλως και η Ελληνική Κυβέρνησις προέβη εις την έκδοσιν χαρτονομίσματος άνευ καλύμματος και ούτω εδημιουργήθη εν τη κατεχομένη Ελλάδι οικονομικόν χάος.

Ένεκεν των ανωτέρω λόγων, η κατάστασις εν τη κατεχομένη Ελλάδι κατέστη τραγική από απόψεως διατροφής του πληθυσμού, σημειουμένων αθρόων θανάτων εκ πείνης.

Ο Βασιλεύς Γεώργιος μη αναγνωρίζων την συνθηκολόγησιν των Στρατηγών και την εν τη κατεχομένη Ελλάδι Κυβέρνησιν, διώρισεν Κυβέρνησιν της Ελευθέρας Ελλάδος, ήτις εγκατεσταθείσα αρχικώς εις Λονδίνον, μετεφέρθη τελικώς εις Κάϊρον ένθα εγκατεστάθη οριστικώς.

Κυβέρνησις κατεχομένης Ελλάδος.

Η πρώτη Κυβέρνησις της κατεχομένης Ελλάδος, φέρουσα το στίγμα της συνθηκολογήσεως μετά των εχθρών της Πατρίδος επι του πεδίου της μάχης, είχεν να εκπληρώση εν καθήκον άχαρες και δύσκολον, αλλά και εν ταυτώ ζωτικόν, αναγκαίον και σωστικόν δια την Ελληνικήν Πατρίδα. Η ανάληψις του σκληρού τούτου καθήκοντος, αν δεν είχεν κίνητρα ασυνειδησίας, τυχοδιωκτισμού και ματαιοδοξίας, θα έπρεπε να εδράζεται επί μιας υψηλής συνειδήσεως καθήκοντος, μιας ανεξάντλήτου πίστεως προς τα ιδανικά της φυλής, μιας φιλοπατρίας εξικνουμένης μέχρις αυτοθυσίας.

Εάν εις την παρούσαν περίπτωσιν είναι αδύνατον να αποφανθή κανείς περί των κινήτρων άτινα ώθησαν τους Στρατηγούς τούτους εις την συνθηκολόγησιν και τον σχηματισμόν της κατοχικής Κυβερνήσεως, εν είναι βέβαιον, ότι ούτοι υπήρξαν άνδρες έντιμοι, ανιδιοτελείς, εγνωσμένης φιλοπατρίας και μέχρις αυτοθυσίας πιστοί εις το καθήκον των.

Τό γεγονός ότι μέγας αριθμός Ελλήνων διέφυγεν τον άσκοπον θάνατον και 400.000 Αξιωματικοί και οπλίται, το άνθος της Ελληνικής Πατρίδος, διέφυγον τα στρατόπεδα της αιχμαλωσίας, δύναται να δώση μίαν εικόνα του τί θα συνέβαινεν, αν δεν ανελαμβάνετο η «προδοτική» πρωτοβουλία της συνθηκολογήσεως και η ευθύνη της κατοχικής Κυβερνήσεως.

Η απουσία εξ Ελλάδος του δυναμικού στοιχείου του πληθυσμού της, θα αποστερούσεν ταύτην πάσης Εθνικής ισχύος και ο κομμουνισμός ανεμπόδιστος θα ανελάμβανεν τα ηνία του κράτους, η δε κατοχική άθλιότης θα εξουθένωνεν πάσαν δύναμιν αντιστάσεως, με συνέπειαν να εύρη η απελευθέρωσις την Ελλάδα ανίκανον να διεκδικήση τα δίκαια της και να αμυνθή της ακεραιότητός της.

Άπασαι αι κατοχικαί Κυβερνήσεις κατώρθωσαν να εκπληρώσωσιν το βαρύ και δυσχερές τούτο καθήκον, με αρκούντως επωφελή δια την Ελλάδα απόδοσιν, θα επετύγχανον δε πλήρως του σκοπού των, αν εξησφαλίζετο ειλικρινής και στενή συνεργασία μετά της Ελευθέρας Ελληνικής Κυβερνήσεως.
Ποίος υπήρξεν ο υπεύθυνος δια την όχι μόνον έλλειψιν συνεργασίας μεταξύ των δύο τούτων Ελληνικών Κυβερνήσεων, αλλά και την μετά πάθους αντίδρασιν της μιας κατά της άλλης, δεν είναι δυνατόν να δοθή απάντησις, διότι η κατοχική Κυβέρνησις έχουσα τό βάρος της μετά του εχθρού σύνεργασίας, δεν κατέστη δυνατόν να λογοδοτήση επί ίσοις όροις έναντι της ελευθέρας τοιαύτης και ούτω ευρέθη αύτη εν παντί υπόδικος.
Νυν απόκειται εις τον Ιστορικόν του μέλλοντος να αποδώση δικαιοσύνην επ! του σοβαρού τούτου Εθνικού θέματος, ο οποίος ανεπηρέαστος από τα πολιτικά πάθη, θα ανεύρη το φως της αληθείας. Εκείνο που μετά πεποιθήσεως δυνάμεθα να είπωμεν σήμερον, είναι ότι άπασαι αι κατοχικάί Κυβερνήσεις, διεΐδον τον κομμουνιστικόν κίνδυνον και εγκαίρως επεσήμαναν τούτον, ενώ η Ελευθέρα Ελληνική Κυβέρνησις διηυκόλυνεν την δράσιν τούτου και πελαγοδρομούσα μεταξύ των ιδεών της Δημοκρατίας, του Σοσιαλισμού και του Κομμουνισμού, έκαμεν τοσαύτας παραχωρήσεις εις τον τελευταίον, ώστε να διερωτάται κανείς πως η Ελλάς διέφυγεν του κλοιού του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού).
Τρεις κατοχικαί Κυβερνήσεις εσχηματίσθησαν διαδοχικώς ως κάτωθι:
— Κυβέρνησις Στρατηγού Τσολάκογλου Γεωρ. από της ημέρας της συνθηκολογήσεως μετά των Γερμανών μέχρι της 2ας Δεκεμβρίου 1942.
—Κυβέρνησις Καθηγητού Λογοθετοπούλου Κων. από της 2ας Δεκεμβρίου 1942 μέχρι 7ης Απριλίου 1943.
—Κυβέρνησις Ράλλη Ιωάννου από 7ης Απριλίου 1943 μέχρι της απελευθερώσεως. Άπασαι αι Κυβερνήσεις αύται προσέφεραν σημαντικάς εις την Πατρίδα υπηρεσίας ως προελέχθη, ιδιαιτέρως όμως η τελευταία, της οποίας ο Πρωθυπουργός έπέτυχεν δυο μεγάλους σκοπούς ως ακολούθως :
α. Δια της ιδρύσεως των Ταγμάτων Aσφαλείας παρημπόδισεν τον κομμουνισμόν να κυριαρχήση ολοκληρωτικώς της Ελλάδος από της κατοχής και να εξοντώση ούτω κάθε στοιχείον ικανόν να αντιδράση εις την κομμουνιστικοποίησιν αυτής.

β. Διά της εφαρμογής ενός ευφυούς πληθωριστικού νομισματικού προγράμματος, εξησφάλισεν την επιβίωσιν του πληθυσμού της χώρας και ιδία των δημοσίων λειτουργών, καταστήσας την Κρατικήν μηχανήν ϊκανήν ν' αναλάβη άμα τη απελευθερώσει, άνευ διακοπής, το έργον της ανασυγκροτήσεως της χώρας. 

(Επόμενο: Ελευθέρα Ελληνική Κυβέρνησις

)

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΡΑΛΛΗΣ ΟΜΙΛΕΙ ΕΚ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ

III  Δεν υπήρξαν Κουίσλιγκ Κυβερνήται εις την Ελλάδα. Η Κυβέρνησίς μου δεν εβοήθησε τους εχθρούς, εβοήθησε μόνον τους Έλληνας πολίτας.

Αλλ' ο κ. Παπανδρέου, ο κ. Κανελλόπουλος, ο κ. Τσάτσος, εβεβαίωσαν ότι δεχθέντες να σχηματίσωμεν κυβέρνησιν χωρίς να έχωμεν δόλον, το μεν εζημιώσαμεν την Χώραν μας κατά το ότι παρήχθη παρά τοις συμμάχοις η εντύπωσις ότι υπάρχουν εν Ελλάδι πολιτικοί άν­δρες γερμανόφιλοι, το δ' ότι ο σχηματισμός της κυβερ­νήσεως διηυκόλυνε το έργον των εχθρών ενταύθα.
Ως και κατά την εξέτασιν των μαρτύρων αυτών δια των ερωτήσεων μου επιστοποιήθη, η παρά τη συμμαχική κοινή γνώμη σχηματισθείσα ψευδής εντύπωσις περί του ότι υπήρχον εν Ελλάδι Κουΐσλιγκς πολιτικοί ή και πολι­τικοί προδόται, δεν εσχηματίσθη, κύριοι δικασταί, αυτομά­τως και τυχαίως. Πρόκειται περί εντυπώσεως την οποίαν μία αθλία προπαγάνδα Ελλήνων υπανθρώπων, πράγ­ματι συμμαχησάντων μετά των προαιωνίων της Έλλά­δος έχθρων, ίνα συντρίψουν τα εθνικά συμφέροντα, εδημιούργησεν. Αλλ' η εντύπωσις αύτη θα ήτο εύκολον να διασκεδασθή εάν οι πολιτικοί άνδρες οι οποίοι ευρίσκοντο εκτός της Ελλάδος, αντί να την υποδαυλίσουν, ως ατυ­χώς έπραξαν εκ μικροπολιτικών υπολογισμών, προέβαινον, καθ' ο είχον επιτακτικόν καθήκον, εις διάψευσιν των ατίμων αυτών φημών, Ευτυχώς όμως δεν συσκοτίζε­ται δια παντός η αλήθεια και ήλθεν η ώρα καθ' ην ο κα­ταυγάζων ήλιος της αληθείας διέλυσε τα μαύρα και σκο­τεινά του ψεύδους και της απάτης νέφη και ούτω ηδυνήθησαν οι μεγάλοι φίλοι της Ελλάδος, με την χαρακτηρίζουσαν την φυλήν των ειλικρίνειαν να διακηρύξουν δια του στόματος του κ. Τσώρτσιλ εν αυτή τη Βουλή των Κοινοτήτων, ότι « ως προς την εν Ελλάδι κατάστασιν η κοινή γνώμη των συμμάχων ήτο ψευδώς πληροφορημένη».
Κατά ποίον παρακαλώ ηθικόν κανόνα οι χονδροειδείς πληροφοριοδόται ή οι συνυπεύθυνοι αυτών δύνανται να ρίπτουν επί των κεφαλών ημών τας χονδροειδείς αυτάς πληροφορίας ;
Όχι, κύριοι δικασταί, μυριάκις όχι, Ούτε προδόται των εθνικών ή των συμμαχικών συμφερόντων πολιτικοί ή στρατιωτικοί της πρώτης γραμμής υπήρξαν εν Ελλάδι, ούτε Κουΐσλιγκς, ούτε καν καλής πίστεως αντίθετοι της ακολουθηθείσης γενικής πολιτικής. Και αν υπάρχουν πολιτικοί υποστηρίζοντες ότι διεπράχθησαν ωρισμένα σφάλματα και ούτοι ακόμη ουδέποτε ισχυρίσθηοαν τούτο ως προς την κατευθυντηρίαν γραμμήν, ως προς την οποίαν ουδέ εις υπάρχει διαφωνών εθνικιστής Έλλην.

Urbi et orbi ας τo διακηρύξωμεν όλοι ομού, τούτο αξιοί η αλήθεια. Τούτο κελεύει και της Πατρίδος το συμφέρον το ιερόν.
Δευτέρα κατηγορία καθ' ημών διατυπωθείσα υπό των άνω ονομασθέντων μαρτύρων της κατηγορίας είναι ότι εβοηθήσαμεν δια του σχηματισμού της κυβερνήσεως τους εχθρούς της Ελλάδος.
Περίεργον είναι ότι και αυτοί οι μάρτυρες και όλοι οι άλλοι όσοι κατά του σχηματισμού επί κατοχής κυβερ­νήσεως ωμίλησαν η ομιλούν, εδέχθησαν ή ότι ήτο απα­ραίτητος η ύπαρξις ενταύθα προϊσταμένων της διοική­σεως απαρτιζόντων διοικούσαν το Κράτος έπιτροπήν ή ότι έπρεπε να υπάρχη κυβέρνησις υπό τον Μακαριώτατον Μητροπολίτην ή να εγκαταλειφθούν τα πάντα εις χείρας των εχθρών. Η ποικιλία αύτη γνωμών και μόνη, αποδει­κνύει το σαθρόν της σχετικής κατηγορίας.
Αλλά το κράτος, κύριοι δικασταί, δεν παύει υπάρ­χον και μετά τήν κατοχήν, αποτελούσαν άλλως τε καθ' ομόφωνον διεθνή γνώμην, προσωρινήν όλως κατάστασιν, αφού εξακολουθούν υπάρχοντα εν αυτώ τα αποτελούντα αυτό άτομα τα οποία δεν χάνουν το δικαίωμα της ζωής, ως αποδεικνύεται και εξ αυτής της συνθήκης της Χάγης, Και είναι μεν αληθές ότι ηκούσθη εν τη αιθούση ταύτη παρά σοβαροφανών τινων κυρίων υποστηριζόμενον ότι έπρεπε να αποθάνη μία γενεά και ότι τούτο δεν θα είχε μεγάλην σημασίαν, αλλ' εις αυτούς δεν νομίζω ότι εμπρέπει απάντησίς τις, αφού υποθέτω ότι δεν υπάρχει Έλλην φανταζόμενος ότι ούτοι, οι οποίοι δεν θα απέθνησκον διότι ευτυχώς είχον καταφύγει εις το εξωτερικόν, είναι οι καταλληλότεροι δια την αναπαραγωγήν της ελληνικής φυ­λής, ή ότι δύνανται να μεταβληθούν εις νέους Δευκαλίονας και να ρίπτουν όπισθεν των τον λίθον, όστις φαίνεται ότι κατέλαβε την θέσιν της καρδίας των.
Έχον όθεν το κατά την κατοχήν υπάρχον κράτος το δικαίωμα και την υποχρέωσιν να ζη, έχει ανάγκην νόμων, διαταγμάτων, πιστώσεων, πράξεων, ενί λόγω απάντων εκείνων των μέσων, δι' ων εν Κράτος δύναται να εξασφαλίση την διαβίωσιν των αποτελούντων αυτό πολιτών, των εν αυτώ οικούντων και ζώντων.
Λοιπόν αυτά όλα ποιός θα τα έκαμνε; Η Επιτροπή η διοικούσα; Και κατά τί τότε η διοικούσα αύτη επιτροπή θα διέφερε Κυβερνήσεως ; Ιδού λοιπόν ότι αποδεικνύεται ότι οι ταύτα λέγοντες καταφεύγουν εις βυζαντινάς συζητήσεις αναξίας ανασκευής.
Ηκούσθη ακόμη : Έπρεπε να σχηματίσουν κυβέρνησιν ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι υπό τον Μακαριώτατον Μητροπολίτην. Και διατί ; Διατί έπρεπεν εις τους ώμους του Αρχηγού της Εκκλησίας και των δημοσίων υπαλλή­λων να επιπέση το, μέχρις αβαστάκτου, βαρύ αυτό φορτίον ; Διατί ο Αρχιεπίσκοπος και οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι αρμοδιότεροι των πολιτικών ανδρών να εργάζονται υπέρ του λαού ως κυβέρνησις αυτού ; Διατί δεν θα εξετίθεντο και αυτοί εις τας κατηγορίας εις ας εξετέθημεν και ημείς οι οποίοι εν τούτοις είμεθα περιβεβλημένοι επιπροσ­θέτως υπό του κύρους του τεκμηρίου της πολιτικής εκπρο­σωπήσεως μικράς ή μεγάλης μερίδος του λαού ; Δεν προ­δίδει εσχάτην λιποψυχίαν των πολιτικών ανδρών τοιούτος Ισχυρισμός ! Δεν προδίδει τουλάχιστον ασυγχώρηταν εγωϊσμόν ή κατακριτέαν καιροσκοπίαν ; Διατί επεβάλλετο ο Μακαριώτατος και οι δημόσιοι υπάλληλοι να προτάσσουν τα στήθη των έναντι των επιδραμόντων εχθρών, οι δε δημόσιοι άνδρες να ζώσιν ασφαλώς εις τας κρύπτας των; Έπειτα διατί λησμονούμεν το του Ευαγγελίου; «Τα του θεού τω θεώ και τα του Καίσαρος τω Καίσαρι ;»
(Επιστροφή)

