ΔΕΝ ΕΙΝΕ ΒΙΟΠΟΡΙΣΤΙΚΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟ ΑΞΙΩΜΑ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΟΥ

Χρόνια και χρόνια είχε να ιδδή η Ελληνική Βουλή τοιαύτην ομοφωνίαν  γνωμών  και αντιλήψεων επί συζητουμένου θέματος , όπως συνέβη κατά την προχθεσινήν συνεδρίασιν της με την γνωστήν πρότασιν περί αυξήσεως της βουλευτικής αποζημιώσεως.

Μίση, έχθραι, αντιπάθειαι , φανατισμοί και αδιαλλαξίαι  που επλήρουν προ ολίγου μόλις και καθίστων πνιγηράν την ατμόσφαιραν της Βουλής,  ρήτορες και των δύο παρατάξεων δεν επρόφθαιναν  ν' αρχίσουν την θερμήν συνηγορίαν των  υπέρ της περιφήμου προτάσεως  και έδρεπαν  αφθόνους  επευφημίας  και ενσθουσιώδη χειροκροτήματα από όλους τους συναδέλφους των. Έτσι , ό,τι δεν επέτυχαν  αι εκκλήσεις του Ελληνικού Λαού και αι επιταγαί των κρισ΄΄ιμων περιστάσεων  του Έθνους , το επέτυχε  μία πρότασις νόμου , αφορώσα την οικονομικήν ενίσχυσιν  των κυρίων πατέρων  του Έθνους! Ουδέποτε πράγματι  εσημειώθη τόση αλληλεγγύη , τόση συναδελφωσύνη , τόση...  συγκινητική ταυτ'οτης αντιλήψεων, όση εξεδηλώθη προχθές εις τοπρώτον νομοθετικόν Σώμα. Αρχηγοί κομμάτων , υπουργοί, βουλευταί, Προεδρείον  μετεβλήθησαν  εις ένα άνθρωπον, με μίαν ψυχήν, με ένα νουν και .... με ένα στόμα, έτοιμοι να επιπέσουν  κατά του ασθενούντος προϋπολογισμού και ν' ανοίξουν  εις το καχεκτικόν και αιμάσσον σώμα του νέας πληγάς επαχθών βαρών και ελλειμμάτων . Ενώπιον  της αιφνιδιαστικής αυτής επιδρομής της ολομελείας της Βουλής ευρεθείς  ο κ.Πρωθυπουργός  είχε το θάρρος - και είνε προς τιμήν του αυτό -να βροντοφωνήση  μίαν μεγάλην αλήθειαν, ότι δηλαδή τους επιδιώκοντας  τώρα με τόσην επιμονήν  πρόσθετον  αύξησιν της αποζημιώσεως  των  αντιπροσώπους του Λαού "δεν τους ενέπνευσε να έλθουν εις την Βουλήν Η ΑΝΤΙΜΙΣΘΙΑ, αλλά κάποια άλλη ανωτέρα ιδέα".

*

 Ασχέτως όμως τούτου , ενεποίησεν  εις την Κοινήν Γνωμην  χειρίστην εντύπωσιν το γεγονός , ότι δια μεν την δικαίαν αύξησιν των γλισχροτάτων απολαυών των δημοσίων υπαλλήλων  και αξιωματικών , οι οποίοι ουδένα άλλον  πόρον ζωής  πλήν του μισθού των έχουν  και ουδέν άλλο επάγγελμα εξασκούν , συζητούν  εν τούτοις να ξανασυζητήτουν επί μήνας  τώρα  οι κύριοι βουλευταί με πρωτοφανή απροθυμίαν  και εσκεμμένην αναβλητικότητα, ενώ προκειμένου  περί αυξήσεως  της ιδικής των αποζημιλώσεως ολίγον έλειψε να την πραγματοποιήσουν  εν μία νυκτί και μόνη! Πότε δε; Όταν δια την αυτήν συνεδρίασιν  είχεν ορισθή η εισήγησς του νέου Προϋπολογισμού, από την οποίαν ήτο  γνωστόν ότι θα διαπιστωθή, ότι παρ' όλας τας προσπαθείας της Κυβερνήσεως, ηπειλείτο δια την τρέχουσν οικονομικήν χρήσιν  έλλειμμα πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων!!! 

Απαθείς και αδιάφοροι  οι κύριοι βουλευταί  δια το αποκαλυπτόμενον  τεράστιον κρατικόν έλλειμμα  του οποίου η αρχική  γένεσις πρέπει να αναζητηθή εις την βαρείαν κληρονομίαν , την οποίαν,  αμερολήπτως κρίνοντες τα πράγατα , οφείλομεν  να ομολογήσωμεν ότι παρέλαβεν η σημερινή κυβέρνησις  από τους μεγαλοπράγμονας  και ανοιχτοχέρηδες  προκατόχους της , ζητούν από τον Ελληνικόν Λαόν , ως από εργοδότην των, να φορτωθή και άλλους φόρους, δια να προσθέσουν  αυτοί εις τα μηνιαία των εισοδήματα μερικά ακόμη χιλιόδραχμα -διότι ισχυρίζονται ότι από την βουλευτικήν και μόνον αποζημίωσίν  των, περιμένουν να ζήσουν και να συντηρηθούν.!!!

