36. Περιμένοντας τον εχθρό στο λιμάνι της Δουνγκέρκης.
Κατόρθωσε όλος ο κόσμος να επιβιβασθεί; Αλλοίμονο, όχι! Πολλοί μαχηταί της τελευταίας γραμμής αμύνης έφτασαν πολύ αργά στο λιμάνι.
 |
| Jean Beau Δουνγκέρκη 1940 Μετάφραση : Δημήτρης Μακρινός. Οργανισμός Πολεμικών Εκδόσεων Σελ. 382 |
Είναι ιδιαίτερα θλιβερό ότι οι άνθρωποι αυτοί υπήρξαν ακριβώς εκείνοι που άξιζαν πιο πολύ απ' όλους τους μαχητάς να μη δοκιμάσουν την έσχατη αύτη και πικρή αποκαρδίωση να βλέπουν τη μέρα να έρχεται σε ένα λιμάνι πέρα για πέρα έρημο.
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε όλοι όσοι παρουσιάστηκαν στο λιμάνι πριν από τις 4 η ώρα επιβιβάστηκαν. Άγγλοι ναυτικοί μάλιστα έμειναν ακόμα επιμένοντας, αλλά χωρίς επιτυχία, να πάρουν μαζί τους αξιωματικούς οι οποίοι θέλανε να περιμένουν και τους άντρες τους, τα πλοία όμως έπρεπε να φεύγουν.Με τον τρόπο αυτό ο στρατηγός Μπωφρέρ, διοικητής της 68ης Μερ. Πεζικού, έμεινε στην ξηρά, ο στρατηγός Αλωράν, διοικητής του μεραρχιακού πεζικού της 32ας Μερ. Πεζικού και μαζί του ο επιτελάρχης της Μεραρχίας αυτής, ο συνταγματάρχης Ντυμπουά, αρνήθηκαν να επιβιβασθούν, προτιμώντας να συμμερισθούν την τύχη των ανδρών τους οι οποίοι δεν είχαν κατορθώσει να φτάσουν εγκαίρως. Ομοίως και οι διαφυγόντες της 60ής Μερ. Πεζικού, συγκεντρωμένοι στο Μαλό - λε - Μπαιν υπό τις διαταγές του στρατηγού Τεϊσέϊρ, δεν κατόρθωσαν επίσης να επιβιβασθούν.Τέλος η πλειοψηφία όσων επέζησαν από την Ομάδα Αναγνωρίσεως Σώματος Στρατού 18, περίφημη μονάδα η οποία βρισκόταν πάντοτε στα πιο κρίσιμα σημεία των συγκρούσεων, βρέθηκε κατά τον ίδιο τρόπο, με τον ερχομό της ημέρας στα χέρια των Γερμανών, έπειτα από μια μάταιη απόπειρα να απομακρυνθούν προς τα νοτιοδυτικά από την παραλία.
43.Συγκλονιστική μαρτυρία του Ιταλού Στρατηγού Πρίκολο:
 |
| Χρονικόν 1940-1944 Εμπρός της Ελλάδος παιδιά. Ημέραι Δόξης Πρωτος Τόμος 1940-41 Σελ. 376 Αθήναι 1978 |
«Αλλά τα νέα από το μέτωπον ήσαν διαρκώς περισσότερον ανησυχητικά. Η μεραρχία «Μπάρι», κατόπιν της υποχωρήσεως του σώματος στρατού Νάστσι από την Κορυτσάν, ευρέθη εις εξαιρετικώς κρίσιμον θέσιν. Υφισταμένη αγρίαν επίθεσιν κατά μέτωπον και από τα πλευρά, κυριολεκτικώς συνετρίβη». Και περαιτέρω: «Κατά τας πρώτας ημέρας του Δεκεμβρίου, όταν μετέβην εις το πρωθυπουργικόν μέγαρον διά την συνήθη πρωϊνήν μου αναφοράν, εύρον πολλούς υπουργούς εις τον αντιθάλαμον του Ντούτσε. Καταφανώς εξηρεθισμένοι, συνεζήτουν μεγαλοφώνως και ζωηρώς. Περισσότερον από όλους εφώναζεν ο υπουργός των Εξωτερικών, κόμης Τσιάνο. Τι είχε συμβή; Ένα γεγονός σοβαρώτατον. Κατά την νύκτα είχε φθάσει εις τον πρωθυπουργόν ένα μακρότατον τηλεγράφημα του στρατηγού Σοντού (νέου Ιταλού αρχιστρατήγου εν Αλβανία), ο οποίος, αφού εξέθετε την τραγικήν στρατιωτικήν κατάστασιν εις το μέτωπον και των •δύο Ιταλικών στρατιών και εδήλωνε κατηγορηματικώς την απόλυτον ανικανότητα του να εύρη φάρμακον στρατιωτικού χαρακτήρος δια την θεραπείαν της καταστάσεως αυτής, παρεκάλει τον πρωθυπουργόν «να επιτύχη πολιτικήν λύσιν της Έλληνο-Ιταλικής συρράξεως». Επρόκειτο, δηλαδή, περί σαφεστάτης προσκλήσεως προς αίτησιν ανακωχής! Φυσικά, ευρέθημεν όλοι σύμφωνοι επί της απόψεως, ότι έπρεπε να αποκλεισθή απολύτως μία τόσον ταπεινωτική λύσις, η οποία θα εκάλυπτε το Έθνος με εντροπήν δι' αιώνας ολοκλήρους. Αφ' ετέρου όμως, η αίτησις του αρχιστρατήγου ευρίσκετο εμπρός μας διά να μας επιστήση την προσοχήν επί των επικειμένων καταστροφών. Ολίγην ώραν αργότερα εισήλθον εις το γραφείον του Ντούτσε δια την αναφοράν μου. Ο Μουσσολίνι ήτο εκνευρισμένος και εξηρεθισμένος όσον ποτέ άλλοτε:
»—Είδατε το τηλεγράφημα του Σοντού;
»— Μάλιστα, Ντούτσε.
»—Και την πρότασιν όπως ζητήσωμεν, ούτε ολίγον ούτε πολύ, ανακωχήν;
»—Παρά να ζητήσωμεν ανακωχήν από την Ελλάδα, είναι προτιμότερον να φύγωμεν αμέσως όλοι διά την Αλβανίαν και νΑ φονευθώμεν Εκεί επί τόπου.
»—Έχετε απολύτως δίκαιον. Δεν θα ζητήσωμεν ανακωχήν!
»Τελικώς η ανακωχή δεν εζητήθη. Αλλ' η απεγνωσμένη έκκλησις του Σοντού μας έρριψεν όλους εις βαθείαν ψυχικήν απελπισίαν. Ήτο η πρώτη σοβαρωτάτη και επίσημος αναγνώρισις της τρομερωτέρας στρατιωτικής κρίσεως εις την πολεμικήν μας ιστορίαν και της ανικανότητος μας όπως την αντιμετωπίσωμεν. Η καταστροφή μας είχεν εύρει εντελώς απροετοίμαστους.
»—Είδατε το τηλεγράφημα του Σοντού;
»— Μάλιστα, Ντούτσε.
»—Και την πρότασιν όπως ζητήσωμεν, ούτε ολίγον ούτε πολύ, ανακωχήν;
»—Παρά να ζητήσωμεν ανακωχήν από την Ελλάδα, είναι προτιμότερον να φύγωμεν αμέσως όλοι διά την Αλβανίαν και νΑ φονευθώμεν Εκεί επί τόπου.
»—Έχετε απολύτως δίκαιον. Δεν θα ζητήσωμεν ανακωχήν!
»Τελικώς η ανακωχή δεν εζητήθη. Αλλ' η απεγνωσμένη έκκλησις του Σοντού μας έρριψεν όλους εις βαθείαν ψυχικήν απελπισίαν. Ήτο η πρώτη σοβαρωτάτη και επίσημος αναγνώρισις της τρομερωτέρας στρατιωτικής κρίσεως εις την πολεμικήν μας ιστορίαν και της ανικανότητος μας όπως την αντιμετωπίσωμεν. Η καταστροφή μας είχεν εύρει εντελώς απροετοίμαστους.
98. Αν σε άκουγε από καμμιά μεριά ο Παπάγος, αλίμονο σου.
Ο Μεταξάς συνήθιζε να καλεί και να τον ενημερώνουν για τις προετοιμασίες των μεγάλων μονάδων οι εκπρόσωποι της, όταν κατέβαιναν στην Αθήνα υπηρεσιακά. Σύμπτωση να κληθεί εκείνο τον. καιρό από το ΓΕΣ στην Αθήνα ο Μαχάς. Όταν τελείωσε η συνεργασία του με τους επιτελικούς, του είπαν να περάσει από το γραφείο του πρωθυπουργού. Τον είχε ζητήσει ο Μεταξάς για την καθιερωμένη ενημέρωση του. Ο Μαχάς άρπαξε την ευκαιρία. Αφού ανέφερε τα σχετικά, πέρασε στο σχέδιο ενεργείας.
- Οι Ιταλοί, κύριε πρωθυπουργέ, είπε, δεν είναι δυνατό να στραφούν προς Φλώρινα - Κοζάνη. Θα πάνε προς Ελαία - Γιάννενα. Αλλά έτσι προσφέρεται στο Δεύτερο Σώμα Στρατού να τους επιτεθεί από την Πίνδο και να τους πλήξει πλευρικά.
Παλιός αξιωματικός ο Μεταξάς αντελήφθηκε αμέσως την σημασία του ελιγμού.
- Σταμάτα, λέει στον Μαχά κατάλαβα. Θέλω, όμως, να μου πεις: πού θα βρούμε τόσες δυνάμεις για να τις ανεβάσουμε στην Πίνδο και να αντιμετωπίσουμε μια αυτοκρατορία 45 εκατομμυρίων;
Μελετημένος ο Μαχάς απάντησε:
- Το έδαφος στην Πίνδο δεν χωράει όλη την ιταλική αυτοκρατορία. Θα αναγκαστεί και αυτή να στείλει εκεί τόσο στρατό, όσο σχεδόν κι εμείς. Επί πλέον, στην Πίνδο, η ιταλική αυτοκρατορία, θα αναγκαστεί να πολεμήσει με μουλάρια και όχι με μηχανοκίνητα.
Γέλασε ο Μεταξάς και είπε:
- Αν σε άκουγε από καμμιά μεριά ο Παπάγος, αλίμονο σου.
Στην ερώτηση μας «τι εννοούσε ο Μεταξάς με το αλίμονο σου;» ο Μαχάς έδωσε την εξήγηση: «Δεν άρεσαν στο επιτελείο γνώμες αντίθετες από τις δικές του. Αυτό το ξέραμε όλοι και γι' αυτό σε περιπτώσεις διαφωνίας μαζί του, προσπαθούσαμε να βρίσκουμε τρόπους ώστε να υιοθετούνται οι γνώμες μας, χωρίς να προκαλείται αντίθεση. Με την παραμικρή δυσαρέσκεια επιτελικού, υπήρχε κίνδυνος μεταθέσεως».
30. Ευγένιος ο «Βαφτισμένος»
Κανείς δεν γνώρισε πιο μανιακούς προδότες από τον Ρικανάτι και τον Ευγένιο. Αυτός, ο τελευταίος βαφτίστηκε σαν πήραν οι γερμανοί την Τσεχοσλοβακία κι ακούστηκαν οι πρώτες φήμες για ανελέητους διωγμούς των Εβραίων. Κανείς δεν τον κατηγόρησε, ούτε κι άλλαξε συμπεριφορά απέναντι του. Αν κάτι ξέρουν καλά όλοι οι Εβραίοι της γης είναι ο φόβος. Μα ο ίδιος, διάβαζε σ' όλων των Εβραίων τα πρόσωπα την δειλία του ν' απαρνηθεί τον εαυτό του και να γίνει ένας αδύνατος χριστιανός, όπως υπήρξε κι ένας αδύνατος Εβραίος. Και σαν ήρθαν οι γερμανοί στην Ελλάδα, η ντροπή του μαζί με το φόβο του βρήκαν διέξοδο στην προδοσία. Πρόδιδε σαν μανιακός, ό,τι ήξερε, κι ό,τι δεν ήξερε το μάθαινε με ίδρωτα. Έτρεχε, παραμόνευε, ξενυχτούσε, με χτυποκάρδι κυνηγόσκυλου και πάθος συλλέχτη. Κοσκίνιζε την Αθήνα, μόνος του αυτός, σαν πενήντα σκυλιά γυμνασμένα να μυρίζουνται τον κρυμένο φόβο. Έψαχνε τις φτωχογειτονιές, έψαχνε τα πρόσωπα, την έκφραση τους, τα μάτια τους που γυρνόφερναν ανήσυχα, ανοίγοντας μια πόρτα. Παραφύλαε τη σιωπή των σπιτιών, τα παιδιά που δεν βγαίναν να παίξουν στο δρόμο, και χαμογελούσε ευτυχισμένος, σαν άρπαζε τ' αυτί του σ' ένα μπακάλικο, τ' όνομα μιας ελληνικής θεότητας σ' ένα αποβλακωμένο από το φόβο πρόσωπο. Γιατί με τον καιρό, όλοι πια ξέρουν τι δουλειά κάνει ο «Βαφτισμένος».
...“Γενικά δεν μπορώ να φανταστώ Πολωνούς να θυσιάζουν τη ζωή τους
για την σωτηρία των Εβραίων, ειδικά εκείνη την εποχή. Πιο πιθανό είναι να
σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς Πολωνοί, επειδή έκρυβαν το χρυσό που είχαν οικειοποιηθεί από
Εβραίους. Αμέσως μετά τον πόλεμο η Κεντρική Επιτροπή Εγκλημάτων των Ναζί,
εκτίμησε ότι περίπου 900 Πολωνοί τιμωρήθηκαν από τους Γερμανούς
με τη ποινή του θανάτου, επειδή έκρυβαν Εβραίους. Λίγο αργότερα ο αριθμός μειώθηκε στους 700. Ο λόγος
ήταν ότι η έρευνα αποκάλυψε ότι 200 τουλάχιστον είχαν θανατωθεί από Πολωνούς και όχι από Γερμανούς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Πολωνοί εκτέλεσαν περισσότερους Εβραίους από όσους έσωσαν ! Μιλάμε για έναν αριθμό της τάξης των
50-150.000 Εβραίων. Ας μην ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου η κοινωνία,
η αλληλεγγύη μεταξύ ανθρώπων μεταφράζεται σε αλληλεγγύη μόνο μεταξύ ομοίων. Έτσι, η
Πολωνική κοινωνία έβλεπε σαν “ξένο”, όχι μόνο τον Γερμανό αλλά και τον Εβραίο.
Παρουσιάστηκαν βέβαια κάποιες περιπτώσεις προσφοράς βοήθειας προς Εβραίους, αλλά φυσικά με το αζημίωτο.
Οι ανταμοιβές ήταν μεγάλες, όπως μεγάλο ήταν και το ρίσκο. Σπανιότερα σε γη, συχνότερα σε
χρυσό. Τι γινόταν όμως όταν τελείωνε ο χρυσός; Στην καλύτερη περίπτωση, ο
παρείσακτος έπρεπε να αποχωρήσει από το μέρος όπου του είχε παραχωρηθεί άσυλο ή στην
χειρότερη να παραδοθεί στα χέρια των κατοχικών αρχών. Σε πολλά στρατόπεδα συγκέντρωσης
λόγω και της ανεργίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, ειδικά στα χωριά, πολλοί
νεαροί Πολωνοί προσλαμβάνονταν από τους Γερμανούς ως φύλακες σε στρατόπεδα
συγκεντρώσεων, μετά από σκληρή εκπαίδευση κατά τα Ναζιστικά πρότυπα...”
Από τη συνέντευξη του καθηγητή Andrzej Żbikowski, ιστορικού του Ινστιτούτου Εβραϊκής Ιστορίας,στην Πολωνία που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο 2013 στο περιοδικό Wprost .Η μετάφραση του κειμένου έγινε από τη κυρία Αγνή Αθανασαράκη.
99. Χατζηανέστης: από αποτυχών μέραρχος, αρχιστράτηγος ;
Όταν έγινε το κίνημα του Γουδί, εις το οποίον οφείλεται γενναία ώθησις εις την οργάνωσιν εμπολέμου στρατού χάρις εις τον οποίον η Ελλάς συμμετέσχεν επαξίως των δικαιωμάτων και αξιώσεών της των βαλκανικών πολέμων, ο Χατζηανέστης παρητήθη του στρατού. Ανεκλήθη ως έφεδρος ταγματάρχης κατά την επιστράτευσιν του 1912 και υπήρξεν επιτελάρχης της VI μεραρχίας κατά τον πρώτον πόλεμον. Πιεστικός και υπερόπτης απέναντι των κατωτέρωναντιπειθαρχικός ·προς τους ανωτέρους του ήλθεν εις σύγκρουσιν προς τον μέραρχόν του ( Μηλιώτην) και απεμακρύνθη της μεραρχίας ταύτης τοποθετηθείς εις την V ήλθε τάχιστα εις ρήξιν προς τον μέραρχόν του ( Γεννάδην) και απεπέμφθη υπ' αυτού.Κατα τον δεύτερον πόλεμον υπηρέτησε πάλιν ως επιτελάρχης της VI μεραρχίας με άλλον μέραρχον ( Δελαγραμμάτικαν ).Μονιμοποιηθείς μετά τον πόλεμον διωρίσθη διοικητής της στρατιωτικής σχολής Ευελπίδων όπου έδειξε την χαρακτηρίζουσαν αυτόν αυστηρότητα πολλάκις άνευ λόγου, αναχθείσαν εις μοναδικόν δόγμα διοικήσεως. Τέλος ετοποθετήθη ως διοικητής της V μεραρχίας. Ευθύς απ αρχής έδειξεν όλας τας αποκρυσταλλωθείσας πλέον ιδιότητάς του.Περιφρονητικός προς όλους τους αξιωματικούς και δη τους ανωτέρους θεωρών ότι πλην παρατηρήσεων ουδεμίαν άλλην προς αυτούς έπρεπε να έχει επικοινωνίαν,ούτε υπηρεσιακήν ούτε κοινωνικήν, αποδίδων σημασίαν εις δευτερεύοντα και τριτεύοντα ζητήματα σπασμωδικών κινήσεων χαιρετισμού, χρώματος αντισκήνων και απολύτου ομοιομορφίας εξαρτήσεως, ιματισμού, παρημέλει τα κύρια ενός διοικητού μονάδος εν επιστρατεύσει μελήματα : Να γνωρίση δηλαδή εις παραμονάς πολέμου τους ανωτέρους του αξιωματικούς και τι εξ εκάστου δύναται να αναμένη, να δώση ενιαίαν τακτικήν κατεύθυνσιν εις τας ασκήσεις ώστε να εξασφαλίση ενότητα σκέψεως μεταξύ διοικήσεως και εκτελεστών, να εμπνεύση την αγάπην και εμπιστοσύνην αξιωματικών και οπλιτών προς τον μέραρχόν των. Ανέβαλε διαρκώς την εκτέλεσιν ασκήσεων την οποίαν μετά φορτικότητας του επρότεινα aσχολούμενος εις επιθεωρήσεις λεπτομερειών και εις πολυημέρους αυτοπροσώπους μελέτας των ονομαστικών καταστάσεων των οπλιτών δια να κατατάξη αυτούς αναλόγως των ιδιοτήτων των εις τα διάφορα μάχιμα η μη, κλιμάκια εκάστης μονάδος, έργον δηλαδή των ιδίων σωματαρχών, διατασσομένων προς τούτο. Υπό τοιούτους όρους ταχέως εκίνησε την αντιπάθειανaξιωματικών και οπλιτών. Προσωπικώς προς με εδείκνυεν εκτίμησιν η)ν οποίαν παρά τον χαρακτήρα του εξεδήλου απ' ευθείας και ενώπιον άλλων. Κατα το διάστημα ολιγοημέρου απουσίας μου με άδειαν δια τα Χριστούγεννα του 1915, εξερράγη στάσις εναντίον του υπό των οπλιτών της μεραρχίας οι οποίοι και κάτω του καταστήματος της μεραρχίας διερχόμενοι ύβριζον τον μέραρχόν των. Αφορμήν έδωσεν η ανεύρεσις υπό στρατιωτών σωρού επιστολών των αι οποίαι δεν είχον άποσταλή εις τον προορισμόν των, ενόμισαν δε ότι τούτο έγινε κατά διαταγήν του μεράρχου. Και τούτο μεν ήτο ανακριβές, εδόθη όμως εις αυτούς η αφορμή να εκσπάσουν κατα του μεράρχου,εις ον απέδιδον τας κοπιώδεις ασκήσεις και εν γένει αυστηρότητα. Ευρισκόμην εις Αθήνας όταν ταύτα .συνέβησαν- προηγουμένως όμως είχα παραστήσει εις το γενικόν Επιτελείον την ανικανότητα αυτού να διοικήση μεραρχίαν και την επικίνδυνονaντιπάθειαν κατ' αυτού αξιωματικών και οπλιτών'εφάνησαν παραξενευόμενοι διότι είχε διαδοθή παντού η φήμη ότι ο Χατζηανέστης έφτιασε μια μεραρχία πρωσσική). Την επομένην μεταβας πάλιν εις το Επιτελείον έμαθον τα της στάσεως εν Δράμα καl εδικαιώθην ούτως εις τας προβλέψεις μου. Είναι περίεργον πως δημιουργούνται εις τον τόπον μας φήμαι και θρύλοι περί προσώπων.Η εις όλον τον στρατιωτικόν κόσμον γνωστη εγωπάθεια και ανισορροπία του, αι προς όλους τους κατά καιρόν ανωτέρους του ρήξεις, η κλασσική του τέλος αποτυχία εις την διοίκησιν της μεραρχίας την οποίαν μετ' ολίγον ως θα είπω επλήρωσε με την απομάκρυνσίν του, δεν ημπόδισαν μετά πενtαετίαν νa διορισθή αρχιστράτηγος και να πάρη στον λαιμόν του και τον εαυτόν του και όλον τον υπ' αυτόν στρατον και τον ελληνισμόν όλόκληρον.Και κατά την επίσκεψίν ·μου ταύτην εις το γενικόν επιτελείον ήκουσα τοuς αξιωματικούς αυτού εκφραζομένους απροκαλύπτως κατα των συμμάχων και. ευχομένους να τοuς ρίξουν οι Γερμανοβούλγαροι εις την θάλασσαν. Ηναγκάσθην να κάμω παρατηρήσεις εις ένα εξ αυτών, ειπών ότι δια των λόγων των αύτών δικαιολογούν εκείνους oι οποίοι θεωρούν το γενικόν επιτελείον γερμανόφιλον ουδαμώς διατιθέμενον, υπό οιανδήποτε προϋπόθεσιν, νa εξέλθη της ούδετερότητος, καθ' οv χρόνον η κυβέρνησις έλεγε προς τοuς συμμάχους ότι τηρεί ευμενή ουδετερότητα, δεν απέκλειε δε την υπό ωρισμένους όρους έξοδον. Η αλήθεια όμως ήτο αύτη την οποίαν έλεγον οι επιπολαιότεροι και ομιλουν iiλλον άκριτόμυ&οι τών άξιωματικών τοϋ Επιτελείου,on δηλαδi] ύπο καμμίαν προϋπόθεσιν ο Κωνσταντίνος και οι πολιτικοl καιστρατιωτικοί σύμβουλοί του δεν θα εξήρχοντο εις πόλεμον εναντίον της Γερμανίας.Επιστρέψας εις Δράμαν εύρον ανακρίσεις ενεργουμένας κατα διαταγήν του μεράρχου. Οι ενεργούντες ταύτας αξιωματικοl εις τα υποβληθέντα πορίσματά των απέδιδον την στάσιν εις τας κοπώσεις των ανδρών εμμέσως δηλαδή εις τον μέραρχον. Ούτος όμως τους επέστρεψε τα πορίσματα, επιζητών προφανώς να αποδειχθή ότι δεν πταίει αυτός, αλλ' εκ πολιτικών λόγων προεκλήθη η στάσις. Ενώ όμως εγίνοντο αυτά, τη εισηγήσει του διοικητού του σώματος στρατού Γεννάδη ο Χατζηανέστης μετετέθη εκ Δράμας καtδιετάχθη μάλιστα,παρα την αίτησίν του, να αναβληθή η εντός της ημέρας αναχώρησίς του.Και ούτως έφυγε διωγμένος εκ Δράμας τo τέλος Ιανουαρίου του 1916 και δεν υπηρέτησε πλέον, διαμείνας όλον τον εν τω μεταξύ χρόνον εις Ελβετίαν παρά μόνον το θέρος του 1922 οπότε διωρίσθη από αποτυχών μέραρχος, αρχιστράτηγος.