ΦΑΙΔΩΝ ΖΑΜΠΟΓΛΟΥ: Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΜΩΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ . ΗΤΑΝ ΠΟΝΤΙΟΣ ,ΦΥΓΟΣΤΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ 3

(Προηγούμενο)
Ο Κίμων εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Όταν κατέβηκαν οι Γερμανοί, παρουσιάσθηκε στη Γερμανική διοίκηση κι έδειξε τα προσόντα του. Γνώριζε, Γερμανικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Εβραϊκά, Σερβοκροάτικα, με την γραμματική τους, επειδή τα είχε σπουδάσει. Επίσης Τουρκικά και φυσικά Ελληνικά. Ο πατέρας μου στενοχωρήθηκε. Όπως και πολλοί άλλοι, θεωρούσαν τους διερμηνείς συνεργάτες των κατακτητών, μειωμένης εθνικής συνείδησης Έλληνες, εθνοπροδότες. Μετά την απελευθέρωση χαρακτηρίσθηκαν δωσίλογοι. Στην πραγματικότητα ήταν και αυτοί αγωνιστές. Εργάσθηκαν από μέσα, από την φωλιά των κατακτητών, και πρόσφεραν υπηρεσίες στο έθνος βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους, αλλά θυσιάζοντας και την τιμή τους, αφού προσποιούμενοι τον συνεργάτη σχημάτιζε ο πολύς κόσμος γνώμη ότι είναι προδότες και τους περιφρονούσε. Αν υπήρξε κάποια περίπτωση Έλληνα διερμηνέα που συνεργάσθηκε πραγματικά με τους κατακτητές, προς όφελος τους, αποτελεί εξαίρεση.
Στο σπίτι που καθόμαστε στην Αθήνα, κάποιος έγραψε στον απέναντι τοίχο, κάτω από την πινακίδα του δήμου που έγραφε «οδός Ξενοκράτους», την λέξη R.A.F (Αγγλική πολεμική αεροπορία). Ένα αυτοκίνητο με γκεσταπίτες σταμάτησε κοντά στην πινακίδα. Κατέβηκαν δυο γκεσταπίτες και ο Κίμων. Ο Κίμων είπε στα παιδιά: «Φύγετε γρήγορα!». Ο ένας γκεσταπίτης έπιασε ένα παιδί, του έδωσε μια πέρα και το διέταξε μέσω του Κίμωνα να σβήσει το R.A.F από τον τοίχο. Το παιδί σκάλιζε τον σοβά στην γραμμή του R. Με τον τρόπο αυτό το R. έγινε εγχάρακτο. Αυτό εξόργισε τον γκεσταπίτη. Άρπαξε το χέρι του παιδιού, και κρατώντας το από τον αγκώνα και τον καρπό, τσάκισε τον πήχη του παιδιού σαν καλάμι χτυπώντας το πάνω στον μηρό του. Η μητέρα μου, που το είδε αυτό από το απέναντι παράθυρο, λιποθύμησε. Ο άλλος γκεσταπίτης έβγαλε το πιστόλι του και πυροβόλησε τα παιδιά που έτρεχαν, χωρίς ευτυχώς να τα πετύχει. Ο Κίμων πήρε ένα φτυάρι από το αυτοκίνητο και με φανερή μανία γκρέμισε τον σοβά απ' τον τοίχο. Αυτή η ενέργεια ικανοποίησε τους Γερμανούς. Όσοι όμως έτυχε να βλέπουν από τα παράθυρα τους σχημάτισαν την εντύπωση, ότι ο διερμηνέας αυτός ήταν με το μέρος των Γερμανών, προδότης δηλαδή.
Στην Ελλάδα είχαν αποκοπεί πολλοί Άγγλοι και Νεοζηλανδοί στρατιώτες. Πολλοί πιάστηκαν αιχμάλωτοι, άλλοι κρύφτηκαν σε Ελληνικά σπίτια με την ελπίδα να φυγαδευτούν αργότερα ή να μείνουν για να οργανώσουν δίκτυο πληροφοριών και αντίσταση. Οι Γερμανοί ανακοίνωσαν ότι όποια οικογένεια συλληφθεί να κρύβει Άγγλο ή Νεοζηλανδό, θα τουφεκίζεται αμέσως. Ο Άγγλος στρατιώτης που θα παραδοθεί με στρατιωτική στολή, θα θεωρηθεί αιχμάλωτος πολέμου. Αν φοράει πολιτικά ρούχα θα τουφεκίζεται ως κατάσκοπος. Πολλές οικογένειες πλήρωσαν με την ζωή τους την αγάπη τους για την ελευθερία.
Τη νύχτα ήταν απαγορευμένη η κυκλοφορία. Ο Κίμων όμως είχε κονκάρδα και περιβραχιόνιο με τον αγκυλωτό σταυρό και κυκλοφορούσε ελεύθερα. Ήταν κι αυτό ένα στοιχείο που τον χαρακτήριζε συνεργάτη των κατακτητών. Μια νύχτα μας έφερε ο Κίμων έναν Άγγλο και μας ζήτησε να τον κρύψουμε λίγες μέρες. Ήταν αξιωματικός της Αγγλικής μυστικής υπηρεσίας, δηλαδή κατάσκοπος. Ήθελε να παραμείνει στην Ελλάδα για να εργασθεί με δίκτυο πληροφοριών. Είχαν σχεδιάσει να συνεργάζονται. Ο Κίμων θα παρείχε τις πληροφορίες για να τις μεταβιβάζει ο Άγγλος στη Μέση Ανατολή. Είχε μαζί του φορητό ασύρματο και σάκο με τα υπάρχοντα του. Μέσα στο σάκο είχε και πολλά πακέτα Αγγλικά τσιγάρα. Ό,τι χρειαζόταν για να πάμε όλοι στο εκτελεστικό απόσπασμα. Η χαρά του πατέρα μου, όταν βεβαιώθηκε ότι ο Κίμων δεν ήταν προδότης, επισκίασε τον φόβο του εκτελεστικού αποσπάσματος. Τα στρατιωτικά ρούχα του Άγγλου τα πέταξε ο πατέρας μου στον Λυκαβηττό. Του έδωσε πολιτικά από τα δικά του. Ξεκάρφωσε μερικά σανίδια από το πάτωμα κι έκρυψε εκεί τον ασύρματο για να τον πάρει αργότερα από εκεί ο Άγγλος, ή να τον χειρίζεται από το σπίτι - αυτό όπου είχε τα κλειδιά ο Κίμων - αφού εμείς θα πηγαίναμε στα Γιάννενα. Με τα δικά μου παρακάλια, έβαλε μαζί και την ωραία αντηλιακή κάσκα του Άγγλου, που την είχε φέρει από την Αφρική. Ο Άγγλος ήταν μανιώδης καπνιστής. Τα Αγγλικά τσιγάρα όμως είχαν πολύ δυνατή χαρακτηριστική μυρωδιά. Υπήρχε φόβος να μας εντοπίσουν οι Γερμανοί. Ο πατέρας μου του έδωσε από τα δικά του, τα οποία όμως δεν τον ικανοποιούσαν.

Επειδή θα φεύγαμε για τα Γιάννενα, πήρε ο Κίμων τον Άγγλο και τον πήγε σ' ένα υπόγειο όπου είχε κρυμμένο κι έναν άλλο. Σε διάφορα μέρη είχε κρυμμένους Άγγλους ανά έναν, για να μην τους πιάσουν όλους μαζί. Αργότερα σε συνεργασία με αντιστασιακές οργανώσεις, τους έστελνε μέσω Σμύρνης στη Μέση Ανατολή. Στο υπόγειο ο Άγγλος κάπνιζε συνεχώς από τα τσιγάρα του. Τον εντόπισαν οι Γερμανοί από τον μυρωδάτο καπνό που ανέδινε στο πεζοδρόμιο η εσχάρα εξαερισμού του υπογείου. Πήρε στον λαιμό του και τον άλλο Άγγλο. Εκείνος φορούσε στρατιωτικά ρούχα, δεν μαρτύρησε τον Κίμωνα. Είπε ότι μόνος του κρύφθηκε στο υπόγειο. Τον προόριζαν για στρατόπεδο συγκέντρωσης, ως αιχμάλωτο πολέμου. Τον Άγγλο με τα πολιτικά, τον δικό μας, τον θεώρησαν κατάσκοπο και θα τον εκτελούσαν. Τον βασάνιζαν στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν, όπου ήταν το αρχηγείο της γκεστάπο. Ήθελαν να μάθουν ποιος του έδωσε τα πολιτικά ρούχα. Ήταν παρών και ο Κίμων. Αλίμονο αν μας μαρτυρούσε. Μας είπε ο Κίμων να φύγουμε αμέσως γιατί οι Γερμανοί είχαν τον τρόπο να αποσπούν ομολογίες. Αν δεν το επιτύγχαναν με τα βασανιστήρια, έκαμναν ενέσεις με παραισθησιογόνα. Ο Κίμων αγωνιούσε και ετοιμάσθηκε να φύγει, να κρυφτεί. Την άλλη μέρα μας είπε με θλίψη αλλά και ανακούφιση ότι ο Άγγλος αυτοκτόνησε. Είχε μαζί του κάψα δηλητηρίου.
Πήγαμε στα Γιάννενα που τα κατείχαν Ιταλοί. Όταν μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας ήρθαν στην Ήπειρο οι Γερμανοί, άρχισε κι εκεί η πείνα όπως στην Αθήνα. Τότε πήγαμε στα Κατσανοχώρια κι εγκατασταθήκαμε στο Καλέντζι. Ο πατέρας μου πήγε στην Αθήνα, με την πρόθεση να ζητήσει βοήθεια από τις πλούσιες και άκληρες ξαδέρφες του. Ο άνδρας της μιας ήταν εφοπλιστής και ο άλλος εργοστασιάρχης. Επειδή δεν του έδωσαν ούτε μια λίρα, από τις χιλιάδες που είχαν, τις κακομίλησε: «Ας πεθάνουμε εμείς και τα παιδιά μας, κι ας ζήσετε εσείς να διαιωνίσετε την οικογένεια και το έθνος μας». Από τότε ψυχράνθηκαν οι σχέσεις τους.

Αναζήτησε τον Κίμωνα στην γκεστάπο. Το όνομα του Κίμωνα ήταν άγνωστο στους συνεργάτες του. Είχε δώσε στην Γκεστάπο ψεύτικο  όνομα, παράνομα. Τέο, τον ήξεραν οι συνάδελφοι του. Τον συνάντησε και φιλοξενήθηκε στο σπίτι του στο Παγκράτι. Ο Κίμων εκεί είχε δηλώσει πάλι άλλο όνομα, κι όταν πήγαινε στο σπίτι του δεν φορούσε το περιβραχιόνιο και την κονκάρδα με τον αγκυλωτό σταυρό. Αυτά τα αφαιρούσε για να μην τον χαρακτηρίσουν συνεργάτη των Γερμανών.
Στη μεγάλη πείνα, οι εργάτες της καθαριότητας, αντί σκουπίδια μάζευαν από τους δρόμους αποσκελετωμένα από πείνα πτώματα, τα οποία έμεναν πολλές φορές αζήτητα. Τα κουβαλούσαν με τα καρότσια ομαδικά. Έψελνε λίγα λόγια κάποιος παπάς και τα έριχναν όλα μαζί σ' ένα λάκκο. Δραματική ήταν η θέση των γονιών που έβλεπαν τα παιδιά τους με τις πρησμένες από αβιταμίνωση κοιλιές να αργοπεθαίνουν, και αυτοί να μην μπορούν να κάνουν τίποτα για να τα σώσουν. Ο Κίμων έκλεβε κάθε μέρα όσα μπορούσε τρόφιμα με κίνδυνο της ζωής του, και τα πήγαινε στις  οικογένειες που είχαν παιδιά στην γειτονιά του σπιτιού του στο Παγκράτι. Αυτό τον έκανε ύποπτο. Ή μαυραγορίτης είναι αυτός, έλεγαν, ή συνεργάτης των Γερμανών, για να έχει τόσα τρόφιμα που του περισσεύουν κι όλας. Δεν φαντάζονταν ότι έθετε σε κίνδυνο τη ζωή του για να τους εξασφαλίσει αυτά τα τρόφιμα που τα στερούσε από τον εαυτό του. Από τα κλεμμένα αυτά τρόφιμα εφοδίασε και τον πατέρα μου. Ρύζι, ζάχαρη, κονσέρβες, μαργαρίνη. Τον εφοδίασε επίσης, με ένα έγγραφο της γκεστάπο που βεβαίωνε ότι ήταν στην υπηρεσία της. Αυτό το έγγραφο του εξασφάλισε μετακίνηση, ελεύθερη και ακίνδυνη, εκ μέρους των Γερμανών. Αλίμονο του όμως αν το έβλεπαν οι αντάρτες.
Ο Κίμων διηγήθηκε στον πατέρα μου πώς με πλαστά χαρτιά και ντυμένους με στολές αξιωματικών της γκεστάπο, ελευθέρωσε δυο Άγγλους αξιωματικούς από τα κρατητήρια της οδού Μέρλιν. Τις λεπτομέρειες αυτής της απόδρασης περιέγραφε ο ρεπόρτερ και δημοσιογράφος της Κατοχής, Γιάννης Ιωαννίδης, -Βιλαράς ήταν το ψευδώνυμο του.