 *

Εκείνο το Δεκέμβρη του 1933 Πρωθυπουργός της Ελλάδας
  ήταν ο Παναγής Τσαλδάρης. Υπουργός Εθνικής Οικονομίας
ο Γεώργιος Πεσμαζόγλου.  Αυτός ανέλαβε ουσιαστικά το
δύσκολο έργο,"να τετραγωνίσει το κύκλο", να δώσει δηλαδή
αύξηση στους Εθνοπατέρες,  δίχως όμως να επιβαρύνει
  το Κρατικό Προϋπολογισμό. Τελικά τα κατάφερε.  Τον
τρόπο μας τον εξηγεί η φιλοκυβερνητική εφημερίδα
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ στο φύλο της 15/12/33.
Ηθικό συμπέρασμα :
 Όταν θέλει κανείς κάτι πραγματικά,
 μπορεί και κάνει θαύματα. 

Το λέγουν δε τούτο άνθρωποι , οι οποίοι και αν δεν είνε βαθύπλουτοι, εξασκούν πάντως, ΟΛΟΙ ΣΧΕΔΟΝ, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, άλλα προσοδοφόρα επαγγέλματα (δικηγόροι, ιατροί, βιομήχανοι, έμποροι και άλλων κλάδων  επιχειρηματίαι) και το βουλευτικόν  αξίωμα το εκυνήγησαν δι' επιβοηθητικόν μάλλον, δια διακοσμητικόν τίτλον ή από φιλοδοξίαν έστω να εξυπηρετίσουν  ως μέλη του Κοινοβουλίου την εκλογικήν περιφέρειαν, εις την οποίαν αναστρέφονται και εξετέθησαν.

Ουδείς από τους κυρίους αυτούς, που προβάλλουν σήμερον τόσον ιταμώς την αξίωσιν να ευρυνθή προς χάριν των το έλλειμμα του Προϋπολογισμού και να αυξηθή υπέρ το διπλάσιον  η βουλευτική των αποζημίωσις, εζήτησε  τας ψήφους των εκλογέων του με την ομολογίαν ότι θέλει το τιμητικώτατον αυτό αξίωμα, ως βιοποριστικόν επάγγελμα- κατά τον ίδιο δηλαδή τρόπο ν που θέλουν οι συνήθεις θεσιθήραι ένα αποκούμπι  δια να ζήσουν.

Ας μη λησμονούν δε οι κ.κ. βουλευταί, ότι το επίσημον Κράτος, εις βάρος του οποίου εξήμεσαν προχθές τας βαναυσωτέρας  ύβρεις , πλην των επτακισχιλίων δραχμών  που τους προσφέρει  μηνιαίως  από το υστέρημά του, τους έχει συχρόνως παραχωρήσει πλείστας όσας ευκολίας (συγκοινωνιακήν και ταχυδρομικήν  ατέλειαν κλπ), κατόπιν των  οποίων  αι δαπάναι των μειούνται  ουσιωδώς. Ουδέ έχει ο Ελληνικός Λαός καμμίαν υποχρέωσιν ν' αμοίβη πλουσιοπαρόχως τους αντιπροσώπους του  και αν ακόμη υποθέσωμεν ότι μοναδικός των πόρος είνε η βουλευτική των αποζημίωσις. Είναι άρα γε πολλοί Έλληνες που έχουν μηνιαίων εισόδημα επτά χιλιάδων δραχμών, το οποίον γίνεται  πολύ περισσότερον εαν υπολογίση κανείς και τους πέντε το πολύ μήνας  που εργάζονται και τους απασχολεί η Βουλή ;

Αντί συνεπώς των κ.κ βουλευτών , θα ήτο δίκαιον η αιτουμένη παρ' αυτών  αύξησις να ενισχύση τους πενιχρούς μισθούς των κατωτέρων υπαλλήλων και αξιωματικών, οι οποίοι, ομολογουμένως, έχουν δίκαιον να παραπονούνται δια την προς αυτούς αστοργίαν του Κράτους .

(Κύριο άρθρο της ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 1933)

Σ. ΒΟΥΤΥΡΑΣ: ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΑΚΡΟΑΣΙΣ ΠΑΡΑ ΤΗ ΑΥΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΥΨΗΛΟΤΗΤΙ ΤΩ ΔΙΑΔΟΧΩ Μέρος Β

Ο υπερασπιστής του Βελεστίνου
Συνταγματάρχης και λίγες ημέρες μετά
 Υποστράτηγος, Κ.Σμολένσκης.

Δεν απολογούμαι, επαναλαμβάνω' αναμένω  να φωτισθή ο ελληνικός λαός εκ της εκθέσεώς μου,[1] εκ των επισήμων , δηλαδή, εγγράφων  και εκ των πραγματικών  κινήσεων του στρατού, αίτινες θα εξηγήσωσι την αναπόδραστον  ανάγκην των υποχωρήσεων προς σωτηρίαν  από παντελούς ολέθρου. Τούτου ένεκα νομίζω  ότι το υπουργείον των Στρατιωτικών  οφείλει όσον τάχος να προβή εις την δημοσίευσιν αυτής. Υπέρτατον συμφέρον  του έθνους  επιβάλλει την δημοσίευσιν ταύτην ' είναι ανάγκη να γείνη φως όπως μη το έθνος πλανάται δημαγωγικώς εις το σκότος.