96. H σφαγή των προσκόπων του Αϊδινίου.
Τo από του τέλους Μαΐου του 1919 σταθμεύον εις Αϊδίνιον ελληνικόν Απόσπασμα,[1] υπό τον διοικητήν του 4ου Συντάγματος Πεζικού αντισυνταγματάρχην Αλέξανδρον Σχινάν εξηναγκάσθη μετά διήμερον αγώνα να συμπτυχθή την νύκτα της 16ης προς την 17ην Ιουνίου εξ Αϊδινίου εις Μπαλατζίκ, χωρίον κείμενον περί τα 30 χιλιόμετρα δυτικώς του Αϊδινίου, όπου έφθασε περί την 16.00 ώραν της επομένης, 18ης Ιουνίου.[2]
Κατόπιν αντεπιθέσεως ελληνικών δυνάμεων ανεκατελήφθη μετά διήμερον, την 21.00 ώραν της 20ης Ιουνίου, το Αϊδίνιον.[3]
Η πόλις ευρέθη έρημος κατοίκων, σχεδόν εξ ολοκλήρου πυρπολημένη, πλην μικρού τμήματος της τουρκικής συνοικίας. Εκ των 7.500 Ελλήνων κατοίκων αυτής και 3.500 Ελλήνων προσφύγων εκ των πέριξ χωρίων ευρέθησαν μόνον 4.500 γυναικόπαιδα. Οι λοιποί εσφάγησαν, εκάησαν ή απήχθησαν ως όμηροι υπό των Τούρκων. Εις διάφορα σημεία ευρέθη σημαντικός αριθμός πτωμάτων ανδρών και γυναικοπαίδων ακρωτηριασμένων.
Κατόπιν αντεπιθέσεως ελληνικών δυνάμεων ανεκατελήφθη μετά διήμερον, την 21.00 ώραν της 20ης Ιουνίου, το Αϊδίνιον.[3]
Η πόλις ευρέθη έρημος κατοίκων, σχεδόν εξ ολοκλήρου πυρπολημένη, πλην μικρού τμήματος της τουρκικής συνοικίας. Εκ των 7.500 Ελλήνων κατοίκων αυτής και 3.500 Ελλήνων προσφύγων εκ των πέριξ χωρίων ευρέθησαν μόνον 4.500 γυναικόπαιδα. Οι λοιποί εσφάγησαν, εκάησαν ή απήχθησαν ως όμηροι υπό των Τούρκων. Εις διάφορα σημεία ευρέθη σημαντικός αριθμός πτωμάτων ανδρών και γυναικοπαίδων ακρωτηριασμένων.
Την επομένην ημέραν ετάφησαν μερίμνη του ελληνικού Φρουραρχείου 125 άνδρες, 92 γυναίκες και 54 παιδία, εκ των οποίων 28 άνδρες και 7 γυναίκες ήσαν Τούρκοι.
Κατά την ολιγοήμερον παραμονήν των εν τη πόλει οι Τούρκοι διέπραξαν αφαντάστους θηριωδίας εις βάρος των εκεί παραμεινάντων Ελλήνων κατοίκων. Τους δε συλληφθέντας παραυτών Έλληνας στρατιώτας τραυματίας υπέβαλον εις σκληρότατα βασανιστήρια πριν ή τους θανατώσωσιν.[4] Εξετέλεσαν επίσης όλους τους προσκόπους της πόλεως κατακρεουργήσαντες αυτούς ομαδικώς και κατά τον πλέον απάνθρωπον τρόπον υπό τας κάτωθι συνθήκας:
Συνέλαβαν όλους τους προσκόπους, οίτινες δεν είχαν σφαγή, καθ ον χρόνον ούτοι προσέφεραν τας υπηρεσίας των προς τον πλησίον κατά την διάρκειαν των φρικιαστικών σκηνών και της ολοκληρωτικής καταστροφής, των διαδραματισθέντων κατά την είσοδον των ατάκτων Τούρκων εις την πόλιν, και ωδήγησαν αυτούς μετά του τοπικού εφόρου των προσκόπων Νικολάου Αυγερίδη έξω της πόλεως, παρά τον Εύδωνα ποταμόν. 'Ησαν εν συνόλω 31 πρόσκοποι. Εκεί ο τοπικός Έφορος καλείται ν' αποκηρύξη τον εθνισμόν του με αντάλλαγμα την ζωήν αυτού και την των προσκόπων του. Η απάντησις του Αυγερίδου ήτο «Ζήτω η Ελλάς». Εις το άκουσμα τούτο οι Τούρκοι με μανίαν και αγριότητα επιτίθενται κατά αυτού και του εξορύσσουν διά μαχαίρας τον ένα οφθαλμόν. Προσκαλούν μετά τούτο αυτόν και πάλιν να εξομώση. Ο ηρωικός έφορος δίδει και πάλιν την αυτήν απάντησιν: «Ζήτω η Ελλάς», Όλοι οι πρόσκοποι επαναλαμβάνουν κλαίοντες: «Ζήτω η Ελλάς». Το τι επη-κολούθησε δεν περιγράφεται. Ο Νικόλαος Αυγερίδης κατατεμαχίζεται αυθωρεί. Εν συνεχεία λογχίζονται μετά μανίας και κατακρεουργούνται δια μαχαιρών άπαντες μέχρις ενός οι νεαροί πρόσκοποι κατά τον πλέον αποτρόπαιον τρόπον παρά των απάνθρώπων και κατ ουδέν διαφερόντων των αγρίων θηρίων Τούρκων.
Ούτω εθυσιάσθησαν εις τον βωμόν της πατρίδος οι αλησμόνητοι και αξιοθαύμαστοι ούτοι έφηβοι του Αϊδινίου. Κληθέντες υπό την απειλήν αμέσου εκτελέσεως ν' απαρνηθώσι τον εθνισμόν των, ηρνήθησαν να πράξουν τούτο, επιδείξαντες ενώπιον των επικειμένων φρικτών βασανιστηρίων και της αμέσου εκτελέσεως των φιλοπατρίαν αφθάστου μεγαλείου καί γενναιότητα απαράμιλλον.[6]
Εξηκριβώθη εκ καταθέσεων Τούρκων αιχμαλώτων, ότι κατά την διάρκειαν της τριημέρου επιχειρήσεως κατά του Αϊδινίου όπλα, πυρομαχικά και τρόφιμα εχορηγήθησαν δι' ιταλικών μεταγωγικών εις τους Τούρκους παρά των Ιταλών και ότι ιταλικόν πυροβολικόν και πολυβόλα έλαβαν μέρος τεταγμένα εις θέσεις όπισθεν, διευθυνόμενα δε και υπηρετούμενα παρά Ιταλών αξιωματικών και οπλιτών.[7]
Κατά την ολιγοήμερον παραμονήν των εν τη πόλει οι Τούρκοι διέπραξαν αφαντάστους θηριωδίας εις βάρος των εκεί παραμεινάντων Ελλήνων κατοίκων. Τους δε συλληφθέντας παραυτών Έλληνας στρατιώτας τραυματίας υπέβαλον εις σκληρότατα βασανιστήρια πριν ή τους θανατώσωσιν.[4] Εξετέλεσαν επίσης όλους τους προσκόπους της πόλεως κατακρεουργήσαντες αυτούς ομαδικώς και κατά τον πλέον απάνθρωπον τρόπον υπό τας κάτωθι συνθήκας:
Συνέλαβαν όλους τους προσκόπους, οίτινες δεν είχαν σφαγή, καθ ον χρόνον ούτοι προσέφεραν τας υπηρεσίας των προς τον πλησίον κατά την διάρκειαν των φρικιαστικών σκηνών και της ολοκληρωτικής καταστροφής, των διαδραματισθέντων κατά την είσοδον των ατάκτων Τούρκων εις την πόλιν, και ωδήγησαν αυτούς μετά του τοπικού εφόρου των προσκόπων Νικολάου Αυγερίδη έξω της πόλεως, παρά τον Εύδωνα ποταμόν. 'Ησαν εν συνόλω 31 πρόσκοποι. Εκεί ο τοπικός Έφορος καλείται ν' αποκηρύξη τον εθνισμόν του με αντάλλαγμα την ζωήν αυτού και την των προσκόπων του. Η απάντησις του Αυγερίδου ήτο «Ζήτω η Ελλάς». Εις το άκουσμα τούτο οι Τούρκοι με μανίαν και αγριότητα επιτίθενται κατά αυτού και του εξορύσσουν διά μαχαίρας τον ένα οφθαλμόν. Προσκαλούν μετά τούτο αυτόν και πάλιν να εξομώση. Ο ηρωικός έφορος δίδει και πάλιν την αυτήν απάντησιν: «Ζήτω η Ελλάς», Όλοι οι πρόσκοποι επαναλαμβάνουν κλαίοντες: «Ζήτω η Ελλάς». Το τι επη-κολούθησε δεν περιγράφεται. Ο Νικόλαος Αυγερίδης κατατεμαχίζεται αυθωρεί. Εν συνεχεία λογχίζονται μετά μανίας και κατακρεουργούνται δια μαχαιρών άπαντες μέχρις ενός οι νεαροί πρόσκοποι κατά τον πλέον αποτρόπαιον τρόπον παρά των απάνθρώπων και κατ ουδέν διαφερόντων των αγρίων θηρίων Τούρκων.
Ούτω εθυσιάσθησαν εις τον βωμόν της πατρίδος οι αλησμόνητοι και αξιοθαύμαστοι ούτοι έφηβοι του Αϊδινίου. Κληθέντες υπό την απειλήν αμέσου εκτελέσεως ν' απαρνηθώσι τον εθνισμόν των, ηρνήθησαν να πράξουν τούτο, επιδείξαντες ενώπιον των επικειμένων φρικτών βασανιστηρίων και της αμέσου εκτελέσεως των φιλοπατρίαν αφθάστου μεγαλείου καί γενναιότητα απαράμιλλον.[6]
Εξηκριβώθη εκ καταθέσεων Τούρκων αιχμαλώτων, ότι κατά την διάρκειαν της τριημέρου επιχειρήσεως κατά του Αϊδινίου όπλα, πυρομαχικά και τρόφιμα εχορηγήθησαν δι' ιταλικών μεταγωγικών εις τους Τούρκους παρά των Ιταλών και ότι ιταλικόν πυροβολικόν και πολυβόλα έλαβαν μέρος τεταγμένα εις θέσεις όπισθεν, διευθυνόμενα δε και υπηρετούμενα παρά Ιταλών αξιωματικών και οπλιτών.[7]
[1] Το Απόσπασμα, υπό την διοίκησιν του διοικητού του 4ου Συντάγματος Πεζικού αντισυνταγματάρχου Αλεξάνδρου Σχινά, απετελείτο εκ των κάτωθι μονάδων: Το 4ον Σύνταγμα Πεζικού, μειωμένον κατά το 1/4 Τάγμα. Το 1/38 Τάγμα Ευζώνων. Εις ουλαμός της Ιβ Μοίρας Ορειβατικού Πυροβολικού. Το Ιγ Ορεινόν Χειρουργείον. Τμήμα χωροφυλακής εξ 70 ανδρών. Ενισχύθη δε την μεσημβρίαν της 15ης Ιουνίου δια τμήματος του ΠΙ/38 Τάγματος Ευζώνων (9/38 Λόχος, ουλαμός του 11/38 Λόχου, διμοιρία του 7/38 Λόχου και τρεις διμοιρίαι πολυβόλων). (Γ.Ε.Σ. Δ) σις Ιστορίας Στρατού. «Ο ελληνικός στρατός εις την Σμύρνην». Αθήναι, 1957. Σελ. 140, 143).
[2] Γεν. Επιτ. Στρατού. Δ)σις Ιστορίας Στρατού. «Ο ελληνικός στρατός εις την Σμύρνην. Αθήναι. 1957. Σελ. 143, 144, 340.
[3] Γεν. Επιτ. Στρατού. Δ)σις Ιστορίας Στρατού. «Ο ελληνικός στρατός εις την Σμύρνην . Αθήναι. 1957. Σελις 151.
[4] Γεν. Επιτ. Στρατού. Δ)σις Ιστορίας Στρατού. «Ο ελληνικός στρατός εις την Σμύρνην . Αθήναι. 1957. Σελ. 152, 327, 328.
[5]α) Ησαΐα Ησαΐα. «Ιστορία του Ελληνικού Προσκοπισμού». Αθήναι. 1949. Σελίδες 193, 237. β) Γεν. Επιτ. Στρατού. Δ)σις Ιστορίας Στρατού. «Ο ελληνικός στρατός εις την Σμύρνην . Αθήναι. 1957. Σελίς 144, 145.
[6] Γεν. Επιτ. Στρατού. Δ)σις Ιστορίας Στρατού. «Ο ελληνικός στρατός εις την Σμύρνην . Αθήναι. 1957. Σελ. 161, 331.
95. Η ΕΣΣΔ δηλώνει πρόθυμη να μεθοδεύσει φιλοελληνική λύση στο πρόβλημα της Μικρασιατικής εκστρατείας. (Μαρτυρία Κορδάτου)
Στις κρίσιμες αυτές μέρες που περνούσε η Ελλάδα, ήρθε από τη Μόσχα ένας απεσταλμένος της Τρίτης Διεθνούς και του υπουργείου Εξωτερικών και Στρατιωτικών. Είχε διαβατήριο σουηδικό. Έμεινε στο ξενοδοχείο «Ήβη» στην αρχή και ύστερα στο «Πάγγειο». Είχε κατηγορηματική εντολή να συναντήσει το γραμματέα του Σοσιαλεργατικού Κόμματος (Κομμουνιστικού) και μόνον αυτόν. Γραμματέας τότε ήταν ο συντάχτης τούτης της ιστορίας, γιατί ο Ν. Δημητράτος είχε παραιτηθεί ή πιο σωστά παραμεριστεί.
Η πρώτη συνάντηση μου με το Ρώσο απεσταλμένο έγινε στους «Αέρηδες», στο τέρμα της οδού Αιόλου. Η δεύτερη στην Ακρόπολη και η τρίτη στην Κηφισιά.
Ο σοβιετικός απεσταλμένος, αφού μου έδειξε τα διαπιστευτήρια του, που είχαν την υπογραφή του Ζ η ν ό β ι ε φ καθώς και του Τ ρ ό τ σ κ υ και Τ σ ι τ σ έ ρ ι ν, μου ανακοίνωσε τα εξής: «Η ΕΣΣΔ είναι πρόθυμη να βοηθήσει την Ελλάδα να βγει από το αδιέξοδο της μικρασιατικής εκστρατείας. Πρώτα θα παύσει να ενισχύει υλικώς και ηθικώς τον Κεμάλ και δεύτερο θα ασκήσει όλη την επιρροή της να αυτονομηθεί μια παραλιακή ζώνη της Μικρασίας, όπου κατοικούν πολλοί χριστιανοί. Για να εξασφαλιστεί η αυτονομία της περιοχής αύτης θα σταλθεί διεθνής στρατός από Ελβετούς, Σουηδούς και Νορβηγούς, από χώρες δηλαδή που δεν πήραν μέρος στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Για να υποστηρίξει την άποψη αυτή η ΕΣΣΔ ζητεί σαν αντάλλαγμα την αναγνώριση της, έστω και ντε φάκτο» (1) .
Ομολογώ πως η πρόταση αυτή μου έκανε κατάπληξη. Ρώτησα να μάθω από ποιές αιτίες έγινε η στροφή αυτή. Και πήρα την εξής απάντηση: «Το κίνημα του Κεμάλ είναι απελευθερωτικό και σαν τέτοιο το υποστηρίξαμε όσο μπορούσαμε. Δεν έχουμε όμως καμιά εγγύηση αν ύστερα από την ολοκληρωτική επικράτησή του, οι παλιές αντιδραστικές δυνάμεις στην Τουρκία (μπέηδες καί πασάδες) δεν πάρουν αυτοί τα ηνία της εξουσίας. Έχουμε το παράδειγμα της νεοτουρκικής επανάστασης του 1908. Αλλιώτικα ξεκίνησαν οι Νεότουρκοι και αλλιώτικα πολιτεύτηκαν. Κατάντησαν τελευταία λακέδες του γερμανικού ιμπεριαλισμού καί μιλιταρισμού. Ο Κεμάλ έχει γόητρο για την ώρα, αλλά οι στρατηγοί και πολιτικοί που τον υποστηρίζουν — έξω από λίγες εξαιρέσεις—· είναι αντιδραστικοί. Ήδη έχουμε όχι ενδείξεις, αλλά αποδείξεις, ότι έχουν μυστικές επαφές με τους Γάλλους κεφαλαιοκράτες καί ιμπεριαλιστές και αύριο μεθαύριο, αν νικήσουν και διώξουν τους Έλληνες από τη Μικρασία και Θράκη, η Τουρκία με τον Κεμάλ ή χωρίς τον Κεμάλ θα προσανατολιστεί προς τη Δύση.
»Η αστική τάξη της Τουρκίας είναι αδύναμη νά συνεχίσει μόνη της τήν αναδιοργάνωση της χώρας της. θά κάνει μεταρρυθμίσεις, αλλά δέν θά μπορεί νά σταθεί στά πόδια της, αν δέν πάρει δάνεια από τη Γαλλία ή Αγγλία, και, όπως ξέρετε, τα δάνεια υποδουλώνουν τις χώρες που τα παίρνουν. Γι' αυτό θέλουμε να μείνουνε οι Έλληνες στη Μικρασία, όχι από κούφιο αισθηματισμό, αλλά από ρεαλιστική αντίληψη για το αύριο και μεθαύριο. Οι μειονότητες στην Τουρκία στάθηκαν από τη μιά μεριά η τροχοπέδη στον ολοκληρωτικό εξισλαμισμό της Βαλκανικής και Ανατολής καί από την άλλη έγιναν η πηγή που τροφοδότησε τα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα των λαών της Βαλκανικής από το 1770 ως τα χτες».
Πώς μπορούσε όμως νάρθει σε επαφή ο σοβιετικός απεσταλμένος με την .κυβέρνηση; Αυτό ήταν το άλυτο πρόβλημα. Δηλώθηκε σ' αυτόν πως το Σοσιαλεργατικό (Κομμουνιστικό) Κόμμα είναι μικρό και δεν παίζει ενεργητικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας. Συνεπώς ο γραμματέας του δεν έχει το ανάλογο κύρος για να διαπραγματευθεί μυστικά ένα τόσο λεπτό καί σπουδαίο ζήτημα. Ο σοβιετικός όμως απεσταλμένος επέμενε και δέχτηκε να αρχίσει η επαφή με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Στράτο. Ύστερα από την επιμονή του, αναγκάστηκα να ζητήσω ακρόαση από το Στράτο. Με πολλές επιφυλάξεις και προεισαγωγές, για το ποιός ήταν ο σκοπός της επίσκεψης μου, μπήκα στο θέμα (2) . Ο Στράτος με άκουσε με μεγάλη, προσοχή: «Είμαι σύμφωνος, μου είπε. Αυτές τις μέρες θα έχουμε κυβερνητική μεταβολή και αν πετύχει ο αρχιστράτηγος Παπούλας, τότε όλα θα'πανε καλά (3) . Αν σχηματίσω κυβέρνηση θα σας ειδοποιήσω αφού μελετήσω τους φακέλλους, του υπουργείου των Εξωτερικών και ιδώ ότι δεν υπάρχει ανυπέρβλητον εμπόδιον από τους Άγγλους και Γάλλους, θα σας είδοποιήσω να με φέρετε εις επαφήν με τον Ρώσσον απεσταλμένον. Κρίνω όμως καλόν, αν σας είναι εύκολο να κάνετε βολιδοσκόπησιν εις τον κ. Αντώνιον Καρτάλην, τον συμπολίτην σας. Ίσως εκμαιεύσετε τας διαθέσεις της κυβερνήσεως».
Και την τελευταία στιγμή, όταν τον αποχαιρετούσα, σφίγγοντας το χέρι μου και κοιτάζοντας με κατάματα, πρόσθεσε: «Έχω εμπιστοσύνη ότι τα όσα σας είπα για τον Παπούλα και το Γούναρη, θα μείνουν αναμεταξύ μας (4) . Προσέξατε όμως κατά την έξοδο, οι γουναρικοί σπιούνοι παρακολουθούν την οίκίαν μου και τας κινήσεις μου. Προσοχή και στο καλό».
Την άλλη μέρα επισκέφτηκα τον Α ν τ. Κ α ρ τ ά λ η στο ξενοδοχείο της «Αγγλίας» όπου έμενε. Ήταν υπουργός και από τους παράγοντες μάλιστα του γουναρισμού.
'Οταν του έκανα νύξεις για τη μεσολάβηση της Σοβιετικής Ρωσίας (χωρίς να του πω πως ήταν εδώ απεσταλμένος των Σοβιέτ) με έβρισε και με έδιωξε (5).
1.Σημειώνω πως η Αγγλία είχε αναγνωρίσει τη Σοβιετική Σοσιαλιστική Ένωση (Ρωσία) de facto και ο πρώτος διπλωματικός αντιπρόσωπος της ΕΣΣΔ, Κ ρ ά σ σ ι ν, είχε πάει στό Λονδίνο.
2. Πρέπει να ομολογήσω πως ο Στράτος με δέχτηκε πολύ καλά. Καθόταν τότε στου Πεσματζόγλου το μέγαρο - κάτω πάτωμα, (οδός Πατησίων, σήμερα Βασιλίσσης Σοφίας). Ήταν την ώρα που πήγα (11 πρωί) στο γραφείο του Στράτου ο βουλευτής Χα τ.ζ ί σ κ ο ς. Όταν σε λίγο έφυγε, άρχισε η συζήτηση και ο Στράτος άκουσε με προσοχή τα όσα του είπα.
3. O Παπούλας είχε συνεννοηθεί με ανώτερους αξιωματικούς και οργάνωνε πραξικόπημα. Ήταν συνεννοημένος με το Στράτο και άλλους παράγοντες και έχοντας την εξουσιοδότηση του στρατού θα ζητούσε να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό το Στράτο και θα απαιτούσε από τους συμμάχους να δώσουν άμεση λύση του μικρασιατικού προβλήματος.
4.Κοντά ένα τέταρτο της ώρας έψαλλε τον αναβαλλόμενο του Γούναρη. Από όσα έλεγε, φαινόταν αγαναχτισμένος κατά του τότε πρωθυπουργού για την εσωτερική καί εξωτερική του πολιτική.
5.«Παλιόπαιδο, από πότε έγινες πολιτικός και αρχηγός ώστε να τολμάς να συζητάς για τόσα σπουδαία ζητήματα; "Άϊντε να χαθής! Αν δεν ήσουν παιδί του Κωστή (ο Κωστής ήταν ο πατέρας μου) , που τον ξέρω πολύ καλά και έχω κοιμηθεί το 1900 στο σπίτι σας, στη Ζαγορά, θα σε παρέδιδα στο Γάσπαρη (το διευθυντή της αστυνομίας) να σου βάλλη με το βούρδουλλα μυαλό. Ακούς εκεί, να τολμάς να λες πως οι Μπολσεβίκοι, οι άθεοι, οι καταδρομείς και λυμεώνες της Μεγάλης Ρωσσίας, μπορούν να μεσολαβήσουν και να μας βγάλουν από το αδιέξοδο της μικρασιατικής εκστρατείας! Αυτοί, βρέ, είναι νηστικοί και πεινούν. Ήρθεν η ώρα τους, σε 5-6 μήνες θα τους λιντζάρη ο ρωσσικός λαός!!...» Από τα λόγια αυτά του Καρτάλη καταλαβαίνει ο καθένας πόση μούχλα είχαν στο κεφάλι τους οι συνεργάτες του Γούναρη.
Η πρώτη συνάντηση μου με το Ρώσο απεσταλμένο έγινε στους «Αέρηδες», στο τέρμα της οδού Αιόλου. Η δεύτερη στην Ακρόπολη και η τρίτη στην Κηφισιά.
Ο σοβιετικός απεσταλμένος, αφού μου έδειξε τα διαπιστευτήρια του, που είχαν την υπογραφή του Ζ η ν ό β ι ε φ καθώς και του Τ ρ ό τ σ κ υ και Τ σ ι τ σ έ ρ ι ν, μου ανακοίνωσε τα εξής: «Η ΕΣΣΔ είναι πρόθυμη να βοηθήσει την Ελλάδα να βγει από το αδιέξοδο της μικρασιατικής εκστρατείας. Πρώτα θα παύσει να ενισχύει υλικώς και ηθικώς τον Κεμάλ και δεύτερο θα ασκήσει όλη την επιρροή της να αυτονομηθεί μια παραλιακή ζώνη της Μικρασίας, όπου κατοικούν πολλοί χριστιανοί. Για να εξασφαλιστεί η αυτονομία της περιοχής αύτης θα σταλθεί διεθνής στρατός από Ελβετούς, Σουηδούς και Νορβηγούς, από χώρες δηλαδή που δεν πήραν μέρος στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Για να υποστηρίξει την άποψη αυτή η ΕΣΣΔ ζητεί σαν αντάλλαγμα την αναγνώριση της, έστω και ντε φάκτο» (1) .