Σε συνεργασία με προσωπικότητες της κατοχικής κυβέρνησης και την αστυνομία, έστειλαν στη Μέση Ανατολή πολλούς από τους ήρωες του Ελ Αλαμέιν και του Ρίμινι. Σε συνεργασία με την αντιστασιακή οργάνωση «Βύρωνες» έδινε τις πληροφορίες που αποσπούσε από την γκεστάπο. Η οργάνωση «Βύρωνες» ήταν ένα δίκτυο πληροφοριών και διοχέτευσης των στη Μέση Ανατολή. Με τις πληροφορίες του αυτές, εντοπίσθηκαν Γερμανικά πλοία που μετέφεραν πυρομαχικά στην Αφρική και τορπιλίστηκαν από Αγγλικά υποβρύχια. Αυτά γίνονταν κρυφά, κάτω από την απειλή μιας αποκάλυψης της ενέργειας του Κίμωνα και της εκτέλεσης του. Φανερά, έβριζε και χαστούκιζε τους πατριώτες που είχαν συλλάβει οι Γερμανοί, όταν αυτός συμμετείχε στις ανακρίσεις ως διερμηνέας. Αυτό το έκανε για να αποκτά την εμπιστοσύνη των Γερμανών. Να τους δείχνει ότι είναι άνθρωπος δικός τους. Η στάση του αυτή όμως, έκανε τους πατριώτες Έλληνες να τον περιφρονούν. Να τον θεωρούν προδότη. Λιγόψυχο άνθρωπο που νοιάζεται για την ζωούλα του. Πόσο απατούν μερικές φορές τα φαινόμενα!

Όταν ο Κίμων πληροφορήθηκε την άφιξη μεγάλου φορτίου πυρομαχικών που είχε προορισμό την Αφρική, και την μετέδωσε στους Βύρωνες, δεν στάθηκε δυνατόν να έρθουν σε επικοινωνία με την Μέση Ανατολή. Μια αντιστασιακή οργάνωση, της οποίας το όνομα μου διαφεύγει, ανέλαβε να ανατινάξει τα πυρομαχικά, καθώς βρισκόταν στην αποβάθρα του Πειραιά. Το σαμποτάζ αυτό περιέγραψε πάλι ο δημοσιογράφος Γιάννης Ιωαννίδης. Τα πυρομαχικά καταστράφηκαν. Πολλοί από τους λιμενεργάτες του Πειραιά πλήρωσαν με την ζωή τους αυτό το σαμποτάζ. Οι Γερμανοί για αντίποινα αποφάσισαν να εκτελέσουν διακόσιους Έλληνες πολίτες. Έκαναν μπλόκο, δηλαδή κύκλωσαν μια περιοχή και όσους διαβάτες βρήκαν μέσα στον κλοιό, τους προόριζαν για εκτέλεση. Επειδή με το μπλόκο αυτό δεν συμπληρώθηκε ο αριθμός των διακοσίων, ο επικεφαλής της επιχείρησης, Γερμανός λοχαγός, σκέφθηκε να στείλει έναν λοχία με στρατιώτες και να φέρουν από το Χαϊδάρι όσους από τους κρατουμένους χρειαζόταν για να συμπληρωθεί ο αριθμός των διακοσίων. Φορτώθηκαν οι όμηροι στα φορτηγά. Ο λοχίας τους είπε ότι θα τους μεταφέρει σε άλλη φυλακή. Αυτό το έκανε ασφαλώς για να είναι  φρόνιμοι. Μεταξύ των κρατουμένων που φορτώθηκαν στα φορτηγά, ο ήταν ένα παλικάρι από την Κρήτη, ο Ναπολέων Σουκαλφίδης (;)  Όταν έφθασαν οι κρατούμενοι στην Καισαριανή και τους αράδιασαν μπροστά στα πολυβόλα, κατάλαβαν ότι ο λοχίας τους είπε ψέματα και ότι θα τους εκτελέσουν. Ο διερμηνέας Κίμων, που βρισκόταν δίπλα στον λοχαγό, διέκρινε μεταξύ αυτών τον Ναπολέοντα. Τον είχε γνωρίσει στο Χαϊδάρι, όπου τον είχαν ορίσει οι κρατούμενοι αρχηγό τους. Ήταν μορφωμένος, γερμανομαθής. Ο Κίμων τον εκτίμησε κι έγιναν φίλοι. Ένας λόγος που δεν ήθελε να εκτελεστεί ο Ναπολέων ήταν ότι είχε αυτός αρραβωνιαστικιά που την είχε γνωρίσει και ο Κίμων.
Ο Ναπολέων ήταν ιδεολόγος κομμουνιστής. Επί δικτατορίας του I. Μεταξά τον φυλάκισαν για τα πολιτικά του φρονήματα. Στην φυλακή τον παρέλαβαν οι Γερμανοί. Ο Κίμων δεν ήταν κομμουνιστής. Ήταν όμως άνθρωπος με ανοιχτό μυαλό, Έλληνας, πατριώτης  χωρίς φανατισμούς πολιτικούς. Ο Κίμων είχε τους λόγους του να μη θέλει να εκτελεστεί ο φίλος του. Απευθύνεται λοιπόν στον λοχαγό  και του δείχνει τον Ναπολέοντα. «Παρακαλώ αυτόν τον κρατούμενο να τον εξαιρέσετε, να μην εκτελεστεί. Εκτός των άλλων μας είναι χρήσιμος γιατί είναι γερμανομαθής». Διατάζει ο λοχαγός τον λοχία να βγάλει από τους μελλοθάνατους τον Ναπολέοντα, να τον πάει πίσω στο Χαϊδάρι και να φέρει από κει κάποιον άλλο από τους κρατούμενους για να τον εκτελέσουν στη θέση του. Ο Ναπολέων που γνώριζε Γερμανικά, το άκουσε και διαμαρτυρήθηκε στον λοχαγό. «Αν με βγάλετε από τους μελλοθάνατους κι εκτελέσετε εκατόν ενενήντα εννέα το δέχομαι. Αν όμως βάλετε άλλον από τους συντρόφους μου στη δική μου θέση, δεν το δέχομαι». «Φίλε μου», του λέει ο Κίμων, «έχεις ευκαιρία να σωθείς, μη την απορρίψεις. Αυτοί δεν μας θεωρούν ανθρώπους, κάθε μέρα εκτελούν δεκάδες πατριώτες». Ο Ναπολέων είχε ενδοιασμούς. «Όλοι θα πεθάνουμε κάποια μέρα. Ο τρόπος που επιβιώνουμε έχει σημασία. Αν στη θέση μου τουφεκίσουν έναν από τους συντρόφους μου, πως θα αντικρίζω εγώ τους άλλους όταν θα με πάνε πάλι πίσω στο Χαϊδάρι; Αν αυτός που θα τουφεκιστεί στη θέση μου, έχει οικογένεια, θα έχω τύψεις σ' όλη την ζωή μου. Κι αν επιζήσω και κάνω οικογένεια πως θα το δικαιολογήσω; Σε βεβαιώ ότι η ζωή μου θα είναι ένα συνεχές μαρτύριο. Δεν θα μπορέσω να ζήσω με αυτό το βάρος στη συνείδηση μου. Θα μείνω με τους ομήρους εδώ, με την ελπίδα ότι αφού τους είμαι χρήσιμος, θα αλλάξουν γνώμη και θα με εξαιρέσουν, χωρίς όμως να βάλουν άλλο στη θέση μου».
Ο λοχαγός της Βέρμαχτ επικοινώνησε με το αρχηγείο της γκεστάπο και τους εξήγησε την κατάσταση. Ζήτησε να του επιτρέψουν να εκτελέσει εκατόν ενενήντα εννέα. Η διαταγή της γκεστάπο ήταν κατηγορηματική: να τουφεκίσεις διακόσιους. Όταν ο Κίμων κατάλαβε ότι δεν πρόκειται να γλυτώσει ο Ναπολέων, πήγε και τον τράβηξε βίαια έξω από τους ομήρους. «Φύγε παλικάρι μου. Έχεις τη ζωή εμπρός σου. Όταν έρθει η λευτεριά θα κάνεις οικογένεια, με την αγαπημένη σου και θα δώσετε νέα βλαστάρια, ελληνόπουλα στην πατρίδα. Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Δεν ευτύχισα να κάνω οικογένεια, και η ζωή μου δεν έχει καμιά τέτοια προοπτική. Δεν θα έχεις τύψεις».Χάρη θα μου κάνεις. Ο Ναπολέων αντιστάθηκε. Ο λοχαγός νόμισε ότι διαπληκτίζονταν προσπαθώντας να βάλει ο ένας τον άλλο για εκτέλεση. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι γινόταν το αντίθετο. Όταν όμως είδε τον Κίμωνα μεταξύ των μελλοθανάτων πήγε και τον τράβηξε βίαια έξω λέγοντας: «Εσύ μας είσαι περισσότερο χρήσιμος». Έβαλαν πάλι τον Ναπολέοντα και τον τουφέκισαν, ενώ έψαλε μαζί με όλους τους συντρόφους του τον εθνικό μας ύμνο.
Αυτά μου αφηγήθηκε ο πατέρας μου πως τα άκουσε από τον Κίμωνα. Θέλησα να τα διασταυρώσω με άλλη πηγή. Είναι γνωστή αυτή η ιστορία της εκτέλεσης των διακοσίων και ειδικώς η περίπτωση του νεαρού Κρητικού Ναπολέοντα. Διαπίστωσα όμως ορισμένες διαφορές. Κατά τον Κίμωνα ο Γερμανός λοχίας πήρε από το Χαϊδάρι όσους κρατούμενους χρειάζονταν για να συμπληρωθεί ο αριθμός. Τους πήρε τυχαίως και όχι με ονομαστικό κατάλογο όπως αναφέρεται σε άλλη πηγή. Ο ονομαστικός κατάλογος των εκτελεσθέντων έγινε από τους συντρόφους τους, μετά την εκτέλεση τους. Η αναγνώριση του Ναπολέοντα δεν έγινε από τον Γερμανό λοχαγό, όπως αναφέρει η άλλη πηγή. Ο λοχαγός έλαβε διαταγή να εκτελέσει διακόσιους. Δεν γνώριζε τα ονόματα ούτε την ιδιότητα τους. Η αναγνώριση έγινε από τον Έλληνα διερμηνέα Κίμωνα όπως και η παράκληση να μη εκτελεστεί. Για να γίνει κατανοητή η συμπεριφορά του Ναπολέοντα, πρέπει να γνωρίζουμε την προσωπικότητα και τις ιδέες του.
Ο Ναπολέων ως ιδεολόγος κομμουνιστής υπέστη μαρτύρια, εξορίσθηκε και φυλακίσθηκε. Οι ιδεολόγοι σαν τον Ναπολέοντα, προσηλωμένοι στις ιδέες τους αδιαφορούσαν για την ζωή τους και την ευτυχία της οικογένειας τους. Θα' λεγε κανείς ότι επιζητούσαν και τον θάνατο ακόμη, για να γίνουν μάρτυρες. Στον πρόλογο αυτού του βιβλίου έγραψα αυτό που πιστεύω, ότι: το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να πάθει ένας νέος άνθρωπος είναι ο θάνατος:. Ο Ναπολέων είχε διαφορετική γνώμη.

Όταν ο πατέρας μου πήγε για δεύτερη φορά στην Αθήνα, έμεινε στο σπίτι του Κίμωνα όλη τη νύχτα και συζητούσαν ως το ξημέρωμα. Είχαν τόσα πολλά να πούνε και τόσο συνταρακτικά που δεν τους έπιανε ύπνος. Όλα αυτά μου τα διηγούνταν αργότερα ο πατέρας μου. Θυμήθηκαν την φυγή τους από την πατρίδα τους, τις περιπέτειες τους στη Γαλλία και Ελβετία. Είπε ο Κίμων για την εθνική αντίσταση και τον φόρο αίματος που πλήρωσε ο Ελληνικός λαός για κάθε επιτυχημένο σαμποτάζ. Εκείνη τη νύχτα διηγήθηκε ο Κίμων τον άτυχο έρωτα της νιότης του, κι έκλαψε με λυγμούς στον ώμο του πατέρα μου. Εκείνη τη νύχτα έμαθε ο πατέρας μου όλες τις λεπτομέρειες , το μυστικό της ζωής του. Λύθηκε η απορία του γιατί αρνήθηκε ο Κίμων την αγαπημένη του. Κατάλαβε γιατί δεν παντρεύτηκε ο Κίμων, ενώ αγαπούσε τα παιδιά. Είναι λογικό το ότι ο Κίμων που το 1943 ήταν πενήντα χρονών χωρίς οικογένεια και συγγενείς, και χωρίς να υπάρχει προοπτική να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο, ήταν διατεθειμένος να ανταλλάξει την ζωή του μ' ένα νέο παλικάρι, γερό και ικανό να κάνει οικογένεια, για να δώσει βλαστάρια στο Ελληνικό έθνος όπως τα ονειρευόταν ο ίδιος. Και πως έκλεβε τρόφιμα από την Γερμανική αποθήκη για να τα δώσει στα Ελληνόπουλα της γειτονιάς του για να μη πεθάνουν από την πείνα. Την αγάπη του Κίμωνα για τα Ελληνόπουλα την έζησα τον Απρίλη του 1941 όταν μας επισκεπτόταν και μας φρόντιζε εμένα και τον αδερφό μου, σαν να ήμασταν τα δικά του παιδιά, που δεν θ' αποκτούσε ποτέ.

Ήρθε στο Καλέντζι ο πατέρας μου με λίγα τρόφιμα που τον εφοδίασε ο Κίμων. Το έγγραφο της γκεστάπο που του εξασφάλισε ελεύθερη μετακίνηση, το έκαψε. «Αυτό μου έλειπε τώρα», είπε, «να το βρουν οι αντάρτες και να με χαρακτηρίσουν δωσίλογο». Όταν έφυγαν οι Γερμανοί, τα Γιάννινα και την περιοχή τους τα κατέλαβαν οι αντάρες του ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα. Ο Ε-ΛΑΣ έφερε μεγάλες δυνάμεις και νίκησε τον ΕΔΕΣ. Το ίδιο έγινε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και στην Αττική. Κατέλαβε ο ΕΛΑΣ το Παγκράτι όπου ήταν το σπίτι του Κίμωνα. Όταν τελείωσαν τα «Δεκεμβριανά» μετά την συμφωνία της Βάρκιζας, φύγαμε από τα Γιάννινα με προορισμό την Κομοτηνή. Μείναμε λίγες μέρες στην Αθήνα. Ο πατέρας μου αναζήτησε τον Κίμωνα. Τα αρχεία της γκεστάπο τα έκαψαν οι Γερμανοί φεύγοντας. Όσοι εργάζονταν στις Γερμανικές υπηρεσίες κρύφτηκαν από φόβο μήπως χαρακτηριστούν δωσίλογοι. Το έξαλλο πλήθος αναζητούσε ενόχους για να εκτονώσει την οργή του εναντίον των κατακτητών. Ποιος να φανταζόταν ότι ανάμεσα σ' αυτούς τους «συνεργάτες», ήταν αγωνιστές, που πρόσφεραν και την τιμή τους ακόμη στην πατρίδα, ενώ γνώριζαν τι θα υποστούν μετά την απελευθέρωση.