-Και αν , ετόλμησα να ερωτήσω, το υπουργείον των Στρατιωτικών δι' οιουσδήποτε λόγους ήθελε θεωρήσει σκόπιμον την μη δημοσίευσιν  ή την αναβολήν  της δημοσιεύσεως  αυτής, η Υ.Υ . δεν νομίζει ότι δύναται να προβή εις την δημοσίευσιν αυτής;

-Ως αξιωματικός του στρατού έπραξα το καθήκον μου υποβάλων  αυτήν εις το υπουργείον και πεποιθώς ότι το υπουργείον  θα πράξη επίσης το καθήκον του δεν εννοώ να κάνω χρήσι  εγγράφων, άπερ  και περ ανήκοντα εις τον αρχηγόν  του εν Θεσσαλία στρατού θεωρώ  ουχ ήττον δημόσια. Εάν ήμην εκ των αξιωματικών των τιμωρουμένων  πειθαρχικώς  ίσως θα προέβαινον χάριν των υψηλοτέρων συμφερόντων  του έθνους εις την δημοσίευσιν ' αλλ' είμαι εκ των μη τιμωρουμένων  αξιωματικών  και διάδοχος του ελληνικού θρόνου, και τούτο καθιστά  τα καθήκοντά μου λεπτότερα και την θέσιν μου δυσχερεστέραν. Οπωσδήποτε δεν θέλω  να προδικάσω  το μέλλον , τούτο μόνον  εκ προτέρων  λέγων ότι θα συμμορφωθώ  προς τας ανάγκας  και απαιτήσεις των εθνικών συμφερόντων.

Οι εθελόντριες Αγγλίδες νοσοκόμες
 που έσπευσαν να συμπαρασταθούν
στον αγωνιζόμενο στρατό

Η δημαγωγία  προς βάρος μεν κατ' επιφάνειαν του Βασιλέως  ή του Διαδόχου ή των πριγκήπων αδελφών αυτού, αλλά πράγματι επί καιρία βλάβη του έθνους πρέπει να παύση επωφελουμένη το σκότος [2]. Γνωρίζετε, είπεν εμφαντικώτερον, ότι οι δημαγωγοί, οίτινες διεσάλπισαν επανελθόντες  εις Αθήνας την ως εκ της δειλίας μου προελθούσαν υποχώρησιν της Λαρίσσης ήσαν  αυτοί εκείνοι, οίτινες  την εσπέραν της Μεγ. Παρασκευής, απέλπιδες ως εκ της ατάκτου φυγής των στρατευμάτων, μοι διεμήνυον  διά των υπασπιστών μου να σπεύσω όπως σώσω τον στρατόν από νέου Σεδάν  υποχωρών εκ Λαρίσσης και εις την απάντησίν μου  ότι το αρχηγείον  θα πράξη τα δέοντα ανταπήντων ότι, αν δεν εμερίμνων περί εμαυτού, ώφειλον να μεριμνήσω  περί της τιμής και της σωτηρίας  του στρατεύματος;[3] Γνωρίζετε ότι απελθόντες την πρωίαν του μεγ. Σαββάτου εκ Λαρίσσης δια της πρώτης αμαξοστοιχίας των 6.30  ωρών και ελθόντες εις Αθήνας ανωμολόγησαν  πρώτοι επισήμως ερωτηθέντες  ότι θα ήτο εσχάτη προδοσία η παραμονή του στρατεύματος εν Λαρίσση , και όμως ευθύς την επιούσαν  ανεστάτωσαν  ενταύθα τον λαόν , διαδίδοντες ότι η υποχώρησις αύτη προήθεν εκ της δειλίας μου και κατειρωνευθέντες την ικανότητά μου , την αναλγησίαν μου, την μόνην  μέριμνάν μου όπως διασώσω τα τρόφιμά μου;[4] Γνωρίζετε ότι προς  επιφανή αξιωματικόν ελθόντα ενταύθα κατά τον πόλεμον και υποβαλόντα ευσχήμους παρατηρήσειςότι, προαχθέντος άλλου αξιωματικού επίσης διακεκριμένου και επιτελέσαντος το καθήκον αυτού πιστώς μεν, αλλ' ουχί πλέον  ούτε έλαττον  εκείνου, θεωρεί εαυτόν ηδικημένον, υπουργός ετόλμησε να είπη [5] ότι εάν , ως εκείνος, δεν υπήκουε και αυτός εις τας διαταγάς  του Αρχηγείου, αλλά μόνον εις τας του υπουργείου, αναποδράστως θα προήγετο και αυτός; Πως θέλετε να υπάρξη στρατός, πως να υπάρξη  πειθαρχία, πως να υπάρξη ενότης ενεργείας , όταν μία κυβέρνησις  δημαγωγούσα  τοιαύτα δίδη εις τον στρατόν μαθήματα;[6] Πως θέλετε να υπάρξη υπακοή και σέβας εις αρχηγόν  μυκτηριζόμενον και διασυρόμενον και συκοφαντούμενον ούτως ανάνδρως;  Ευτυχώς οι στρατιώται έβλεπον  εκ του πλησίον  τον άνανδρον  αρχηγόν  εν μέσω αυτών κατά την μάχην , έβλεπον  τον  αβροδίαιτον αρχηγόν μετέχοντα των κακουχιών  αυτών  και κοιμώμενον εν καλύβη, εν η μόνα έπιπλα υπήρχον  μία κλίνη, πέντε καθίσματα και τινα κηρία πηγνύμενα  επί φιαλών. Δεν με προσβάλλουσιν αι συκοφαντίαι αύται, αλλά με λυπούσι καιρίως, διότι παραπλανώσι  το έθνος μου  και κίνδυνος είναι μη το ρίψωσι κατά κρημνών. Μη δεν ήρχισαν ήδη  και εις τον ιδιωτικόν μου βίον  επεμβαίνοντες , μη κακοβούλως δεν διεσύρθη επ' εσχάτων  το όνομά μου  ως κρεωφαγήσαντος την Μεγ.Παρασκευήν  ψεύδος μοχθηρόν ! ενώπιον του στρατεύματος μόνον και μόνον  δια να εξάψωσι τον λαόν εναντίον μου; Πόσα άλλα  και εναντίον του βασιλέως και εναντίον εμού  και εναντίον των αδελφών μου δεν ελέχθησαν;[7] 
Ναι, πρέπει να παύση η δημαγωγία αύτη , πρέπει να γείνη φως' δεν λέγω τούτο χάριν της βασιλείας, αλλά χάριν του Έθνους, του οποίου ο νυν και μέλλων βασιλεύς πρέπει να είναι  απηλλαγμένοι  κηλίδων  ή να μην είναι. Τούτου ένεκα θέλω να δημοσιευθή η αληθής ιστορία του πολέμου δια των επισήμων εγγράφων  και των αληθών κινήσεων του στρατού, να  εκτυπωθή εις μυριάδας αντιτύπων , να διαδοθή πανταχού του ελληνισμού  μέχρι  της απωτάτης γωνίας, να κριθώ μετά πάσης της αυστηρότητος, αλλά και μετά πάσης της δικαιοσύνης  υπό πάντων  των μελών  του έθνους μου, ου καυχώμαι είναι ο πρώτος πολίτης και ο μέλλων βασιλεύς.[8]