Ομολογώ πως η πρόταση αυτή μου έκανε κατάπληξη. Ρώτησα να μάθω από ποιές αιτίες έγινε η στροφή αυτή. Και πήρα την εξής απάντηση: «Το κίνημα του Κεμάλ είναι απελευθερωτικό και σαν τέτοιο το υποστηρίξαμε όσο μπορούσαμε. Δεν έχουμε όμως καμιά εγγύηση αν ύστερα από την ολοκληρωτική επικράτησή του, οι παλιές αντιδραστικές δυνάμεις στην Τουρκία (μπέηδες καί πασάδες) δεν πάρουν αυτοί τα ηνία της εξουσίας. Έχουμε το παράδειγμα της νεοτουρκικής επανάστασης του 1908. Αλλιώτικα ξεκίνησαν οι Νεότουρκοι και αλλιώτικα πολιτεύτηκαν. Κατάντησαν τελευταία λακέδες του γερμανικού ιμπεριαλισμού καί μιλιταρισμού. Ο Κεμάλ έχει γόητρο για την ώρα, αλλά οι στρατηγοί και πολιτικοί που τον υποστηρίζουν — έξω από λίγες εξαιρέσεις—· είναι αντιδραστικοί. Ήδη έχουμε όχι ενδείξεις, αλλά αποδείξεις, ότι έχουν μυστικές επαφές με τους Γάλλους κεφαλαιοκράτες καί ιμπεριαλιστές και αύριο μεθαύριο, αν νικήσουν και διώξουν τους Έλληνες από τη Μικρασία και Θράκη, η Τουρκία με τον Κεμάλ ή χωρίς τον Κεμάλ θα προσανατολιστεί προς τη Δύση.
»Η αστική τάξη της Τουρκίας είναι αδύναμη νά συνεχίσει μόνη της τήν αναδιοργάνωση της χώρας της. θά κάνει μεταρρυθμίσεις, αλλά δέν θά μπορεί νά σταθεί στά πόδια της, αν δέν πάρει δάνεια από τη Γαλλία ή Αγγλία, και, όπως ξέρετε, τα δάνεια υποδουλώνουν τις χώρες που τα παίρνουν. Γι' αυτό θέλουμε να μείνουνε οι Έλληνες στη Μικρασία, όχι από κούφιο αισθηματισμό, αλλά από ρεαλιστική αντίληψη για το αύριο και μεθαύριο. Οι μειονότητες στην Τουρκία στάθηκαν από τη μιά μεριά η τροχοπέδη στον ολοκληρωτικό εξισλαμισμό της Βαλκανικής και Ανατολής καί από την άλλη έγιναν η πηγή που τροφοδότησε τα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα των λαών της Βαλκανικής από το 1770 ως τα χτες».
Πώς μπορούσε όμως νάρθει σε επαφή ο σοβιετικός απεσταλμένος με την .κυβέρνηση; Αυτό ήταν το άλυτο πρόβλημα. Δηλώθηκε σ' αυτόν πως το Σοσιαλεργατικό (Κομμουνιστικό) Κόμμα είναι μικρό και δεν παίζει ενεργητικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας. Συνεπώς ο γραμματέας του δεν έχει το ανάλογο κύρος για να διαπραγματευθεί μυστικά ένα τόσο λεπτό καί σπουδαίο ζήτημα. Ο σοβιετικός όμως απεσταλμένος επέμενε και δέχτηκε να αρχίσει η επαφή με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Στράτο. Ύστερα από την επιμονή του, αναγκάστηκα να ζητήσω ακρόαση από το Στράτο. Με πολλές επιφυλάξεις και προεισαγωγές, για το ποιός ήταν ο σκοπός της επίσκεψης μου, μπήκα στο θέμα (2) . Ο Στράτος με άκουσε με μεγάλη, προσοχή: «Είμαι σύμφωνος, μου είπε. Αυτές τις μέρες θα έχουμε κυβερνητική μεταβολή και αν πετύχει ο αρχιστράτηγος Παπούλας, τότε όλα θα'πανε καλά (3) . Αν σχηματίσω κυβέρνηση θα σας ειδοποιήσω αφού μελετήσω τους φακέλλους, του υπουργείου των Εξωτερικών και ιδώ ότι δεν υπάρχει ανυπέρβλητον εμπόδιον από τους Άγγλους και Γάλλους, θα σας είδοποιήσω να με φέρετε εις επαφήν με τον Ρώσσον απεσταλμένον. Κρίνω όμως καλόν, αν σας είναι εύκολο να κάνετε βολιδοσκόπησιν εις τον κ. Αντώνιον Καρτάλην, τον συμπολίτην σας. Ίσως εκμαιεύσετε τας διαθέσεις της κυβερνήσεως».
Και την τελευταία στιγμή, όταν τον αποχαιρετούσα, σφίγγοντας το χέρι μου και κοιτάζοντας με κατάματα, πρόσθεσε: «Έχω εμπιστοσύνη ότι τα όσα σας είπα για τον Παπούλα και το Γούναρη, θα μείνουν αναμεταξύ μας (4) . Προσέξατε όμως κατά την έξοδο, οι γουναρικοί σπιούνοι παρακολουθούν την οίκίαν μου και τας κινήσεις μου. Προσοχή και στο καλό».
Την άλλη μέρα επισκέφτηκα τον Α ν τ. Κ α ρ τ ά λ η στο ξενοδοχείο της «Αγγλίας» όπου έμενε. Ήταν υπουργός και από τους παράγοντες μάλιστα του γουναρισμού.
'Οταν του έκανα νύξεις για τη μεσολάβηση της Σοβιετικής Ρωσίας (χωρίς να του πω πως ήταν εδώ απεσταλμένος των Σοβιέτ) με έβρισε και με έδιωξε (5).
1.Σημειώνω πως η Αγγλία είχε αναγνωρίσει τη Σοβιετική Σοσιαλιστική Ένωση (Ρωσία) de facto και ο πρώτος διπλωματικός αντιπρόσωπος της ΕΣΣΔ, Κ ρ ά σ σ ι ν, είχε πάει στό Λονδίνο.
2. Πρέπει να ομολογήσω πως ο Στράτος με δέχτηκε πολύ καλά. Καθόταν τότε στου Πεσματζόγλου το μέγαρο - κάτω πάτωμα, (οδός Πατησίων, σήμερα Βασιλίσσης Σοφίας). Ήταν την ώρα που πήγα (11 πρωί) στο γραφείο του Στράτου ο βουλευτής Χα τ.ζ ί σ κ ο ς. Όταν σε λίγο έφυγε, άρχισε η συζήτηση και ο Στράτος άκουσε με προσοχή τα όσα του είπα.
3. O Παπούλας είχε συνεννοηθεί με ανώτερους αξιωματικούς και οργάνωνε πραξικόπημα. Ήταν συνεννοημένος με το Στράτο και άλλους παράγοντες και έχοντας την εξουσιοδότηση του στρατού θα ζητούσε να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό το Στράτο και θα απαιτούσε από τους συμμάχους να δώσουν άμεση λύση του μικρασιατικού προβλήματος.
4.Κοντά ένα τέταρτο της ώρας έψαλλε τον αναβαλλόμενο του Γούναρη. Από όσα έλεγε, φαινόταν αγαναχτισμένος κατά του τότε πρωθυπουργού για την εσωτερική καί εξωτερική του πολιτική.
5.«Παλιόπαιδο, από πότε έγινες πολιτικός και αρχηγός ώστε να τολμάς να συζητάς για τόσα σπουδαία ζητήματα; "Άϊντε να χαθής! Αν δεν ήσουν παιδί του Κωστή (ο Κωστής ήταν ο πατέρας μου) , που τον ξέρω πολύ καλά και έχω κοιμηθεί το 1900 στο σπίτι σας, στη Ζαγορά, θα σε παρέδιδα στο Γάσπαρη (το διευθυντή της αστυνομίας) να σου βάλλη με το βούρδουλλα μυαλό. Ακούς εκεί, να τολμάς να λες πως οι Μπολσεβίκοι, οι άθεοι, οι καταδρομείς και λυμεώνες της Μεγάλης Ρωσσίας, μπορούν να μεσολαβήσουν και να μας βγάλουν από το αδιέξοδο της μικρασιατικής εκστρατείας! Αυτοί, βρέ, είναι νηστικοί και πεινούν. Ήρθεν η ώρα τους, σε 5-6 μήνες θα τους λιντζάρη ο ρωσσικός λαός!!...» Από τα λόγια αυτά του Καρτάλη καταλαβαίνει ο καθένας πόση μούχλα είχαν στο κεφάλι τους οι συνεργάτες του Γούναρη.
94. Ο Πρέσβης της Αγγλίας πιέζει τον Βασιλέα Γεώργιο να στηρίξει τη Δικτατορία .
Ούτε ολίγοι ήσαν ούτε άσημοι οι εισηγούμενοι εις τον Βασιλέα την εγκαθίδρυσιν δικτατορίας. Ο Βασιλεύς ηναντιούτο κατηγορηματικώς. Έλεγεν ότι εκ φύσεως αντεπάθει το αυταρχικόν πολίτευμα, προσέθετε δε ότι και εάν δεν ησθάνετο την έμφυτον αυτήν αντιπάθειαν, πάλιν δεν θα εθεώρει Εαυτόν ικανόν να το εφαρμόση.
Κατ εμέ, έλεγε, το δυσχερέστερον είδος πολιτεύματος δια τον καλούμενον να εφαρμόση αυτό, είναι η δικτατορία...
Παρά την αντίδρασιν του Βασιλέως αι υπέρ της δικτατορίας συνηγορίαι παρ' Αυτώ επανελαμβάνοντο. Αλλά και ο Βασιλεύς ενέμενε, σταθερώς αποκρούων τας εισηγήσεις και εκδηλών την δυσφορίαν Αυτού προς πάντα επιμένοντα, ημεδαπόν ή ξένον. Δις, μετά επίσκεψιν εκάστοτε παρ' Αυτώ του πρεσβευτού της Αγγλίας (του Sir Sidney Waterlow) μοι είπε δυσανασχετών ότι ο πρεσβευτής προσεπάθει να μεταπείση Αυτόν,ισχυριζόμενος ότι αι τότε εν Ελλάδι περιστάσεις δεν ηυνόουν διάφορον διακυβέρνησιν. Μετά μάλιστα την δευτέραν υπό του πρεσβευτού συνηγορίαν υπέρ της δικτατορίας ο Βασιλεύς ηρώτησεν αυτόν, επανελάμβανε δε και εις εμέ αφηγούμενος εις ζωηρόν τόνον την ερώτησιν:
— Αλλ' εις τον Βασιλέα σας θα υπεβάλλετε ποτέ ομοίαν πρότασιν;
Κατ εμέ, έλεγε, το δυσχερέστερον είδος πολιτεύματος δια τον καλούμενον να εφαρμόση αυτό, είναι η δικτατορία...
Παρά την αντίδρασιν του Βασιλέως αι υπέρ της δικτατορίας συνηγορίαι παρ' Αυτώ επανελαμβάνοντο. Αλλά και ο Βασιλεύς ενέμενε, σταθερώς αποκρούων τας εισηγήσεις και εκδηλών την δυσφορίαν Αυτού προς πάντα επιμένοντα, ημεδαπόν ή ξένον. Δις, μετά επίσκεψιν εκάστοτε παρ' Αυτώ του πρεσβευτού της Αγγλίας (του Sir Sidney Waterlow) μοι είπε δυσανασχετών ότι ο πρεσβευτής προσεπάθει να μεταπείση Αυτόν,ισχυριζόμενος ότι αι τότε εν Ελλάδι περιστάσεις δεν ηυνόουν διάφορον διακυβέρνησιν. Μετά μάλιστα την δευτέραν υπό του πρεσβευτού συνηγορίαν υπέρ της δικτατορίας ο Βασιλεύς ηρώτησεν αυτόν, επανελάμβανε δε και εις εμέ αφηγούμενος εις ζωηρόν τόνον την ερώτησιν:
— Αλλ' εις τον Βασιλέα σας θα υπεβάλλετε ποτέ ομοίαν πρότασιν;
(Η μαρτυρία αυτή του Καθηγητή Θ .Αγγελοπούλου που τότε ήταν Αρχηγός του Πολιτικού Γραφείου του Βασιλιά, επιτρέπει μια ασφαλέστερη ερμηνεία κάποιων πολιτικοστρατιωτικών παραδόξων που καταγράφονται στις σελίδες της νεότερης ιστορίας μας.)
93. Σμύρνη: H τελευταία πράξη της τραγωδίας των χριστιανών της Τουρκίας.
Καθώς το καταδρομικό μας απομακρυνόταν από την τρομακτική σκηνή και έπεφτε το σκοτάδι, οι φλόγες -που μαίνονταν τώρα σε μια τεράστια έκταση- γινόντουσαν όλο και πιο λαμπερές, παρουσιάζοντας μια σκηνή απαίσιας και παράξενης ομορφιάς. Ιστορικοί και αρχαιολόγοι δηλώνουν ότι στα παγκόσμια χρονικά δεν υπάρχει παρά μόνο ένα γεγονός που μπορεί να συγκριθεί με την καταστροφή της Σμύρνης και του χριστιανικού πληθυσμού της από τους Τούρκους, ως προς την αγριότητα και την έκταση και ακόμη ως προς όλα τα στοιχεία του τρόμου, της σκληρότητας και του ανθρώπινου πόνου. Το γεγονός αυτό ήταν η καταστροφή τής Καρχηδόνας από τους Ρωμαίους.
Οπωσδήποτε, στη Σμύρνη δεν έλειπε τίποτα από την ωμότητα, την αγριότητα, την ακολασία και όλη εκείνη τη μανία του ανθρώπινου πάθους που, όταν τους δοθεί η ευκαιρία, υποβιβάζουν το ανθρώπινο γένος σε ένα επίπεδο κατώτερο κι από του αγριότερου και αχρειότερου κτήνους. Γιατί, στη διάρκεια του σατανικού αυτού δράματος, οι Τούρκοι δεν σταμάτησαν ούτε στιγμή τις ληστείες και τους βιασμούς. Ακόμα και ο βιασμός μπορεί να γίνει κατανοητός ως παρόρμηση της φύσης, που είναι ίσως ακαταμάχητη όταν τα πάθη ξετρελαίνουν έναν λαό χαμηλού πνευματικού επιπέδου και κατώτερου πολιτισμού. Όμως, η επανειλημμένη απογύμνωση γυναικών και κοριτσιών δεν μπορεί να αποδοθεί ούτε σε θρησκευτική μανία ούτε σε κτηνώδη πάθη. Ένα από τα δυνατότερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου από τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής γιατί ανήκα στο ανθρώπινο γένος.
Στην καταστροφή της Σμύρνης υπάρχει, όμως, ένα χαρακτηριστικό το οποίο δεν έχει προηγούμενο ούτε στην περίπτωση της Καρχηδόνας. Εκεί, δεν υπήρχε στόλος χριστιανικών πολεμικών πλοίων που να παρατηρεί μια σφαγή για την οποία υπεύθυνες ήταν οι κυβερνήσεις τους. Στην Καρχηδόνα δεν υπήρχαν αμερικανικά αντιτορπιλλικά.
Οι Τούρκοι ήταν ελεύθεροι να κορέσουν το φυλετικό και θρησκευτικό τους πάθος για σφαγή, βιασμό και πλιάτσικο σε απόσταση βολής λίθου από τα συμμαχικά και αμερικανικά πολεμικά πλοία. Η ουδετερότητα που είχαν επιδείξει οι Σύμμαχοι μέχρι την πυρπόληση της Σμύρνης τούς είχε δημιουργήσει την πεποίθηση ότι κανείς δεν επρόκειτο να επέμβει στο καταστροφικό έργο τους. Μια κοινή διαταγή των διοικητών του συμμαχικού στόλου, ή έστω δυο από αυτούς, μια ακίνδυνη οβίδα που θα έπεφτε στην τουρκική συνοικία, θα έφερνε αμέσως τους Τούρκους στα λογικά τους.
Για τους λόγους αυτούς, το πιο θλιβερό, αλλά και το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της όλης εικόνας ήταν η παρουσία τών πολεμικών πλοίων στο λιμάνι της Σμύρνης το σωτήριο έτος 1922, όπου ανίκανα παρακολουθούσαν την τελευταία πράξη της τραγωδίας των χριστιανών της Τουρκίας.
92. Χρήστος Μάντικας.
Στους Oλυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου τo 1936 o Χρήστος (Μάντικας) τερματίζει έκτος Ολυμπιονίκης στα τετρακόσα εμπόδια! Τήν προηγούμενη μέρα, για να μπει στα τελικά, νίκησε τον Ουγγαρέζο πρωταθλητή Κόβατς πέφτοντας με τα μούτρα πάνω στο νήμα και στο μάβρο χώμα του στίβου. Έτσι, την επομένη είναι ο μόνος Εβρωπαίος που κάθεται στην εκκίνηση για τον τελικό τυλιγμένος σ' όλο το κορμί μ' επιδέσμους! Ο Χρήστος εκείνη τη στιγμή είναι μπροστά στα μάτια του κόσμου η ψυχή, η καρδιά, το αίμα, η όψη, το όνομα, η ταφτότητα της Ελλάδας! Οι ιδιοχτήτες της Ελλάδας, όπως πάντοτε, είναι άλλοι! Ο Χρήστος δεν ανήκει σ' αφτούς, ανήκει στο λ α ό, στον όπως πάντοτε αχτήμονα ελληνικό λ α ό, στον όπως πάντοτε άστεγο νοικάρη της γης του λαό! Οι ιδιοχτήτες όπως πάντοτε εισπράττουν την τιμή και τη δόξα, το αίμα και τον ιδρώτα, το μόχτο και το δίκιο των παιδιών του λαού! Κι' ο Χρήστος είναι παιδί του λαού!...
Ο Αδόλφος Χίτλερ παρακολουθεί τους αγώνες από την εξέδρα των επισήμων. Παρατηρεί τον λαβωμένο αθλητή, ρωτάει ποιος είναι, πληροφορείται το κατόρθωμα του και πως είναι ο μ ο ν α δ ι κ ό ς εκπρόσωπος της Εβρώπης στο αγώνισμα, τον προσκαλεί μετά τον τερματισμό στην εξέδρα και τόνε συγχαίρει. Κι' ο Χρήστος, ο ολυμπιονίκης, ο βαλκανιονίκης, ο μεγάλος μαχητής, ο Έλληνας που δάμασε γίγαντες και πάλαιψε σαν το λιοντάρι, δάκρυζε γιατί δεν είχε στον ήλιο μοίρα και τρόπο να μεγαλώσει τ' αγόρι του...
Ποιος άραγε να δακρύζει σήμερα στη θύμηση του; Μήπως η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού;
91.
Το δόγμα Πιουριφόυ
Η τότε Μεγαλειοτάτη, σαν ευσυνείδητη γραμματεύς, κατέγραψε πιστά τις υπαγορευόμενες εντολές του γκάγκστερ. Μια και μοναδική φορά τόλμησε, βγάζοντας τα απωθημένα της, να διατυπώσει κάτι αντιρρήσεις για έναν στρατάρχη, πού ο ξένος είχε διαλέξει για πρωθυπουργό. Αλλά ένα «σάρ - απ» (ελληνιστί «σκάσε») την επανέφερε στην τάξη.
Είναι αλήθεια, ότι το τέλος του μεγάλου αυτού ανδρός και «φίλου της Ελλάδος» - όπως, λειώνοντας από δουλοφροσύνη, τον αποκαλούσε ο Τύπος της Δεξιάς - ήταν κάπως μοιραίο και θύμιζε την τύχη των συντρόφων του στο Σικάγο, που μια σφαίρα τους βγάζει από τη μέση όταν «ξέρουν πολλά». Ο Τζων Πιουριφόυ λίγα χρόνια αργότερα έπεσε θύμα αυτοκινητικού «δυστυχήματος» στη μακρινή Γουατεμάλα, ενώ αγωνιζότανε να φρονηματίσει έναν ακόμη σκληροτράχηλο λαό...
Αυτός λοιπόν, ο αρχιμαφιόζος, στα χρόνια που μας εξουσίαζε είχε διατυπώσει και επιβάλει ένα δόγμα: Το «Δόγμα της Λεοπαρδάλεως-, που το ανέλυε ως εξής:
Στην Ελλάδα, εξηγούσε, υπάρχουν δυο ειδών Έλληνες, οι καλοί και οι κακοί... Οι Δεξιοί αμερικανόφιλοι και οι Αριστεροί αντιαμερικανοί. Υπάρχει όμως και ένα τρίτο είδος, οι «συνοδοιπόροι» , δηλαδή οι κεντρώοι, οι οποίοι- όχι όλοι- διαπράττουν το θανάσιμο σφάλμα ν' αποδέχονται τους Αριστερούς σαν κανονικά ανθρώπινα όντα, σα συνέλληνες και όχι σαν εχθρούς της πατρίδας. Αυτοί οι κεντρώοι μοιάζουν- κατά το δόγμα- με το διάστιχτο από κηλίδες δέρμα της λεοπάρδαλης...
Το περισπούδαστο αυτό δόγμα του εφάρμοσε ο Πιουριφόυ σ' όλες τις κρίσιμες ώρες που περνούσε τότε η χώρα μας. Ιδιαίτερα αποτελεσματική ήταν η εφαρμογή του δόγματος στην κυβέρνηση Πλαστήρα. Ο αρχιγκάγκστερ μελέτησε προσεκτικά με τη Μεγαλειοτάτη γραμματέα του τον κατάλογο των βουλευτών που υποστήριζαν το στρατηγό, ανακάλυψε μερικούς αμφισβητούμενης εθνικοφροσύνης (και αμερικανοδουλείας) και έβγαλε την απόφαση. Η κυβέρνηση πρέπει να πέσει. Είναι η περίπτωση που εμπίπτει στο δόγμα της λεοπάρδαλης.
Και, φυσικά, η κυβέρνηση Πλαστήρα έπεσε! («Ε», 10 - 11 - 1975)
Όσο κι αν πρόβλεπα ότι το αποτέλεσμα των εκλογών (του 1981) δε θα ήταν ευχάριστο, ποτέ δεν περίμενα ότι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. θα ξεπερνούσε το 42% με 43% και είχα την ελπίδα πως εμείς θα ήμαστε στο 40% περίπου. Το αποτέλεσμα λοιπόν ήταν μια πολύ δυσάρεστη για μένα έκπληξη.
Η επιθυμία του κοινού για αλλαγή ήταν πολύ εντονότερη από όσο είχα υποπτευθεί. Και το χειρότερο είναι ότι η επιθυμία της αλλαγής εκδηλώθηκε προπαντός στις τάξεις εκείνες που τα τελευταία χρόνια πήραν το μεγαλύτερο μερίδιο από την άνοδο του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα. Ζήτησαν έντονα την αλλαγή οι αγρότες, στους οποίους, χάρη στην ένταξη μας στην ΕΟΚ, κατορθώσαμε να εξασφαλίσουμε ένα εισόδημα πολύ μεγαλύτερο από άλλοτε, καθώς και οι ψηφοφόροι εκλογικών περιφερειών, όπως η Β' Αθηνών, που, όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία, η κατανάλωση, χάρη στα μεγαλύτερα εισοδήματα, είναι πολύ αυξημένη σε σύγκριση με το κέντρο της Αθήνας και του Πειραιά.
Οφείλεται βέβαια το κακό αποτέλεσμα και στις φυσικές παραλείψεις ενός κόμματος, που είναι επτά χρόνια στην εξουσία· και στη διεθνή οικονομική ύφεση, που είχε τις επιπτώσεις της και στην Ελλάδα. Και τέλος στο προσωπικό λάθος μου να δεχτώ στους συνδυασμούς μας υποψηφίους που μας έδωσαν ένα χρώμα περισσότερο δεξιό, από όσο θα ήταν ανεκτό από τους κεντρώους ψηφοφόρους. Θέλοντας να απορροφήσω την Εθνική Παράταξη και να μην επιτρέψω επανάληψη εκείνων που είχαν συμβεί το 1977, ξεπέρασα το όριο και το αποτέλεσμα ήταν ένα ποσοστό κεντρώων ψηφοφόρων — πού ίσως να φτάνουν στο 3% — να μην ενταχτούν στη Νέα Δημοκρατία και να ενισχύσουν το ΠΑ.ΣΟ.Κ.
89.Μολών λαβέ
(Απόσπασμα από άρθρο του Γ.Α.Β που με τον τίτλο "Μολών λαβέ" δημοσιεύτηκε στο "Χρόνο" του Χαιρόπουλου στα 1916. Πίσω από τα αρχικά Γ.Α.Β ο Γεώργιος Α. Βλάχος. Ο Γάλλος Ναύαρχος στον οποίο γίνεται αναφορά είναι ο Φουρνιέ.)
......... Λοιπόν τα όπλα μας δεν θα τα δώσωμεν, Ναύαρχε. Και όχι μόνον δεν θα τα δώσωμεν, αλλά και δεν θα μας τα πάρουν. Αν υπάρχουν Έλληνες έχοντες υπέρτατα συμφέροντα εις τον θάνατον της Ελλάδος και σε έπεισαν περί του εναντίου, μάθε ότι τα αγήματα σου και ο στρατός σου εις κάθε δρόμον και κάθε γωνίαν, επάνω εις τα βουνά και κάτω εις τας πόλεις, θα συναντήσουν έτοιμα να παραδοθούν θερμά, τα όπλα που εζήτησες δι' εγγράφου. Άλλοι είναι οι Έλληνες, Ναύαρχε, οι οποίοι σε έστειλαν να τα ζητήσης και άλλοι είναι εκείνοι από τους οποίους ζητείς να τα παραδώσουν...