Ο πατέρας μου πήγε στο Παγκράτι κι αναζήτησε τον Κίμωνα. Μια γειτόνισσα, που φρόντιζε το σπίτι του, είπε ότι τον πρόδωσαν οι γείτονες. Είχαν θεωρήσει ύποπτη τη δράση του, όταν εφοδίαζε με τρόφιμα τις οικογένειες που είχαν παιδιά και κινδύνευαν να πεθάνουν από την πείνα αυτοί και τα παιδιά τους. Τον θεώρησαν δωσίλογο. «Φοβού τους ευεργετηθέντες υπό σου». Το είπε κάποιος Έλληνας σοφός.

Ο Κίμων ήταν κλεισμένος στο σπίτι του. Παραβίασαν την πόρτα. Έψαξαν το σπίτι και βρήκαν τα περιβραχιόνια με τον αγκυλωτό σταυρό. Βεβαιώθηκαν απ' αυτά ότι ήταν συνεργάτης των Γερμανών! Ναζί! Η κυρία αυτή περιέγραψε τον διασυρμό και τα μαρτύρια πριν τον σκοτώσουν. Οι οργανώσεις με τις οποίες είχε συνεργαστεί ο Κίμων, «Βύρωνες», ΕΚΚΑ, ΕΔΕΣ, θεωρήθηκαν από το ΕΑΜ φασιστικές και αντιδραστικές. Μετά τα Δεκεμβριανά στα πεζοδρόμια των Αθηνών ήταν αραδιασμένα τριάντα χιλιάδες πτώματα όλων των παρατάξεων. Έβλεπε κανείς Έλληνες χωροφύλακες δίπλα σε Άγγλους και Νεοζηλανδούς στρατιώτες, αντάρτες του ΕΛΑΣ με τα τσαπράζια τους, και δίπλα τους ταγματασφαλίτες, Έλληνες στρατιώτες και πολίτες άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Όσοι έχασαν αγαπημένους προσπαθούσαν να βρουν τον δικό τους άνθρωπο. Πολλοί δεν ήταν δυνατό να αναγνωρισθούν από τα τραύματα. Κάπου ανάμεσα σ' αυτά τα πτώματα, κατακρεουργημένο από το έξαλλο πλήθος, θα κείτονταν και το πτώμα τον Κίμωνα. Ο πατέρας μου τον έκλαψε εμπρός μου με λυγμού:. Συνταρακτικό για ένα παιδί να βλέπει τον πατέρα του να κλαίει έτσι Όταν ο Κίμων βασανίστηκε από τους Τούρκους, εκείνοι τον άφησαν να ζήσει. Οι Έλληνες τον βασάνισαν και μετά τον σκότωσαν.

Η γενιά των Τριανταφυλλίδηδων έσβησε. Όταν ο πατέρας του και ο θείος του σκοτώθηκαν στην Τραπεζούντα από «αγνώστους», η χήρα μητέρα του κατέφυγε στην Ποντοηράκλεια, όπου εργάστηκε στις επιχειρήσεις μεταλλευμάτων του παππού μου. Αφοσιώθηκε στην ανατροφή του Κίμωνα που ήταν ο τελευταίος απόγονος της γενιάς του.
Πήγα μαζί με τον πατέρα μου στο σπίτι της οδού Ξενοκράτους, όπου είχαμε φιλοξενήσει τον Άγγλο. Ο πατέρας μου ξεκάρφωσε τα σανίδια του πατώματος κι εμπρός στα έκπληκτα μάτια της νέας νοικοκυράς εμφανίσθηκε ο ασύρματος και η κάσκα. Η κυρία αυτή κόντεψε να λιποθυμήσει με την σκέψη τι θα γινόταν αν οι Γερμανοί ανακάλυπταν τον ασύρματο στο σπίτι της. Ο ασύρματος παραδόθηκε στην αστυνομία. Την κάσκα την φορούσα τα καλοκαίρια στη θάλασσα ώσπου καταστράφηκε.
Την 25η Νοεμβρίου κάθε χρόνο γίνεται μνημόσυνο για τους ήρωες και μάρτυρες της εθνικής Αντίστασης και για να τους τιμήσουμε καταθέτουμε στεφάνια στο Ηρώο. Την ώρα εκείνη οι ψυχές του Κίμωνα και του Ναπολέοντα βρίσκονται εκεί, μαζί με όλους τους ήρωες και μάρτυρες του Ελληνικού έθνους. Αγάλλονται και παίρνουν δικαιωματικά το μερίδιο τους μαζί με την ευγνωμοσύνη μας.

ΥΓ1. Το 1945 ήρθαν οι δυο Άγγλοι αξιωματικοί που είχαν δραπετεύσει από την γκεστάπο χάρις στον Κίμωνα. Ήθελαν να του απονείμουν μια τιμητική διάκριση. Δεν βρήκαν τον τάφο του. «Τι άνθρωποι είσθε οι Έλληνες; Σας μεθάει η κληρονομιά σας και δεν σας επιτρέπει να χαρείτε τα προνόμια που αποκτάτε με αγώνα και θυσίες».

ΥΓ2. Τα τάγματα εργασίας του Τουρκικού στρατού οργανώθηκαν για πρώτη φορά το 1908 με σκοπό την εξόντωση των χριστιανών.

ΥΓ3. Ο Περικλής Γρηγοριάδης πέθανε άκληρος. Εξ' αιτίας της αρρώστιας και της διανοητικής του σύγχυσης καρπώθηκαν την περιουσία του επιτήδειοι.
Διαβολομαζώματα ανεμοσκορπίσματα έλεγε η μητέρα μου. (ΤΕΛΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ)

ΦΑΙΔΩΝ ΖΑΜΠΟΓΛΟΥ: Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΜΩΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ . ΗΤΑΝ ΠΟΝΤΙΟΣ ,ΦΥΓΟΣΤΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ 1

Τον Μάρτιο του 1941 περιμέναμε επίθεση των Γερμανών. Διαδόθηκε ότι θα έρχονταν Βούλγαροι και θα μας έσφαζαν όλους εμάς τους Έλληνες για να ενσωματώσουν την Ανατολική Μακε­δονία και την Θράκη στο Βουλγαρικό κράτος. Όσοι δημόσιοι υ­πάλληλοι ήταν από τη νότιο Ελλάδα έφυγαν πρώτοι. Το ίδιο έκα­ναν και οι εντόπιοι υπάλληλοι. Άδειασαν όλες οι δημόσιες υπηρε­σίες. Το κράτος παρέλυσε. Τον έλεγχο και την τάξη προσπαθούσε να επιβάλει, στον πανικόβλητο λαό, ο στρατός και η αστυνομία.
Στον σταθμό πλήθος κόσμου περίμενε να ταξιδέψει. Οικογέ­νειες με τα παιδιά τους, παρακαλούσαν να τους το επιτρέψουν. Χω­ρίς ειδική άδεια τα τρένα δεν έδιναν εισιτήρια. Γινόταν αυστηρός έλεγχος. Η μητέρα μου παράτησε τη δουλειά της κι έκανε κάθε μέρα σκηνές στον πατέρα μου. Τον πίεζε να φύγουμε. Εκείνος είχε την δυ­νατότητα να πάρει άδεια και να ταξιδέψουμε, γιατί είχε καταδικα­σθεί σε εκτόπιση στην Ήπειρο. Όχι μόνο δεν το έκανε αυτό, αλλά πρόβαλε δικαιολογίες για να αναβάλει την αναχώρηση του. Είχε τους λόγους του που το έκανε αυτό. Στο τέλος έφθασε να τον απει­λήσει ο αστυνόμος του σταθμού χωροφυλακής της Μεσούνης. «Τι πε­ριμένεις; Θέλεις να έρθουν και να σε πάνε υπό συνοδεία σαν ε­γκληματία στον τόπο εκτόπισης;». Ασφαλώς θα το είχαν ήδη κάνει οι λακέδες της δικτατορίας. Αυτοί όμως είχαν φύγει από τους πρώτους.
Από την συνεχή πίεση της μητέρας μου αποφάσισε και πήρε την άδεια και τα εισιτήρια για το τρένο. Ησύχασε η μητέρα μου. Την ορισμένη μέρα ανεβήκαμε όλοι στο τρένο. Μόλις δόθηκε το σύνθημα εκκίνησης η πρώτη ενέργεια του πατέρα μου ήταν να ανοίξει το παράθυρο, μετά έτρεξε και κατέ­βηκε από το τρένο ενώ αυ­τό ξεκινούσε. Από το ανοι­χτό παράθυρο μας φώνα­ξε: «Λέλα! Να πας στην Κίτσα. Σας αγαπώ. Θα έρ­θω αργότερα».

Αυτό ήταν το σχέδιο του για να μας στείλει στην Αθήνα. Η μητέρα μου δεν θα δεχόταν να φύγουμε χωρίς αυτόν. Εκείνος είχε τον σκοπό του. Ήθελε να μείνει κο­ντά στα 35 ορφανά του Ε­θνικού Αγροτικού Ορφα­νοτροφείου Αρρένων Ροδόπης. Αναζητούσε τρόπο να τα φυγαδεύσει για να μην εγκαταλειφθούν στα   χέρια των Βουλγάρων.
Περίμενε να του στείλουν γραπτή εντολή από το υπουργείο η οποία όμως δεν ήρθε ποτέ.
Πήγαμε στην Αθήνα. Στην οδό Δεινοκράτους, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, ήταν το ιδιόκτητο μέγαρο τους που ζούσαν οι πλού­σιες ξαδέρφες του πατέρα μου. Η μητέρα με το μωρό στην αγκαλιά της χτύπησε το κουδούνι της Κυριακής Γρηγοριάδου. Ήταν ξαδέλφη του πατέρα μου, από τη μητέρα του. Μας άνοιξε την πόρτα η υ­πηρέτρια. Η Κίτσα μας δέχθηκε με συγκατάβαση, ίσως και με συ­γκρατημένη αγάπη- αφού αργότερα έγινε νουνά, βάφτισε τον αδερ­φό μου. Ο άνδρας της όμως ο Περικλής Γρηγοριάδης δυσαρεοτήθη­κε. Αυτός ήταν λογιστής και διαχειριστής στις επιχειρήσεις του παπ­πού μου στον Πόντο. Ενώ ο παππούς μου ήρθε στην Ελλάδα ξυπό­λητος, ο λογιστής του επέτυχε να φυγαδεύσει σε Ελβετικές τράπεζες μεγάλη περιουσία. Έκανε εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Απόκτησε κτήματα στην οδό Σταδίου στο κέντρο της Αθήνας. Δεν είχαν παιδιά. «Ούτε παιδιά ούτε σκυλιά», έλεγε η μη­τέρα. Την φροντίδα του Περικλή είχε το χρυσόψαρο στη γυάλα, και το καναρίνι στο κλουβί. Το κοίταζα το καημένο και το λυπόμουν κα­θώς έψαχνε να βρει διέξοδο για να πετάξει. Ο Περικλής ήθελε την ησυχία του. Η μητέρα μου πήρε στο τηλέφωνο τον πατέρα μου στο ΕΑΟΑΡ, και του είπε ότι δεν είμαστε ευπρόσδεκτοι.

Μας επισκέφθηκε ο Κίμων Τριανταφυλλίδης που τον ειδο­ποίησε ο πατέρας μου. Μας πήγε σ' ένα άδειο σπίτι που απείχε λί­γα μέτρα από το μέγαρο. Ήταν στην παράλληλη οδό Ξενοκρά­τους. Μας έφερε έπιπλα, κρεβάτια, τραπέζι, καρέκλες και γκαζόλαμπα γιατί δεν είχε ηλεκτρικό ρεύμα. Για νερό είχε στην αυλή τουλούμπα. Δεν θα ξεχάσω με πόση αγάπη μας φρόντισε εμένα και τον αδερφό μου. Αργότερα μου δόθηκε η εξήγηση γι' αυτό.

Την 7η Απριλίου ήρθε ο πατέρας μου, αγνώριστος από την τα­λαιπωρία ενός περιπετειώδους ταξιδιού με καράβι, και την φριχτή ε­μπειρία ενός ολονύκτιου βομβαρδισμού στο λιμάνι του Πειραιά. Τον περίμενα με αγωνία. Οι πρώτες του λέξεις είναι χαραγμένες για πά­ντα στο μυαλό μου. «Νόμισα ότι δεν θα σας ξαναδώ!».