Η Α.Υ ο Διάδοχος  μοι είπε ταύτα μετά πολλής συγκινήσεως, εξ ης εφαίνετο κοπωθείς. Εζήτησα την άδειαν αυτού ν' απέλθω, υποβαλών την τελευταίαν ταύτην ερώτησιν:

-Μοι επιτρέπετε, Υψηλότατε, να δημοσιεύσω τας εκ της ακροάσεως, ην  ηυδοκήσατε να μοι παράσχητε, εντυπώσεις μου προς γνώσιν του ελληνικού λαού;

-Πράξατε, μοι απήντησεν , ό,τι νομίζετε ότι το καθήκον σας, ως πολίτου Έλληνος , σας επιβάλλει προς το έθνος.

Επί τούτοις υποκλινάμενος εξήλθον  πολλά διδαχθείς και πολλά νομίζων  ότι δύναται το έθνος να διδαχθή, και δημοσιεύων όσον οίον τε πιστώς τους λόγους του Διαδόχου του ελληνικού θρόνου, επιφυλάσσομαι να συμπληρώσω αύριον [9] τα παραλειφθέντα, επιφέρων ταυτοχρόνως τας εντυπώσεις και τας σκέψεις μου.

Επιστροφή.

Υποσημειώσεις:
[1] Η έκθεσις του Διαδόχου εκδόθηκε στο Εθνικό τυπογραφείο , σε 8.000 αντίτυπα που μοιράστηκαν δωρεάν σε στρατιωτικούς και μη. Ακολούθησε επανέκδοση από ιδιώτη,  σε 10.000 αντίτυπα. Περισσότερα για  την έκθεση του Διαδόχου βλέπε και το σχετικό κεφάλαιο των Απομνημονευμάτων του  Δούσμανη σελ 19-25. 
[2]Το απόσπασμα που  ακολουθεί προέρχεται από τα πολεμικά απομνημονεύματα του Δημητρακόπουλου και δίνει μια αμυδρή εικόνα του πόλεμου λάσπης που δέχθηκε τότε ο Διάδοχος 
" Εις όμιλον ζωηρών συζητητών εν τη πλατεία διέκρινα και τινας  γνωστούς μου. Επλησίασα προς αυτόν  και μετά το τυπικόν χαιρετισμόν η συνδιάλεξις εστράφη , ως εικός, επί της καταστάσεως και των ζητημάτων , άτινα συνείχον την κοινήν περιέργειαν.

-Τί τα θέλεις φίλε μου, μοι λέγουν. Είνε απελπισία... για τίποτα δεν είμεθα! Και είνε άπορον, πως ο Ετέμ δεν κατάλαβεν ακόμη και την Λαμίαν. Θα έμαθες βέβαια τα αίσχη....

-Τώρα μόλις ήλθον....

-Αίσχη, αίσχη ακατανόμαστα! Τα διηγούνται  όλοι οι εκ Λαρίσσης ελθόντες.Πόλεμος εγένετο εις τα σύνορα και εκρίνετο η τύχη του ελληνισμού, το δε επιτελείον του Διαδόχου είχεν εκστρατεύσει  κατά των Αγγλίδων νοσοκόμων, αίτινες κατήλθον εις την χώραν ημών προς εξυπηρέτησιν  του ελληνικού αγώνος. Ούτε της πατρίδος αι δοκιμασίαι , ούτε του Σωτήρος τα πάθη , κατίσχυσαν  να συγκρατήσωσιν αυτούς , και την μεγάλην Παρασκευήν τα όργια δεν διεκόπησαν , αλλ' εθάλποντο  υπό της αδιαφορίας ή της ανοχής του Διαδόχου , όστις δεν έκρινεν  άξιον του κόπου  να επισκευθή τους τραυματίας  εν τω νοσοκομείω  και να εμφυσήση αυτοίς πνεύμα υπομονής και εγκαρτερήσεως.

Εκίνησα απελπιστικώς την κεφαλήν, και ο ομιλών εξηκολούθησεν.