Αν κτυπήσης, Ναύαρχε, κάθε καλύβης την θύραν, θα συναντηθής με τα όπλα αυτά. Αν δεν λαλήσουν τα χείλη των, θα σου λαλήση η ψυχή των: — Τί θέλεις;... Τι σε έφερε εις μιας ωραίας Χώρας τα νερά, άγνωστον εργάτην της αδικίας, αυθαίρετον δικαστήν της ζωής μας; Ποίος ωργισμένος άνεμος παρέσυρε την δύναμίν σου έως τα ήρεμα μας παράλια; Τί θέλεις; Τί ζητείς; Πολεμάς δια τα δίκαια σου και ζητείς συντρόφους; Αλλά σε εζητήσαμεν ημείς σύντροφον, όταν μικροί και ανίσχυροι επαλαίαμεν τον Ιερώτερον των αγώνων κατά των σημερινών σας εχθρών. Μας εστείλατε τότε όχι τα όπλα σας, αλλά ένα καν ευνοίας μειδίαμα;...
Αν τα όπλα και τα τηλεβόλα σου, Ναύαρχε, όπως όλα τα τίμια όπλα, εχαλκεύθησαν δια να γνωρισθούν μίαν ημέραν με την Δόξαν, μη ετοιμάζεσαι να χαρίσης μίαν μαύρην σελίδα εις την Ιστορίαν των. Στρέψε τα αλλού. Όπου αλλού αν τα στρέψης, θα συναντήσης εχθρούς πραγματικούς και μεγάλους. Εχθροί συγκλονίζουν τους ωκεανούς. Εχθροί πυρπολούν την γην. Εχθροί πατούν της πατρίδος σου τα εδάφη...
88. Και ο πόλεμος καλά κρατούσε....
Συμφώνως όθεν τη ληφθείση Διαταγή της Στρατιάς , μετέβην εις Προύσσαν και διηυθύνθην κατ΄ ευθείαν εις τα Γραφεία της Διοικήσεως του Γ' Σώματος Στρατού, ένθα ευρίσκετο ο Στρατηγός Ιωάννου.
Άμα τη εισόδω μου, ο Στρατηγός Ιωάννου εφάνη ως εκπλαγείς. «Καλώς τον Στρατηγό, είπε" πώς απ' εδώ;».
-Ήλθον να αναλάβω την Διοίκησιν του Σώματος Στρατού τω απήντησα.
-Μπα! έκαμεν εκείνος, ως έτι μάλλον εκπλησσόμενος- δεν έλαβον τοιαύτην Διαταγήν. (Κατόπιν έμαθον, ότι είχε λάβει ήδη την Διαταγήν).
Μετά μικράν συνομιλίαν απεχώρησα και εξελθών ετη-λεγράφησα σχετικώς εις την Στρατιάν.Την επομένην έλαβον κοινοποίησιν της προς τον Στρατηγόν Ιωάννου αποσταλείσης νεωτέρας Διαταγής της Στρατιάς, ήτις είχεν ως εξής:
«Παραδώσατε αμέσως την Διοίκησιν του Σώματος Στρατού εις τον Στρατηγόν Τρικούπην. Υπέχετε ευθύνην δια πάσαν βραδύτητα παραδόσεως».
Άμα τη λήψει της Διαταγής της Στρατιάς μετέβην παρά τω Στρατηγώ Ιωάννου και τον ηρώτησα εάν έλαβε την Διαταγήν.
-Μάλιστα, μοι απήντησε, αλλά δεν θα σοι παραδώσω την Διοίκησιν.
-Πώς; τω λέγω. Δεν θα εκτέλεσης την Διαταγήν της Στρατιάς;
-Εγώ θα υπακούσω εις τον Παπούλαν, ο οποίος είναι νεώτερος μου; ήτο η απάντησίς του.
-Εν τοιαύτη περιπτώσει, υπέλαβον, εάν ήμην εις την θέσιν σας, θα ανέφερον τηλεγραφικώς εις τον Υπουργόν των Στρατιωτικών, ότι κατόπιν διορισμού ως Διοικητού της Στρατιάς του Στρατηγού Παπούλα, νεωτέρου μου όντος, εγώ δεν δύναμαι να παραμένω ως Διοικητής Σώματος Στρατού, και διατάξατε εις τίνα θέλετε να παραδώσω την Διοίκησιν.
-Δηλαδή θέλεις να σοι παραδώσω την Διοίκησιν, μοι απήντησεν. Όχι, δεν σοι την παραδίδω, και εν ανάγκη θα έβγω εις το κλαρί. Πάντως, δεν σοι παραδίδω την Διοίκησιν.
Κατόπιν του επεισοδίου τούτου απεχώρησα του Στρατηγείου του Γ' Σώματος Στρατού.
Η κατάστασις ήτο δυσάρεστος. Οι αξιωματικοί είχον πληροφορηθή τα μεταξύ του Στρατηγού Ιωάννου και εμού διαμειφθέντα και ευρισκόμην εις δύσκολον θέσιν. Η χαώδης αύτη κατάστασις δεν ηδύνατο να εξακολουθήση και εσκέφθην, ότι η μόνη ενδεικνυομένη λύσις ήτο να ειδοποίηση η Στρατιά απ' ευθείας τας Μεραρχίας, ότι μοι ανετέθη η Διοίκησις του Γ' Σώματος Στρατού. Ανέφερον όδεν κρυπτογραφικώς εις την Στρατιάν περί των διαμειφθέντων εν Προύσση και προέτεινα την λύσιν ταύτην.
Την επομένην το εσπέρας, ενώ εγευμάτιζον εις το ξενοδοχείον μετά του Στρατηγού Χαραλάμπους Τσερούλη, Διοικητού Μεραρχίας, λαμβάνει αυτός και εγώ τηλεγραφικήν Διαταγήν της Στρατιάς, συντεταγμένην συμφώνως τη προτάσει μου. Μετά την ανάγνωσιν ταύτης ο Στρατηγός Τσερούλης μοί είπεν, ότι λυπείται δια τα συμβάντα και θα μεταβή προς συνάντησιν του Στρατηγού Ιωάννου, με παρεκάλεσε δε να αναμένω την επιστροφήν του, χωρίς να προβώ εις ουδεμίαν άλλην ενέργειαν.
Μετά ημίσειαν ώραν περίπου, επιστρέψας ο Στρατηγός Τσερούλης μοι ανεκοίνωσεν, ότι δυστυχώς ο Ιωάννου ήτο ανένδοτος και ότι επέμενεν εις την άρνησίν του να μοι παραδώση την Διοίκησιν.
Κατόπιν τούτου απέστειλα Διαταγήν προς τον εν Προύσση Φρούραρχον Αντισυνταγματάρχην Πυροβολικού Ι. Γαρέζον, όστις ήτο προσέτι γνωστός μοι ως υπηρετήσας προ ετών εις το Σύνταγμα μου, δια της οποίας διέτασσον, όπως διαθέση εν δωμάτιον του Φρουραρχείου εις το οποίον να εγκαταστήσω το Γραφείον του Γ' Σώματος Στρατού την πρωίαν της επομένης .
Την επομένην, λίαν πρωί, μετέβην εις το Φρουραρχείον, εγκατεστάθην εις το διατεθέν μοι Γραφείον και εξέδωκα Διαταγήν προς τας Μεραρχίας, δια της οποίας εγνωστοποίουν αυταίς, ότι κατόπιν Διαταγής της Στρατιάς ανέλαβον την Διοίκησιν του Γ' Σώματος Στρατού και ότι εφεξής ουδεμία Διαταγή του Σώματος θα ίσχυεν εάν δεν θα έφερεν ιδιόχειρον την υπογραφήν μου.
Απηύθυνα ετέραν Διαταγήν προς το Φρουραρχείον, ίνα μη αποστείλη πλέον φρουράν εις το Κατάστημα του Γ' Σώματος Στρατού, καθόσον από σήμερον, έγραφον, η Διοίκησις του Σώματος εγκαθίσταται εις το Φρουραρχείον.
Κοινοποίησις της Διαταγής ταύτης εγένετο και προς τον Στρατηγόν Ιωάννου.
Κατόπιν των άνω προσήλθεν εις το Γραφείον μου ο Υπασπιστής του Στρατηγού Ιωάννου, όστις με παρεκάλεσε να μεταβώ εις το Κατάστημα του Σώματος Στρατού, ίνα μοι παραδώση ο Στρατηγός την Διοίκησιν. Το μόνον, όπερ επιθυμεί ο Στρατηγός, μοι προσέθεσεν, είναι να διατηρήση το Γραφείον Α' επί τινας ημέρας, προς τακτοποίησιν προσωπικών του τινών ζητημάτων.
«Δυό σκούφιες σ' ένα κεφάλι δεν χωρούν», τω απήντησα. Ή αυτός θα είναι ή εγώ.
Τότε με παρεκάλεσε να αναμείνω επ' ολίγον την απάντησίν του.
Μετ' ολίγον επανέρχεται λέγων μοι, ότι ήλθεν, όπως με συνοδεύση εις το Γραφείον του Σώματος Στρατού, ένθα με ανέμενεν ο Στρατηγός.
Άμα εισήλθον εις το Γραφείον ο Ιωάννου ηγέρθη και μοι παρεχώρησε την θέσιν του.
Τω εξέφρασα την λύπην μου δια τα δυσάρεστα γεγονότα και επηκολούθησε μεταξύ μας μικρά φιλική συνομιλία. Αφού δε ικανοποίησα απάσας τας αιτήσεις του, ηγέρθη προς αναχώρησιν.
Όταν ο στρατηγός Μηλιώτης —χαρακτήρας τόσο μαλακός όσο ο ήχος του ονόματός του— ανέλαβε το γενικό πρόσταγμα στη Μικρά Ασία, ο Στεργιάδης έφτασε στο σημείο να παρέμβει στους διορισμούς των στρατιωτικών.23 Ακόμα και ο Παρασκευόπουλος, αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού, υποψιάστηκε ότι ο Στεργιάδης μηχανευόταν την αντικατάσταση του και την απομάκρυνση του αρχηγού του επιτελείου του, του Θεόδωρου Πάγκαλου, ενός αρχιραδιούργου πράκτορα του βενιζελισμού, που επρόκειτο να γίνει αργότερα δικτάτορας.24 Κάθε τόσο, όλοι σχεδόν ήθελαν να ξεφορτωθούν αυτόν τον μισητό αλλά αναμφισβήτητα ισχυρό Πάγκαλο. Ο Βενιζέλος ήταν αναγκασμένος να παρεμβαίνει και να προσδιορίζει τα ακριβή όρια της εξουσίας για την Ύπατη Αρμοστεία και τη στρατιωτική διοίκηση.25
Η δυσαρέσκεια που προκαλούσαν οι μέθοδοι και ό ευέξαπτος χαρακτήρας του Στεργιάδη κορυφώθηκε μ' ένα επεισόδιο στο οποίο χρειάστηκε η προσωπική παρέμβαση του Βενιζέλου, μόλις δύο μήνες μετά την απόβαση των Ελλήνων. Στις 1/14 Ιουλίου 1919, με ύποπτα παρεμφερή φρασεολογία, ο Ρέπουλης και ο Αλέξανδρος Διομήδης, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών όταν ο Πολίτης έλειπε στο Παρίσι, τηλεγράφησαν στον Βενιζέλο και στον Πολίτη για τον Στεργιάδη.26
Τον κατηγορούσαν ότι βρίζει και εξευτελίζει την ελληνική κοινότητα της Σμύρνης, και ζητούσαν από τον Βενιζέλο να επέμβει. Τα τηλεγραφήματα ήταν διατυπωμένα σε σκληρή γλώσσα και επέμεναν στις αυταρχικές μεθόδους του ύπατου αρμοστή. Ο Ρέπουλης φοβόταν ότι η κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο Στεργιάδης ήταν «παθολογικό φαινόμενο». Περιέγραφε πως είχε καθυβρίσει αναίτια ο Στεργιάδης δημοσιογράφους, πως είχε προσβάλει τους υπαλλήλους της Τράπεζας Αθηνών απαγορεύοντας τους να απεργήσουν για συμπαράσταση στους συναδέλφους τους της Αθήνας και πως φοβέριζε ότι θα δείρει, δεξιά κι αριστερά.
Μετά πολλής λύπης αναγκάζομαι [έγραφε ο Διομήδης] να σας μεταδώσω οδυνηράς πληροφορίας περί δράσεως Κου Στεργιάδου εν Σμύρνη . Η νοσηρά νευρικότης του έφθασεν εις κατακόρυφον. Ουδείς τολμά να του ομιλήση ή να παραπονεθή ή να δώση πληροφορίαν τινά εις την Αρμοστείαν ... Ευρίσκεται εις ρήξιν με όλους σχεδόν δελεγέ [εκπροσώπους] Δυνάμεων επικοινωνών εγγράφως. Και αυτός ο ευμενέστατα προς ήμας διακείμενος Αμερικανός δελεγέ Χόρτον ευρίσκεται σχεδόν εις ρήξιν... Έν γένει ομογενείς και ξένοι έχουν δυσμενεστάτην εντύπωσιν ήτις αντανακλά επί Ελλάδος. Τους Έλληνας υβρίζει ενώπιον και των ξένων με πρόθεσιν, θα έλεγέ τις, εξευτελισμού. Τουλάχιστον, αυτή είναι η εντύπωσις. Οσάκις αρχαί ιδικαί μας εν επιτελέσει έργων των εύρων πταίοντα Τούρκον ή Ισραηλίτην, περιπίπτουν εις δυσμένειαν Αρμοστού... Τρομοκρατεί πάντας με φανεράν απειλήν μαστιγώσεων και ραβδισμού.
Και ο Διομήδης, για να υποστηρίξει την άποψη του, συνεχίζει περιγράφοντας μια σειρά επεισοδίων, μαζί με τ' άλλα το πως έκοψε απότομα ο Στεργιάδης τον Χρυσόστομο στον καταρράκτη της ρητορείας του, μέσα στην εκκλησία, και τελειώνει:
Ομογενείς ερχόμενοι εκείθεν [από τη Σμύρνη] εκφράζονται δριμύτατα αναφερόντες γεγονότα, προσθέτοντες δε ότι δεν αντιδρούν εν Σμύρνη εφ' όσον υπόθεσίς μας είναι εκκρεμής. Η κατάστασις είναι κρισιμωτάτη, τοσούτω δε μάλλον πρέπει να ελκύση άμεσον προσοχήν, όσον υποπτεύομαι ότι ευρισκόμεθα προ παθολογικού φαινομένου. Γνωρίζω ταύτα εις υμάς εξ υψίστου καθήκοντος μετά οδυνηράν πάλην δι' εκτέλεσιν καθήκοντος τούτου.
Ούτε ο Ρέπουλης ούτε ό Διομήδης ζητούσαν άμεσα να αντικατασταθεί ο Στεργιάδης· ήταν όμως φανερό ότι, μαζί με πολλούς άλλους Έλληνες της Σμύρνης,27 θα ήταν ευτυχείς αν τον έβλεπαν να φεύγει.
En 1921, Arturo Barea fue testigo de una extraordinaria escena que revelaba tanto la personalidad violenta de Millán como el estilo de vida de la Legión. Al inspeccionar a las tropas, Millán se detuvo frente a un mulato de labios gruesos, de inmensos ojos amarillentos de bilis, estriados de sangre. -¿De dónde vienes tú, muchacho? -preguntó.
-¿Y a usted qué diablos le importa? -contestó brutal el hombre.
Millán Astray quedó rígido, mirándole a los ojos.
-Tú crees que eres muy bravo, ¿no? Mira, aquí, el jefe soy yo. Cuando uno como tú me habla, se cuadra y dice: "A sus órdenes, mi teniente coronel.No quiero decir de dónde vengo.".Y está bien. Tú tienes perfecto derecho a no mentar tu país, pero no tienes derecho a hablarme como si yo fuera un igual tuyo.
-¿y qué tienes tú, más que yo? -escupió el hombre, con labios húmedos de baba y rojos como sexo de perra en celo.
Hay veces que los hombres pueden rugir. A veces pueden saltar como si sus músculos fueran de caucho y sus huesos varillas de acero.
-¿Yo?.. -rugió el comandante- yo soy más que tú, mucho más hombre que tú! -Saltó sobre el otro y le cogió por el cuello de la camisa. Le levantó del suelo, le lanzó en el centro del círculo y que abofeteó horriblemente con ambas manos. Fue cosa de dos o tres segundos. Se golpearon uno a otro como los hombres de las selvas debieron hacerlo antes de que fuera fabricada la primera hacha. El mulato quedó en el suelo casi sin conocimiento, chorreando sangre.
Millán Astray, más rígido, más horrorífico que nunca, epiléptico, en una locura homicida, aulló -¡Firmes!
Los ochocientos legionarios y yo respondimos como autómatas. El mulato se levantó, arañando la tierra con las manos y las rodillas. La nariz chorreaba sangre mezclada con polvo como la de un muchacho sucio chorrea mocos. El labio reventado era más grueso que nunca; deforme. Juntó los talones y saludó. Millán Astray le golpeó las espaldas macizas.
-Mañana necesito los valientes a mi lado. Supongo que te veré cerca de mí.
-A sus órdenes, mi teniente coronel. -Los ojos más sangrientos que nunca, más amarillentos de ictericia, flameaban fanáticos.
Según Barea, Millán "a menudo anunciaba por adelantado su propio desafío a la muerte, gritando y agitando los brazos". (PRESTON, Paul: Las tres Españas del 36. (1998).Barcelona: Plaza & Janés. )
85. Μία καυστική απάντησις του Γεωργίου Κονδύλη.
Αλλά πολύ γρήγορα «επήραμε το αίμα πίσω» και ο συνταγματάρχης Βινιέ υπεχρεώθη από τα πράγματα, ν' αναγνωρίση κατά καυστικόν τρόπον όχι μόνον πόσον άδικες ήσαν οι υποψίες του αλλά και κατά ποίον υπέροχον τρόπον επολεμούσαν οι Έλληνες μαχηταί των τμημάτων της μεραρχίας Σερρών, που το 1ον σύνταγμα πεζικού της διοικούσεν ο αντισυνταγματάρχης πυροβολικού Ν. Ζαφειρίου και τα τάγματα οι λοχαγοί Κονδύλης, Γουλιανός και Παπακώστας, το δε 3ον Σύνταγμα πεζικού της είχε διοικητήν τον συνταγματάρχην Ν. Καλομενόπουλον και εις τα τάγματα ηγήτορας τους Σταυριανόπουλον, Καρασεβδάν και Καλονάρον.
Ύστερα από μια πολύ επιτυχημένη επιδρομή— της 12ης Φεβρουαρίου 1917 προς το Λόφο Σεμέν ντε Φερ, όπου διεκρίθη ο υπολοχαγός Αναγνωστόπουλος και ετραυματίσθη ο ανθυπολοχαγός Δογάνης— ο συνταγματάρχης Βινιέ κατάπληκτος δια την πλουσίαν συγκομιδήν λαφύρων ηρώτησε πάλιν τον Κονδύλην, διοικητήν τάγματος που ηρωϊκώς ηγήθη αυτοπροσώπως της επιχειρήσεως.
- Πώς δεν φέρατε και Βουλγάρους;
Ο αείμνηστος Κονδύλης με την συνηθισμένην δηκτικότητά του απήντησε ευθύς στον Βινιέ:
- Συνταγματάρχα μου, έχουνε ποδάρια οι άθλιοι...
Οι κυβερνήσεις της Βαλέντσιας και της Βαρκελώνης είχαν εξασθενήσει εκείνη την εποχή από πολιτικές διαταραχές. Στις αρχές Απριλίου ο Ρώσος γενικός οικονομικός σύμβουλος στην Ισπανία, ο Στασέφσκυ, επισκέφτηκε την Μόσχα και κατάκρινε στη Κεντρική Επιτροπή και στον Βοροσίλωφ την τακτική της NKVD και του Ορλώφ στην Ισπανία. Ο συνάδελφος του, ο Μπερζίν, είχε κάνει παρόμοια παράπονα τον προηγούμενο μήνα στον ίδιο τον τρομερό Γιεζώφ. Ο Γιεζώφ ήταν τότε αρχηγός της NKVD. Απασχολημένος με ένα πλήρες πρόγραμμα πολιτικών εκτελέσεων, δεν έκανε τίποτα. Μυστηριώδεις εξαφανίσεις άρχισαν και πάλι να παρατηρούνται στην Ισπανία, ανάμεσα στις οποίες o Ρώσος σοσιαλιστής, μηχανικός Μαρκ Ρέϊν, γιός του παλιού Μενσεβίκου Αμπράμοβιτς.Μια εκπληκτική συνεδρίαση έγινε, υστέρα από λίγο της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ισπανικού Κομμουνιστικού κόμματος, στην οποία παρακάθησαν ο Μαρτύ, ο Τολιάτι, ο Κοντοβίλια, ο Στεπάνωφ, ο Γκέρε, ο Γκαίηκινς, ο Ρώσος επιτετραμένος και ο ίδιος ο Ορλώφ. Ο Τολιάτι εδήλωσε απερίφραστα ότι επιθυμούσε να φύγει ο Λάργκο Καμπαλιέρο από την πρωθυπουργία. Το κίνητρο αυτής της ξαφνικής ενεργείας την οποία δεν είχαν προίδει ούτε οι ίδιοι οι κομμουνιστές, φαίνεται πως ήταν η ανακατάταξη των κομμουνιστών αξιωματικών που είχε κάνει ο Λάργκο Καμπαλιέρο, η αντίσταση του υφυπουργού Πολέμου Μπαραϊμπάρ στην κομμουνιστική γοητεία και η θεαματική αποπομπή από την κυβέρνηση του Άλβαρεθ ντελ Βάγιο με την κατηγορία ότι είναι μία «σοβιετική μαριονέττα». Την διαταγή για την αποπομπή έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Ο Ντίαθ και ο Ερνάντεθ διαμαρτυρήθηκαν. Ο Ντίαθ πρόσθεσε μάλιστα ότι οι Ισπανοί κομμουνιστές δεν είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις οδηγίες της Μόσχας. Ή ο φόβος ή η φιλοδοξία εμπόδισε τους υπόλοιπους Ισπανούς να μιλήσουν. Ο Στεπάνωφ είπε ότι όχι η Μόσχα αλλά η «ιστορία» καταδικάζει τον πρωθυπουργό, όχι μόνον για την ηττοπάθεια του, αλλά και για τις ήττες του. Ο Μαρτύ συμφώνησε μαζί του. Ο Ντίαθ αποκάλεσε τον Μαρτύ γραφειοκράτη και ο Μαρτύ αντέτεινε ότι είναι επαναστάτης. «Επαναστάτες είμαστε όλοι μας», είπε ο Ντίαθ. «Αύτό περιμένουμε να δούμε», απάντησε ο Μαρτύ. Ο Ντίαθ είπε στον Μαρτύ ότι ήταν ένας απλός καλεσμένος στα συνέδρια του ισπανικού Κομμουνιστικού κόμματος. «Εάν οι ενέργειες μας δεν σας αρέσουν», είπε ο Ντίαθ έξω από τα δόντια, «ιδού η πόρτα». Ακολούθησε θόρυβος και αναταραχή. Όλοι σηκώθηκαν. Η Πασιονάρια φώναζε: «Σύντροφοι! Σύντροφοι!» Ο Ούγγρος Γκέρε έμεινε κατάπληκτος με το στόμα ανοικτό. Ο Ορλώφ έδειχνε ατάραχος. Ο Τολιάτι φαινόταν πανευτυχής. Ο Κοντοβίλια προσπαθούσε να ηρεμήσει τον Μαρτύ. Τέτοιες σκηνές ήταν πρωτάκουστες σε συνέδρια Κομμουνιστικών κομμάτων, ιδιαίτερα όταν ήταν παρόντες οι παντοδύναμοι της Κομιντέρν. Τελικά, ο Ντίαθ αναγκάστηκε να δεχτεί την πρόταση του Τολιάτι αν την ψήφιζε και η πλειοψηφία. Είναι περιττό να πούμε ότι ο Ντίαθ και ο Χερνάντεθ ήταν οι μόνοι που ψήφισαν εναντίον. Και ο Τολιάτι συνέχισε ότι η μάχη για την καταστροφή του Λάργκο Καμπαλιέρο έπρεπε να αρχίσει σε ένα συνέδριο στην Βαλέντσια. Με γλυκύτητα πρότεινε ότι ο Ερνάντεθ έπρεπε να είναι ο εισηγητής. Όσο για τον διάδοχο πρωθυπουργό, τον Χουάν Νεγκρίν, υπουργό των Οικονομικών, θεωρούσε ότι ήταν η καλύτερη ενδεδειγμένη λύση. Ήταν λιγώτερο φιλοκομμουνιστής από τον Άλβαρεθ ντελ Βάγιο και λιγώτερο αντικομμουνιστής από τον Πριέτο.