Όταν συναντήθηκε με τον Κίμωνα αγκαλιάστηκαν σαν αδέρ­φια. Τον πατέρα μου τον αποκαλούσε Μιμίκο. Ήταν το χαϊδευ­τικό του, όταν νήπια μεγάλωναν μαζί στην πατρίδα τους, στην Προποντίδα. Κι οι δυο τους δεν είχαν άλλο αδέρφι. Ο Κίμων ήταν το μοναχοπαίδι της χήρας μητέρας του. Δεν γνώρισε τον πατέρα του. Όταν ήταν μωρό, τον πατέρα του και τον θείο του, τους σκότωσαν στην Τραπεζούντα «άγνωστοι». Οι πρόγονοι του πατέρα μου διώ­χτηκαν από την Τραπεζούντα. Τον ένα τον σκότωσαν οι συνήθεις «άγνωστοι». Οι τρεις έφυγαν στο Σοχούμ Ρωσίας και χάθηκαν τα ίχνη τους. Επειδή δεν είναι δυνατόν να προσδιορίσω ποιοι είναι οι απόγονοι εκείνων των προγόνων μου, θεωρώ όλους τους νεοπρόσφυγες πόντιους ξαδέρφια μου. Ο πέμπτος αδερφός τους πήγε στη  Ζαφράμπολη. Απόγονος εκείνου ήταν ο παππούς μου ο Κωνσταντίνος. Παντρεύτηκε την Όλγα, μια από τις τρεις   αδελφές Τζοβαχιρτζόγλου προσφυγοπούλες από την Καππαδοκία. Απόκτησαν τρία αγόρια. Επειδή οι Τούρκοι απαγόρευαν στο γιατρό να κουράρει Ρωμιούς, η γιαγιά Όλγα όταν ήταν να γεννήσει πήγαινε κάθε φορά στο χωριό Παρθένιον όπου έδιναν ραντεβού με μαμή και γιατρό. Στο Παρθένιον γεννήθηκε κι ο πατέρας μου.
Όταν τελείωσαν τις σπουδές τους στη μέση εκπαίδευση 19 χρονών παλικάρια, επρόκειτο να επιστρατευθούν  στα τάγματα εργασίας του Τουρκικού στρατού. Η επιστράτευση αυτή είχε σκοπό την εξόντωσή τους. Μπορούσε όμως να ματαιωθεί  εάν κατέβαλαν οι δικοί τους το αντισήκωμα που καθόριζαν οι Τούρκοι. Το  ποσό ήταν ανάλογο με την οικονομική κατάσταση  της οικογένειας. Το λιγότερο ήταν διακόσιες χρυσές λίρες, ενώ για τους πιο εύπορους έφθανε τις χίλιες. Για να εκβιάσουν τις εύπορες οικογένειες πρώτα επιστράτευαν τον νέο και μετά ζητούσαν μεγάλα ποσά για να τον φέρουν πίσω. Ένας νέος επιστρατευμένος στα τάγματα εργασίας που επέστρεψε απ' αυτά, αφού κατέβαλαν οι δικοί του το αντισήκωμα, διηγήθηκε.
«Μας έδωσαν ένα φτυάρι ή έναν κασμά και μας διέταξαν να σκάψουμε για να ισοπεδώσουμε ένα ύψωμα και να μεταφέρουμε τα μπάζα στην άλλη μεριά του δρόμου. Δουλέψαμε δέκα μέρες εκατό  άτομα και κάναμε αυτό που μας διέταξαν. Νομίσαμε ότι θα μας έλεγαν τουλάχιστον μπράβο. Έπειτα μας διέταξαν  να πάμε πάλι πίσω το  υλικό και να ξαναφτιάξουμε τον λόφο όπως ήταν πρώτα. Αυτή η εργασία έγινε μέσα στο λιοπύρι, με ένα ξεροκόμματο και χωρίς νερό  όλη τη μέρα. Όσοι έπεσαν κάτω δεν τους ξαναείδαμε .Πολλοί δεν βαστάξαν. Τα κόκαλα τους βρίσκονται στα βάθη της Ανατολής.
Ο μεγάλος αδερφός του πατέρα μου επιστρατεύθηκε στα τάγματα αυτά. Ο  πατέρας του κατέβαλε αμέσως το αντισήκωμα των χιλίων λιρών. Ο πασάς όταν πήρε τις χίλιες λίρες χωρίς αντίρρηση και χωρίς παζάρια, του άνοιξε η όρεξη και ζήτησε άλλες χίλιες. Ο πασάς ανακάλυψε χρυσωρυχείο και ζήτησε ξανά χίλιες λίρες. Ο παππούς μου πήγε σε ανώτερο διοικητή με περισσότερες λίρες, και παρακά­λεσε να στείλουν στο σπίτι του τον Αλέξανδρο. Ο διοικητής ήταν έντιμος, δεν δέχθηκε τις λίρες. Ενδιαφέρθηκε και διαπίστωσε ότι ο Αλέξανδρος Ζάμπογλου ήταν νεκρός, και το είπε στον παππού μου.
Το 1913 ο πατέρας μου και άλλα παλικάρια, για να αποφύ­γουν αυτή την στράτευση, αποφάσισαν να φύγουν κρυφά από την πατρίδα τους και να πάνε στη Γαλλία. Συνεννοήθηκαν με τον κα­πετάνιο του φορτηγού πλοίου που μετέφερε μετάλλευμα στη Γαλ­λία, να τους πάρει κρυφά στο αμπάρι. Ο Κίμων Τριανταφυλλίδης είχε αισθηματικό δεσμό με κορίτσι Μουσουλμανικής οικογένειας. Το κορίτσι αποφάσισε να πάει μαζί του στη Γαλλία, δεδομένου ό­τι ο δεσμός και το αίσθημα τους δεν είχε ευοίωνη προοπτική στην Τουρκική επικράτεια. Συνεννοήθηκαν να κλεφτούν και να πα­ντρευτούν με πολιτικό γάμο στη Μασσαλία. Τη μέρα που είχαν ο­ρίσει να φύγουν, δεν εμφανίσθηκε ο Κίμων, ούτε το κορίτσι, που τον περίμενε μάταια να περάσει να τη πάρει όπως είχαν συνεννο­ηθεί. Οι άλλοι δεν έφυγαν για την Γαλλία. Αναζήτησαν τον Κίμω­να για να φύγουν όλοι μαζί. Δεν βρήκαν κανένα ίχνος του. Ούτε η μητέρα του δεν γνώριζε τίποτα για την εξαφάνιση του μονάκριβου παιδιού της. Υπέθεσαν ότι τον σκότωσαν κι αυτόν οι Τούρκοι ε­πειδή έμαθαν τον δεσμό του με την Τουρκάλα.
Ο Κίμων εμφανίσθηκε μετά από ένα μήνα. Δεν έδωσε εξήγη­ση για την εξαφάνιση του. Είπε στον πατέρα μου ότι μετάνιωσε κι α­ποφάσισε να φύγει χωρίς το κορίτσι. Απόρησε ο πατέρας μου, που γνώριζε το αίσθημα τους. Τόσος έρωτας, τόση αγάπη, πως χάθηκε έ­τσι ξαφνικά; Η συμπεριφορά του Κίμωνα έμεινε ανεξήγητη.
Πήγαν στη Μασσαλία και από κει στο Παρίσι. Όταν όμως μερικά από αυτά τα παλικάρια εξαφανίσθηκαν, και τα πτώματα τους βρέθηκαν να επιπλέουν στο Σηκουάνα κατάλαβαν ότι ούτε στη Γαλλία ήταν ασφαλείς. Οι Τούρκοι τους είχαν χαρακτηρίσει φυγόστρατους (=ανυπότακτους) και τους καταδίωκαν. Για να μην έχουν την ίδια τύχη άλλαξαν ονόματα, και άλλαζαν συνεχώς πό­λεις. Κατέληξαν στη Νανσή, όπου ανάμεσα σε χιλιάδες φοιτητές που σπούδαζαν εκεί, χάθηκαν τα ίχνη τους. Αποφάσισαν να σπου­δάσουν στο πανεπιστήμιο. Ο πατέρας μου σπούδασε γεωπόνος και παράλληλα με συμπληρωματικά μαθήματα μηχανικός. Ο Κί­μων σπούδασε ξένες γλώσσες. Ήταν πνευματικά προικισμένος. Αποφοίτησε αριστούχος. Έμαθε πέντε ξένες γλώσσες. (Επόμενο)

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΛΔΟΥΠΗΣ

Ο Κωνσταντίνος Χαλδούπης καταγόταν από προσφυγική οικογένεια της Καππαδοκίας. Ήταν απόφοιτος της παιδαγωγικής Ακαδημίας Αλεξανδρούπολης, δηλαδή ήταν δάσκαλος. Υπηρέτησε στον Ελληνικό στρατό την θητεία του και απολύθηκε με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Με τον άριστο φάκελο «Ηγετικές ικανότητες, επιβολή στους κατωτέρους και σεβασμό στην ιεραρχία ...» και μετά από επιμόρφωση επί εξάμηνο στην σχολή εφέδρων αξιωματικών πήρε τον βαθμό υπολοχαγού και τέθηκε σε εφεδρεία . Διορίστηκε στο ΕΑΟΑΡ καθηγητής. Τον Οκτώβριο του l940 ανακλήθηκε από την εφεδρεία και του ανετέθη η διοίκηση του 10ου λόχου του 3ου τάγματος του 29ου συντάγματος πεζικού.
Στο 29ο σύνταγμα υπηρετούσαν δυο υπολοχαγοί εξ εφέδρων που ήταν διοικητές λόχων. Ο Κ. Χαλδούπης του 10ου λόχου 3ου τάγματος και ο Ιωάννης Ζώγας διοικητής του 2ου λόχου 1ου τάγματος. Οι άλλοι διοικητές λόχων ήταν όλοι μόνιμοι λοχαγοί. Όσα γεγονότα αποδίδονται ανωνύμως σε υπολοχαγούς διοικητές λόχων του 29 Συντάγματος αφορούν έναν από τους δυο αυτούς. Ο υπολοχαγός Ιωάννης Ζώγας τραυματίστηκε και νοσηλεύθηκε σε νοσοκομείο Ιωαννίνων.

Μετά από σύντομη νοσηλεία στο νοσοκομείο Iωαννίνων και την επούλωση των τραυμάτων ζήτησε να τον στείλουν πάλι στο μέτωπο. Επειδή τα τραύματα του άφησαν ελαττώματα (κούτσαινε) και η αποκατάσταση απαιτούσε περαιτέρω νοσηλεία δεν ήταν δυνατόν να αναλάβει την διοίκηση του λόχου του και να συμμετάσχει σε μάχες γι' αυτό τον τοποθέτησαν στην επιμελητεία.
Τις πληροφορίες αυτές της δίνει ο υπίατρος του 1ου τάγματος του 29ου συντάγματος Ευάγγελος Κακαϊδής. Ο ανθυπολοχαγός κ. Κατερινάκης καταγόμενος από το χωριό Σώστης που υπηρετούσε στον 10ο λόχο 3ου τάγματος 29ου συντ. υπό τον υπολοχαγό Κωνσταντίνο Χαλδούπη είπε ότι ο λόχος από 19-2-1941 έως 26-2-1941 έδωσε σκληρές μάχες στα υψώματα του Τελεπενίου και απώθησε από εκεί τους Ιταλούς.
Ο λόχος είχε πολλές απώλειες νεκρούς και τραυματίες. Ο υπολοχαγός Κωνστατίνος Χαλδούπης στο τέλος των επιχειρήσεων στο Τεπελένι ήταν σώος. Μετά ο λόχος, όπως και ολόκληρη η μεραρχία, αντιμετώπισε την μεγάλη εαρινή επίθεση των Ιταλών. Ένας στρατιώτης του λόχου του υπολοχαγού Χαλδούπη, που ήταν αγγελιοφόρος και καταγόταν επίσης από το χωριό Σώστης , είπε ότι ο Κωνσταντίνος Χαλδούπης τραυματίστηκε. Αν είχε πεθάνει από αυτό το τραύμα οι σύντροφοι του θα έπρεπε να είχαν πάρει την μεταλλική του ταυτότητα ανηρτημένη στο στήθος με αλυσίδα και θα ήταν καταχωρημένος μεταξύ των νεκρών.
Αν το ύψωμα το είχαν καταλάβει οι Ιταλοί θα φρόντιζαν και αυτοί όπως έκαναν πάντοτε να πάρουν τις μεταλλικές ταυτότητες από τους νεκρούς και να τους καταγράψουν. Αφού δεν έγινε ούτε το ένα ούτε το άλλο καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο Κωνσταντίνος Χαλδούπης δεν πέθανε από τα τραύματα του.
Κατά την κατάρρευση του μετώπου οι Ιταλοί παρέδωσαν τις μεταλλικές ταυτότητες των φονευθέντων Ελλήνων στο Ελληνικό αρχηγείο στρατού και γράφηκαν τα ονόματα τους στον κατάλογο πεσόντων που εξέδωσε το Α. στρατού. Το όνομα του Κωνσταντίνου Χαλδούπη δεν είναι μεταξύ των φονευθέντων. Πρέπει να υποθέσουμε ότι έγινε κάτι άλλο που τον κατέστησε αγνοούμενο.
Με το τέλος του Ελληνοϊταλικού πολέμου τα ελληνικά νοσοκομεία ήταν ασφυκτικά γεμάτα με τραυματίες Έλληνες και Ιταλούς . Έβαλαν ράντσα ακόμη και σε αντίσκηνα στις αυλές.
Όταν ο ελληνικός στρατός προχωρούσε νικηφόρα στην Αλβανία έπιανε πολλούς Ιταλούς αιχμαλώτους. Μεταξύ αυτών ήταν και τραυματίες. Οι τραυματιοφορείς Έλληνες τους μετέφεραν όλους τους τραυματίες, Έλληνες και Ιταλούς, χωρίς να κάνουν διάκριση , στα νοσοκομεία. Όταν κατέλαβαν τα Ελληνικά νοσοκομεία οι Ιταλοί και είδαν αυτή την κατάσταση για να αποσυμφορηθούν τα Ελληνικά νοσοκομεία άρχισαν να μεταφέρουν με πλοία νοσοκομειακά, τους τραυματίες σε ιταλικά νοσοκομεία χωρίς να κά­νουν κι αυτοί διάκριση τους δικούς τους από τους Έλληνες. Επει­δή μετέφεραν στην Ιταλία κυρίως τραυματίες αξιωματικούς υπέ­θεσαν ότι τους προόριζαν οι Ιταλοί για ομήρους για να κάνουν α­ντίποινα όπως οι Γερμανοί. Όμως στρατιώτης από την Κομοτηνή που τον πήγαν σε νοσοκομείο της Ιταλίας είπε ότι μετά την αποθε­ραπεία δεν τους έκλεισαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αλλά κυ­κλοφορούσαν ελεύθεροι με την συνοδεία μόνο ενός Ιταλού στρα­τιώτη που, όπως έλεγε ο Έλληνας, τους παρακαλούσε να μη δρα­πετεύσουν. "Vi prego non scapare".
Αυτός ο Έλληνας στρατιώτης έδωσε τα ονόματα των αξιωμα­τικών που είδε στην Ιταλία και οι οποίοι επέστρεψαν μετά το τέλος του πολέμου και την απελευθέρωση. Δεν συνάντησε εκεί τον υπολο­χαγό Ιωάννη Ζώγα, ούτε τον Κωνσταντίνο Χαλδούπη. Τι έγιναν;
Σε μια αποστολή τέτοια τραυματιών προς την Ιταλία, οι Ιτα­λοί επιβίβασαν στο νοσοκομειακό πλοίο «CITA DI GENOVA» eκατό Ιταλούς και τριάκοσους Έλληνες τραυματίες, πολλοί α­πό τους οποίους ήταν του 29ου συντάγματος πεζικού. Μεταξύ αυτών ήταν ο υπολοχαγός Ιωάννης Ζώτας. Το βεβαιώνει ο Ιατρός τα 1ου τάγματος Ευάγγελος Κακαϊδής. Το πλοίο παρ' όλο ότι έφερε εμφανή τα σημάδια του νοσοκομειακού Ερυθρού Σταυρού τορπιλίστηκε λίγο έξω από το λιμάνι της Αυλώνας από Αγγλικό υπο­βρύχιο. Όλοι οι τραυματίες Έλληνες και Ιταλοί πνίγηκαν. Όσοι πήγαν στον πάτο πήραν μαζί τους και τις ταυτότητες όπως και το κατάλογο με τα ονόματα, και είναι αγνοούμενοι. Μερικών τα πτώματα βρέθηκαν να επιπλέουν και εξακριβώθηκε η ταυτότητα τους. Ένας από αυτούς ήταν ο ήρωας συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης και αυτό ήταν το τέλος του ήρωος.
Ο υπολοχαγός Ιωάννης Ζώγας δεν βρέθηκε αλλά υπήρχε μαρτυρία του γιατρού. Άφησε ορφανά πέντε κορίτσια κι ένα αγόρι κι έρημες γριά μάνα και χήρα σύζυγο. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι στο Νοσοκομειακό πλοίο «CITA DI GENOVA» που τορπιλίστη­κε από Αγγλικό υποβρύχιο στην Αυλώνα βρισκόταν μεταξύ των τριακοσίων Ελλήνων και των εκατό Ιταλών τραυματιών αξιωμα­τικών ο τραυματίας υπολοχαγός Κωνσταντίνος Χαλδούπης και αυτό ήταν το τέλος του.
Είναι αγνοούμενος όπως είναι αγνοούμενοι και όσοι έμειναν μέσα στο βυθισμένο Νοσοκομειακό πλοίο «CITA DI GENOVA"

ΚΟΚΚΟΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: ΠΟΣΟ ΔΩΣΙΛΟΓΟΣ ΗΤΑΝ ΤΕΛΙΚΑ Ο ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ;

Γραμμή Μεταξά 6 Απριλίου 1941. Στις 05:15 τα γερμανικά στρατεύματα αρχίζουν να σφυροκοπούν την αμυντική γραμμή- η επιχείρηση «Μαρίτα» έχει ξεκινήσει. Οι Έλληνες αντιστέκονται επί τρεις ημέρες. Στις 9 Απριλίου οι Γερμανοί μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη. Κάπως έτσι ξεκινούσε 71 χρόνια πριν η σκοτεινή για την Ελλάδα περίοδος της τριπλής Κατοχής.