-Επικολούθησεν είτα η φυγή εκείνη η επαίσχυντος, της οποίας  γνωρίζεις βέβαια τας φοβεράς λεπτομερείας.... Θα νομίζης ίσως, ότι υπέρ  πάντα άλλον ησθ΄νθη ο Διάδοχος το μέγεθος της συμφοράς. Απατάσαι. Η εν Λαρίσση σκηνή μετετέθη απλώς εις Φάρσαλον , όπου ο Διάδοχος  και το επιτελείον του εξενίσθησαν εις τον οίκον του βουλευτού Κ.

Κατέφυγεν εκεί  η Α.Υψηλότης ήσυχος και αμέριμνος, ωσεί επανήρχετο  εκ διασκεδαστικού περιπάτου . Ουδέν νέφος εσκίαζε το μέτωπόν του, ουδεμία οδύνη ετάρατε την ψυχήν του. Ερωτηθείς, αν ενήστευε κατά την ημέραν εκείνην- ήτο  ως ενθυμείσαι μέγα Σάββατον- έδωκεν εντολήν  εις παρασκευήν πασχαλινού γεύματος, και ούτως ευωχήθη μρος μεγίστην έκπληξιν των ξενιζόντων....."(σ

[3]

[4]

[5] Σαφέστατη αναφορά  στο Κ. Σμολένσκη ο οποίος αρνήθηκε να εκτελέσει αποφασιστικής σημασίας διαταγή του Αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου, προδικάζοντας σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό, την έκβαση της μάχης του Δομοκού.. Παρ΄όλα αυτά, ο εν λόγω συνταγματάρχης, φορτωμένος με τις δάφνες για την ηρωική του αντίσταση στο  Βελεστίνο, προήχθη στο βαθμό του υποστράτηγου Το Φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς ανέλαβε το υπουργείο των Στρατιωτικών στη Κυβέρνηση  Αλ . Ζαΐμη.

[6]

[7]

[8]

[9]

 . 

Σ. ΒΟΥΤΥΡΑΣ: ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΑΚΡΟΑΣΙΣ ΠΑΡΑ ΤΗ ΑΥΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΥΨΗΛΟΤΗΤΙ ΤΩ ΔΙΑΔΟΧΩ Μέρος Α

Την ορισθείσαν ημέραν και ώραν (Παρασκευή 9 Ιανουαρίου 1898) έτυχον της τιμής να παρουσιασθώ εις τον Α.Υ τον Διάδοχον, όστις ευηρεστήθη να παρατείνη επί όλην ώραν την ακρόασιν, ην ηυδόκισε να μοι παράσχη.

Η Α.Υ με επηρώτησε το πρώτον αν την ακρόασιν ταύτην εζήτησα ως Βουτυράς απλώς ή ως δημοσιογράφος και διευθυντής του "Νεολόγου". 

Υπό αμφοτέρας τας ιδιότητας ταύτας, Υψηλότατε, απήντησα' ως Βουτυράς μεν, καθόσον καθήκον εθεώρησα, οριστικώς εν τη πρωτευούση του ελληνικού βασιλείου εγκαθιστάμενος και εκ της αλλοδαπής προερχόμενος, ένθα επί μακράν σειράν ετών εμελέτησα και πως εν τω μέρει μου εξεπροσώπησα τα συμφέροντα του έξω ελληνισμού, να υποβάλω τα σεβάσματά μου εις τον Διάδοχον του ελληνικού θρόνου και να διαβεβαιώσω αυτόν περί των αισθημάτων της αφοσιώσεως των έξω Ελλήνων προς τον βασιλικόν οίκον της Ελλάδος , ως δημοσιογράφος δε, ίνα παραστήσω τη Υμ. Υψηλότητι την απόλυτον ανάγκην του να διαφωτισθή το έθνος περί των κατά τον πόλεμον γενομένων και περί της αποκειμένης εκάστω ευθύνης όπως μη γίνηται έρμαιον των ενόχως κερδοσκοπούντων επί βλάβη και επί κινδύνω των ιεροτάτων. Νομίζω δε ότι ουδέν δύναται πλειότερον να διαφωτίση αυτό ή η έκθεσις της Υμ.Υψηλότητος, ης η δημοσίευσις αποβαίνει απολύτως αναγκαία. 

Είτα εξηκολούθησεν η συνδιάλεξις, νομίζω δε ότι πιστώς απομνημονεύσας τους λόγους της Α. Υψηλότητος αποδίδω αυτούς οίοι μοι ελέχθησαν. 

Την ανάγκην της διαφωτίσεως ταύτης η Α.Υψ. πληρέστατα κατανοών ουδέν διακαέστερον εύχεται ή την δημοσίεσιν της εκθέσεώς του εν η περιωρίσθη απλώς, δια των ημερησίων διαταγών , δια των καθ΄εκάστην ημέραν και ώραν ανταλλασσομένων εγγράφων μεταξύ του αρχηγείου και των διαφόρων αρχηγών και αξιωματικών του στρατεύματος , δια χαρτών καταδεικνυόντων τας εκάστοτε και καθ' εκάστην συμπλοκήν και μάχην αμοιβαίας θέσεις των αντιμετώπων στρατών, τας αποστελλομένας ενισχύσεις και επικουρίας , τας προελάσεις και υποχωρήσεις αυτών, να καταδείξη την αληθή του ημετέρου στρατού δράσιν και τα πραγματικά αίτια της ήττης ημών.Αλλά τα αίτια ταύτα , εξηκολούθησεν ειπών , κείνται πολλώ έτι απωτέρω και δύνασθε νανεύρετε αυτά εν τη παντελεί από μακρών ετών ακηδία των κυβερνήσεων περί του στρατεύματος, όπερ κατά τοσούτον μόνον ελαμβάνετο υπ όψει, καθ' όσον ηδύνατο να χρησιμεύση ως πρόφασις εις την πολιτικήν κεδροσκοπίαν τούτου ή εκείνου του κόμματος. 