H πρώτη αντίδραση των Νορβηγών ήταν μια οδυνηρή κατάπληξη και μια περίεργη νάρκωση, μια αίσθηση παραλύσεως— πράγμα που με τη σειρά του βοήθησε κι' αυτό τους Γερμανούς να απλωθούν και να σταθεροποιηθούν στην κρίσιμη αυτή φάση κατά την οποία μόλις είχαν βγει στην ξηρά και η θέση τους εξαρτιόταν ακόμα από την εντύπωση δυνάμεως που θα προκαλούσαν παρά από τη δύναμη την ίδια. Η αντίδραση υπήρξε ακριβώς η ίδια από το Νάρβικ στο βορρά έως το Όσλο στο νότο. Ένας ανταποκριτής του Νταίηλυ Τέλεκγραφ βρισκόταν στο 'Οσλο αυτή την εποχή. Περιέγραψε αργότερα πώς, στις 8 παρά τέταρτο το πρωί, ενώ ακόμα ο πληθυσμός ζούσε σε αμφιβολία, σε σύγχιση και σε άγνοια για το τι ακριβώς είχε συμβεί, πέντε γερμανικά βομβαρδιστικά έφτασαν σα βροντή χαμηλά πάνω από τις στέγες των σπιτιών — πως επί δυο συνέχεια ώρες κατόπιν τα Γερμανικά αεροπλάνα έφταναν κατά μικρά σμήνη, μόνο κατά μικρά σμήνη, προσποιούνταν και έφευγαν, μη ρίχνοντας βόμβες αλλά ενσπείροντας συνέχεια τον τρόμο ότι σε κάθε στιγμή θα μπορούσαν να ρίξουν: και την ώρα που οι προσποιήσεις αυτές λάβαιναν χώρα, αερομεταφερόμενα στρατεύματα δεν έχαναν φυσικά την ευκαιρία να αποβιβάζονται στο αεροδρόμιο της πόλεως για να καταλάβουν το στόχο τον οποίον είχαν αποτύχει μέχρι στιγμής να τον κυριεύσουν με τα άλλα τους τμήματα, εκείνα που παρά τη θέληση τους είχαν αποβιβαστεί από τα πλοία, μακρυά, προς τα περάσματα του φιόρδ.
«Χιλιάδες από τους κατοίκους του Όσλο, έμεναν να παρακολουθούν χάσκοντας και τρομαγμένοι τους Γερμανούς» έγραψε ο ανταποκριτής, «αλλά πανικός δεν υπήρχε. Κανένας μας δεν φανταζόταν ποτέ ότι γερμανικά πολεμικά πλοία βρίσκονταν στον εσώτερο λιμένα και ότι το Όσλο ήταν ήδη καταδικασμένο...Η ίδια παραφροσύνη από ακατανόητα γεγονότα εξακολούθησε όλη την ημέρα... Δεκάδες χιλιάδες άτομα κυκλοφορούσαν χαζεύοντας στους δρόμους και στα πεζοδρόμια, περιμένοντας σε ολοκληρωτική αμηχανία. Όλοι αναρωτιόμασταν πού είναι οι Άγγλοι, αλλά και επίσης πού ήσαν οι Γερμανοί;».
Και μόνο κατά τα μισά του απομεσήμερου εμφανίστηκαν οι Γερμανοί—πρώτα από όλα δυο καμιόνια φορτωμένα στρατό, και λίγο πιο πίσω μια φάλαγγα πεζοί με επικεφαλής τον ίδιο το Στρατηγό Φάλκενχορστ. Ήταν μια μικρή -φάλαγγα, λίγα λεπτά της χρειάστηκαν για να περάσει. Οι άντρες βάδιζαν κατά τμήματα, με βλοσυρή έκφραση και υπέροχο συγχρονισμό. Μια πόλη με ένα τέταρτο του εκατομμυρίου κατοίκους που συνωθούνταν να παρακολουθούν τη μικροσκοπική φάλαγγα να περνάει, παραλυμένη πάντοτε, κυριεύτηκε από τη μικρή αυτή δύναμη. Φρουροί τοποθετήθηκαν αμέσως στα κυβερνητικά γραφεία και στα άλλα βασικά κτίρια. Μια ομάδα γερμανοί στρατιώτες φάνηκαν σε ένα από τα παράθυρα του Κοινοβουλίου και άρχισαν να τραγουδούν ρωμαλέα ενώ ένας από όλους έπαιζε ακορντεόν. Οι παράτες και οι αντιπαράτες εξακολουθούσαν. Επρόκειτο για τον πιο φανταστικό στρατό που κυρίευσε ποτέ μια πόλη στο σύγχρονο πόλεμο, γιατί ήταν ένας θεατρικός στρατός, ένας στρατός όπερα κωμίκ—κάτι ισχυρό και ατελείωτο αλλά το οποίο εκ του εμφανούς το συγκροτούσαν τα ίδια μικρά τμήματα ηθοποιών που περνούσαν παρελαύνοντας συντεταγμένα πέρα και δώθε ή που τα έβλεπε κανείς μέσα από μια πόρτα ή ένα παράθυρο. Δεν υπήρχε καθόλου νόημα σε όλα αυτά και στην περίοδο τούτη οι Γερμανοί περνούσαν βλοσυροί, χρησιμοποιώντας κάθε στρατήγημα και κάθε ψυχολογικό τέχνασμα για να εντυπωσιάσουν το λαό της παραβιασμένη χώρας ότι τάχα βρισκόταν στην αρπάγη ενός μεγάλου στρατού —ενώ στην πραγματικότητα, μέχρις ότου ενισχύσουν τις δυνάμεις τους, διέτρεχαν τον κίνδυνο σχεδόν να εκμηδενιστούν από τους Νορβηγούς, μόνο με τη δύναμη του πλήθους χωρίς καλά - καλά να χρειάζονται όπλα γι' αυτό.
Άλλοι βεβαιούν ότι ο άνθρωπος αυτός είναι ύπουλος και ψεύστης και ότι μίαν μόνον σκέψιν έχει: την εκδίωξιν του Βασιλέως και την τελικήν ανατροπήν του καθεστώτος! Άλλοι πάλιν ισχυρίζονται ότι ο Βενιζέλος είναι συμβιβαστικός και ότι δεν σκοπεί άλλο τίποτε παρά το πως να θεμελίωση την διασαλευθείσαν εξουσίαν και να διευκολύνη την εξομάλυνσιν των πραγμάτων! Το βέβαιον είναι ότι ο Βενιζέλος είναι τετραπέρατος! Πολύ έξυπνος άνθρωπος, εις άκρον φιλόδοξος, ασυνείδητος πολιτευτής, unscrupulus (ανενδοίαστος) και Κρης... et c'est tout dire (και αυτό τα λέει όλα) ! Δεν περιποιεί δε και μεγάλην τιμήν εις τους πολιτικούς άνδρας της ελευθέρας Ελλάδος ο τρόπος με τον οποίον όλοι σχεδόν έκυψαν τον αυχένα προ του νέου ανδρός, όστις, αφού είδε και απόειδε εις την Κρήτην (όπου τα έκαμεν ρόϊδι), ήλθε τώρα να δρέψη νέους στεφάνους εις την Ελλάδα. Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι όταν ο Ζυμβρακάκης βλέπων την διχόνοιαν εισχωρούσαν εις τα σπλάχνα του Συνδέσμου και φοβούμενος την άμεσον αυτού διάλυσιν, εκάλεσε τον Βενιζέλον εκ Κρήτης , ούτος απεδέχθη ασμένως και μετ' αγαλλιάσεως την ηγεσίαν του ενδόξου αυτού σωματείου! Ότι ήλθε με σκοπούς κατακτητικούς δεν υπάρχει αμφιβολία! Αλλά μόλις έφθασεν εδώ, έξυπνος ων και αντιληφθείς την ακριβή κατάστασιν των πραγμάτων και ιδίως των πνευμάτων, έδειξε μετριοπάθειαν και σύνεσιν ανάλογον προς τας περιστάσεις! Αντελήφθη αμέσως ότι το ρεύμα εναντίον του Συνδέσμου και η γενική κατ' αυτού δυσαρέσκεια του κόσμου, είχαν πάρει δρόμο και ότι δεν ήτο πλέον η περίστασις να εξωθήση τα πράγματα εις τα έσχατα! Εφάνη λοιπόν conciliant (διαλλακτικός) και τώρα προσπαθεί να συντείνη εις την επαναφοράν της τάξεως! Ότι θα θελήση όμως αργότερα να παίξη ρόλον πολιτικόν εν Ελλάδι, δεν υπάρχει αμφιβολία.
«...Έκρινα κατάλληλη τη στιγμή για να δράσω. Δήλωσα: «Ας ρυθμίσωμεν τις υποθέσεις μας στα Βαλκάνια. Τα στρατεύματα σας ευρίσκονται στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία. Έχομε συμφέροντα, αποστολές, πράκτορες σ ' αυτές τις χώρες. Ας αποφύγωμε την σύγκρουση για ζητήματα ασήμαντα. Σχετικώς προς την Μεγάλη Βρεταννία και την Ρωσία, τί θά ελέγατε για μια υπεροχή κατά 90% υπέρ υμών στην Ρουμανία, υπεροχή κατά 90% υπέρ ημών στην Ελλάδα, καίι ίση συμμετοχή κατά 50% στην Γιουγκοσλαβία;» Ενώ μετεφράζοντο οι λόγοι μου, έγραψα σε μισό φύλλο χαρτιού:
22. Ένα γράμμα από το Στάλινγκραντ.
14. Στεργιάδης και στρατηγός Ιωάννου.
13......αυτοκράτορας στο Βυζάντιο ο Πάγκαλος
9.Το τέλος του Χρυσοστόμου Σμύρνης
Θα χρειαζότανε η τραγική φαντασία ενός Δάντη για ν' αποδώσει τις φρικιαστικές σκηνές, που συνέβησαν μπρος στα μάτια του Νουρεντίν. Η ορδή των φονιάδων ορμά — δεν έχουν όπλα ' θα ήταν πολύ ευσπλαγχνικός ο θάνατος. Με τα χέρια τους, με πέτρες και ξύλα, κτυπούν τον Χρυσόστομο. Του ξερριζώνουν, αλαλάζοντας με μανία, τα κατάλευκα γένια του. Το αίμα τρέχει άφθονο, μουσκεύει τα ράσα του- και η μυρωδιά του εξαγριώνει ακόμη περισσότερο τον διψασμένο για αίμα όχλο. Ένας βαστάζος του λιμανιού θέλει να διακριθεί' και με το μαχαίρι του βγάζει το ένα μάτι του Χρυσόστομου. Κλονίζεται ο Δεσπότης, γονατίζει. Αλλ,' οι δήμιοι του δεν τον αφήνουν. Οι άνδρες του Βάσιτς τον σηκώνουν και υποβαστάζοντάς (269) τον τον υποχρεώνουν να συνεχίσει τη μαρτυρική πορεία του προς τον Γολγοθά. Φυσικά, δεν κάνουν την παραμικρή προσπάθεια να συγκρατήσουν τον όχλο που συνεχίζει το αιματηρό όργιο του.
26. Προς τη Καλαμπάκα.
Κανείς μας δεν είχε παραδώσει οπλισμό. Ένας όρος της πρώτης ανακωχής (έγιναν τρεις) ήταν να παραδώσομε τα όπλα μας μέσα σε 48 ώρες στον Δημοδιδάσκαλο του πρώτου χωριού που θα συναντούσαμε. Κι έγινε τούτο το παράξενο. Διάφορα τμήματα στρατού είχαν συγκεντρωθεί στο Μέτσοβο και, οπλισμένα, άρχισαν να κατηφορίζουν προς τον θεσσαλικό κάμπο, βαδίζοντας επάνω στην οδό Μέτσοβο-Καλαμπάκα. Απ' την άλλη μεριά ανέβαιναν γερμανικές μονάδες που, κατά τους όρους της πρώτης ανακωχής έπρεπε να πάνε να παρεμβληθούν ανάμεσα στους Ιταλούς (που προχωρούσαν πολύ αργά) και σ' εμάς.(75)Συναντηθήκαμε στην Κατάρα. Εκείνοι ανέβαιναν απ' την μεριά του βουνού, κατάκοποι και κάθιδροι, εμείς κατεβαίναμε απ' την μεριά του γκρεμού τσακισμένοι απ' την πείνα και την αγρύπνια, χλωμοί και αγριεμένοι μην τύχει και πιαστούμε αιχμάλωτοι παρά την ρητή υπόσχεση του Γερμανού στρατηγού Φον Λίστ (που την είχε δώσει μετά από διαταγή του Χίτλερ), ότι «οι γενναίοι Έλληνες στρατιώτες θα επέστρεφαν στα σπίτια τους απείραχτοι».
Ώρες πολλές κράτησε αυτή η διασταύρωση των δύο στρατών κι εκτός από τα άρβυλα που χτυπούσαν το χώμα, δεν ακουγόταν ούτε μια λέξη, ούτε μια φωνή κι ούτε κοιτάζαμε ο ένας τον άλλο. Σαν ημερινά φαντάσματα που γλιστρούσαν, άφωνα, το ένα πλάι στο άλλο αφήνοντας, ανάμεσα τους, επάνω στον στενό δρόμο μιαν απόσταση το πολύ δυο μέτρα. Με την γερμανική φάλαγγα ανέβαινε και μια μονάδα ποδηλατιστές (οι μόνοι που κίνησαν την περιέργεια μας) που, σύμφωνα με τον κανονισμό τους, είχαν ξεπεζέψει κι ανηφόριζαν σπρώχνοντας τα ποδήλατα τους.
Εις το Βερολίνον έφθασα εις τας 14 Φεβρουαρίου 1934. Ξεναγός μου είχεν ορισθεί ο Άλτενμπουργκ, διευθυντής τότε του υπουργείου εξωτερικών. Ενημέρωσα εν πρώτοις τον von Neumann, υπουργόν των εξωτερικών, περί της αποστολής μου και την επομένην εγενόμην δεκτός από τον Χίτλερ. Η επί του θέματος συνομιλία μου μετ' αυτού διήρκεσε επί δύο ολοκλήρους ώρας. Αφού με ήκουσε προσεκτικά, μου απήντησε ότι ηννόει πολύ καλά τους λόγους δια τους οποίους είχαμε επιδιώξει την σύναψιν του Βαλκανικού Συμφώνου, αλλ' ελυπείτο διότι συνεταιρίσθημεν με τους βαλκανικούς λαούς οι οποίοι είναι κατώτεροι «ημών» των λοιπών Αρίων. Εις σχετικήν παρατήρησίν μου απήντησε ότι, δεν αμφισβητεί ότι και οι βαλκανικοί λαοί αποτελούν μέρος των διανοουμένων όντων, όπως οι ίπποι, οι λέοντες, οι κώνωπες και οι αρουραίοι ανήκουν εις την συνομοταξίαν των ζώων. Ουδείς όμως δύναται να αμφισβητήση ότι ο ίππος ή ο λέων έχει πολύ μεγαλυτέραν αξίαν του κώνωπος ή του αρουραίου. Ούτω και ένας Νοτιοσλάβος ή Εβραίος έχει πολύ μικροτέραν αξίαν ενός Έλληνος ή ενός Γερμανού. Και προσέθεσε:
—Εάν είχατε μίαν κόρην πιστεύω ότι θα προτιμούσατε να συζευχθή ένα Γερμανόν παρά ένα Εβραίον.
Εις το σημείον δε τούτο μου ανέπτυξε την θεωρίαν του περί του «κατηραμένου εβραϊκού στοιχείου».
Εζήτησα να συζητήσωμεν επί των οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών μας. Του εξέθεσα τας μεγάλας δυσχερείας τας οποίας συνηντώμεν εκ του ότι, ενώ το ισοζύγιον των μετά της Γερμανίας συναλλαγών μας ήτο άκρως ενεργητικόν, μετ' άλλων χωρών είχομεν να καλύψωμεν ικανά ελλείμματα. Μου απήντησε αποφασιστικά ότι δεν ήτο δυνατόν να «εμέναμε με τα χέρια σταυρωμένα» και ότι αυτός, συσκεπτόμενος με τους αρμοδίους, θα εύρισκε μίαν ικανοποιητικήν λύσιν.
Εν συνεχεία με εκράτησεν εις το πρόγευμα, εις το όποιον παρεκάθησαν, μεταξύ άλλων ο von Neumann, ο Schmidt, υ-πουργός του της εθνικής οικονομίας, ο πρέσβυς μας Αλ. Ραγκαβής, ο υπαρχηγός του κόμματος του Römer, ο Göbels και η θυγάτηρ του Πρίγκιπος Ανδρέου Σοφία (Tiny), την οποίαν εθεώρει, ειρήσθω εν παρόδω, ως υπόδειγμα μητρός και συζύγου. Το πρόγευμα δεν ήτο διόλου απλούν ή πρόχειρον και εφαίνετο ότι είχεν οργανωθή εκ των προτέρων. Το τραπέζι εστολίζετο με τα επίχρυσα σκεύη τα οποία ανήκον άλλοτε εις τους Γερμανούς Αυτοκράτορας και τα εδέσματα ήσαν εξαίρετα. Κατά την στιγμήν της αναχωρήσεως μου επήρε μίαν φωτογραφίαν του, την υπέγραψε και μου την έδωσε.
ANEKΔΟΤΑ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΣΤΙΣ ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑΣ Δ
- Πώς δεν φέρατε και Βουλγάρους;
Ο αείμνηστος Κονδύλης με την συνηθισμένην δηκτικότητά του απήντησε ευθύς στον Βινιέ:
- Συνταγματάρχα μου, έχουνε ποδάρια οι άθλιοι...
39.Μια εκπληκτική συνεδρίαση της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ισπανικού Κομμουνιστικού κόμματος.
Οι κυβερνήσεις της Βαλέντσιας και της Βαρκελώνης είχαν εξασθενήσει εκείνη την εποχή από πολιτικές διαταραχές. Στις αρχές Απριλίου ο Ρώσος γενικός οικονομικός σύμβουλος στην Ισπανία, ο Στασέφσκυ, επισκέφτηκε την Μόσχα και κατάκρινε στη Κεντρική Επιτροπή και στον Βοροσίλωφ την τακτική της NKVD και του Ορλώφ στην Ισπανία. Ο συνάδελφος του, ο Μπερζίν, είχε κάνει παρόμοια παράπονα τον προηγούμενο μήνα στον ίδιο τον τρομερό Γιεζώφ. Ο Γιεζώφ ήταν τότε αρχηγός της NKVD. Απασχολημένος με ένα πλήρες πρόγραμμα πολιτικών εκτελέσεων, δεν έκανε τίποτα. Μυστηριώδεις εξαφανίσεις άρχισαν και πάλι να παρατηρούνται στην Ισπανία, ανάμεσα στις οποίες o Ρώσος σοσιαλιστής, μηχανικός Μαρκ Ρέϊν, γιός του παλιού Μενσεβίκου Αμπράμοβιτς.Μια εκπληκτική συνεδρίαση έγινε, υστέρα από λίγο της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ισπανικού Κομμουνιστικού κόμματος, στην οποία παρακάθησαν ο Μαρτύ, ο Τολιάτι, ο Κοντοβίλια, ο Στεπάνωφ, ο Γκέρε, ο Γκαίηκινς, ο Ρώσος επιτετραμένος και ο ίδιος ο Ορλώφ. Ο Τολιάτι εδήλωσε απερίφραστα ότι επιθυμούσε να φύγει ο Λάργκο Καμπαλιέρο από την πρωθυπουργία. Το κίνητρο αυτής της ξαφνικής ενεργείας την οποία δεν είχαν προίδει ούτε οι ίδιοι οι κομμουνιστές, φαίνεται πως ήταν η ανακατάταξη των κομμουνιστών αξιωματικών που είχε κάνει ο Λάργκο Καμπαλιέρο, η αντίσταση του υφυπουργού Πολέμου Μπαραϊμπάρ στην κομμουνιστική γοητεία και η θεαματική αποπομπή από την κυβέρνηση του Άλβαρεθ ντελ Βάγιο με την κατηγορία ότι είναι μία «σοβιετική μαριονέττα». Την διαταγή για την αποπομπή έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Ο Ντίαθ και ο Ερνάντεθ διαμαρτυρήθηκαν. Ο Ντίαθ πρόσθεσε μάλιστα ότι οι Ισπανοί κομμουνιστές δεν είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις οδηγίες της Μόσχας. Ή ο φόβος ή η φιλοδοξία εμπόδισε τους υπόλοιπους Ισπανούς να μιλήσουν. Ο Στεπάνωφ είπε ότι όχι η Μόσχα αλλά η «ιστορία» καταδικάζει τον πρωθυπουργό, όχι μόνον για την ηττοπάθεια του, αλλά και για τις ήττες του. Ο Μαρτύ συμφώνησε μαζί του. Ο Ντίαθ αποκάλεσε τον Μαρτύ γραφειοκράτη και ο Μαρτύ αντέτεινε ότι είναι επαναστάτης. «Επαναστάτες είμαστε όλοι μας», είπε ο Ντίαθ. «Αύτό περιμένουμε να δούμε», απάντησε ο Μαρτύ. Ο Ντίαθ είπε στον Μαρτύ ότι ήταν ένας απλός καλεσμένος στα συνέδρια του ισπανικού Κομμουνιστικού κόμματος. «Εάν οι ενέργειες μας δεν σας αρέσουν», είπε ο Ντίαθ έξω από τα δόντια, «ιδού η πόρτα». Ακολούθησε θόρυβος και αναταραχή. Όλοι σηκώθηκαν. Η Πασιονάρια φώναζε: «Σύντροφοι! Σύντροφοι!» Ο Ούγγρος Γκέρε έμεινε κατάπληκτος με το στόμα ανοικτό. Ο Ορλώφ έδειχνε ατάραχος. Ο Τολιάτι φαινόταν πανευτυχής. Ο Κοντοβίλια προσπαθούσε να ηρεμήσει τον Μαρτύ. Τέτοιες σκηνές ήταν πρωτάκουστες σε συνέδρια Κομμουνιστικών κομμάτων, ιδιαίτερα όταν ήταν παρόντες οι παντοδύναμοι της Κομιντέρν. Τελικά, ο Ντίαθ αναγκάστηκε να δεχτεί την πρόταση του Τολιάτι αν την ψήφιζε και η πλειοψηφία. Είναι περιττό να πούμε ότι ο Ντίαθ και ο Χερνάντεθ ήταν οι μόνοι που ψήφισαν εναντίον. Και ο Τολιάτι συνέχισε ότι η μάχη για την καταστροφή του Λάργκο Καμπαλιέρο έπρεπε να αρχίσει σε ένα συνέδριο στην Βαλέντσια. Με γλυκύτητα πρότεινε ότι ο Ερνάντεθ έπρεπε να είναι ο εισηγητής. Όσο για τον διάδοχο πρωθυπουργό, τον Χουάν Νεγκρίν, υπουργό των Οικονομικών, θεωρούσε ότι ήταν η καλύτερη ενδεδειγμένη λύση. Ήταν λιγώτερο φιλοκομμουνιστής από τον Άλβαρεθ ντελ Βάγιο και λιγώτερο αντικομμουνιστής από τον Πριέτο.
(Ιστορία του Ισπανικού εμφυλίου Πολέμου Τόμος Β Μετάφραση Αλίκης Γεωργούλη, Εκδόσεις Αφοί Τολίδη)
38. To μυστικό που κρυβόταν στο κελάρι.
Σε μια μεγάλη παλιά βίλα έξω από τη πόλη της Βιέννης με θέα τους αμπελώνες του Kahlenberg υπάρχει ένα συμπαθητικό κελάρι, όπου οι υψηλόβαθμοι Αμερικανοί αξιωματικοί συνήθιζαν να συγκεντρώνονται μετά το τέλος του Β. Παγκοσμίου Πολέμου. Θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς και ταβέρνα στολισμένη με ζωγραφιές ένα γύρω. Η ιδιοκτήτρια, η όμορφη Πριγκίπισσα Wittgenstrin μου έδειξε τις ζωγραφιές και ζήτησε να εκφράσω τη γνώμη μου γι΄αυτές και στη συνέχεια να πλησιάσω για να διαβάσω τις καλλιγραφικές επιγραφές ανάμεσά τους.
Τις παρατήρησα όλες προσεκτικά και μετά είπα δίχως να γνωρίζω κάτι παραπάνω .
-Έχω την εντύπωση , από τη στιγμή που όλα ταιριάζουν τόσο καλά μεταξύ τους,πως πρόκειται για ένα καλλιτέχνη με έφεση στην αρχιτεκτονική και πιο συγκεκριμένα σε κάποιους νόμους της φύσης , όπως είναι η χρυσή τομή . -Πολύ ενδιαφέρον είπε η πριγκίπισσα και τώρα μπείτε στο κόπο να διαβάσετε τις επιγραφές.
Τις διάβασα- δεν μπορώ να θυμηθώ τις ακριβείς λέξεις αλλά η έννοια είναι ακόμα απόλυτα ζωντανή στη μνήμη μου.