Το πρωί της 10ης Απριλίου οι γερμανικές δυνάμεις παρατάσσονται μπροστά στο οχυρό Παληουριώνες. Δεν πρόκειται για παράταξη μάχης αλλά για απόδοση τιμών. Σε ποιους; Στους «ηττημένους» Έλληνες.

Ο Έλληνας διοικητής του οχυρού Ταγματάρχης Χατζηγεωργίου καλείται να επιθεωρήσει τις γερμανικές δυνάμεις και η γερμανική σημαία υψώνεται μόνο όταν έχει φύγει και ο τελευταίος Έλληνας στρατιώτης......

Το ίδιο θα συμβεί στα οχυρά Ρούπελ, Λίσσε, Περιθώρι, Εχίνος, Νυμφαία, Ιστίμπεη και Κελκαγιά. Η φρουρά του στηρίγματος Ρουπέσκο συνεχίζει να πολεμάει μόνη της και το βράδυ διαφεύγει ανάμεσα από τους Γερμανούς, αθέατη!

Οι Γερμανοί επιτρέπουν στους αξιωματικούς του ελληνικού στρατού να μην παραδώσουν τα ξίφη τους και οι στρατιώτες αφήνονται ελεύθεροι. Συνολικός απολογισμός; Οι Γερμανοί χάνουν 555 νεκρούς, 2134 τραυματίες και 170 αγνοούμενους. Οι Έλληνες έχουν 1000 νεκρούς και τραυματίες μαζί.

Στις 13 Απριλίου οι ελληνικές δυνάμεις υποχωρούν από τα αλβανικά εδάφη προς το εσωτερικό της Ελλάδας. Πέντε μέρες αργότερα ξεσπάει η μάχη μεταξύ αρκετών ελληνικών μονάδων και της ταξιαρχίας των SS «Adolf Hitler», στην περιοχή των Γρεβενών.

Διοικητής των ελληνικών δυνάμεων στην Αλβανία είναι ο στρατηγός ο Γεώργιος Τσολάκογλου. Συνειδητοποιώντας την απελπιστική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική άμυνα, προσφέρεται να παραδώσει το στρατό του, ο οποίος αποτελείται από δεκατέσσερις μεραρχίες.

Έκτοτε το όνομα του θα γίνει ταυτόσημο με τον δωσιλογισμό καθώς ο στρατηγός στις 29 Απριλίου θα ορκιστεί πρωθυπουργός της κατεχόμενης Ελλάδας. Ωστόσο πόσο αληθής είναι ο ισχυρισμός ότι ο Τσολάκογλου ήταν δωσίλογος;

Σε ότι αφορά την παράδοση του Στρατού, ο ιστορικός του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου Τζον Κήγκαν (John Keegan) γράφει ότι ο Τσολάκογλου «ήταν τόσο αποφασισμένος […] να αρνηθεί στους Ιταλούς την ικανοποίηση μίας νίκης που δεν κέρδισαν ώστε […] ξεκίνησε συζητήσεις, χωρίς να έχει τέτοια διαταγή, με τον διοικητή της γερμανικής μεραρχίας των SS, Ζεπ Ντίντριχ (Sepp Dietrich), ώστε να κανονίσει η παράδοση να γίνει μόνο στους Γερμανούς».

Υπό τις αυστηρές διαταγές του Χίτλερ οι διαπραγματεύσεις παρέμειναν κρυφές από τους Ιταλούς και η παράδοση έγινε δεκτή. Μάλιστα ο Μουσολίνι εξοργίστηκε τόσο που διέταξε αντεπιθέσεις εναντίον των ελληνικών δυνάμεων, οι οποίες αποκρούστηκαν. Χρειάστηκε προσωπική παρέμβαση του Μουσολίνι προς τον Χίτλερ ώστε να επιτευχθεί μία ανακωχή στην οποία περιλαμβανόταν και η Ιταλία στις 23 Απριλίου 1941.

Επιπλέον, το βιβλίο «Οι Γερμανικές Εκστρατείες στα Βαλκάνια (Άνοιξη 1941)» το οποίο απηχεί τις γερμανικές απόψεις και στηρίζεται στα γερμανικά έγγραφα, αναφέρει για την παράδοση του ελληνικού στρατού:

«Ο Έλληνας Διοικητής, αντιλαμβανόμενος την απελπιστική κατάσταση, πρότεινε την παράδοση της ελληνικής Στρατιάς που αριθμούσε δεκατέσσερις Μεραρχίες. Μετά από σύντομες διαπραγματεύσεις, οι οποίες σύμφωνα με αυστηρές εντολές του Χίτλερ κρατήθηκαν μυστικές από τους Ιταλούς, η παράδοση έγινε δεκτή με τιμητικούς όρους για τους ηττημένους. Σε αναγνώριση της ανδρείας με την οποία οι Έλληνες στρατιώτες είχαν πολεμήσει, επι-τράπηκε στους Αξιωματικούς να κρατήσουν τα περίστροφα τους, ενώ τους οπλίτες δεν τους μεταχειρίστηκαν σαν αιχμαλώτους πολέμου και τους άφησαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους μετά την αποστράτευση των Μονάδων τους.
Για λόγους γοήτρου, ο Μουσσολίνι επέμεινε η παράδοση των Ελλήνων να γίνει εκτός των Γερμανών και προς τους Ιταλούς. Οι εχθροπραξίες μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών συνεχίστηκαν για δυο ακόμη ημέρες και στις 23 Απριλίου, ο Έλληνας Διοικητής υπέγραψε νέα συνθήκη παραδόσεως η οποία συμπεριλάμβανε και τους Ιταλούς.»

Διαβάστε περισσότερα

___________________________

• Bailey (1979), 32
• Blau (1953)
• Hondros (1983), 90
• Χάγκεν Φλάισερ, Νίκος Σβορώνος, “Η Ελλάδα 1936-44. Δικτατορία, κατοχή, αντίσταση“, Πρακτικά του (ομώνυμου) διεθνούς ιστορικού συνεδρίου του 1984, έκδοση “Μορφωτικό Ινστιτούτο ΑΤΕ”, Αθήνα 1989,
• Δημοσθένης Κούκουνας,  Η πρώτη κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου
• Γ. Κ. Σ. Τσολάκογλου, Απομνημονεύματα, εκδ. Ακρόπολις, Αθήναι 1959, 250 σελ. Το απόσπασμα που παρατίθεται εδώ προέρχεται από την εφημερίδα Ριζοσπάστης, 8 Απριλίου 2001.
• Χάγκεν Φλάϊσερ, «Η αντίσταση», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ, 2000, σελ. 12
• Xάγκεν Φλάισερ, «Ο δοσιλογισμός», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ, 2000, σελ.44
• Χάγκεν Φλάϊσερ, «Ο παλαιός πολιτικός κόσμος»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ, 2000, σελ.16

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΚΟΥΝΑΣ: O Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΜΥΣΤΙΚΟΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ

Ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος είχε σπεύσει – μόλις έγινε γνωστή η κλοπή της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη – να ζητήσει να συναντήσει τον κατοχικό πρωθυπουργό Τσολάκογλου για να του παράσχει συμβουλές πώς να χειριστεί  το θέμα για να εξευμενίσει την οργή των Γερμανών.
Το γεγονός της κλοπής της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, αναμφισβήτητα, προκάλεσε πολλαπλές ενοχλήσεις στην κατοχική κυβέρνηση. Ήταν η πρώτη σαφής και αδιάψευστη ένδειξη ότι δεν διέθετε καθολική επιρροή στην κοινή γνώμη, ταυτόχρονα δε η ύπαρξή της κρεμόταν από μια κλωστή. Ο Τσολάκογλου είχε αισθανθεί τόσο άσχημα, ώστε σκεπτόταν το ενδεχόμενο παραίτησης[1].



Φωτογραφία της Ακρόπολης, όπως δημοσιεύθηκε σε αθηναϊκή εφημερίδα στις 28 Απριλίου 1941.

Στην τόσο κρίσιμη εκείνη στιγμή, τον επισκέφθηκε ο Γεώργιος Παπανδρέου και τον συμβούλευσε «πώς έπρεπε να λυθεί το ζήτημα» ώστε να μην εξαναγκασθεί σε παραίτηση ο Τσολάκογλου[2]. Σύμφωνα με τον Αντ. Λιβιεράτο[3], ο Γεώργιος Παπανδρέου[4] πήρε την πρωτοβουλία να βοηθήσει με τις συμβουλές του την κυβέρνηση, που αντιμετώπιζε δεινό πρόβλημα. Επισκέφθηκε πρώτα στο υπουργείο του, στην πλατεία Συντάγματος[5], τον υπουργό Συγκοινωνιών Σωτήριο Μουτούση, με τον οποίο στη συνέχεια πήγαν στα Παλαιά Ανάκτορα για να συζητήσουν με τον στρατηγό Τσολάκογλου. Του είπε ο Παπανδρέου: «Ήλθα, στρατηγέ μου, να σας βοηθήσω διά να εξέλθετε από το αδιέξοδον, το οποίον σας εδημιούργησεν η κλοπή της γερμανικής σημαίας. Δεν ημπορούσα να αισθάνωμαι την δυσχερή θέσιν σας και να μένω απαθής. Δι’ αυτό ήλθα να σας συμβουλεύσω να διατάξετε τον υπουργόν της Δημοσίας Ασφαλείας να παραιτηθή αμέσως, ώστε να υπάρξη ικανοποιητική διά τους Γερμανούς ενέργεια και να μη αναγκασθή αύριον εις παραίτησιν ολόκληρος η κυβέρνησις, πράγμα ασύμφορον διά την χώραν».

Ο προπολεμικός βουλευτής και υπουργός Αντώνιος Λιβιεράτος, επί Τσολάκογλου υπουργός Δικαιοσύνης. Συνόδευσε τον Γεώργιο Παπανδρέου, όταν θέλησε να δει τον Τσολάκογλου για να τον συμβουλεύσει.

 

Ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου ανάμεσα σε Γερμανούς αξιωματικούς. Σε διάφορες περιπτώσεις χρησιμοποίησε τις συμβουλές του έμπειρου πολιτικού Γεωργίου Παπανδρέου.

Ο Γ. Τσολάκογλου απάντησε στον συνομιλητή του: «Σας ευχαριστώ, κ. Παπανδρέου, διά την καλωσύνην, την οποίαν είχατε να έλθετε να με βοηθήσετε. Ευτυχώς όμως το ζήτημα διηυθετήθη. Εγώ μεν απέλυσα τους δύο Αρχηγούς των Σωμάτων Ασφαλείας, της Αστυνομίας των Πόλεων και της Χωροφυλακής[6], και τους διοικητάς των δύο αστυνομικών τμημάτων, της περιφερείας Ακροπόλεως και της περιφερείας Αθηναϊκής Λέσχης, οι δε υπουργοί της Δημοσίας Ασφαλείας και της Δικαιοσύνης διέταξαν ανάκρισιν προς διαπίστωσιν των συνθηκών, υπό τας οποίας εγένετο η κλοπή της γερμανικής σημαίας. Και τας ενεργείας μας αυτάς εγνωστοποίησα προς τους Γερμανούς».


Ο πολιτικός Γεώργιος Μερκούρης, αδελφός του Σταμάτη Μερκούρη, του πατέρα της  Μελίνας. Με την ιδιότητα του αρχηγού του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος επί Κατοχής κατήγγειλε δημοσίως την κλοπή τηςγερμανικής σημαίας από τους Γλέζο-Σάντα.

Η κλοπή της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη χωρίς αμφιβολία ήταν η πρώτη συμβολική αντίδραση απέναντι στον κατακτητή, αλλά δεν εκτιμήθηκε ως πράξη αντιστασιακή. Κάποιοι παράγοντες την καταδίκασαν, θεωρώντας την ότι θα προκαλούσε θυμωμένο ξέσπασμα των Γερμανών. Δημοτικές αρχές, συνδικαλιστές, επαγγελματικοί φορείς, σύλλογοι κ.ά. εξέδωσαν αναλόγου πνεύματος ανακοινώσεις, μεταξύ αυτών και του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος του Γεωργ. Μερκούρη, καθώς και της Εθνικοσοσιαλιστικής Φρουράς Ελλάδος, η οποία μάλιστα προκήρυσσε και αμοιβή για τη σύλληψη των δραστών. Μια χαρακτηριστική ανακοίνωση «λαϊκής επιτροπής» του Αμαρουσίου[7]:

«…Λαβόντες γνώσιν των ωμοτήτων εν Κρήτη κατά των Γερμανών και των αθλίων πράξεων διεφθαρμένης συνειδήσεως Ελλήνων εν τη Ακροπόλει, εκφράζομεν αποτροπιασμόν, βδελυγμίαν και αγανάκτησιν κατά τοιούτων ασυνειδήτων προδοτών ελληνικών συμφερόντων. Ποιούμεθα έκκλησιν προς υμάς όπως διά δρακοντείων μέτρων αποτρέψητε εν τω μέλλοντι παρεμφερείς αθλιότητας. Είναι ανάγκη όπως ο ευφυής Ελληνικός Λαός εξέλθη της πλάνης εις ην έχει εμπέσει διά της αγγλοδούλου προπαγάνδας της φυγάδος Κυβερνήσεως. Καλέσατε τους πράγματι αγαπώντας την πατρίδα των και την ελευθερίαν των εις δραστηρίαν συνεργασίαν προς ταχείαν ανόρθωσιν και επούλωσιν των εκ του πολέμου πληγών προ παντός δε προς αποτροπήν του τρομερού κινδύνου της εκλείψεως της πολιτικής αυθυπαρξίας της χώρας μας. Τα έναντι του Γερμανικού Έθνους και του Φύρερ αισθήματα του Ελληνικού Λαού πρέπει να είναι η αγάπη, ο θαυμασμός, η ευγνωμοσύνη».