Τί ηδύνατο πλέον να πράξη ο ατυχής ημών στρατός, στερούμενος της απαιτουμένης ασκήσεως, στρατός , ου πολλοί λόχοι τον χειρισμόν των όπλων εμάνθανον κατ' αυτήν την μάχην και δεν ενόουν καν τας διαταγάς των αξιωματικών , στρατός στερούμενος επιμελητείας και πάντων των επιτηδείων, στρατός όστις εμάχετο πολλάκις επί εικοσιτέσσαρας όλας ώρας άνευ άρτου και ύδατος; Προκειμένου περί των αξιωματικών του στρατού , εκτός ολίγων εξαιρέσεων , οι λοιποί πάντες προσεπάθησαν να πράξωσι το καθήκον αυτών ' αν δε κατηγορήται ο δείνα ή ο δείνα αξιωματικός επί ανικανότητι ή απειρία περί το διοικείν, της ανικανότητος και απειρίας ταύτης δεν είναι υπεύθυνος αυτή η πολιτεία; Πώς ήτο δυνατόν να διοικήση ομάδα εξακισχιλίων ανδρών εν μάχη αξιωματικός, όστις ουδέποτε διώκησε πλείονα των 200 ανδρών και ταύτα εν ειρήνη Εν γένει ο ατυχής στρατός απέτισε τας αμαρτίας γενικής σαπίλας της πολιτείας διαρκούσης από μακρών ήδη ετών και της οποίας το αποτέλεσμα δεν ηδύνατο να είναι αδιάφορον. Δεν ομιλώ περί εμαυτού' από μακρού τας ελλείψεις του στρατού γινώσκων συνησθανόμην εκ των προτέρων την ευθύνην , ην είχον ότε ανελάμβανον την αρχηγίαν του εν Θεσσαλία στρατού. Δεν καυχώμαι επί στρατηγική μεγαλοφυία, αλλ' ό,τι εν τη συνειδήσει μου υπάρχει κεκτημένον είναι ότι έπραξα αυστηρώς και ακριβώς ό,τι το καθήκον μου και ως αρχηγού του στρατού και ως διαδόχου του ελληνικού θρόνου μοι επέβαλλε. Δεν ηδυνάμην να θαυματουργήσω , αλλ' έσωσα όσον ηδυνάμην και την τιμήν του στρατού και το έθνος μου από πληρεστέρας έτι καταστροφής. Πολλάς εποτίσθην πικρίας και δεν έλειψαν οι φανερώς συκοφαντήσατές με και επί βλακεία και επί δειλία και επί πολυτελεία διαίτης και επί ακρασία τραπέζης και επί ελλείψει παντός στρατιωτικού και εθνικού αισθήματος. Και υμείς οι δημοσιογράφοι ανεγράψατε πάντα ταύτα αβασανίστως και ανεξετάστως. Αλλά, τέλος πάντων, είναι δυνατόν να πιστεύση τις- και ταύτα λέγοντος του Διαδόχου οι οφθαλμοί αυτού εξήστραπτον - ότι ο βασιλεύς Γεώργιος και τα τέκνα αυτού, ο Διάδοχος, ο Γεώργιος, ο Νικόλαος, οι πρώτοι πολίται του Ελληνικού Βασιλείου, οι πρώτοι ενδιαφερόμενοι εις την πρόοδον και ευημερίαν του ελληνικού έθνους , εισίν οι μόνοι εν Ελλάδι στερούμενοι του εθνικού και πατριωτικού αισθήματος, της στοιχειώδους ταύτης αρετής παντός Έλληνος;

Ο βασιλεύς Γεώργιος , ελέχθη, μεριμνά μόνον περί της αποκαταστάσεως των τέκνων αυτού σκεπτόμενος να διχοτομήση τον ελληνισμόν , και τον μεν Γεώργιον ναναδείξη ηγεμόνα της Κρήτης, και τον άλλον της Μακεδονίας ή της Αλβανίας και ούτω καθεξής.Ποίον το αποτέλεσμα των συκοφαντιών τούτων; ασκόπως και αβούλως απορρίψαντες παρεμπιπτούσας λύσεις, ας οι πρακτικώτεροι ημών Βούλγαροι επιδιώξαντες και επιδιώκοντες προτρέχουσιν ημών εις την εθνικήν αυτών αποκατάστασιν , ερρίφθημεν εις άνισον και καταστρεπτικόν πόλεμον , όστις προς τοις άλλοις ατυχήμασιν εχαλα΄ρωσε τους αδιαρρήκτους μεταξύ έθνους και βασιλείας δεσμούς και εσάλευσεν εκ θεμελίων το γόητρον της Ελλάδος παρά τοις έξω αυτής ελληνικοίς πληθυσμοίς. Δεν απολογούμαι προς ταύτα, ούτε δυσχαιρένω προς τους επικρίνοντας τας δημοσίας πράξεις μου' αλλ' επεθύμουν αι επικρίσεις αύται να γίνονται....

-Μετά του προσήκοντος σεβασμού προς το πρόσωπον του διαδόχου του Ελληνικού Θρόνου υπέλαβον. 