-Γνωρίζω ότι η ζωή μου θα είναι εξαιρετική, πρωτόγνωρη στο τέλος της όμως θα είναι μια σκέτη καταστροφή.
Στη συνέχεια η Πριγκίπισσα που δεν υπήρξε ποτέ Εθνικοσοσιαλίστρια , μου είπε:
-Όλα αυτά εδώ γύρω ζωγραφίστηκαν και γράφτηκαν από κάποιο μαθητευόμενο. Ακόμα και οι λέξεις όσο εκπληκτικό και αν φαίνεται είναι δικές του και μόνο δικές του .Και εδώ μάλιστα είναι η απόδειξη εξόφλησης της εργασίας που βρήκα ανάμεσα σε παλιά χαρτιά και η οποία αποδεικνύει ότι όλη αυτή η εργασία έγινε από κάποιο βοηθό ζωγράφου που άκουγε στο όνομα Adolf Hitler.(Christian Friedrich Prince of Schaumburg-Lippe: Was Hitler Really a Dictator?)
Τις παρατήρησα όλες προσεκτικά και μετά είπα δίχως να γνωρίζω κάτι παραπάνω .
-Έχω την εντύπωση , από τη στιγμή που όλα ταιριάζουν τόσο καλά μεταξύ τους,πως πρόκειται για ένα καλλιτέχνη με έφεση στην αρχιτεκτονική και πιο συγκεκριμένα σε κάποιους νόμους της φύσης , όπως είναι η χρυσή τομή . -Πολύ ενδιαφέρον είπε η πριγκίπισσα και τώρα μπείτε στο κόπο να διαβάσετε τις επιγραφές.
Τις διάβασα- δεν μπορώ να θυμηθώ τις ακριβείς λέξεις αλλά η έννοια είναι ακόμα απόλυτα ζωντανή στη μνήμη μου.
-Γνωρίζω ότι η ζωή μου θα είναι εξαιρετική, πρωτόγνωρη στο τέλος της όμως θα είναι μια σκέτη καταστροφή.
Στη συνέχεια η Πριγκίπισσα που δεν υπήρξε ποτέ Εθνικοσοσιαλίστρια , μου είπε:
-Όλα αυτά εδώ γύρω ζωγραφίστηκαν και γράφτηκαν από κάποιο μαθητευόμενο. Ακόμα και οι λέξεις όσο εκπληκτικό και αν φαίνεται είναι δικές του και μόνο δικές του .Και εδώ μάλιστα είναι η απόδειξη εξόφλησης της εργασίας που βρήκα ανάμεσα σε παλιά χαρτιά και η οποία αποδεικνύει ότι όλη αυτή η εργασία έγινε από κάποιο βοηθό ζωγράφου που άκουγε στο όνομα Adolf Hitler.(Christian Friedrich Prince of Schaumburg-Lippe: Was Hitler Really a Dictator?)
37. Η 50η Γερμανική μεραρχία πεθαίνει στη Κριμαία.
Στο πολεμικό ημερολόγιο της 50ης μεραρχίας πεζικού διαβάζουμε με όρους αντικειμενικούς, τα σχετικά με το δράμα που έλαβε χώρα.
Τα συντάγματα είχαν αντισταθεί στις θέσεις τους μέχρι και του τελευταίου. Και στη δική τους περίπτωση ,οι Ρώσοι, δεν είχαν αντιληφθεί τις κινήσεις σύμπτυξης προς τα σημεία επιβίβασης.Το 121ο σύνταγμα έφτασε μέχρι τα πλοία. Στο σημείο επιβίβασης όμως του 123ου συντάγματος Γρεναδιέρων δεν υπήρχε παρά ένα μόνο ποταμόπλοιο. Χωρούσαν δεν χωρούσαν σ΄αυτό 200 άτομα. Στη συνέχεια έφθασε ένα δεύτερο. Οι άνδρες με απόλυτη πειθαρχία σχημάτισαν διπλή σειρά και άρχισαν να επιβιβάζονται.-Αλτ.Θα επιβιβαστούν λίγοι τραυματίες ακόμα και μετά τέλος.Ο ταγματάρχης Teschner διέταξε τους αξιωματικούς να επιστρέψουν στη ξηρά. Δίχως καμιά διαμαρτυρία όλοι υπάκουσαν. Στο σημείο αυτό ο ταγματάρχης διέταξε όλους αυτούς που είχαν ξεμείνει στην ακτή να πάρουν θέσεις για να δώσουν τη τελευταία μάχη. Με τις πλάτες στραμμένες στη θάλασσα , η μικρή ομάδα μάχης της 50ης μεραρχίας πεζικού,είχε αναλάβει την αποστολή να καλύψει την επιβίβαση των άλλων.Πολέμησε για 6 ακόμα ώρες και μετά ανετράπη. Από ολόκληρη τη Μεραρχία κατάφεραν να επιβιβαστούν 2.800 άνδρες, όλοι οι άλλοι έμειναν πίσω στη καταραμένη χερσόνησο.
35. Γερμανικά στρατεύματα στο Όσλο.
«Χιλιάδες από τους κατοίκους του Όσλο, έμεναν να παρακολουθούν χάσκοντας και τρομαγμένοι τους Γερμανούς» έγραψε ο ανταποκριτής, «αλλά πανικός δεν υπήρχε. Κανένας μας δεν φανταζόταν ποτέ ότι γερμανικά πολεμικά πλοία βρίσκονταν στον εσώτερο λιμένα και ότι το Όσλο ήταν ήδη καταδικασμένο...Η ίδια παραφροσύνη από ακατανόητα γεγονότα εξακολούθησε όλη την ημέρα... Δεκάδες χιλιάδες άτομα κυκλοφορούσαν χαζεύοντας στους δρόμους και στα πεζοδρόμια, περιμένοντας σε ολοκληρωτική αμηχανία. Όλοι αναρωτιόμασταν πού είναι οι Άγγλοι, αλλά και επίσης πού ήσαν οι Γερμανοί;».
 |
34.Το άμεσο και μέγα δίλημμα της Ελλάδας το καλοκαίρι του 1974
Την 10μ.μ. της 15 Αυγούστου ο κ. Καραμανλής ωμίλησε προς τον Ελληνικόν Λαόν δια του ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού δικτύου της Χώρας. Εξήγησεν ότι η κυβέρνησίς του όταν ωρκίσθη ευρέθη δεσμία τετελεσμένων γεγονότων, ότι έδωσε αμέσως την μάχην επί του διπλωματικού τομέως και κατώρθωσε να μετατρέψη υπέρ των Ελληνικών θέσεων την διεθνή κοινήν γνώμην. Ακολούθως ανεφέρθη εις τας συνεχείς παραβιάσεις των Τούρκων και τας αθλιότητας των και ετόνισεν: «Δια την Ελλάδα ετέθη άμεσον και μέγα δίλημμα πρέπει να αντιδράση με βίαν εις την βίαν με δολιότητα εις την δολιότητα; Πρέπει να προσφύγη και εκείνη εις τον νόμον της ζούγκλας;» Ετόνισεν ότι ηκολούθησε πολιτικήν μη συμβιβαζομένην με τον χαρακτήρα του και την ιστορίαν, «την επέβαλλε όμως αδήριτος εθνική ανάγκη. Ώφειλε να έχη το θάρρος να πράξη ότι επέτασσεν η ιστορική στιγμή. Η ένοπλος αντιμετώπισις των Τούρκων εις την Κύπρον καθίσταται αδύνατος και λόγω αποστάσεως και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήτο δυνατόν να επειχειριθή χωρίς τον κίνδυνον εξασθενήσεως της αμύνης της Ελλάδος». Διεβεβαίωσε δε κατηγορηματικώς, «ότι η αμυντική ικανότης της Ελλάδος είναι καθ' όλην την επικράτειαν απόλυτος». Ανέλυσε τα μέτρα διά των οποίων η Ελλάς αντέδρασεν εις την Τουρκικήν θρασύτητα μνημονεύων τας σχετικάς διπλωματικάς ενεργείας: η Τουρκία κατηγγέλθη ως απειλή διά την ειρήνην του κόσμου, εζητήθη η Σύγκλησις του Συμβουλίου Ασφαλείας, το οποίον κατεδίκασε την Τουρκίαν, αι μεγάλαι δυνάμεις ετέθησαν ενώπιον των ευθυνών των και διετάχθη η αποχώρησις από την στρατιωτικήν συμμαχίαν του ΝΑΤΟ. Αφού δε αφήκε να εννοηθή ότι έπρεπε να αναμένονται και άλλαι ενέργειαι, υπεσχέθη συνέχισιν του αγώνος και χρησιμοποίησιν όλων των μέσων «τα οποία θα υπαγορεύη η τιμή και το συμφέρον του Έθνους». Τέλος, εξήρε την ψυχραιμίαν των Ελλήνων την οποίαν εθεώρει δείγμα πολιτικής ωριμότητος, διαβεβαίωσε διά την επαγρύπνησιν των Ενόπλων Δυνάμεων και υπεσχέθη ότι θεραπεύων τα σφάλματα τα οποία εκληροδότησε το παρελθόν θα εθεμελίωνε μίαν νέαν έθνικήν ζωήν η οποία θα έδιδε την χαράν και την ελπίδα εις όλους τους Έλληνας.
Ενώ ήκουα τον λόγον εσημείωνα την ιδίαν ώραν εις την ατζέντα μου. «Δραματικός, απολογητικός και ουδόλως πειστικός. Δεν ημπορούσαμε να πολεμήσωμεν εις Κύπρον και εδώσαμεν την διπλωματικήν μάχην εις Γενεύην ικανοποιημένοι ότι έκερδίσαμεν την διεθνή κοινήν γνώμην. Αλλά ποίον το κέρδος, όταν δεν υπάρχει πρακτικόν αποτέλεσμα;» (Σελ 598-9)
Την 10μ.μ. της 15 Αυγούστου ο κ. Καραμανλής ωμίλησε προς τον Ελληνικόν Λαόν δια του ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού δικτύου της Χώρας. Εξήγησεν ότι η κυβέρνησίς του όταν ωρκίσθη ευρέθη δεσμία τετελεσμένων γεγονότων, ότι έδωσε αμέσως την μάχην επί του διπλωματικού τομέως και κατώρθωσε να μετατρέψη υπέρ των Ελληνικών θέσεων την διεθνή κοινήν γνώμην. Ακολούθως ανεφέρθη εις τας συνεχείς παραβιάσεις των Τούρκων και τας αθλιότητας των και ετόνισεν: «Δια την Ελλάδα ετέθη άμεσον και μέγα δίλημμα πρέπει να αντιδράση με βίαν εις την βίαν με δολιότητα εις την δολιότητα; Πρέπει να προσφύγη και εκείνη εις τον νόμον της ζούγκλας;» Ετόνισεν ότι ηκολούθησε πολιτικήν μη συμβιβαζομένην με τον χαρακτήρα του και την ιστορίαν, «την επέβαλλε όμως αδήριτος εθνική ανάγκη. Ώφειλε να έχη το θάρρος να πράξη ότι επέτασσεν η ιστορική στιγμή. Η ένοπλος αντιμετώπισις των Τούρκων εις την Κύπρον καθίσταται αδύνατος και λόγω αποστάσεως και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήτο δυνατόν να επειχειριθή χωρίς τον κίνδυνον εξασθενήσεως της αμύνης της Ελλάδος». Διεβεβαίωσε δε κατηγορηματικώς, «ότι η αμυντική ικανότης της Ελλάδος είναι καθ' όλην την επικράτειαν απόλυτος». Ανέλυσε τα μέτρα διά των οποίων η Ελλάς αντέδρασεν εις την Τουρκικήν θρασύτητα μνημονεύων τας σχετικάς διπλωματικάς ενεργείας: η Τουρκία κατηγγέλθη ως απειλή διά την ειρήνην του κόσμου, εζητήθη η Σύγκλησις του Συμβουλίου Ασφαλείας, το οποίον κατεδίκασε την Τουρκίαν, αι μεγάλαι δυνάμεις ετέθησαν ενώπιον των ευθυνών των και διετάχθη η αποχώρησις από την στρατιωτικήν συμμαχίαν του ΝΑΤΟ. Αφού δε αφήκε να εννοηθή ότι έπρεπε να αναμένονται και άλλαι ενέργειαι, υπεσχέθη συνέχισιν του αγώνος και χρησιμοποίησιν όλων των μέσων «τα οποία θα υπαγορεύη η τιμή και το συμφέρον του Έθνους». Τέλος, εξήρε την ψυχραιμίαν των Ελλήνων την οποίαν εθεώρει δείγμα πολιτικής ωριμότητος, διαβεβαίωσε διά την επαγρύπνησιν των Ενόπλων Δυνάμεων και υπεσχέθη ότι θεραπεύων τα σφάλματα τα οποία εκληροδότησε το παρελθόν θα εθεμελίωνε μίαν νέαν έθνικήν ζωήν η οποία θα έδιδε την χαράν και την ελπίδα εις όλους τους Έλληνας.
Ενώ ήκουα τον λόγον εσημείωνα την ιδίαν ώραν εις την ατζέντα μου. «Δραματικός, απολογητικός και ουδόλως πειστικός. Δεν ημπορούσαμε να πολεμήσωμεν εις Κύπρον και εδώσαμεν την διπλωματικήν μάχην εις Γενεύην ικανοποιημένοι ότι έκερδίσαμεν την διεθνή κοινήν γνώμην. Αλλά ποίον το κέρδος, όταν δεν υπάρχει πρακτικόν αποτέλεσμα;» (Σελ 598-9)
33 H άλλη όψη του Ελ Βενιζέλου
Άλλοι βεβαιούν ότι ο άνθρωπος αυτός είναι ύπουλος και ψεύστης και ότι μίαν μόνον σκέψιν έχει: την εκδίωξιν του Βασιλέως και την τελικήν ανατροπήν του καθεστώτος! Άλλοι πάλιν ισχυρίζονται ότι ο Βενιζέλος είναι συμβιβαστικός και ότι δεν σκοπεί άλλο τίποτε παρά το πως να θεμελίωση την διασαλευθείσαν εξουσίαν και να διευκολύνη την εξομάλυνσιν των πραγμάτων! Το βέβαιον είναι ότι ο Βενιζέλος είναι τετραπέρατος! Πολύ έξυπνος άνθρωπος, εις άκρον φιλόδοξος, ασυνείδητος πολιτευτής, unscrupulus (ανενδοίαστος) και Κρης... et c'est tout dire (και αυτό τα λέει όλα) ! Δεν περιποιεί δε και μεγάλην τιμήν εις τους πολιτικούς άνδρας της ελευθέρας Ελλάδος ο τρόπος με τον οποίον όλοι σχεδόν έκυψαν τον αυχένα προ του νέου ανδρός, όστις, αφού είδε και απόειδε εις την Κρήτην (όπου τα έκαμεν ρόϊδι), ήλθε τώρα να δρέψη νέους στεφάνους εις την Ελλάδα. Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι όταν ο Ζυμβρακάκης βλέπων την διχόνοιαν εισχωρούσαν εις τα σπλάχνα του Συνδέσμου και φοβούμενος την άμεσον αυτού διάλυσιν, εκάλεσε τον Βενιζέλον εκ Κρήτης , ούτος απεδέχθη ασμένως και μετ' αγαλλιάσεως την ηγεσίαν του ενδόξου αυτού σωματείου! Ότι ήλθε με σκοπούς κατακτητικούς δεν υπάρχει αμφιβολία! Αλλά μόλις έφθασεν εδώ, έξυπνος ων και αντιληφθείς την ακριβή κατάστασιν των πραγμάτων και ιδίως των πνευμάτων, έδειξε μετριοπάθειαν και σύνεσιν ανάλογον προς τας περιστάσεις! Αντελήφθη αμέσως ότι το ρεύμα εναντίον του Συνδέσμου και η γενική κατ' αυτού δυσαρέσκεια του κόσμου, είχαν πάρει δρόμο και ότι δεν ήτο πλέον η περίστασις να εξωθήση τα πράγματα εις τα έσχατα! Εφάνη λοιπόν conciliant (διαλλακτικός) και τώρα προσπαθεί να συντείνη εις την επαναφοράν της τάξεως! Ότι θα θελήση όμως αργότερα να παίξη ρόλον πολιτικόν εν Ελλάδι, δεν υπάρχει αμφιβολία.
32. Η τραγωδία των Θεσσαλών κολλήγων .
«Oι καλλιεργηταί, όπως και πρώτα υπεχρεούντο να δίδωσιν εις τον γαιοκτήμονα (αφέντην), το τρίτον ή το ήμισυ των παραγομένων καρπών, ενοίκιον δια την βοσκήν των κτηνών, μέγαν αριθμόν ορνίθων και αμνών, ικανήν ποσότητα τυρού, βουτύρου, -καυσόξυλων, αιγών, πεπονιών, χόρτου και αχύρου, να στέλλωσιν εν θήλυ μέλος, ίνα ζυμώνη και ψήνη το ψωμί της επιστασίας, λείψανον του δικαιώματος της πρώτης νυκτός: Οι τσιφλικούχοι εξουσίαζον το σώμα των γυναικών και των θυγατέρων των κολλήγων. Υπεχρεούντο επίσης οι κολλήγοι να μη αποξηραίνουσι καπνόν και βοδινήν κόπρον επι των τοίχων και των κεράμων, να μη κρεμώσι βρεγμένα ρούχα προς στέγνωσιν επί των τοίχων, να μη απομακρύνωνται εκ του χωρίου άνευ αδείας του επιστάτου, να μη καλλιεργώσι ξένας γαίας επ' αντισπόρω ούτε και να έχωσιν ιδίας γαίας ελευθέρας. Κατώκουν εις τρώγλας και πολλοί συνέτρωγον εν τη αυτή φάτνη με τους όνους των, θνήσκοντες δε, περίλυποι και με αιμάσσουσαν καρδίαν, ητένιζον τα πέριξ της κλίνης του θανάτου τέκνα των, διότι τα εγκατέλειπον άστεγα. Με την μάστιγα της εξώσεως, οιονεί με το δρέπανον του θανάτου, αγεληδόν ωδηγούντο εις τας κάλπας και έδιδον την ψήφον των εις τα υπό του αφέντη υποδεικνυόμενα πρόσωπα. Παλαιότερον μάλιστα επωλούντο και ηγοράζοντο ως κτήνη με το κτήμα, ως παράρτημα αυτού. Οσάκις δε υπεδέχοντο τον αφέντην επισήμως, γονυπετείς, εσύροντο, εκτύπων το χώμα με το μέτωπον τρεις φορές και εφίλουν τον αριστερόν πόδα του. Γενικώς δ' ειπείν αι μεγάλαι πιέσεις, αι εξαθλιώσεις και αι αφόρητοι ταπεινώσεις δίκην μαστιγίου, έπληττον τα νώτα και είχον κάμει τους χωρικούς προθύμους δέκτας ενός επαναστατικού ευαγγελίου...»
(Δημ. Δ. Μπούσδρα: «Η απελευθέρωσις των Σκλάβων αγροτών», σ. 1 - 2).
31.Το μοίρασμα των Βαλκανίων
«...Έκρινα κατάλληλη τη στιγμή για να δράσω. Δήλωσα: «Ας ρυθμίσωμεν τις υποθέσεις μας στα Βαλκάνια. Τα στρατεύματα σας ευρίσκονται στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία. Έχομε συμφέροντα, αποστολές, πράκτορες σ ' αυτές τις χώρες. Ας αποφύγωμε την σύγκρουση για ζητήματα ασήμαντα. Σχετικώς προς την Μεγάλη Βρεταννία και την Ρωσία, τί θά ελέγατε για μια υπεροχή κατά 90% υπέρ υμών στην Ρουμανία, υπεροχή κατά 90% υπέρ ημών στην Ελλάδα, καίι ίση συμμετοχή κατά 50% στην Γιουγκοσλαβία;» Ενώ μετεφράζοντο οι λόγοι μου, έγραψα σε μισό φύλλο χαρτιού:
Ρουμανία
Η Ρωσία 90%
Η Ρωσία 90%
Oι άλλοι 10%
Ελλάς
Η Μεγάλη Βρεταννία (εν συμφωνία με τις ΗΠΑ)90%
Η Ρωσία _ 10%
Γιουγκοσλαβία 50% και 50%
Ουγγαρία 50% και 50%
Βουλγαρία
Η Ρωσία _ 75%
Οι άλλοι _ 25%
Έσπρωξα το χαρτί μπροστά στον Στάλιν, στον οποίον είχαν δώσει εν τω μεταξύ την μετάφραση. Έγινε μιά μικρή παύσις. Έπειτα, ο Στάλιν πήρε το μπλε μολύβι του, εχάραξε μια χονδρή γραμμή σαν είδος επιδοκιμασίας, καί μου επέστρεψε το σημείωμα. Τα πάντα ερρυθμίσθησαν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, όσο εχρειάσθη για να γράψω το σημείωμα αυτό.
Είχαμε, εννοείται, μελετήσει το ζήτημα προσεκτικά και από μακρού, και άλλωστε δεν μας απησχόλησαν παρά οι συμφωνίες που αφορούσαν την πολεμική περίοδο. Όλα τα ευρύτερα προβλήματα έμεναν για την συνδιάσκεψη της ειρήνης, που ελπίζαμε ότι θα συνεκαλείτο μετά τη νίκη.
Επηκολούθησε μακρά σιωπή. Το χαρτί με την μπλε γραμμή παρέμενε στο τραπέζι. Τελικά, είπα: «Δεν θα έκριναν κάπως κυνικό εκ μέρους μας να ρυθμίζωμε αυτά τα προβλήματα, από τα οποία εξαρτάται η τύχη εκατομμυρίων υπάρξεων, κατά τρόπον τόσο υπεροπτικό; Ας κάψωμε αυτό το χαρτί». Όχι, φυλάξτε το», είπε ο Στάλιν...».
(Ουίνστων Τσώρτσιλ: Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος Τόμος 6ος σελ.290-291.)
29. Ο Στρατάρχης Πεταίν αρνείται να δικαστεί ερήμην.
Στις 17 Μαρτίου, το Ανώτατο Δικαστήριο απεφάσισε να δικαστεί ερήμην ο στρατάρχης Πεταίν. Ήταν μια υπόθεση θλιβερή κι αναπόφευκτη. Αλλά παρ' όλο που ήταν στα μάτια μου αναγκαίο, τόσο από εθνικής όσο κι από διεθνούς πλευράς, να εκδώσει η Γαλλική Δικαιοσύνη μια επίσημη απόφαση, απ' την άλλη πλευρά ευχόμουν να κρατήσει κάποια περιπέτεια μακριά απ' τη Γαλλία αυτό τον κατηγορούμενο των ογδονταεννιά χρόνων, αυτόν τον ηγέτη που άλλοτε είχε τιμηθεί με τ' ανώτερα παράσημα της αξίας, αυτό τον σεβάσμιο γέροντα που την εποχή της καταστροφής είχαν εμπιστευθεί ένα μεγάλο πλήθος Γάλλων και που γι' αυτόν, παρ' όλα όσα γίνηκαν, πολλοί ήταν ακόμη εκείνοι που αισθάνονταν σεβασμό ή οίκτο. Στον στρατηγό Ντε Λαττρ, που με ρωτούσε τί να κάνει στην περίπτωση που τα στρατεύματα του, καθώς προωθούνταν στο γερμανικό έδαφος και πλησίαζαν στο Σιγκμαρίνγκεν, έπεφταν πάνω στον Πεταίν και στους παλιούς υπουργούς του, απάντησα ότι όλοι έπρεπε να συλληφθούν, αλλά ότι για τον Στρατάρχη ιδιαίτερα, θα προτιμούσα να μη τον συναντήσει ποτέ.Όμως, στις 23 Απριλίου ο Πεταίν έφτανε στην Ελβετία. Είχε πετύχει να τον οδηγήσουν εκεί οι Γερμανοί, κι οι Ελβετικές Αρχές τον δέχθηκαν. Ο κ. Κάρλ Μπούκχαρντ, πρεσβευτής της Ελβετίας, ήρθε να μου το αναγγείλει. Του απάντησα πως η Γαλλική Κυβέρνηση δε βιαζόταν εξαιρετικά να εκδοθεί ο Στρατάρχης. Αλλά λίγες ώρες αργότερα, ο κ. Μπούκχαρντ ξαναρχόταν. «Ο Στρατάρχης, μου δήλωσε, ζητεί να ξαναγυρίσει στη Γαλλία. Η Κυβέρνηση μου δε μπορεί να τον εμποδίσει. Ο Φιλίπ Πεταίν θα οδηγηθεί λοιπόν ως τα σύνορα σας». Ο κύβος είχε ριφθεί. Ο γέρο - Στρατάρχης δε μπορούσε ν' αμφιβάλει ότι θα καταδικαζόταν. Αλλά δεχόταν να αντικρύσει προσωπικά τη Γαλλική Δικαιοσύνη και να υποστεί την ποινή, όποια κι αν ήταν, αυτή που θα του επιβαλόταν. Τούτη η απόφαση ήταν αληθινά θαρραλέα. Ο στρατηγός Κενίγκ ανέλαβε να παραλάβει τον Πεταίν από τη Βαλλόρμπ. Ταξιδεύοντας με ειδικό τραίνο και με ισχυρή συνοδεία για την περίπτωση που κάποιοι θα επεδίωκαν να του επιτεθούν, ο Στρατάρχης κλείσθηκε στο φρούριο του Μονρούζ.