Οι τότε στενοί φίλοι Μανώλης Γλέζος και  Λάκης  Σάντας, οι ήρωες της κλοπής της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη. Ο Γ. Παπανδρέου  έγινε έξω φρενών μόλις το έμαθε.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΙΔΩΝ ΖΑΜΠΟΓΛΟΥ:ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ .E

Το άρθρο αυτό είναι το πέμπτο της σειράς που έχω γράψει με το ίδιο θέμα. Αν θελήσει κάποιος να το διαβάσει θα πρέπει να διαβάσει προηγουμένως τα τέσσερα που έχουν δημοσιευθεί στον «χρόνο» Κομοτηνής, στο «Έθνος» και στο διαδίκτυο, [1]

 

Ο Τσολάκογλου στο στούντιο της ελληνικής ραδιοφωνίας
για να διαβάσει διάγγελμά του.

Όλη αυτή η προσπάθεια είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης μελέτης. Αυτό όμως δεν αποκλείει τα λάθη. Όταν λείπουν γραπτά ντοκουμέντα η ιστορία βασίζεται στην παράδοση. Είναι πιθανόν η παράδοση να αποκλίνει από την πραγματικότητα. Όταν κάποιος διηγείται ένα γεγονός που έζησε, θέλει να προσθέσει κάτι δικό του για να το κάνει πιο ενδιαφέρον. Αν αγνοεί την εξέλιξη είναι πιθανό να συμπληρώσει την ιστορία με την φαντασία του. Αυτά αποτελούν την παράδοση. Είναι έργο ιστορικού η αναζήτηση της αλήθειας χωρίς προκατάληψη.
Δυστυχώς τα άρθρα μου αυτά έγιναν αιτία να υποστώ όπως και ο «Χρόνος» την οργισμένη αντίδραση αναγνωστών. Εξ αιτίας αυτών των περιστατικών ο «Χρόνος» αρνήθηκε την δημοσίευση αυτού του άρθρου. Σώφρων απόφασις.
Όταν έχεις δίκιο αλλά οι πολλοί έχουν άδικο είναι συμφερότερον να συμβιβάζεσαι. Είναι φανερό ότι στην ιστορική μνήμη του Ελληνικού λαού το όνομα «Τσολάκογλου» σημαίνει προδότης και δοσίλογος, χωρίς δεύτερη σκέψη. Είναι στερεότυπο.
Δεν έλειψαν όμως κι εκείνοι με τους οποίους συζήτησα ήρεμα και πολιτισμένα. Εφ' όσον υπάρχουν και τέτοιοι άνθρωποι δεν χάθηκε η ελπίδα για μια μελλοντική κοινωνία με λογική και ανθρωπιά. Ορισμένοι θέλησαν να διορθώσουν τα γραφόμενα μου. Είναι ευχάριστο αυτό όταν γίνεται καλοπροαίρετα.
Στην εποχή μας οι λέξεις προδοσία και προδότης έχουν χάσει την πραγματική τους σημασία. Ακούμε στη βουλή πολιτικούς να αποκαλούν προδότη τον πολιτικό τους αντίπαλο. Κάποιος βουλευτής αποκάλεσε στη βουλή «Τσολάκογλου» τον σημερινό Πρωθυπουργό. Στην αρχαία Ελλάδα προδότης θεωρείτο ο εξ ιδιοτελείας ενεργών προς όφελος του ιδίου, κατά του κοινού συμφέροντος των συμπατριωτών του.
Συνεννοούμενος μετά των πολεμίων αποβλέπει στο χρηματισμό ή την διαφύλαξη της ζωής του αδιαφορώντας για τους συμπατριώτες του.
Σύμφωνα με τον ορισμό των προγόνων μας η συνθηκολόγηση του Τσολάκογλου με τους Γερμανούς δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί προδοσία. Μήπως η κατοχική κυβέρνηση "Τσολάκογλου" απέβλεπε σε χρηματισμό και απέβη εις βάρος του Ελληνικού Έθνους;
Με τα σημερινά δεδομένα ο Πρωθυπουργός και οι Υπουργοί απολαμβάνουν παχυλούς μισθούς. Ο Πρωθυπουργός Γεώργιος Τσολάκογλου δεν έλαβε τον μισθό Πρωθυπουργού , είχε τον στρατιωτικό. Είχε αξιόλογη περιουσία από κληρονομιά και προίκα. Η περιουσία αυξήθηκε από μισθούς και οικονομία. Στο χρηματοκιβώτιο του υπήρχαν χρυσές λίρες, κοσμήματα και τιμαλφή. Στο σπίτι είχε πίνακες καλλιτεχνών , περσικά χαλιά και Συριανά έπιπλα.
Ο φίλος του Τσολάκογλου, γιατρός Κωνσταντίνος Μέρμηγκας τον επισκεπτόταν συχνά και αυτά τα έβλεπε. Στο ημερολόγιο του ήταν κρυμμένο και το μυστικό της ασθένειας του Τσολάκογλου η Χ.Λ.Λ. Ο Κωνσταντίνος Μέρμηγκας έγινε Δήμαρχος Αθηνών με την πρόθεση να βοηθήσει το έργο της κυβέρνησης Τσολάκογλου.
Όταν όμως οι Γερμανοί του ζήτησαν κατάλογο με τα ονόματα προσωπικοτήτων για να κάνουν αντίποινα, έγραψε μόνο το δικό του όνομα και παραιτήθηκε. Μετά από αυτόν έγραψε και ο Τσολάκογλου το δικό του. [3]
Τον Τσολάκογλου απασχόλησε η περίθαλψη και αποκατάσταση τραυματιών και προπαντός των αναπήρων με κομμένα πόδια από τα κρυοπαγήματα.
Με το προεδρικό διάταγμα 597/1941 ίδρυσε το Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού.Ν.Ι.Μ.Τ.Σ.[4] Συνεργάτες του Τσολάκογλου ο Γ. Μπάκος και αρχίατρος Ιωάννης Κυριακός.
Η ιδέα ήταν καλή στα χαρτιά αλλά ανεφάρμοστη για οικονομικούς λόγους. Οι Γερμανοί και Ιταλοί σαν βδέλλες ρουφούσαν το αίμα του ελληνικού λαού. Δεν επέτρεψαν να διατεθούν χρήματα για κτήριο. Ο Γ. Μπάκος και ο I. Κυριάκος άρχισαν τα θεμέλια με χρήματα δικά τους. Ο Τσολάκογλου αποτελείωσε την τοιχοποιία. Οι λίρες και τα τιμαλφή πουλήθηκαν αμέσως. Τα συριανά έπιπλα τα αγόρασε μαυραγορίτης. Τα στρατιωτικά ρούχα και κουστούμια βγήκαν στο παζάρι, παραχωρήθηκαν τα κρεβάτια, στρωσίδια, και άλλα. Το αρχοντικό του Τσολάκολγου απογυμνώθηκε.
«Θα έρθει η λευτεριά,αγάπη μου , έλεγε στη γυναίκα του, και όλα θα πάνε καλά. Θα έχουμε την αγάπη μας και την σύνταξη μου».
Το Ν. Ίδρυμα άρχισε να λειτουργεί με δύναμη 25 κλινών που σε λίγο έγιναν 75.
Ο Κωνσταντίνος Μέρμυγκας πήγε στη Γερμανία και ειδικεύθηκε στην προσθήκη τεχνητών μελών. Πέθανε απρόοπτα το 1942. Ευτυχώς έβγαλε «τσιράκι» τον Ιωάννη Κυριακό. Μετά την απελευθέρωση το κτήριο χαρακτηρίσθηκε άτεχνο, επικίνδυνο και κρίθηκε κατεδαφιστέο. Ευτυχώς άγνωστος δωρητής έκανε τα έξοδα ανακατασκευής και σώθηκε. Στο κτήριο εκείνο στεγάζοντας τώρα τα γραφεία και η διεύθυνση του συγκροτήματος Ν.I.Μ.Τ,Σ. Δυστυχώς η πάθηση του Τσολάκογλου τον κατέβαλε και υπέβαλε την παραίτηση του την 2-12-1942.[5] Είχε ανάγκη από νοσηλεία. Είναι ψέμα ότι ιδιώτευσε! Δηλαδή ότι έγινε μπακάλης! Ή υδραυλικός!
Το πρώτο δικαστήριο δοσιλόγων έγινε τον Δεκέμβριο του 1944 ενώ συνεχίζονταν τα Δεκεμβριανά. Οι κομμουνιστές θεώρησαν ότι οι δίκες αργούσαν και ήταν παρωδία.
H ΟΠΛΑ επετέθη στις φυλακές και συνέλαβε τον Γ. Μπάκο. Η φρουρά έδωσε μάχη και κατόρθωσε να φυγαδεύσει τον Τσολάκογλου. Τον Γ. Μπάκο τον εκτέλεσαν με συνοπτική διαδικασία ως προδότη. Διαδόθηκε ότι έδεσαν το ένα πόδι του σε δέντρο και τον έσκισαν τραβώντας το άλλο με τζιπ. Το ειδικό δικαστήριο λειτούργησε από 21-2-1945 έως 31-5-1945. Στο διάστημα αυτό καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν 6 μαυραγορίτες. Μεταξύ τους κι αυτός που αγόρασε τα συριανά έπιπλα του Τσολάκογλου. Αυτά όμως δεν βρέθηκαν. Το δικαστήριο είχε εντολή από το κατεστημένο να καταδικάσει σε θάνατο τον Τσολάκογλου για προδοσία. Ο νόμος όμως δεν προέβλεπε την ποινή του θανάτου εφ' όσον η προδοσία δεν έγινε εκ δόλου. Διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρξε δόλος του Τσολάκογλου.
Ο Πλαστήρας έκανε νέο νόμο ειδικώς «περί δοσιλόγων» κατά τον οποίο επιβάλλεται η ποινή του θανάτου στον προδότη έστω και αν η προδοσία έγινε άνευ δόλου. Δεν συγχώρεσε ο Πλαστήρας τα πραξικοπήματα του Τσολάκογλου στη Μικρά Ασία.
Όταν χρειάσθηκε αίμα για τον Τσολάκογλου παρουσιάσθηκαν αμέτρητοι εθελοντές αιμοδότες. Το κατεστημένο φοβήθηκε κίνημα του Τσολάκογλου. Δεν υπήρχε όμως τέτοια πιθανότητα. Στο δικαστήριο ως μάρτυρες κατηγορίας έβαλαν επιτελικούς αξιωματικούς του Παπάγου. Η πρώτη ερώτηση του Τσολάκογλου ήταν:
- Πού βρισκόταν τότε οι κατήγοροι μου; Μήπως από το καταφύγιο της Μ. Βρετανίας ήταν σε θέση να κρίνουν ικανότερον εμού την κατάσταση;
Έβαλαν μάρτυρες κατηγορίας τον Π. Κανελόπουλο και Γ. Παπανδρέου. Ο βασιλικός επίτροπος τους σταμάτησε γιατί από κατήγοροι έγιναν υπερασπιστές. Οι μάρτυρες υπεράσπισης που παρουσιάστηκαν ήταν αδύνατο να μετρηθούν. Πανικοβλήθηκε το κατεστημένο. Διαβάζω ότι το δικαστήριο έγραψε 300 όνομα μαρτύρων υπεράσπισης. Ήταν όμως αδύνατο να εξετασθούν όλοι. Ούτως ή άλλως οι δικαστές είχαν διαταγή να καταδικάσουν τον Τσολάκογλου σε θάνατο. Ένας από τους δικαστές όμως δεν υπάκουσε. Πρότεινε να γίνει κανονική δίκη. Ο δικαστής αυτός ήταν ο Γεώργιος Παπαδόπουλος ο συνταγματάρχης δικτάτορας του 1967.
- Δεν τόλμησαν να τον διώξουν γιατί ήταν ο αρχηγός όλων των Ευελπίδων του Ελληνικού στρατού. Η απόφαση δεν ήταν ομόφωνη. Το συμβούλιο χαρίτων μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια δεσμά. Λόγω της πάθησης του δεν ήταν στην φυλακή ο Τσολάκολγου, ήταν στο Ν.Ι.Μ.ΤΣ.Σ φρουρούμενος. Την 3-2-1948 διαδόθηκε ότι πέθανε. Πιθανώς να μην ήταν αλήθεια.
Πάντως δεν έγινε κηδεία. Πλήθος συγκεντρώθηκε για να τον αποχαιρετήσουν με το τελευταίο αντίο. Αυτό πανικόβαλε το κατεστημένο ακόμη περισσότερο. Τον έθαψαν βιαστικά με διαδικασία θανατοποινίτη την 22-5-1948. Έψαλε λίγα λόγια ένας παπάς και τον παράχωσαν. Κάποιος έβαλε ένα ξύλινο σταυρό. Μετά από χρόνια ο Δήμαρχος Κατσώτας έβαλε τα οστά του Τολάκογλου σε αξιοπρεπή τάφο . Όλο αυτό το διάστημα γινόταν δημοσιεύσεις στα ΜΜΕ σχετικές με το δοσίλογο -προδότη Τσολάκογλου. Αναδημοσίευαν τα κολακευτικά λόγια του για τον Χίτλερ και τις διαταγές του , χωρίς να εξηγούν για ποιό λόγο τα έλεγε. Έγινε πλύση εγκεφάλου στον Ελληνικό λαό.[6 ]
Χαράχθηκε στο υποσυνείδητο το στερεότυπο «Τσολάκογλου = δοσίλογος» και μεταδίδεται αυτό από τότε από γενιά σε γενιά.
Όποιος το αμφισβητήσει γίνεται αμέσως στόχος αντίδρασης χωρίς συζήτηση και χωρίς εξήγηση.
Μελετώντας τα γεγονότα αισθανόμουν κάτι που δεν μπορούσα να το προσδιορίσω. Έβρισκα ομοιότητα αντίδρασης και συμπεριφοράς με άλλα ιστορικά πρόσωπα. Δεν μπορούσα όμως να προσδιορίσω την σχέση τους με τον Τσολάκολγου. Ψάχνοντας σε παλιά ιστορικά αρχεία ανακάλυψα ότι ο Γεώργιος Τσολάκογλου ήταν Βλάχος. Ανήκε στην ελληνική φυλή που αποκαλούνται Βλάχοι, με κεφαλαίο Β. Έχει αναδείξει αυτή η Ελληνική φυλή σχεδόν όλους τους εθνικούς έλληνες ευεργέτες, πολλούς αγωνιστές και μάρτυρες. Ο Γεώργιος Τσολάκολγου πέθανε πάμφτωχος. Εκτος από το χαμό του συντρόφου της, η σύζυγος του έχασε και την σύνταξη.Την αφαίρεσε το δικαστήριο δοσίλογων. [7]
Άγνωστος του ο ποίου ο παππούς υπηρέτησε στην 4η Μεραρχία στην Μ. Ασία ισχυρίζεται ότι ο Γ. Τσολάκογλου και η 4η Μεραρχία εξοντώθηκαν κατά την επίθεση των Τούρκων. Την εκδοχή αυτή την έγραψε στο διαδίκτυο αλλά κατ' εμέ είναι λάθος.[8]
Όπως προκύπτει από την δική μου έρευνα και όχι από την ανάγνωση ενός βιβλιαρίου ιστορίας, κατά την επίθεση 25.000 Τούρκων της 13-8 ο άβουλος Μέραρχος I. Δημαράς ήταν «ανύπαρκτος».Από μαρτυρίες αξιωματικών της 4ης Μεραρχίας προκύπτει ότι ο Ταγματάρχης επιτελάρχης της 4ης Μεραρχίας Γεώργιος Τσολάκολγου αντιληφθείς τον κίνδυνο κύκλωσης της Μεραρχίας, παρακάμπτει τον Μέραρχο πραξικοπηματικά και αφού ενημερώνει τον Τρικούπη στρατηγό του Α.Σ.Σ., διατάζει τακτική υποχώρηση. Στη θέση Τουλού Μπουνάρ ενώνεται με την υποχωρούσα φάλαγγα του Τρικούπη και περιμένουν διαταγή του αρχιστρατήγου Χατζηανέστη η οποία δεν ήρθε ποτέ. Στο συμβούλιο αξιωματικών προτείνει ο Τσολάκολγου να φύγουν χωρίς να περιμένουν διαταγή, δεν εισακούσθηκε. Την κυκλωτική κίνηση των Τούρκων αντιμετώπιζε το 5/42 σύνταγμα Eυζώνων του Συνταγματάρχη Πλαστήρα. Ο Τσολάκολγου παρακάμπτει πραξικοπηματικά τους ανωτέρους, μέραρχο I. Δημαρά και στρατηγό Τρικούπη και διατάζει την 4η Μεραρχία και όσους τον ακολούθησαν εθελοντικά από τις άλλες μεραρχίες να αποσχισθούν από την φάλαγγα του Τρικούπη και να ακολουθήσουν την φάλαγγα του Συνταγματάρχη Φράγκου που έφευγε και αυτός χωρίς διαταγή με την μεραρχία Θεσσαλών.[9]
Το πραξικόπημα του Τσολάκογλου προκάλεσε την οργή του Πλαστήρα. Ο Τσολάκογλου πλήρωσε ακριβά την πράξη του αυτή. Ο Φράγκου και ο Τσολάκογλου οδήγησαν το στράτευμα τους στην Ερυθραία, την 20-8. Από τον Τσεσμέ με πλοία πήγαν στα νησιά. Την 20-8 ήταν στον Τσεσμέ και ο Πλαστήρας. Δεν βρήκα στοιχεία για το πώς βρέθηκε εκεί. Την 11-9 ο Τσολάκολγου παρουσιάσθηκε στον Αρχιστράτηγο Θράκης Πολλυμενάκο στην Ραιδεστό. Μετά από ανάκριση αυτός παρέπεμψε τον Τσολάκογλου στο στρατοδικείο. Ευτυχώς ο Πολλυμενάκος αντικαταστάθηκε από τον Θεόδωρο Πάγκαλο, παππού του σημερινού πολιτευτή.[9] Κατά την παράδοση αυτός ρώτησε τον Τσολάκογλου:



Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη κατάπαυση
των  εχθροπραξιών. Από αριστερά ο Ντίτριχ, στη μέση ο
Γκράιφφεμπεργκ  και δεξιά ο Λιστ.

- Ποιοι είναι αυτοί που του έφερες; Από ποιες μονάδες είναι;
- Είναι τα παιδιά μου, δεν μπορούσα να τα αφήσω στα χέρια των Τούρκων. Το στρατοδικείο ας με κρίνει.
Γεμάτος συγκίνηση ο Πάγκαλος έσχισε το παραπεμπτικό του στρατοδικείου και έκανε πρόταση προαγωγής του. Με τον βαθμό αντισυνταγματάρχη ο Τσολάκολγου ανασυγκροτεί την 4η Μεραρχία και την εντάσσει στην στρατιά του Έβρου. Προάγεται κατ' εκλογήν εις Συνταγματάρχη και γίνεται και τυπικά Μέραρχος. Το 1925 παρέδωσε την Μεραρχία στον φίλο του Συνταγματάρχη Παναγιώτη Δεμέστιχα. Έλαβε άλλα καθήκοντα.Η φάλαγγα Τρικούπη στη μάχη του Αλιβερίου έπαθε μεγάλη καταστροφή. Όσοι επέζησαν συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Αιχμάλωτος και I. Δημαράς με όσους από την 4η Μεραρχία δεν ακολούθησαν τον Τσολάκογλου. Διαδόθηκε ότι οι Τούρκοι σκότωσαν τους τραυματίες!
Άλλος ανώνυμος γράφει στο διαδίκτυο ότι το δεύτερο μνημόνιο το υπόγραψε ο Στρατάρχης φον Γκράιφφεμπεργκ. Πράγματι φέρει την υπογραφή του. Ο Φον Γκράιφφεμπεργκ δεν ήταν τότε Στρατάρχης αλλά Επιτελάρχης του Στρατάρχη Νοτιοανατολικής Ευρώπης με έδρα την Αθήνα, Βίλχελμ Ζιγκμουντ Φον Βάλτερ Λιστ. Kαι τα τρία πρωτόκολλα έγιναν με την εντολήν του Φον Λιστ και με έγκριση του Χίτλερ. Ο Φον Λιστ ήταν καλλιεργημένο άτομο. Ήταν θεοφοβούμενος και φιλέλλην. Η ανιψιά του ήταν παντρεμένη με τον Έλληνα γιατρό Λογοθετόπουλο.
Ο φον Λιστ, με την έγκριση του Χίτλερ, διέταξε να μη συλλαμβάνουν οι γερμανικές μονάδες τους έλληνες στρατιώτες αιχμαλώτους και να μη εκτελείται κανείς έλλην άνευ δίκης. Ο Γκράιφφεμπεργκ παραβαίνοντας την διαταγή του Φον Λιστ έκανε το 1941 εκτελέσεις και βαρβαρότητες. Στη Νυρεμβέργη κατηγορήθηκε γι' αυτές ο Φον Λιστ. Ευτυχώς το δικαστήριο ύστερα από ανακρίσεις δύο ετών βρήκε την αλήθεια. Ο Γκραϊφφεμπερκ καταδικάστηκε και εκτελέσθηκε.Ενώ ο Φον Λιστ πέθανε από φυσικό θάνατο μετά από πολλά χρόνια σε ηλικία 93 ετών.Τον φον Λίστ διέβαλαν οι Ιταλοί και αντικαταστάθηκε από τοv Μαξιμίλιαν Φον Βάιχ. Ακύρωσε αυτός τις διαταγές του Φον Λιστ. Η νέα διαταγή του ήταν η εξής: «όταν σε μια περιοχή εμφανιστεί δράση ενόπλων θα συλλαμβάνονται όλοι οι άνδρες της περιοχής που δύνανται να φέρουν όπλο. Θα εκτελούντα αμέσως και θα αφήνονται στην αγχόνη. Όμηροι αποκλείονται». Αυτός διέταξε τις σφαγές: Δίστομο 1942, Δομένικο 1943, Αιγάλεω 1944 και άλλες.

 

Υποσημειώσεις:

[ 1] Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ ΔΙΚΑΙΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ..
http://www.ellanodikis.net/2012/04/blog-post_45.html
ΝEΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ Γ.ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ
http://istoriakatoxis.blogspot.gr/2013/05/blog-post_15.html
http://www.xronos.gr/detail.php?id 79974.
http://storiacontroversa.blogspot.gr/2013/05/blog-post_3.html
ΗΤΑΝ ΤΕΛΙΚΑ Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ ΠΡΟΔΟΤΗΣ;Ή ΟΧΙ;
http://www.zougla.gr/blog/article/626529
http://www.xronos.gr/detail.php?id 79974.80883.82725.29087
[  2]
[ 3] Στα απομνημονεύματά του ο Στρατηγός Τσολάκογλου θυμάται το περιστατικό και γράφει: Αι Αρχαί Κατοχής ακατατόπιστοι επί της νοοτροπίας του Ελληνικού Λαού, ελάμβαναν σκληρά μέτρα εναντίον του συνόλου της περιοχής, εις ην εσημειώθη έκτροπον.
Ούτως οι Γερμανοί ετιμώρησαν ολόκληρον τον αριθμόν των χωρικών διότι δεν συνέλαβαν ύποπτον πρόσωπον, διελθόν εκ του χωρίου ή διότι ευρέθη εις ενεργηθείσαν έρευναν πεπαλαιωμένον τυφέκιον άνευ φυσιγγίων ή φυσίγγια τινά άνευ όπλου. Δια να επιβληθή η διασαλευθείσα τάξις εις τινα πόλιν συνελάμβανον τον Δήμαρχον και τους προκρίτους της πόλεως ως ομήρους. Ομοίως έπραττον δια να μη αποκόπτηται εφεξής το καλώδιον του στρατιωτικού δικτύου.
Έκρινα καθήκον μου να κατατοπίσω τας ξένας αρχάς, ότι η λήψις τοιούτων μέτρων τοσούτον σκληρών και πολλάκις ανεπανορθώτων μάλλον αντίθετα των προσδοκωμένων δυνατόν να έχη, διότι η τιμωρία του Δημάρχου ή του Κοινοτάρχου δεν ενασκεί καμμίαν επίδρασιν εις τους χωρικούς, Μόνον η τιμωρία των ολιγίστων πραγματικών ενόχων θα θεραπεύση την κατάστασην. Η δε απειλούμενη ττυρπόλησις των χωρίων θα συντελέση εις την απαθλίωσιν των κατοίκων της υπαίθρου. Εξαίρω επί τη ευκαιρία ταύτη ότι επί της πρωθυπουργίας μου εκάησαν τρία μόνον χωρία.
Μετά τινα χρόνον τταρετηρήθη αποκοπή των καλωδίων περί την Πρωτεύουσαν .
Οι Γερμανοί εζήτησαν από τον Δήμαρχον Αθηναίων τα ονόματα 50 προκρίτων, ίνα κρατηθώσιν ως όμηροι , καιτοι τοις ανέπτυξα ότι το καλώδιον κόπτεται και περισυλλέγεται ουχί δια σαμποτάζ αλλά δια να αποφέρη κέρδη ως βαρύτιμον.
Ο Δήμαρχος Αθηναίων, κατετρόμαξεν εκ της τοιαύτης αξιώσεως των Γερμανών και ένεκα τούτου κατέφυγεν εις εμέ. Συνέταξα τότε κατάλογον, όπου ιδιοχείρως ενέγραψα το ονοματεπώνυμον μου και ακολούθως τα τοιαύτα όλων των υπουργών και είπα να συστήσουν εις τους Γερμανούς να συμπληρώσουν τον αριθμόν των πεντήκοντα από τον Κατάλογον των Συνδρομητών τηλεφώνων.
Το γεγονός τούτο τους κατέπληξε και συνετέλεσε εις το να συζητήσουν το ζήτημα και να κατανοήσουν ότι τοις εισηγούμην τον ορθόν δρόμον, όταν τοις έλεγα ότι δέον να συλλαμβάνωνται οι πραγματικοί ένοχοι.
[ 4] Με το Ν.Δ. 597/1941, περί συστάσεως Νοσηλευτικού Ιδρύματος υπό τον τίτλο «Νοσηλευτικό Ίδρυμα του Μετοχικού Ταμείου Στρατού», αποφασίσθηκε η σύσταση του ΝΙΜΤΣ και η αρχική εγκατάστασή του στο κτίριο που σήμερα στεγάζεται η Διεύθυνση. Πρωτεργάτες της ιδέας και προσπάθειας υπήρξαν ο Στρατηγός Μπάκος Γεώργιος και ο Ανώτερος Γενικός Αρχίατρος Κυριακός Ιωάννης, που ήταν και ο πρώτος Διευθυντής του Ιδρύματος από το έτος 1942 μέχρι το θάνατό του. Το Νοσοκομείο άρχισε να λειτουργεί την 21 Ιανουαρίου 1942, με δύναμη 75 κλινών, για παθολογικούς και χειρουργικούς ασθενείς.
[ 5]
[ 6] Ο Γεώργιος Τσολάκογλου, εξ αποτελέσματος, στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας δεν φαίνεται ν’ απέδωσε.Σχημάτισε κυβέρνηση κυρίως αποτελουμένη από στρατηγούς – γενναίους μαχητές του αλβανικού μετώπου. Εν τούτοις η έλλειψη πολιτικής πείρας οδήγησε σε υπερβολικά εγκώμια προς τον A. Hitler, και γενικώτερα σε πομπώδεις μεγαλοστομίες που θα μπορούσαν να λείπουν, ενώ ο λαός των Αθηνών υπέφερε από τον φοβερό λιμό του πρώτου κατοχικού χειμώνα».
Για τα εγκώμια του Τσολάκογλου προς τον Χίτλερ, τα οποία επισημαίνει ο Γ. Στεφανάκης, υπάρχει η ερμηνεία πώς και γιατί θεωρήθηκαν επιβεβλημένα να γίνουν, όπως αναλύεται σε άλλο σημείο του παρόντος. Είναι αναντίρρητη όμως η καλή προαίρεση του Έλληνα στρατηγού, ο οποίος χρησιμοποιώντας τέτοιες εκφράσεις άλλωστε βρισκόταν, αν μη τι άλλο, στη γραμμή που του είχε υποδειχθεί τότε από εμπειρότερους πολιτικούς ηγέτες, όπως π.χ. ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος του συνιστούσε «να λέει και κανένα καλό λόγο στους κατακτητές». (Δημοσθένη Κούκουνα : Η πρώτη κατοχική κυβέρνηση του στρατηγού Τσολάκογλου )
[ 7] Το αρχοντικό του Γεωργίου Τσολάκογλου έμεινε από τότε έρημο και ρήμαξε. Βρήκαν τώρα σ' αυτό κατάλυμα λαθρομετανάστες. Έγινε πρόταση για την αναπαλαίωση του.(Σημείωση αρθρογράφου)
[ 8]
[ 9]