-Οχι, είπεν η Α.Υ . ούτε τούτο απαιτώ' έστω, ας μη με θεωρήσωσιν ως τοιούτον , αλλ' ως απλούν πολίτην και ας με επικρίνωσιν ως ίσοι ίσον αυστηρώς μεν , αλλά λογικώς και σοβαρώς , και ουχί δια σαρκαστικών και ειρωνικών συκοφαντιών ή αποδίδοντες εις ημάς λόγους και πράξεις, τας οποίας η θέσις ημών δεν μας επιτρέπει νανασκευάσωμεν ή να διαψεύσωμεν. Πόσας θλιβεράς συνεπείας δύναται να έχη η ένοχος αύτη πολιτεία εδοκιμάσθη ήδη' απεδόθησαν προ του πολέμου εις τον βασιλέα λόγοι, οίτινες ουδέποτε εξήλθον του στόματος αυτού, αλλά και αν εν στιγμή πατριωτικής αδημονίας εξήρχοντο υπέρτατα εθνικόν συμφέρον επέβαλλε να μη δημοσιευθώσι προκλητικώς προς τους ισχυρούς της γης. Τί δε περί εμού δεν ελέχθη; Ευφυολόγησεν εις βάρος μου ο τύπος, ότε μεν παριστών με ως βλάκα δια της χαριτολογίας ότι : "Δεν πιστεύομεν ότι ο Διάδοχος είπε την βλακώδη ταύτην έκφρασιν", άλλοτε ως δειλόν δια της εκ Λαρίσσης υποχώρησιν, άλλοτε ως οργιάζοντα εν τη σκηνή μου και εν τη τραπέζη μου, άλλοτε ως κρεωφαγούντα την Μεγάλην Παρασκευήν ενώπιον του στρατεύματος και άλλοτε δι' άλλα.

Συνέχεια και τέλος.

ΣΙΛΒΕΣΤΕΡ ΚΟΒΕΛ : ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΣ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑΔΟΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΡΑΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ (1897)

Ο πρίγκηψ μ' εδέχθη εντός μικρού δωματίου , του οποίου τα μόνα έπιπλα ήσαν μίαν στρατιωτική κλίνη και δύο καρέκλαι ούτως ώστε γράφων το τηλεγράφημα μου ηναγκάσθην να μεταχειρισθώ την κλίνην αντί τραπέζης[1].

-Δεν θα σας είπω τίποτε - ήρχισεν ο πρίγκηψ -περί του απροπαρασκεύου της Ελλάδος δια τον πόλεμον , διότι το τοιούτο θα ήτο επίκρισις της Κυβερνήσεως , η οποία τον έκαμεν [2].

Δεν δύνασθε όμως να περιμένετε από εφέδρους , οι οποίοι επί δέκα έτη δεν είδον όπλον, να ευρεθούν εξησκημένοι στρατιώται εντός τριών εβδομάδων.

Θ. ΔΗΛΙΓΙΑΝΝΗΣ
Ο Πρωθυπουργός που ξεκίνησε
τον πόλεμο

Δ..ΡΑΛΛΗΣ
Ο Πρωθυπουργός που οδήγησε το
πόλεμο σε μια εξευτελιστική ήττα.

Ο Έλλην, οι εύζωνοι ιδία , είνε εκ φύσεως θαυμάσιον υλικόν' δια να νικήση τις όμως στρατόν κατά το ήμισυ πολυπληθέστερον και με φοβερόν πυροβολικόν χρειάζεται "ψημένους στρατιώτας "(veterans) αδιαφόρως προς την πείραν του πολέμου την οποίαν δυνατόν να έχουν οι αρχηγοί τους . Η εκ Λαρίσης υποχώρησις βεβαίως δεν θα εγίνετο εάν είχωμεν εξησκημένον στράτευμα. Εν συνόλω εν τούτοις οι Έλληνες παρά τας μεγάλας ανισότητας έκαμαν καλά το μέρος των.

Δια τον τουρκικόν στρατόν ο Διάδοχος είπεν ότι οι απλοί στρατιώται πολεμούν πάρα πολύ καλά και ότι οι αξιωματικοί δεν φείδονται αυτών.

Εις την Μελούναν κατίσχυσεν ο αριθμός. Πυκναί ομάδες ερρίπτοντο εντός του στενού.

Εκ φύσεως δεν είνε καλύτεροι πολεμισταί των ιδικών μας , αλλ' η Τουρκία έχει στρατόν 90.000 ανδρών και δύναται να εκλέξη μεταξύ αυτών τους καλυτέρους. Οι αρχηγοί των δεν γνωρίζουν πως να επωφελούται ταχέως των περιστάσεων. Παράδειγμα είνε η Λάρισσα όπου ηδύναντο να στείλουν αμέσως στρατόν και να καταλάβουν τους ιδικούς μας απροπαρασκεύους.

-Τι φρονείτε περί του τουρρκικού πυροβολικού Υψηλότατε;

-Ω ! εκείνο διευθύνεται θαυμάσια .Οποιοιδήποτε και αν τους εγύμνασαν , το πυροβολικό είνε πάρα πολύ καλόν δια τους Τούρκους . Οι πυροβολιταί των επετύγχανον πάντοτε τας τάξεις μας με την δευτέραν βολήν και έχουν πλήθος τούτων πυροβολητών' οι ιδικοί μας είνε καλοί αλλά ολίγοι.

Εις το ιππικόν υστερούμεν φοβερά. Εφ' όσον είχομεν, ειργάσθη υπέρ το δέον και τώρα δεν μας μένουν παρά 200 ιππείς . Εις τα όρη εδώ εν τούτοις δεν είνε εκ των ων ουκ άνευ.

-Διατί υποχωρήσατε εκ των Φαρσάλων Υψηλότατε;

-Οι Τούρκοι εκεί ανήρχοντο εις 25.000, ενώ οι Έλληνες μόνον εις 18.000. Προς τούτοις ενώ εκείνοι εμαύρισαν κυριολεκτικώς την απέναντι πλευράν του όρους με τα πυροβόλα των, εμείς δεν είχομεν παρά 6 πυροβολαρχίας. Θέλετε και άλλους λόγους; Οι στρατιώται μου εις τα Φάρσαλα επολέμησαν θαυμάσια και ιδία η Λεγεών των ξένων .

-Είναι αληθές ότι οι Τούρκοι διέπραξαν τόσας φρικαλεότητας, όσαι αναφέρονται ενταύθα;

Δομοκός
(Λιθογραφία του Λ. Θεοχάρη)

-Όχι αυθεντικαί τινές ειδήσεις αναφέρουσι περί απανθρωπιών ' εδώ όμως πλην του ανωφελούς εμπρησμού των χωρίων κατά τα άλλα συμπεριφέρονται πολύ καλά. Εν σχέσει προς τας απωλείας, οι Έλληνες καίτοι υποχωρούντες είμεθα πολύ καλλίτερα των Τούρκων. Ενώ αι ιδικαί μας ανέρχονται εις 1.000 περίπου νεκρούς και τραυματίας , οι Τούρκοι έχουν πιθανώς 12.000, καίτοι οι μετά του τουρκικού στρατού ανταποκριταί των ευρωπαϊκών εφημερίδων υπολογίζουν τας ζημίας των εις 22.000' προέρχονται δε αι μεγάλαι των αύται απώλειαι διότι ρίπτουν πυκνότατα σώματα στρατού εναντίον ισχυρών θέσεων.

Ο Συνταγματάρχης Σμολένσκης, ο απαρτίζων μετά της ταξιαρχίας του την ισχυράν πτέρυγα μας, εδούλεψε λαμπρά (Has been doing very good work). Eίνε η ενεργητικότης προσωποποιημένη. Ομοιάζει πάρα πολύ τον Κόμεζ, τον αρχηγό των Κουβαίων , περί του οποίου μοι αναφέρετε. Αποκρούει επί ολόκληρον εβδομάδα τώρα τους Τούρκους εν Βελεστίνω παρά την μεγάλην ανισότητα του αριθμού. 

Ο Δομοκός είνε πολύ οχυρά θέσις εναντίον πάσης επιθέσεως, καίτοι ευκόλως δύναται να υπερφαλαγγισθή δια της προς τα αριστερά μας πεδιάδος. Δεν θα εγκαταλείψω την θέσιν ταύτην παρά μόνον όταν εξαναγκασθώ εις τούτον υπό της πείνης. 

Δεν γνωρίζω κατά ποίαν ώραν οι Τούρκοι θα μας επιτεθούν, αλλά και αν μας περικυκλώσουν θα πολεμήσω μέχρις ότου εξαντληθώσι τα πολεμεφόδιά μας. Έχομεν τρία τοπομαχικά Κρουπ των 10 1/2 επί εξαιρέτων θέσεων τοποθετημένα και 80 πεδινά και ορεινά πυροβόλα με αφθονίαν πολεμεφοδίων.

Τον ηρώτησα εν τέλει δια την πολιτικήν άποψιν του πολέμου αλλά δια το ζήτημα τούτο με παρέπεμψε δια τας Αθήνας ή την Κωνσταντιινούπολιν διότι αυτός "ως γενικός αρχηγός μόνο με τον στρατόν έχει να κάμη" 

Εμειδίασε δε απλώς χωρίς να απαντήση όταν τω ανέφερα περί του διεθνούς συμβουλίου, το οποίον ως διαδίδετο κατ' εκείνας τας ημέρας επρόκειτο να συγκροτηθή εν Παρισίοις δια την ελληνοτουρκικήν υπόθεσιν.

Υποσημειώσεις:

[1] O Σιλβέστερ Κόβελ  ήταν έκτακτος απεσταλμένος της εφημερίδας "Κόσμος " της Νέας Υόρκης. Η συνέντευξη δόθηκε πιθανότατα στις 30 Απριλίου και αναδημοσιεύτηκε στην ελληνική εφημερίδα "ΑΣΤΥ" της 8 Μαΐου 1897.

[2]Τη Κυβέρνηση Θ. Δηλιγιάννη  είχε διαδεχθεί στις 18/30 Απριλίου 1897 η κυβέρνηση Δ. Ράλλη.

Γ. ΔΡΟΣΙΝΗΣ: ΔΙΠΛΗ ΚΡΙΣΗ

Είπε του Πορθητή τη φωνή
"Ποιός έχει φέρει το κεφάλι
Του εχθρού μου βασιλιά;  Ας  φανή!"
κ' ένας γενίτσαρος  προβάλλει.
Συμμαζεμένοι  ταπεινοί, 
Την τύχη του ζηλεύουν οι άλλοι
Πασάς , βεζύρης θα γενή!...
Του Πορθητού η φωνή  είπε πάλι:
Του νικημένου νικητής 
Προστάζω (η προσταγή μου νόμος)
Δόξα και πλούτη να σου δώσουν'
Της βασιλείας του κληρονόμος.
Του σκοτωμού του εκδικητής.
Προστάζω να σε θανατώσουν