(Στρατηγού Ντε Γκωλ: Απομνημονεύματα Τόμος Γ )
28.Ποια η αιτία θανάτου του Κυβερνήτη Ι.Μεταξά;
«Την άνοιξη του 1940 ο πατέρας μου αρρώστησε από αιμορραγία των εντέρων. Είχε καιρό πριν πόνους στο στομάχι (...) Την Κυριακή 26-1-1941 γυρνώντας από εμπιστευτική αποστολή, πήγα να τον δώ. Ήταν άρρωστος. Μου είπαν πως μέσα στη βδομάδα είχε πάθει κακό απόστημα στην αμυγδαλή, και ότι ο ωτορινολαρυγγολόγος ιατρός Ν. Γεωργόπουλος πήρε την απόφαση να του το ανοίξει. Μετά την επέμβαση καθώς μου είπαν πήγαινε καλά, και μάλιστα τόσο καλά, που κάλεσε τον Κ. Μανιαδάκη για συνεργασία, και πως ο ιατρός του του έδωσε ένα ποτήρι μεγάλο αλατούχο καθάρσιο, για να φύγουν οι τοξίνες, όπως είπε. Φυσικά...την επομένη έπαθε αιμορραγία εις τα έντερα. Του έκαναν μετάγγιση και την άλλη μέρα που τον είδα ήταν ευδιάθετος (...) Σαν τον ερώτησα αν θέλει να τον δει και άλλος γιατρός γυάλισαν τα μάτια του..:.
—Ναι παιδί μου, ναι! μου απάντησε.
Κάλεσαν μεγάλο Συμβούλιο ιατρών καθηγητών. Το τι διαπίστωσαν είναι επισήμως γνωστόν. Θα γράψω τι συνέβηκε που δεν είναι γνωστό. Διεπίστωσαν πως είχε περινεφρική ουρία από ενδεχόμενες εσωτερικές αιμορραγίες. Πως χρειαζόταν ίσως δεύτερη μετάγγιση αίματος. Προτείναμε να τηλεφωνήσουμε σε κάποιον γνωστό ξένο γιατρό να έλθη και ν' αποφανθή.
Έφεραν του κόσμου τα εμπόδια. Τελικά ο Β. Παπαδάκης κι' εγώ τηλεφωνήσαμε. Ο ξένος γιατρός, απήντησε πως απ' όσα του λέγαμε και από την πρόχειρη έκθεση των ιατρών, κρίνει ότι δεν προλαβαίνει να έλθει, αλλά ότι πρέπει να του γίνει η δεύτερη μετάγγιση απαραιτήτως. Το συμβούλιο των γιατρών είχε χωριστεί στα δύο, και είχαν περάσει με απραξία τα δύο 24ώρα. Στο μεταξύ καμμιά νοσηλεία. Όταν ήλθε η απάντηση του ξένου γιατρού και πήγαν το βράδυ να του κάνουν μετάγγιση, βρήκαν την καρδιά του πιό αδύνατη...και φύγαν όλοι οι φίλοι του, πλην του Μ. Γερουλάνου που έμεινε σαν προσωπικός φίλος του. Τότε του είπα:
—Μιάς και θα πεθάνει, γιατί δεν δοκιμάζετε μια μετάγγιση;
Είπε ναι, και την έκανε. Επί αρκετές ώρες συνήλθε, ήταν διαυγής στο πνεύμα
μετά η καρδιά δεν άντεξε».
(Από τις "προσωπικές αναμνήσεις" της κόρης του Μεταξά, Λουκίας όπως μεταφέρονται στο έργο του Η.Δ.Καρταλαμάκη: H ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ '40 σελ 240-41.)
27.Εάν ευρίσκετο Έλλην Μoυσσολίνι.
Περί την 2αν πρωϊνήν της 6ης Μαρτίου, ο Ελ. Βενιζέλος απεσύρθη διά να κοιμηθή. Μόλις όμως ευρέθη εις τον κοιτώνα του, ήκουσε να εισέρχωνται εις το παραπλεύρως γραφείον ο υιός του Σοφοκλής και ο Β. Σκουλάς. Μετά εν τέταρτον δε της ώρας, ενεφανίσθη προ αυτού ο στρατηγός Πλαστήρας.
«Χάνουμε τας Αθήνας, είπεν εις τον Βενιζέλον. Οι Λαϊκοί θα έχουν την απόλυτον πλειοψηφίαν. Τί θα γίνη; θα παραδώσετε την εξουσίαν;»
«Φυσικά», του απήντησεν ο Βενιζέλος, εκδηλώνων συγχρόνως την έκπληξίν του δια την ερώτησιν.
«Θάχουμε τα ίδια της 1ης Νοεμβρίου τότε, παρετήρησεν ο Πλαστήρας, θα γίνουν ταραχές, συλλήψεις βενιζελικών, δολοφονίες και Κύριος οίδε τί άλλο ! Γι' αυτό εγώ σκέπτομαι να πάω στους συνοικισμούς, να εξεγείρω τους πρόσφυγας και να τους φέρω εις την πόλιν για να ζητήσουν την εγκαθίδρυσιν δικτατορίας, θα κάμουμε ό,τι και στην Ιταλία, που χάρις στον Φασισμό προοδεύει».
Ο Βενιζέλος του απήντησεν ότι δεν ήτο μεν ενθουσιασμένος με το κοινοβουλευτικόν καθεστώς, αλλ' ότι τα ελαττώματα των άλλων λύσεων, ήσαν τόσον μεγάλα, ώστε ουδ' επί στιγμήν εδέχετο αλλαγήν του πολιτεύματος. Η Ιταλία, προσέθεσεν, επήγαινε καλά, διότι εκεί υπήρχε δικτάτωρ, ενώ εις την Ελλάδα δεν υπήρχε δικτάτωρ. Εγώ, συνέχισεν ο Βενιζέλος, δεν νομίζω, αγαπητέ φίλε στρατηγέ Πλαστήρα, ότι είσαι ικανός να κάμης τον δικτάτορα ως ο Μουσσολίνι. Όχι, μόνον δεν είσαι ικανός, αλλά δεν έχεις και την πλειάδα, τας εκατοντάδας των εκλεκτών συνεργατών του Μουσσολίνι. Μετά δύο έως τρεις μήνας θα καταπέσης οικτρώς, διότι κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που έχεις να αντιμετώπισης, δεν θά κατορθώσης νά λύσης. Και χαριτολογών κατέληξεν ο Βενιζέλος : «Αν πείσης τον Μουσσολίνι να αφήση την Ιταλίαν και να έλθη εδώ, τότε, ίσως, συμφωνήσω να γίνη δικτατορία». Η συνομιλία διήρκεσε περί τα 20 - 25 λεπτά.
(ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΔΑΦΝΗ:Η ΕΛΛΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΟ ΠΟΛΕΜΩΝ 1923-1940 Τόμος Β Σελ.183-84)
22. Ένα γράμμα από το Στάλινγκραντ.
Ανάμεσα στα τελευταία γράμματα στρατιωτών που η γερμανική αεροπορία κατάφερε να βγάλει έξω από τη παγίδα θανάτου του Στάλινγκραντ, ήταν και εκείνο ενός γιου ανώτατου αξιωματικού ο οποίος με τρόπο ελάχιστα ηρωικό απευθυνόταν στο πατέρα του.
"Κρατώ στα χέρια μου την απάντησή σου. Βέβαια δεν έχεις την απαίτηση να σου πω "ευχαριστώ". Έπρεπε να το είχα φανταστεί όταν σε παρακαλούσα να με βοηθήσεις. Ήσουν και θα παραμείνεις αιώνια ένας "σωστός". Το γνωρίζαμε ανέκαθεν τόσον εγώ όσο και η μητέρα. Όμως δεν μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε, ότι θα τολμούσες να θυσιάσεις τον γιο σου, στο όνομα αυτής της "δικαιοσύνης" . Σε παρακάλεσα να με βγάλεις απ' εδώ , γιατί δεν άξιζε να θαφτώ εδώ πέρα εξ αιτίας αυτού του στρατιωτικού παραλογισμού. ... Θα σου ήταν πολύ εύκολο να πεις ένα καλό λόγο για μένα. Όμως επειδή αυτό θα είναι και το τελευταίο μου γράμμα και επειδή δεν πρόκειται στο μέλλον να ξαναγίνει λόγος για μένα, θα ήθελα να σου υπενθυμίσω τα λόγια της 26ης Δεκεμβρίου. "-Κατατάχτηκες εθελοντής, ήταν εύκολο να κρατήσεις ψηλά τη σημαία στη περίοδο της ειρήνης αλλά κάτι τέτοιο θα είναι πολύ δύσκολο την περίοδο του πολέμου. Πιστεύοντας όμως στη σημαία θα νικήσεις μαζί της." Δεν υπάρχουν νίκες στρατηγέ μου. Υπάρχουν μόνο σημαίες και άνδρες που πέφτουν.
18. Χίτλερ και Παρθενώνας.
Στάθηκα μάρτυρας επίσης, σε μια συνομιλία με τον Ιταλό Υπουργό Δικαιοσύνης που επιχειρούσε μια αναλυτική περιγραφή του Παρθενώνα την ώρα που ο Χίτλερ δήλωνε τις ενστάσεις του για τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, έτσι όπως τις παρουσίαζε ο συνομιλητής του.Για το Χίτλερ το ζήτημα επικεντρωνόταν στη μαθηματική τελειότητα της ομορφιάς του Παρθενώνα ενώ ο Ιταλός δεν ήθελε να το παραδεχθεί.Στο τέλος ο Χίτλερ μου ζήτησε να του φέρω ένα μπλοκ ζωγραφικής, χάρακα και μολύβια,όχι όμως γομολάστιχα. Λίγο αργότερα διέκοψε τη συνομιλία του με τον Υπουργό ,με σκοπό να κάνει ένα γρήγορο, αλλά προσεγμένο σχέδιο του Παρθενώνα , από μνήμης , δίχως βοηθήματα και δίχως φυσικά προετοιμασία μια που κανείς δεν μπορούσε να υποθέσει ότι η συνομιλία με τον Ιταλό θα οδηγούσε σε παρόμοιο θέμα. Όταν το σκίτσο ολοκληρώθηκε ,ζητήθηκε μια εγκυκλοπαίδεια για να πιστοποιηθούν οι διαστάσεις του Παρθενώνα. Όταν οι διαστάσεις του μεταφέρθηκαν σε κλίμακα αποδείχθηκαν ίδιες ακριβώς με το σχέδιο του Χίτλερ. Από το σημείο αυτό και μετά ήταν εύκολη υπόθεση για το Χίτλερ να αποδείξει στον Ιταλό Υπουργό το τρόπο με τον οποίο ο φυσικός νόμος ,γνωστός και σαν "χρυσή τομή " βρίσκει έκφραση στην ομορφιά του ένδοξου μνημείου , του Παρθενώνα.
(Christian Friedrich Prince of Schaumburg-Lippe: Was Hitler Really a Dictator?)
(Christian Friedrich Prince of Schaumburg-Lippe: Was Hitler Really a Dictator?)
15. Η λογική του στρατιώτη.
O Horatio Kitchener υπήρξε για το Βρετανικό στρατό ένας ζωντανός μύθος . Όταν ξέσπασε ο Μεγάλος Πόλεμος ο Πρωθυπουργός, Herbert Asquith , τον ανακάλεσε από την Αίγυπτο όπου υπηρετούσε, και του ανέθεσε το Υπουργείο των Στρατιωτικών. Το εθελοντικό σύστημα στρατολογίας που υπήρχε τότε δυσκόλευε πολύ την οργάνωση ενός ισχυρού αξιόμαχου στρατού ,και στο ίδιο το Υπουργείο επικρατούσε χαλάρωση . Όταν του έφεραν να υπογράψει τη πρώτη του διαταγή ανακάλυψε ότι κι αυτός ακόμα o στυλογράφος που του έδωσαν ήταν ελαττωματικός.
-Θεέ μου τι Υπουργείο Στρατιωτικών , που δεν έχει ούτε στρατό ούτε και μια απλή πέννα που να γράφει...
Και για μεν τις πέννες το πρόβλημα λύθηκε σχετικά εύκολα για δε τη καμπάνια που αφορούσε τη κατάταξη των πολιτών δεν δίστασε να δανείσει τη μορφή του στη χαρακτηριστικότερη ίσως προπαγανδιστική αφίσα του πολέμου μέσα από την οποία προσκαλούσε τους πολίτες να κάνουν το καθήκον τους.
Κάποια ημέρα ο νεαρός διάδοχος του θρόνου Εδουάρδος ζήτησε ακρόαση από τον υπουργό της Α.Μ διεκδικώντας την ικανοποίηση μιας προσωπικής χάρης.Να μετατεθεί στο γαλλικό μέτωπο σε μάχιμη υπηρεσία. .
O Kitchener δίχως ιδιαίτερες ευγένειες απέρριψε το αίτημα αλλά ο διάδοχος του θρόνου θέλησε να επιχειρηματολογήσει:
-Ακόμη και να πέσω στο πεδίο της μάχης είπε , δεν θα έλθει και η συντέλεια του κόσμου .Έχω 4 αδέλφια που μπορούν να πάρουν τη θέση μου.
-Συμφωνώ είπε ο Kitchener. Αυτό στη περίπτωση που θα σκοτωθείτε. Αν όμως πέσετε στα χέρια των Γερμανών ζωντανός; Πώς θα συνεχίσουμε το πόλεμο μετά;
14. Στεργιάδης και στρατηγός Ιωάννου.
Όταν, μετά πάροδον χρόνου, η τουρκική αντίδρασις επέβαλε την επέκτασιν της ελληνικής κατοχής, πέραν των ορίων της συνθήκης των Σεβρών προς την Προύσαν, συνέβη τούτο : Η μεραρχία της οποίας ηγείτο ο στρατηγός Ιωάννου, προελαύνουσα προς την Προύσαν, συνήντησε κοπάδια από πρόβατα και αγελάδας που απετέλουν τον εφοδιασμόν των τούρκων ατάκτων. Ήτο καθαρώς πολεμική λεία και εχρησιμοποιήθησαν δια την τροφοδότησιν του προελαύνοντος στρατού. Το πράγμα έφθασε μέχρι του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος ετηλεγράφησεν εις τον Στεργιάδην να καλέση τον Ιωάννου και να του ζητήση εξηγήσεις.
Όντως, ο Στεργιάδης εκάλεσε τον Ιωάννου, ο οποίος προσήλθεν εις το Διοικητήριον κρατών, ως πάντοτε, το μαστίγιόν του. Είπεν εις τον ιδιαίτερον γραμματέα του Στεργιάδη να τον αναγγείλη, εκρέμασε δ' εν τω μεταξύ το πηλήκιον και το μαστίγιόν του εις την κρεμάστραν. Ο ιδιαίτερος τον παρεκάλεσε να περιμένη μέχρις ότου εξέλθη ενας άλλος επισκέπτης. Δεν εχρειάσθη άλλωστε, να περιμένη επί πολύ. Είδεν έξαφνα ο στρατηγός ανοιγομένην την θύραν του γραφείου του υπάτου αρμοστού, τον ίδιον τον Στεργιάδην να εκδιώκη πυξ-λαξ ένα πολίτην και να κλείνη κατόπιν την πόρταν. Ο Ιωάννου έμεινεν εμβρόντητος. Εσηκώθη όμως αμέσως, εφόρεσε το πηλήκιόν του, επήρε δε και το μαστίγιόν εις το χέρι.
—Αφήστε τα, στρατηγέ μου, είπεν ο ιδιαίτερος, θα σας αναγγείλω αμέσως.
Ο Ιωάννου εκτύπησε δυο - τρεις φοράς το μαστίγιον εις τις μπόττες του και απήντησε :
—Όχι, θα το πάρω, μπορεί να μου χρειασθή.
Μετά δυο-τρία λεπτά ο ιδιαίτερος εξήλθεν από το γραφείον του Στεργιάδη και είπε προς τον Ιωάννου :
—Ο κ. Ύπατος Αρμοστής σας περιμένει.
Να διεβίβασεν άραγε ο ιδιαίτερος τα λόγια του Ιωάννου ; Πιθανόν διότι ουδέ νύξιν του έκαμεν ο Στεργιάδης περί του σκοπού δια τον οποίον τον εκάλεσε, αλλ' απλώς του εζήτησε πληροφορίας περί του στρατού και της καταστάσεως.
13......αυτοκράτορας στο Βυζάντιο ο Πάγκαλος
Ο λοχαγός Κατσαράκης Ανδρέας, που συνόδευε τους τρεις αρχηγούς (Πλαστήρα, αρχηγού της επανάστασης, Πάγκαλου, αρχηγού στρατού και Χατζηκυριάκου αρχηγού του στόλου) μου διηγήθηκε το εξής επεισόδιο: Πριν έλθουν στην Καβάλα πέρασαν από το Άγιο Όρος και επισκέφτηκαν διάφορα μοναστήρια.
Στη μονή της Λαύρας και των Ιβήρων υπάρχουν μαζί με τα κειμήλια τους ο σάκκος και η μήτρα των αυτοκρατόρων Τσιμισκή και Νικηφόρου Φωκά, όμοια με κείνα που φορούν οι μητροπολίτες κατά τη λειτουργία. Κατά την επίσκεψη σ' ένα από τα δυο αυτά μοναστήρια, ο Πλαστήρας πήρε τη μήτρα του αυτοκράτορα και την έβαλε στο κεφάλι του Πάγκαλου λέγοντας: «Για να δούμε Θόδωρε σου πάει;» Κείνος απαντώντας του λέει : «Μη κάνεις αστεία με μένα. Ότι μπαίνει στο κεφάλι μου δε βγαίνει'. «Τί εννοείς ; θα το πάρεις και θα φύγεις ; θα μας κυνηγούν οι καλόγηροι». «Όχι, μα όταν θα μπω επικεφαλής του στρατού στην Κωνσταντινούπολη μια κλωτσιά του Πλαστήρα, μια του Γόνατα, αυτοκράτορας στο Βυζάντιο ο Πάγκαλος». Γέλασαν με το αστείο του, αλλ' αυτό έδειχνε την απεριόριστη φιλοδοξία και τις δικτατορικές τάσεις του.
(Στρατηγός Σαράφης :Ιστορικές αναμνήσεις.)
7. Το ιστορικό της ορκωμοσίας της Κυβέρνησης Δημ. Ράλλη από το Ναύαρχο Κουντουριώτη.
«Όταν την επομένην των Εκλογών της 1ης Νοεμβρίου ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αποκαρδιωμένος και εις άκρον εκνευρισμένος, ήθελε να παραδώση όπως-όπως την αρχήν και διεμήνυσεν εις τον Anτιβασιλέα δια του Ιωάννου Κουντουριώτη, ότι θα έπρεπε να ορκίση, εν ανάγκη, τον στρατηγόν Οθωναίον ως προσωρινόν πρωθυπουργόν—εφ' όσον παρετείνοντο αi συζητήσεις των 15 αρχηγών της νικηφόρου Αντιπολιτεύσεως δια την από μέρους των υπόδειξιν του Δημητρίου Ράλλη— ο ναύαρχος Κουντουριώτης διετήρει ατάραχος την ψυχραιμίαν του.
—Να πας να του πης, πως δεν μπορεί να φύγη, αν δεν ορκίσωμε πρώτα τον Ράλλην, είπεν εις τον αδελφόν του. Έχει γούστο να μας πουν κιόλας πως φοβόμαστε
Και , όταν την επομένην, μη ανευρισκομένου του Δημητρίου Ράλλη , ο Βενιζέλος διεμήνυσε, δια τρίτην φοράν , ότι πρέπει να ορκισθή ο οιοσδήποτε άλλος, ο ναύαρχος επήρε το καπέλλο του και επήγεν ο ίδιος εις τον Βενιζέλο.
—Αυτά δεν γίνονται, Πρόεδρε ! Εγώ άλλον δεν ορκίζω ! Αφού επήραν αυτοί τας εκλογάς, ας κοπιάσουν, Εγώ εδώ θα μείνω !...
Και πράγματι έμεινε. Και όχι μόνον ώρκισε τον Δημ. Ράλλην (ο οποίος τον ενηγκαλίσθη μετά δακρύων ), αλλά την επομένην, ενώ εμαίνοντο εις τους δρόμους των 'Αθηνών τα πλήθη των νικητών, επέβη εν στολή του αυτοκινήτου του και επήγε να ορκίση τους υπουργούς της νέας κυβερνήσεως. Ο κόσμος , που κατέκλυζε την Λεωφόρον Κηφισίας , εορτάζων ακόμη τα επινίκια με ιαχάς και πυροβολισμούς, ανεγνώρισε τον Αντιβασιλέα των ηττημένων κεριεκύκλωσεν απειλητικώς το αυτοκίνητον. Μία γυναίκα έξαλλος επήδησεν εις το ανάβαθρον του αυτοκίνητου, απειλούσα τον ναύαρχον και υβρίζουσα ' μπαστούνια υψούντο, περίστροφα εκραδαίνοντο. Αλλ' ο Κουντουριώτη; ελάχιστα συνεκινείτο :
—Βρέ, άειντε από δώ !..., είπεν απλώς, εκτείνων το χέρι του και απωθών την γυναίκα.
Μεθ' ο, επισκοπών ατάραχος το πλήθος, διέταξεν υψιφώνως τον σωφέρ :
—Τράβα έμπρός !...
Και το μαινόμενον πλήθος παρεμέρισε προ του νικητού της Έλλης...
(Εφημερίδα Εστία 30 Αυγούστου 1935. Αφήγηση του Ιωάννη Κουντουριώτη, αδελφoύ του Ναυάρχου, στον Κύρο Κύρου.)9.Το τέλος του Χρυσοστόμου Σμύρνης
Θα χρειαζότανε η τραγική φαντασία ενός Δάντη για ν' αποδώσει τις φρικιαστικές σκηνές, που συνέβησαν μπρος στα μάτια του Νουρεντίν. Η ορδή των φονιάδων ορμά — δεν έχουν όπλα ' θα ήταν πολύ ευσπλαγχνικός ο θάνατος. Με τα χέρια τους, με πέτρες και ξύλα, κτυπούν τον Χρυσόστομο. Του ξερριζώνουν, αλαλάζοντας με μανία, τα κατάλευκα γένια του. Το αίμα τρέχει άφθονο, μουσκεύει τα ράσα του- και η μυρωδιά του εξαγριώνει ακόμη περισσότερο τον διψασμένο για αίμα όχλο. Ένας βαστάζος του λιμανιού θέλει να διακριθεί' και με το μαχαίρι του βγάζει το ένα μάτι του Χρυσόστομου. Κλονίζεται ο Δεσπότης, γονατίζει. Αλλ,' οι δήμιοι του δεν τον αφήνουν. Οι άνδρες του Βάσιτς τον σηκώνουν και υποβαστάζοντάς (269) τον τον υποχρεώνουν να συνεχίσει τη μαρτυρική πορεία του προς τον Γολγοθά. Φυσικά, δεν κάνουν την παραμικρή προσπάθεια να συγκρατήσουν τον όχλο που συνεχίζει το αιματηρό όργιο του.
Μέσα σε λίγα λεπτά ο Χρυσόστομος έχει τυφλωθεί. Τα μαλλιά και τα γένια του έχουν ξεριζωθεί, το πρόσωπο του είναι μια τεράστια πληγή — τον έχουν γδάρει κυριολεκτικά. Δεν βαδίζει πλέον τον σέρνουν και τον ανασκολοπίζουν, αργά, μεθοδικά, με μανία. Κι όμως δεν παραπονιέται, δεν ικετεύει, δεν λυγίζει στον Τούρκο. Μόνο την τελευταία στιγμή, την ώρα, που σωριάζεται, αφήνοντας την τελευταία πνοή του, αναφωνεί: «Θεέ μου...».
Ο Χρυσόστομος είναι νεκρός· αλλά το μαρτυρικό τέλος του τον μεταβάλλει σε αθάνατο. Ο Βάσιτς φορτώνει το σακατεμένο πτώμα του σε μια βοϊδάμαξα και συνεχίζει την πορεία του προς το Τρικυλίκ. Αλλ' ο όχλος δεν έχει κορέσει τη μανία του — παρακολουθεί την άμαξα και ξεσχίζει τις άψυχες σάρκες. Δεν έχει απομείνει παρά ένα ανατριχιαστικό κουφάρι· και το κουφάρι αυτό ο Βάσιτς το κρεμά στην αγχόνη, που περίμενε τον Δεσπότη.
Ο Χρυσόστομος είναι νεκρός· αλλά το μαρτυρικό τέλος του τον μεταβάλλει σε αθάνατο. Ο Βάσιτς φορτώνει το σακατεμένο πτώμα του σε μια βοϊδάμαξα και συνεχίζει την πορεία του προς το Τρικυλίκ. Αλλ' ο όχλος δεν έχει κορέσει τη μανία του — παρακολουθεί την άμαξα και ξεσχίζει τις άψυχες σάρκες. Δεν έχει απομείνει παρά ένα ανατριχιαστικό κουφάρι· και το κουφάρι αυτό ο Βάσιτς το κρεμά στην αγχόνη, που περίμενε τον Δεσπότη.
— Έπρεπε να τον κρεμάσω. 'Ηταν διαταγή, λέει, σαν να ήθελε να δικαιολογηθεί, και κλείνει την αφήγηση του.
12. Το Δίκαιο της Επανάστασης.
Χ. ΖΟΥΡΙΔΗΣ (επ. επ.) Αι ενστάσεις, τας οποίας υποβάλλει, η υπεράσπισις, είναι απαράδεκτοι, διότι αντιτίθενται εις το πνεύμα της Επαναστάσεως και το δίκαιον, το οποίον εδημιούργησεν. Οι Λαοί, κ.κ. Στρατοδίκαι, έχουν όχι μόνον το δικαίωμα, αλλά και υποχρέωσιν ακόμη, οσάκις κακοδαιμονούν να αμύνωνται και να ζητούν βελτίωσιν της θέσεως των. Εκ του δικαιώματος τούτου της αμύνης εκπορεύεται το δίκαιον της Επαναστάσεως, το οποίον αναγνωρίζουν όλοι οι Λαοί. Και ουδείς ποτέ εσκέφθη να θέση ποτέ αυτά υπό αμφισβήτησιν. Είναι δε παρατηρημένον και γνωστόν τοις πάσιν, ότι καθ' όλας τας επαναστάσεις επήλθε βελτίωσις της καταστάσεως των Λαών, και ότι αι επαναστάσεις ουδέποτε εστράφησαν εναντίον καταστάσεων ομαλών, εναντίον καταστάσεων απεργαζωμένων την ευημερίαν των Λαών, αλλ' εστράφησαν πάντοτε εναντίον καταστάσεων απολυταρχικών, εναντίον τυραννιών, εναντίον τυράννων, οι οποίοι δεν απέβλεψαν εις το συμφέρον το κρατικόν, εις το συμφέρον της ολότητος, αλλ' απέβλεψαν εις το συμφέρον των ατόμων, της ολιγαρχίας και των τυράννων. Εντεύθεν ανεγνωρίσθη, ότι ουδέν είναι συντελεστικώ-τερον δια την ευημερίαν των Λαών όσον το δικαίωμα της Επαναστάσεως και αυτό δημιουργεί δίκαιον, το οποίον είναι απείρως ανώτερον από τους γραπτούς νόμους. Εφ΄ όσον δε επέρχεται σύγκρουσις μεταξύ γραπτών και αγράφων νόμων, δεν υπάρχει ουδείς, ο οποίος να αμφισβητή την υπεροχήν των αγραφων νόμων, διότι οι μεν γραπτοί νόμοι είναι ενίοτε αποτέλεσμα εμπάθειας και οργής, αλλ' οι άγραφοι απορρέουν από την φύσιν και είναι πάντοτε η αληθής εξωτερίκευσις των λαϊκών ιδεωδών.
Χ. ΖΟΥΡΙΔΗΣ (επ. επ.) Αι ενστάσεις, τας οποίας υποβάλλει, η υπεράσπισις, είναι απαράδεκτοι, διότι αντιτίθενται εις το πνεύμα της Επαναστάσεως και το δίκαιον, το οποίον εδημιούργησεν. Οι Λαοί, κ.κ. Στρατοδίκαι, έχουν όχι μόνον το δικαίωμα, αλλά και υποχρέωσιν ακόμη, οσάκις κακοδαιμονούν να αμύνωνται και να ζητούν βελτίωσιν της θέσεως των. Εκ του δικαιώματος τούτου της αμύνης εκπορεύεται το δίκαιον της Επαναστάσεως, το οποίον αναγνωρίζουν όλοι οι Λαοί. Και ουδείς ποτέ εσκέφθη να θέση ποτέ αυτά υπό αμφισβήτησιν. Είναι δε παρατηρημένον και γνωστόν τοις πάσιν, ότι καθ' όλας τας επαναστάσεις επήλθε βελτίωσις της καταστάσεως των Λαών, και ότι αι επαναστάσεις ουδέποτε εστράφησαν εναντίον καταστάσεων ομαλών, εναντίον καταστάσεων απεργαζωμένων την ευημερίαν των Λαών, αλλ' εστράφησαν πάντοτε εναντίον καταστάσεων απολυταρχικών, εναντίον τυραννιών, εναντίον τυράννων, οι οποίοι δεν απέβλεψαν εις το συμφέρον το κρατικόν, εις το συμφέρον της ολότητος, αλλ' απέβλεψαν εις το συμφέρον των ατόμων, της ολιγαρχίας και των τυράννων. Εντεύθεν ανεγνωρίσθη, ότι ουδέν είναι συντελεστικώ-τερον δια την ευημερίαν των Λαών όσον το δικαίωμα της Επαναστάσεως και αυτό δημιουργεί δίκαιον, το οποίον είναι απείρως ανώτερον από τους γραπτούς νόμους. Εφ΄ όσον δε επέρχεται σύγκρουσις μεταξύ γραπτών και αγράφων νόμων, δεν υπάρχει ουδείς, ο οποίος να αμφισβητή την υπεροχήν των αγραφων νόμων, διότι οι μεν γραπτοί νόμοι είναι ενίοτε αποτέλεσμα εμπάθειας και οργής, αλλ' οι άγραφοι απορρέουν από την φύσιν και είναι πάντοτε η αληθής εξωτερίκευσις των λαϊκών ιδεωδών.
Ο Αριστοτέλης μας διδάσκει, κ. κ. Δικασταί, ότι εφ' όσον τα πολιτικά πράγματα ευοδούνται και εφ' όσον ηγήτορες της πολιτικής κινήσεως είναι ο Μιλτιάδης και ο Θεμιστοκλής, ο Κίμων και ο Περικλής, τα πάντα βαίνουσι καλώς. Αλλ' αφ' ης στιγμής λαοπλάνοι και δημοκόποι ηγηθούν, ως οι Κλέωνες. τα πράγματα καταντούν εις την Τυραννίαν των Τριάκοντα και χρειάζονται πάντοτε οι Θρασύβουλοι δια να ανατρέψουν την τυραννίαν. Εφ' όσον και η πατρίς ημών ετέλει υπό την ηγεσίαν ανθρώπων, τους οποίους ελάμπρυνεν η ακτινοβόλος σοφία της Παλλάδος Αθηνάς και ωδήγει η εθνική παράδοσις, τα πράγματα ευωδούντο και ο Ελληνικός στρατός εμπνεόμενος και οδηγούμενος από τοιούτους άνδρας, ώθησε τα όρια της Επικρατείας μέχρι Μαύρης θαλάσσης και του Ασιατικού Ολύμπου. Αλλ' αφ' ης στιγμής οι Κλέωνες διεδέχθησαν τους μεγαλοπράγμονας κυβερνήτας, παρουσίασαν την τραγικήν εικόνα, την οποίαν θα ερευνήση το δικαστήριόν σας. Tο έργον του Θρασυβούλου, ανέλαβον εκλεκτά τέκνα του στρατού και του στόλου, δια να επαναφέρουν εις την εθνικήν λεωφόρον την Πολιτείαν, την οποίαν, τόσον δεινώς. άνθρωποι, προς τους οποίους ενεπιστεύθη ο Λαός την διαχείρισιν των υποθέσεων αυτού, την κατήντησαν εκεί όπου την κατήντησαν. Εκ της ενεργείας αυτής της Επαναστάσεως, προέκυψε το δίκαιον, κατά το οποίον δικάζομεν.
Δεν υπάρχει περίστασις, κ.κ. Δικασταί, κατά την οποίαν να επεκριθή το δίκαιον της ειταναστάοεως. Όταν ο Γουλιέλμος Τέλλος ετάνυσε το βέλος αυτού εναντίον του χωροδεσπότου Γκέσλερ, εδημιούργει δίκαιον επαναστάσεως, αποτέλεσμα του οποίου υπήρξεν η σημερινή ευδαιμονία της Ελβετίας. Και όταν εις την Αγγλίαν, την οποίαν επεκαλέσθη η υπεράσπισις, ο τύραννος Κάρολος ηρνήθη τας ελευθερίας του Λαού, ο Αγγλικός Λαός δια του δημίου αυτού επιδεικνύων την κεφαλήν ανέκραζεν: Ιδού εις προδότης Βασιλεύς" και από της στιγμής εκείνης εθεμελιώθη η κοσμοκρατορία της Αγγλίας. Οιονδήποτε επαναστατικόν παράδειγμα και αν ερευνήσωμεν, δεν θα φθάσωμεν εις άλλα συμπεράσματα, παρ' ότι δημιουργείται μία νέα πηγή δικαίου, απείρως καλύτερα της προηγουμένης τυραννικής καταστάσεως και δίκαιον απείρως ανώτερον των προηγουμένων. Εάν, λοιπόν, επί του προκειμένου υπάρχη αντίφασις μεταξύ των γραπτών και αγράφων νόμων, η αντίφασις αύτη θα είναι υπέρ του δικαίου της Επαναστάσεως, αντλούντος την πηγήν του εκ του φυσικού αγράφου νόμου.
Εάν ηθέλομεν προχωρήση εις τας απόψεις, τας οποίας υπεστήριξαν οι κ. κ. υπερασπισταί, δεν θα εκάμνομεν τίποτε άλλο παρά να εφθάνομεν εις μίαν ατιμωρησίαν και η ατιμωρησία είναι το άγος της νεωτέρας Ελληνικής πολιτείας, διότι διά της ατιμωρησίας εφθάσαμεν εις την κατάστασιν αυτήν την τραγικήν, την οποίαν την στιγμήν αυτήν εμφανίζει το Ελληνικόν Κράτος.
(Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΕΞ ,Επίσημα Πρακτικά. Αθήναι 1976.)
2. Ενδιαφέρουσα πρόταση Βενιζέλου με διαχρονική αξία.
-Κύριοι, όσοι εξ υμών επεσκεύθητε το μέγαρον του Ουενσμίνιστερ όπου συνεδριάζουν αι δύο Αγγλικαί Βουλαί, θα ενθυμείσθε ότι άμα διέλθετε την μεγάλην είσοδον προς τα αριστερά, υπάρχρι μία πλαξ επί της οποίας είνε κεχαραγμένα με έκτυπα γράμματα λέγοντα τα εξής περίπου , δεν ενθυμούμαι ακριβώς , αλλ' αυτή είναι η έννοια: "Εδώ απεκεφαλίσθη ο Κάρολος Βασιλεύς της Αγγλίας διότι επεβούλευσε και ενοσφίσθη τας ελευθερίας του Αγγλικού λαού" (Εύγε! Εύγε! χειροκροτήματα παρατεταμένα). Οσάκις ο Βασιλεύς της Αγγλίας μεταβαίνει εις το μέγαρον του Ουενσμίνιστερ διά να κηρύξη την έναρξιν και την λήξιν των Βουλών διέρχεται ακριβώς δια του μέρους , όπου είναι η πλαξ αύτη και παρέρχεται προ αυτής ασκεπής και αναγιγνώσκει τα επ' αυτής γράμματα.Και τούτο γίνεται έκτοτε επί δύο και ήμισυ αιώνας , διότι οι λαοί ακριβώς οι άξιοι ελευθερίας , οίος είναι ο αγγλικός λαός , δεν εννοούν να λησμονούν τα διδάγματα τα εκ της ιστορίας μας. Εγώ δε προτίθεμαι να προτείνω εις την συγκληθησομένην εθνοσυνέλευσιν επί πλακός , η οποία θα ετίθετο ίσως ενταύθα απέναντι του προεδρείου ή όπου αλλού ήθελε κρίνει σκόπιμον η αρμοδία επιτροπή ούτως ώστε να είναι έναντι του ερχομένου ενταύθα Βασιλέως , όταν έρχεται να κηρύξει την έναρξιν της Βουλής, να γραφώσιν επ' αυτής περίπου ταύτα.: Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος διαλύσας εκ δευτέρου την Βουλήν του 1915 δια να επιβάλη προσωπικήν πολιτικήν , αυτός μεν εξέπεσε του Θρόνου, η δε διαλυθείσα Βουλή, συγκληθείσα και πάλιν συνέστησε τους συνταγματικούς θεσμούς."
(Το Εθνικόν ζήτημα εις την Βουλήν Ποικίλη Βιβλιοθήκη Πατριωτική Ένωσις 1917)
(Το Εθνικόν ζήτημα εις την Βουλήν Ποικίλη Βιβλιοθήκη Πατριωτική Ένωσις 1917)
26. Προς τη Καλαμπάκα.
 |
Ώρες πολλές κράτησε αυτή η διασταύρωση των δύο στρατών κι εκτός από τα άρβυλα που χτυπούσαν το χώμα, δεν ακουγόταν ούτε μια λέξη, ούτε μια φωνή κι ούτε κοιτάζαμε ο ένας τον άλλο. Σαν ημερινά φαντάσματα που γλιστρούσαν, άφωνα, το ένα πλάι στο άλλο αφήνοντας, ανάμεσα τους, επάνω στον στενό δρόμο μιαν απόσταση το πολύ δυο μέτρα. Με την γερμανική φάλαγγα ανέβαινε και μια μονάδα ποδηλατιστές (οι μόνοι που κίνησαν την περιέργεια μας) που, σύμφωνα με τον κανονισμό τους, είχαν ξεπεζέψει κι ανηφόριζαν σπρώχνοντας τα ποδήλατα τους.
41. "Συμφωνία κυρίων" με αντικείμενο την Ελλάδα του 1944. Σε μια συνέντευξη που ο Άλμπερτ Σπερ, υπουργός και στενός συνεργάτης του Φύρερ έδωσε στο Βάσο Π. Μαθιόπουλο και η οποία δημοσιεύτηκε στο "Βήμα" της 16/9/76 αποκάλυψε μια "συμφωνία κυρίων" μεταξύ Βρετανίας και Γερμανίας η οποία πρωταρχικά αφορούσε την Ελλάδα του 1944.
«ΣΠΕΕΡ: Είμαι αυτήκοος μάρτυς ενός γεγονότος πού μας είχε προκαλέσει μεγάλη εντύπωση το φθινόπωρο του 1944: Θυμάμαι συγκεκριμένα, ότι ο στρατηγός Γιοντλ, ο αρχηγός του γερμανικού επιτελείου, ήρθε μια μέρα και με βρήκε και μου ανέφερε ότι επήλθε μια συμφωνία σε ψηλό επίπεδο μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας, που αφορούσε την Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή — πρωτοφανής μέχρι τότε και, όπως γνωρίζω, μοναδική σ' όλο τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο — αφορούσε όπως τουλάχιστον μου είπε ο Γιοντλ την εκκένωση απ 'τα γερμανικά στρατεύματα της Ελλάδας, χωρίς βρετανική ενόχληση.
Η πληροφορία για την περίεργη αυτή «τζέντλεμενς αγκρήμεντ» (συμφωνία κυρίων) μεταξύ Λονδίνου και Βερολίνου, προκάλεσε σε όλους, όσους την έμαθαν, κατάπληξη. Και πράγματι οι άγγλοι την ετήρησαν. Τα γερμανικά πολεμικά και μεταγωγικά, έμφορτα με στρατό απ 'τα ελληνικά νησιά πέρασαν το φθινόπωρο του 1944 ανενόχλητα μπροστά στα μάτια των Βρετανών κι ανάμεσα από τα βρετανικά υποβρύχια στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Δυο άγγλοι ιστορικοί, πού έμαθαν ότι εγνώριζα την πληροφορία αύτη, μου έγραψαν μεταπολεμικά και μου ζήτησαν συγκεκριμένες πληροφορίες. Μου ανέφεραν, ότι από τα βρετανικά αρχεία, δεν είχαν μπορέσει να διασταυρώσουν την πληροφορία αυτή. Θα ήθελα να προσθέσω ότι τη συμφωνία αυτή γνώριζε και ο Όβεν, όπως προκύπτει από το βιβλίο του.O Φον Όβεν που ήταν διευθυντής τότε του υπουργείου Προπαγάνδας, αναφέρει σε βιβλίο του που έγραψε μετά τον πόλεμο, ότι ο Γκαίμπελς είχε μετάσχει ο ίδιος στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη της συμφωνίας αυτής. Επίσης γράφει — υπό μορφήν ημερολογίου — στο βιβλίο του, ότι ο Γκαίμπελς του διηγήθηκε την υπόθεση, χωρίς να του πει τον λόγο, για τον οποίο ο Χίτλερ δέχτηκε σ' αυτή την περίπτωση να συνεννοηθεί με την Αγγλία.
11.Ένας Έλληνας στη Καγκελαρία του Χίτλερ
Εις το Βερολίνον έφθασα εις τας 14 Φεβρουαρίου 1934. Ξεναγός μου είχεν ορισθεί ο Άλτενμπουργκ, διευθυντής τότε του υπουργείου εξωτερικών. Ενημέρωσα εν πρώτοις τον von Neumann, υπουργόν των εξωτερικών, περί της αποστολής μου και την επομένην εγενόμην δεκτός από τον Χίτλερ. Η επί του θέματος συνομιλία μου μετ' αυτού διήρκεσε επί δύο ολοκλήρους ώρας. Αφού με ήκουσε προσεκτικά, μου απήντησε ότι ηννόει πολύ καλά τους λόγους δια τους οποίους είχαμε επιδιώξει την σύναψιν του Βαλκανικού Συμφώνου, αλλ' ελυπείτο διότι συνεταιρίσθημεν με τους βαλκανικούς λαούς οι οποίοι είναι κατώτεροι «ημών» των λοιπών Αρίων. Εις σχετικήν παρατήρησίν μου απήντησε ότι, δεν αμφισβητεί ότι και οι βαλκανικοί λαοί αποτελούν μέρος των διανοουμένων όντων, όπως οι ίπποι, οι λέοντες, οι κώνωπες και οι αρουραίοι ανήκουν εις την συνομοταξίαν των ζώων. Ουδείς όμως δύναται να αμφισβητήση ότι ο ίππος ή ο λέων έχει πολύ μεγαλυτέραν αξίαν του κώνωπος ή του αρουραίου. Ούτω και ένας Νοτιοσλάβος ή Εβραίος έχει πολύ μικροτέραν αξίαν ενός Έλληνος ή ενός Γερμανού. Και προσέθεσε:—Εάν είχατε μίαν κόρην πιστεύω ότι θα προτιμούσατε να συζευχθή ένα Γερμανόν παρά ένα Εβραίον.
Εις το σημείον δε τούτο μου ανέπτυξε την θεωρίαν του περί του «κατηραμένου εβραϊκού στοιχείου».
Εζήτησα να συζητήσωμεν επί των οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών μας. Του εξέθεσα τας μεγάλας δυσχερείας τας οποίας συνηντώμεν εκ του ότι, ενώ το ισοζύγιον των μετά της Γερμανίας συναλλαγών μας ήτο άκρως ενεργητικόν, μετ' άλλων χωρών είχομεν να καλύψωμεν ικανά ελλείμματα. Μου απήντησε αποφασιστικά ότι δεν ήτο δυνατόν να «εμέναμε με τα χέρια σταυρωμένα» και ότι αυτός, συσκεπτόμενος με τους αρμοδίους, θα εύρισκε μίαν ικανοποιητικήν λύσιν.
Εν συνεχεία με εκράτησεν εις το πρόγευμα, εις το όποιον παρεκάθησαν, μεταξύ άλλων ο von Neumann, ο Schmidt, υ-πουργός του της εθνικής οικονομίας, ο πρέσβυς μας Αλ. Ραγκαβής, ο υπαρχηγός του κόμματος του Römer, ο Göbels και η θυγάτηρ του Πρίγκιπος Ανδρέου Σοφία (Tiny), την οποίαν εθεώρει, ειρήσθω εν παρόδω, ως υπόδειγμα μητρός και συζύγου. Το πρόγευμα δεν ήτο διόλου απλούν ή πρόχειρον και εφαίνετο ότι είχεν οργανωθή εκ των προτέρων. Το τραπέζι εστολίζετο με τα επίχρυσα σκεύη τα οποία ανήκον άλλοτε εις τους Γερμανούς Αυτοκράτορας και τα εδέσματα ήσαν εξαίρετα. Κατά την στιγμήν της αναχωρήσεως μου επήρε μίαν φωτογραφίαν του, την υπέγραψε και μου την έδωσε.
40. Ο δραματικός διάλογος μεταξύ Πλαστήρα και Ζέρβα.
Αμέσως μόλις εφθάσαμε στην Αθήνα, καίτοι αργά, συνεχίζει ο Μυριδάκης , ο Ζέρβας επισκέφθηκε τον Πρωθυπουργό Πλαστήρα στο ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρεττάνια" όπου έμενε, για να του γνωρίσει βέβαια τον ερχομό του και να τον καλέση την επομένη για να συνομιλήση μαζί του. Στην ολιγόλεπτη συζήτηση τους, μεταξύ των άλλων, που είχαν, ο Ζέρβας λέγει στον Πλαστήρα.
- " Ημείς εδώ Αρχηγέ, εκάναμε τον ΕΔΕΣ στον οποίο σε βάλαμε Αρχηγό και χωρίς να έχωμεν την συγκατάθεσίν σας και εκ παράλληλου εδημιουργήσαμε και τα αντάρτικα τμήματα του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ, δεν ξέρω δε αν σας βρίσκομαι σύμφωνον επί όλων αυτών."
" Ο Πλαστήρας τότε απήντησε στο Ζέρβα ότι: "Την πολιτικήν οργάνωσιν (ΔΗΛ. ΕΔΕΣ) έπρεπε να την κάμετε και καλώς εκάματε, τα αντάρτικα όμως έβλαψαν την Ελλάδα, διότι εξ αιτίας αυτών κατεστράφη όλη η ύπαιθρος". Σ' αυτά ο Ζέρβας ρώτησε: "Eμείς εβλάψαμε την Ελλάδα;" " Και σεις, απήντησε ο Πλαστήρας και οι άλλοι διότι εκάψατε τα χωριά." Ο Ζέρβας απαντάει: " Ναί αλλά εάν δεν ήταν τα αντάρτικα τα δικά μας, σεις θα ευρίσκεσθε τώρα στην Ελλάδα και θα είσθε σήμερον Πρωθυπουργός αυτής; Εγώ νομίζω όχι και ότι την θέσιν σας αυτήν θα την κατείχε ο Άρης Βελουχιωτης." Απαντάει ο Πλαστήρας: " Η γνώμη μου εμένα είναι αυτή, διότι εγώ με δύο τάγματα θα ξεκαθάριζα το ΕΑΜ από την Ελλάδα. Με ένα διάγγελμα μου έφυγαν όλοι από την Αθήνα." Ο Ζέρβας τότε λεγει στον Πλαστήρα: " Αρχηγέ, τα τανκς του Σκόμπυ έδιωξαν το ΕΑΜ από την Αθήνα και όχι σεις με το διάγγελμα σας." Θίχθηκε μ' αυτά ο εγωισμός του Πλαστήρα και με τόνο εντονώτερο λέει: " Εάν σε ένα μήνα υπάρχει ΕΑΜ στην Ελλάδα να με φτύσετε". Συνεχίζει ο Μιχ. Μυριδάκης: Απ' όλα αυτά ο Ζέρβας αντελήφθη ότι ο Στρατηγός Πλαστήρας ήταν ακατατόπιστός στην όλη κατάσταση της Ελλάδας και του απαντά: " Προς θεού. Αρχηγέ, μη λέτε τέτοια πράγματα διότι θα ρεζιλευτήτε. Βεβαίως επειδή λείπετε 10 χρόνια από την Ελλάδα δεν είσθε, ως φαίνεται, κατατοπισμένος με την σημερινή κατάστασιν αυτής και πρέπει πρώτα να κατατοπισθήτε." " Μ' αυτά τελείωσε η πρώτη επαφή του Στρατηγού Πλαστήρα με το Στρατηγό Ζέρβα, δηλαδή των δύο ανδρών της Ελλάδος, που ο Ελληνικός λαός τιμούσε και αποκαλούσε Αρχηγούς του, όπως και πραγματικά ήταν. (Σ.Σ. Στον Πλαστήρα αναφέρεται ο Μυριδάκης γιατί το καταστατικό του ΕΔΕΣ αυτόν είχε ως αρχηγό καίτοι δεν εμφανίστηκε ποτέ, ούτε με μήνυμα του). Σχετικά με την πρόσκληση στην Αθήνα, ο Πλαστήρας είπε στον Ζέρβα ότι δεν τον κάλεσε αυτός αλλά ο Σκόμπυ και ότι μ' αυτόν θα πρέπει να συναντηθη την άλλη μέρα. Ύστερα απ'αυτά ο Ζέρβαςκαληνύχτησε τον Πρωθυπουργό και έφυγε.
ANEKΔΟΤΑ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΣΤΙΣ ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑΣ Δ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου