ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΒARBAROSSA

Είναι γενικά παραδεκτό, ότι ο πόλεμος αποτελεί προέκταση της πολιτικής ή θεωρείται συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα . Στη περίπτωσή μας ο σχεδιαζόμενος πόλεμος της Γερμανίας εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης , είναι ένας πόλεμος που σχεδιάζεται και τελικά πυροδοτείται μάλλον πρόωρα, δίχως  να έχουν πρώτα εξαντηθεί και μελετηθεί σε βάθος, όλες οι δυνατές ακόμα  πολιτικές λύσεις  .
Πριν από όλα μερικές βασικές διαπιστώσεις:
Η Σοβιετική Ένωση είναι μια μεγάλη χώρα , με ένα πρακτικά αστείρευτο ανθρώπινο δυναμικό. Ο Κόκκινος Στρατός στο σύνολό του, τόσο σε μέσα, όσο και σε άνδρες, διαθέτει , τουλάχιστον στους αριθμούς, ξεκάθαρη υπεροπλία . Οι αναμενόμενες συμμαχίες που θα διαμορφωθούν αναπόφευκτα αμέσως  μετά τη πρώτη τουφεκιά δεν επιτρέπουν τη παραμικρή βολική παρερμηνεία.

Μία ενδεχόμενη στρατιωτική κακοτυχία ή μια παρατεταμένη κρίση μπορεί να βυθίσει τα πάντα σε ένα τέλμα φθοράς με ανυπολόγιστες συνέπειες. Ο διμέτωπος αγώνας , ο μεγαλύτερος εφιάλτης που γνώρισε η χώρα στον προηγούμενο πόλεμο , θα επιστρέψει  αναπόφευκτα  με περισσότερο τραγικές συνέπειες.

Ο Führer της  Γερμανίας  δεν παραγνωρίζει φυσικά τους μεγάλους και υπαρκτούς κινδύνους αυτού του εγχειρήματος. Ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά, έχει κάθε λόγο να πιστεύει, ότι αν μείνει με τα χέρια σταυρωμένα περιμένοντας τις πολεμικές πρωτοβουλίες των αντιπάλων του, οι κίνδυνοι θα αποδειχθούν μεγαλύτεροι. Για να εξουδετερώσει την αναδυόμενη  απειλή   πέρα από τον Ατλαντικό μόνο ένας τρόπος υπάρχει. Να καταδείξει στο κόσμο ολόκληρο ότι η Γερμανία έχει λάβει όλα τα μέτρα για να μην υποχρεωθεί σε διμέτωπο αγώνα. Μετά την αποτυχία των συνομιλιών του Βερολίνου το Νοέμβριο του 1940 , οι ελπίδες  των Δυτικών είναι αλήθεια πως έχουν αναπτερωθεί.....
Αυτές οι ελπίδες  πρέπει να σβήσουν το ταχύτερο. Και μαζί τους να σβήσει και ο μύθος της πανίσχυρης  Σοβιετικής Ένωσης.  Ο  Führer της  Γερμανίας      , ελπίζει ότι με τη βοήθεια του αιφνιδιασμού και της τακτικής υπεροχής θα γκρεμίσει μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το σαθρό σταλινικό οικοδόμημα και  θα οικειοποιηθεί όλα εκείνα τα πλουτοπαραγωγικά κέντρα  που θα δώσουν καινούργια ορμή στη πολεμική του οικονομία. Έτσι έχοντας απομακρύνει οριστικά  τον εφιάλτη του διμέτωπου αγώνα , θα περιμένει πάνοπλος τη στιγμή που οι ναυτικές δυνάμεις. μπροστά στο στρατιωτικό τους αδιέξοδο  θα ζητήσουν τον τερματισμό του πολέμου σύμφωνα με όρους αποδεκτούς...............

Ο κεραυνοβόλος πόλεμος είναι μια πρωτόγνωρη επαναστατική μορφή πολέμου που έχει δοκιμαστεί με επιτυχία στη Δύση. Σύμφωνα με τους στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες ο κεραυνοβόλος πόλεμος θα μπορούσε κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις να βρει εφαρμογή και στα εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης και ο σχεδιασμός της επιχείρησης ολόκληρης στηρίζεται στη προυπόθεση αυτή.
Φαίνεται να παραγνωρίζουν ή να μην αξιολογούν αντικειμενικά το γεγονός ότι η Σοβιετική Ένωση διαφέρει σημαντικά τόσο από τη Γαλλία όσο και από τα Βαλκάνια. Διαθέτει μεγάλη ενδοχώρα, θεωρητικά ανεξάντλητα αποθέματα ανθρώπινου δυναμικού και στα βασικά της "αμυντικά"  όπλα συγκαταλέγονται τα  πρωτόγονα  οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυ και πάνω απ΄ όλα οι κλιματολογικές συνθήκες σε θέση να αιφνιδιάσουν και να εξαντλήσουν τους πλέον σύγχρονους Στρατούς.

Το πρώτο συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα.
Στον σχεδιαζόμενο αγώνα ο παράγοντας αιφνιδιασμός και η υπεροχή σε θέματα οργάνωσης  και στρατιωτικής  εμπειρίας από μόνα τους δεν είναι αρκετά.

Μια εγκληματική αισιοδοξία σέρνει  αυτή τη φορά το Γερμανικό στρατό σε μια περιπέτεια με ανεπαρκείς , ανεπαρκέστατες  δυνάμεις. Με ένα  απελπιστικά μικρό αριθμό ερπυστριών πολύ σύντομα θα πελαγώσει και θα ακινητοποιηθεί  στο εσωτερικό μιας  χώρας που η παραμικρή βροχή, μετατρέπει το έδαφος της  σε παχιά λάσπη.

Το πολεμικό δυναμικό σε μηχανές , μπορεί ακόμα  να εντυπωσιάζει τους αδαείς  κάνοντας αναγωγή  σε απόλυτους αριθμούς, αλλά στη πραγματικότητα δεν αντιπροσωπεύει περισσότερο από το πολεμικό υλικό που αμέσως μετά την εισβολή, οι Σύμμαχοι θα υποσχεθούν να στείλουν στην Σοβιετική Ένωση  και μάλιστα μέσα στο πρώτο δεκάμηνο. Και ο διπλασιασμός των γερμανικών τεθωρακισμένων δυνάμεων; Πρόκειται για μια παράμετρο δίχως σημασία . Οι καινούριες μεραρχίες προκύπτουν από απλή  διχοτόμηση των παλαιών συμπληρωμένες με τσεχοσλοβάκικά και γαλλικά λάφυρα . Και αυτή η εγκληματική λύση  θα αποδειχθεί ολέθρια  από τις  αρχές ακόμα της εκστρατείας . Τα γερμανικά όπλα, εκμεταλλευόμενα τον αιφνιδιασμό κερδίζουν καταπληκτικές νίκες αλλά την ίδια ώρα οι στρατηγοί διαμαρτύρονται για κινητήρες και ανταλλακτικά που δεν φτάνουν στην ώρα τους.

 Κάτω από τις συνθήκες αυτές, το γερμανικό πεζικό,   καλείται να κατακτήσει  μια απέραντη χώρα που κάθε επιστρατευμένη κλάση της μπορεί να αποδώσει 1.500 .000 στρατιώτες. .........

Για την επιτυχία της σχεδιαζόμενης επίθεσης στην Ανατολή , που η προπαγάνδα του Ράιχ εμφανίζει σαν πόλεμο ιδεολογικό , σαν «Σταυροφορία» , η στρατιωτική μηχανή από μόνη της δεν είναι αρκετή. Τα αρχικά σχέδια για τη πολιτική εκμετάλλευση των πρώτων στρατιωτικών επιτυχιών στο Ανατολικό Μέτωπο  , με απώτερο σκοπό την επιτάχυνση της πολιτικής και ιδεολογικής κατάρρευσης του Μπολσεβίκικου Καθεστώτος  θυσιάζονται σχεδόν από την αρχή στην  ανάγκη της άμεσης κατάκτησης και της ολικής και στυγνής εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών σύμφωνα με τις επιταγές της γερμανικής πολεμικής βιομηχανίας. Τα εκατομμύρια των  σοβιετικών πολιτών που θα μπορούσαν να   μετατρέψουν τους εισβολείς σε προφυλακές ενός εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα εγκαταλείπονται στη τύχη τους. Ακόμη και στα 1943 , όταν διαφαίνεται αν όχι η ήττα , η αδυναμία της Γερμανίας να νικήσει και στο Μέτωπο εμφανίζονται δυσαναπλήρωτα κενά σε έμψυχο υλικό και μηχανές η επίσημη πολιτική παραμένει ακλόνητη. Ο Στρατηγός Βλασώφ και η ομάδα των αντικομμουνιστών στρατηγών καταντά  γι αυτούς ένα βάρος ανυπόφορο. 
Παρ΄όλες τις απώλειες , που σε μεγάλο βαθμό είναι δύσκολο πλέον να αναπληρωθούν η ιδεολογία πρυτανεύει στρατιωτικής ανάγκης. Η χρήση των Ρώσων πρώην αιχμαλώτων πολέμου γίνεται με φειδώ και κατά κανόνα σε μη μάχιμες μονάδες και ο τρόμος μήπως διαρρεύσει το γεγονός και ο κόσμος πληροφορηθεί ότι στο γερμανικό στρατό υπηρετούν έστω και σαν βοηθητικοί, Ρώσοι πρώην αιχμάλωτοι πολέμου , είναι αν όχι ίδιος , τουλάχιστον παρόμοιος με τον τρόμο που τα συμμαχικά βομβαρδιστικά ήδη σκορπίζουν πάνω από τις γερμανικές πόλεις. ......

Αν και το κεντρικό ιδεολογικό σύνθημα της εκστρατείας στην Ανατολή προσπαθεί να ενσαρκώσει την ιδέα μιας Ευρωπαϊκής Σταυροφορίας εναντίον του Μπολσεβικισμού , ο Führer στην πραγματικότητα δεν φαίνεται να αρνείται την επιβίωση του Stalin και του Καθεστώτος του πέρα των Ουραλίων . Υπερβολικά αισιόδοξος για τη πορεία των στρατιωτικών εξελίξεων, τουλάχιστον αυτή η εικόνα βγαίνει προς τα έξω, όχι μόνο δεν επικαλείται την βοήθεια της Ιαπωνίας , αλλά φαίνεται να περιφρονεί ακόμα και τη βοήθεια όσων είναι έτοιμοι, να τον χαιρετίσουν σαν απελευθερωτή.

Ο Führer , σε ιδεολογικό τουλάχιστον επίπεδο μοιάζει αναποφάσιστος να προσδιορίσει με σαφήνεια τον μελλοντικό χαρακτήρα της κατακτημένης περιοχής στην Ανατολή. Αρχικά δείχνει να αποδέχεται την ιδέα των ξεχωριστών Κρατών της Βαλτικής, της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας κράτη μαξιλάρια ανάμεσα στη Γερμανία και στο υπόλοιπο βασίλειο του Stalin. 
Πολύ σύντομα τα σχέδια αλλάζουν. Τώρα γίνεται λόγος για δημιουργία Προτεκτοράτων του Ράιχ όπου μετά την εξαφάνιση της σλαβικής ιντελιγκένσιας μια άρια κυρίαρχη ηγετική Ομάδα θα μπορεί να κάνει χρήση του ανθρώπινου δυναμικού στρατεύοντάς το στην υπηρεσία των αναγκών της. Μέχρι τότε τα μετόπισθεν θα βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο όχι του στρατού αλλά των SS και της Γκεστάπο. Η οικονομική εκμετάλλευση θα περάσει κάτω από τον έλεγχο του Οικονομικού επιτελείου της Ανατολής.

Η έκκληση για τη σταυροφορία εναντίον του Μπολσεβικισμού παρουσιάζεται σαν μια πολεμική επιχείρηση που έχει σαν αποκλειστικούς αποδέκτες τους Ευρωπαίους . Ο Führer πιστεύει ότι το σύνθημα αυτό μπορεί να συσπειρώσει στο πλευρό του τους λαούς της Ηπείρου ενάντια σε ένα κίνδυνο τον οποίο οι περισσότεροι εκτιμούσαν και εκτιμούν θανάσιμο. Δεν συγκεντρώνει παρά λίγες εκατοντάδες χιλιάδες που με βάση πολιτικά σύμφωνα  συμμαχίες και απλές υποσχέσεις  δέχονται να μοιραστούν μαζί του την περιπέτεια. Η υπόλοιπη Ευρώπη παραμένει είτε υπό καθεστώς ουδετερότητας είτε υπό καθεστώς κατοχής.

Οι λαοί της Ευρώπης που ηθελημένα ή αθέλητα βρέθηκαν στη δίνη του καινούργιου Ευρωπαϊκού πολέμου περισσότερο από ένα ωραίο ιδεολογικό σύνθημα έχουν ανάγκη από την πρακτική αντιπρόταση για τον τρόπο με τον οποίο η προσωρινά παντοδύναμη Γερμανία οραματιζόταν , στα πλαίσια της Νέας καλύτερης Ευρώπης, το μέλλον τους. Για τη Γαλλία του 1940 ο διάλογος που άτολμα επιχειρεί να ανοίξει ο Führer μπροστά από τον Πεταίν στο Μοντουάρ (24 Οκτωβρίου) έχει καταδείξει την έλλειψη προοπτικής και την αδυναμία της Γερμανίας να αρθρώσει μια από όλους κατανοητή πολιτική πρόταση και για την Ελλάδα του 1941 , που δύο δεκαετίες μετά από την Εθνική καταστροφή της Μικράς Ασίας ζει κάτω από τριπλή κατοχή , και απειλείται με διαμελισμό, ο Stalin, ο Μπολσεβίκικος κίνδυνος και η Σταυροφορία της Γερμανίας φαντάζουν απόμακρα και κάθε άλλο παρά ενθουσιασμό προκαλούν.

Και όμως στο λόγο του της 30ης Ιανουαρίου 1941 ο Führer είχε επιχειρήσει να δώσει με σαφήνεια το στίγμα της και το χρονοδιάγραμμα της καινούργιας Ευρώπης που οραματιζόταν.

Είμαι πεπεισμένος ότι το 1941 θα είναι το αποφασιστικό έτος για τη Καινούργια Τάξη στην Ευρώπη. Ο κόσμος θα είναι ανοικτό σε όλους. Θα εκπέσουν τα ατομικά προνόμια ,οι τυραννίας ορισμένων Εθνών και των τραπεζιτών που τις κυβερνούν. Τέλος , αυτός ο χρόνος θα χρησιμεύσει για να τεθούν οι βάσεις μιας πραγματικής κατανόησης μεταξύ των λαών , και μαζί μ’ αυτή η βεβαιότητα μιας διαρκούς συνεννόησης μεταξύ των Κρατών.

Για μια Ευρώπη που στη μεγαλειώδη πορεία της μέσα στους αιώνες όταν δεν αγωνιζόταν να απωθήσει βάρβαρους εισβολείς καταγινόταν με τους φρικτότερους εμφυλίους, όπως τον Επταετή, , τον Εκατονταετή, τους πολέμους της διαδοχής και σχετικά πιο πρόσφατα τους Πολέμους του Ναπολέοντα και το Μεγάλο πόλεμο , τα ωραία λόγια και οι υποσχέσεις δεν έχουν καμία πρακτική αξία αν δεν συνοδεύονταν από έμπρακτα κατανοητά σε όλους έργα. Η εναλλακτική κοινωνική, πολιτική και οικονομική πρόταση του Εθνικοσοσιαλισμού, για λόγους ακατανόητους δεν βγήκε ποτέ έξω από τα σύνορα της Γερμανίας και αυτό επέτρεψε ευρύτατο πεδίο δράσης στη προπαγανδιστική δραστηριότητα των λεγόμενων δυτικών Δυνάμεων. Αντί για τις καινούργιες ιδέες, με βάση τις οποίες ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του γερμανικού λαού αναγνώρισε στο πρόσωπο του Hitler τον Führer , η κατεχόμενη Ευρώπη είναι υποχρεωμένη να ζει και να επιβιώνει κάτω από τη γερασμένη , αρτηριοσκληρωτική και εκτός τόπου γραφειοκρατία τύπου Φαλκενχάουζεν . Η εικόνα που η Γερμανία έπρεπε να δείξει προς τα έξω έπρεπε να είναι εκείνη του οδηγού απελευθερωτή των Ευρωπαϊκών Εθνών . Προτίμησε την εικόνα του κατακτητή.......

Όταν ο Führer ενημερώνει τους Στρατηγούς του για τα σχέδια του να εισβάλει στη Σοβιετική Ένωση , βρίσκεται μπροστά στη ψύχραιμη αντίδρασή τους. Από πλευράς Γενικού Επιτελείου δεν φαίνεται να υπάρχουν αντιρρήσεις και ουσιαστικές διαφωνίες για την αναγκαιότητα του καινούργιου πολέμου . Δεν σημειώνονται παραιτήσεις, και από πουθενά δεν προκύπτει προβληματισμός ή ακόμη και φόβος παρόμοιος με εκείνο που είχε εκδηλωθεί τις παραμονές της ανακατάληψης του Ρουρ ή της Τσεχοσλοβακικής κρίσης. Η συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών Στρατηγών με επί κεφαλής τον Αρχηγό του Επιτελείου Χάλντερ αντιμετωπίζουν το εγχείρημα με αισιοδοξία αφού έχουν αποσπάσει την διαβεβαίωση του Führer ότι θα καταστρώσουν τα πολεμικά σχέδια … δίχως βοήθεια....

Όταν ο Führer καλείται να υπογράψει την Οδηγία αριθ. 21 που αφορά την εισβολή έχει ήδη ενημερωθεί ότι τα σχέδια έχουν περάσει με απόλυτη επιτυχία τις εξετάσεις δύο πολεμικών παιχνιδιών. Όλα φαίνεται να κινούνται μέσα σε μια ατμόσφαιρα σιγουριάς και αισιοδοξίας. Ακόμη και η Ομάδα των Συνωμοτών που στη διάρκεια της Τσεχοσλοβακικής κρίσης είχε φτάσει στα πρόθυρα της βίαιης απομάκρυνσης του από την εξουσία δεν φαίνεται να διακατέχεται από ιδιαίτερη ανησυχία .......

Η εκστρατεία εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες , ως προς τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της . Σε σχέση με τον πόλεμο που προηγήθηκε στη Δύση παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη ιδιαιτερότητα. Μετά το πρώτο τρίμηνο κατά τη διάρκεια του οποίου οι στρατηγοί και οι νεόκοποι Στρατάρχες κάνουν ένα μεγάλο αγώνα δρόμου για να διασφαλίσουν προσωπικές δάφνες σε ένα πόλεμο που φαντάζει τόσο σύντομος, μπροστά στη Μόσχα, όταν όλοι αντιλαμβάνονται ότι ο πόλεμος απαιτεί και άλλες θυσίες , αναδύεται και πάλι στην επιφάνεια η έρπουσα δυσαρέσκεια της Στρατιωτικής Ηγεσίας απέναντι στον «σφετεριστή» .

Κατά το σχεδιασμό και τη παρακολούθηση των πολεμικών επιχειρήσεων που ακολουθούν ιδιαίτερα μετά το δραματικό χειμώνα του 1941 δεν είναι διακριτά τα όρια για το πότε ο Führer δίδει μάχη εναντίον των Ρώσων και πότε εναντίον των στρατηγών του, όπως δεν είναι διακριτά τα όρια για το πότε οι Γερμανοί στρατηγοί πολεμούν τους Σοβιετικούς και πότε τον Führer . Σε αντίθεση με τον Stalin που μετά τις εκκαθαρίσεις στο Στράτευμα κρατά τη στρατιωτική του ηγεσία κάτω από απόλυτο έλεγχο ο Führer βλέπει ξεκάθαρα ότι ανάμεσα σ΄ αυτόν και στους Στρατηγούς του αρχίζει να λείπει το τόσο αναγκαίο πνεύμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Ο Führer πιστεύει ότι οι στρατηγοί του τον εξαπατούν και τον παρερμηνεύουν οι στρατηγοί του πιστεύουν ότι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον επικίνδυνο ερασιτεχνισμό του Δεκανέα του Α Παγκοσμίου Πολέμου που έχει σφετεριστεί το ρόλο τους και ζητούν να εξασφαλίσουν την υστεροφημία τους απέναντι στην ιστορία.[1]
Η γενική απλοποίησις, κατά την οποίαν αι αποφάσεις του Hitler ήσαν πάντοτε σφαλεραί , ενώ ο αντίθετος προς αυτάς τρόπος ενεργείας θα επετύγχανε πάντοτε είναι τόσον απατηλή , όσον και η συνάδελφος προς αυτήν γενικότης, κατά την οποίαν άπασαι αι αντεθέσεις γνωμών , εύρισκον τον Hitler επί της μιάς πλευράς, ολόκληρον δε το σώμα των στρατηγών, ανωνύμως, επί της άλλης .

Είναι απορίας άξιο το γεγονός ότι ο σχεδιασμός της Γερμανικής εκστρατείας στην Ανατολή δεν προβλέπει εναλλακτικές λύσεις πολιτικού και στρατιωτικού χαρακτήρα σε περίπτωση που κάποιος απρόοπτος παράγοντας θα μπορούσε να υπονομεύσει την επιτυχία της . Για το μεθοδικά οργανωτικό πνεύμα του Γερμανικού επιτελείου , τέτοια παράλειψη μόνο δύο πράγματα μπορεί να σημαίνει. ΄Η ότι θεωρεί απόλυτα δεδομένη τη κατάρρευσή της Σοβιετικής Ένωσης και την όλη επιχείρηση ένα απλό περίπατο , η  θεωρεί ότι δίχως τη νίκη στην Ανατολή ο  πόλεμος είναι χαμένος έτσι ή αλλιώς. Σε ένα πόλεμο που δίνεται με τη δύναμη της απελπισίας , ακόμη και οι φημολογούμενες απ’ ευθείας συνομιλίες Ρίμπεντροπ –Molotov στα 1943 , στην καρδιά της επιχείρησης Βαρβαρόσα , δεν μπορούν να οδηγήσουν σε μια συμφωνία για   κατάπαυση των εχθροπραξιών....

Ακόμη και αν δεχτούμε σαν υπόθεση εργασίας ότι τα γερμανικά όπλα νικούσαν και η Αυτοκρατορία των Σοβιετικών αναδιπλωνόταν πίσω από την καθορισμένη γραμμή των δύο «Α» δεν γίνεται αντιληπτός ο τρόπος με τον οποίο η Γερμανία και οι σύμμαχοί της θα μπορούσαν να διατηρήσουν τα κατακτηθέντα εδάφη με τη δύναμη των όπλων. Απλή στρατιωτική κατάκτηση όπου ο κυρίαρχος λαός θα είχε υπό την απόλυτη εξουσία ένα λαό δούλων « που θα ήξερε να μετρά μέχρι το είκοσι» στη καλύτερη περίπτωση θα οδηγούσε σε μια χρόνια αιμορραγία των στρατευμάτων  κατοχής που θα έπρεπε να διασφαλίσουν την τάξη στην απέραντη ρωσική ενδοχώρα........

Τελικά η ανάγκη της γρήγορης κατάκτησης υπερίσχυσε της πολιτικής ιδέας. Οι Γερμανοί έχασαν την ευκαιρία να μπουν στη Σοβιετική Ένωση σαν απελευθερωτές. Προτίμησαν να μπουν με την αλαζονεία του νικητή και το φωτοστέφανο του «Κυρίαρχου λαού» . Στα 1918 η έστω και διορισμένη Κυβέρνηση του Skoropadsky είχε διασφαλίσει τον απόλυτο γερμανικό έλεγχο στην Ουκρανία ακόμα και μετά την ανακωχή του Νοεμβρίου. Στα 1941 οι δυνατότητες μιας παρόμοιας προοπτικής δεν περιορίζονταν μόνο στην Ουκρανία αλλά και στη Λευκορωσία και πολύ περισσότερο στις Βαλτικές χώρες. Και μόνο η ιδέα ενός απελευθερωτικού πολέμου θα μπορούσε να συσπειρώσει γύρω από τους εισβολής εκατομμύρια αντικαθεστωτικών κάτι που θα εξοικονομούσε χρόνο και αίμα. Αντίθετα η Γερμανική αλαζονεία τους έσπρωξε στην αγκαλιά του Stalin. Ακόμη και όταν η υπεροχή σε έμψυχο υλικό των Σοβιετικών είναι συντριπτική , όταν οι στρατηγοί επιχειρούν λόγω ανάγκης πλέον να ενσωματώσουν στις δυνάμεις τους και ρώσους εθελοντές , ακόμη και τότε ο φόβος της Ανώτατης Ηγεσίας μήπως ο κόσμος πληροφορηθεί κάτι τέτοιο είναι μεγάλος.

Aν θελήσουμε να διερευνήσουμε τους λόγους της γερμανικής αποτυχίας στο στρατιωτικό επίπεδο θα μπορούσαμε να πούμε ότι στις απέραντες εκτάσεις της Σοβιετικής Ένωσης οι μηχανές κουράστηκαν και αχρηστεύτηκαν πολύ πριν από τους ανθρώπους. Στο κεφάλαιο αυτό οι καταστροφικές ευθύνες της Διοικητικής μέριμνας παίζουν τον βασικότερο ίσως λόγο. Οι αποστάσεις είναι ασφαλώς τεράστιες . Οι συνθήκες των σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων πρωτόγονες. Οι καιρικές συνθήκες αντίξοες. Οι ερπύστριες δραματικά λίγες για δρόμους που και η παραμικρή βροχή μετατρέπει σε παχιά λάσπη . Οι κινητήρες που καταστρέφονται δεν αναπληρώνονται παρά σε ένα ελάχιστο μέρος τους. Τα τεθωρακισμένα από δυνάμεις διείσδυσης και διάσπασης μετατρέπονται σταδιακά σε δυνάμεις υποστήριξης του πεζικού για να καταλήξουν στον άχαρο ρόλο των «πυροσβεστικών » δυνάμεων που τρέχουν από μία ως την άλλη άκρη του μετώπου να αποσοβήσουν διεισδύσεις του εχθρού όπου είναι κατορθωτό , καταγράφοντας στα κοντέρ τους χιλιάδες άχρηστα χιλιόμετρα, φθείροντας ανεπανόρθωτα μηχανές και ανθρώπους. Χρόνοι ανάπαυσης και ανασυγκρότησης των μονάδων που πολεμούν δεν υπάρχουν. Ένα κατάκοπο στράτευμα οδηγείται με εγκληματική ελαφρότητα στη Πρωτεύουσα του εχθρού για να μετατρέψει το όνειρο σε εφιάλτη.

Μετά το Stalingrad όταν ο συσχετισμός των αντιπάλων στρατευμάτων λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις σε βάρος των Γερμανών και των συμμάχων τους γίνονται σχέδια να μειωθεί η διαφορά με τη χρησιμοποίηση περισσότερων μηχανών αλλά και τότε , παρ όλη την αύξηση της παραγωγής που επιτυγχάνει ο Σπερ , τα πολεμικά μέσα είναι πολύ λίγα για να αντιμετωπίσουν τον συνασπισμό ενός κόσμου ολόκληρου . Η ανάγκη για την παραγωγή καινούργιων αποτελεσματικών όπλων που θα σταματήσουν την αιμορραγία του έμψυχου υλικού και θα δημιουργούσαν τρόμο στον εχθρό ανακαλύπτεται πολύ αργά.....
Η μάχη του Κursk χαρακτηρίζεται σαν μεγάλη καμπή του πολέμου όχι μόνο γιατί αντιπροσωπεύει τη τελευταία μεγάλης έκτασης επιθετική ενέργεια των Γερμανών στο Ανατολικό μέτωπο αλλά γιατί ο Επιθετικός πόλεμος Βαρβαρόσα μετατρέπεται σταδιακά σε αμυντικό πόλεμο για την προάσπιση της Ευρώπης και της Μητέρας Πατρίδας λίγο αργότερα. Δεν είναι καθόλου βέβαιο αν μια γερμανική επιτυχία στο τομέα του Κουρσκ θα μπορούσε στρατιωτικά να αντιστρέψει το ρεύμα του πολέμου γιατί η σοβιετική υπεροπλία έχει πλέον επιβάλλει τη στρατηγική της και γιατί οι Σύμμαχοι έχουν ήδη χτυπήσει στο μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης.

Οι στρατιωτικές εξελίξεις και το ενδεχόμενο της ήττας θα επηρεάσουν βαθύτατα τον ψυχισμό και την υγεία του Führer. Όλοι παραδέχονται ότι  ο Führer των ετών 1941-45 θυμίζει ελάχιστα το  Führer του 1939 και του 1940 .

Είναι αλήθεια ότι από την αρχή της επιχείρησης Βαρβαρόσα , όσο τα στρατεύματά  αγωνίζονται στα βάθη της Ρωσίας ο Führer δίνει το δικό του αγώνα μπροστά και πάνω από τους στρατιωτικούς χάρτες . Οι δημόσιες ομιλίες του είναι ελάχιστες , όλα αυτά που εκλαμβάνει σαν απογοητεύσεις, μπροστά και πίσω από τη γραμμή του μετώπου, παίρνουν το χαρακτήρα χιονοστιβάδας και κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του. Σε μια στιγμή κρίσης ξεσπά:

Είναι προφανές ότι ο πόλεμος αυτός δεν μου δημιουργεί ευχαρίστηση. Εδώ και 5 χρόνια ζω απομονωμένος από τον κόσμο , δεν έχω πάει στο θέατρο, στο κινηματογράφο ,σε κάποιο κοντσέρτο. Ζω με μοναδικό σκοπό να διευθύνω τις επιχειρήσεις επειδή γνωρίζω ότι η μάχη αυτή θα κερδηθεί μόνον όταν υποστηριχθεί από σιδερένια θέληση . Κατηγορώ το Γενικό Επιτελείο ότι αποδυναμώνει το ηθικό των μάχιμων αξιωματικών που καλούνται να το στελεχώσουν.

Στις 27 Ιανουαρίου 1944 , όταν οι επιχειρήσεις στο ανατολικό μέτωπο έχουν ξεκάθαρο χαρακτήρα συγκράτησης και όχι πλέον απώθησης του εχθρού παρουσία όλων των διοικητών των Ομάδων Στρατιών του Ανατολικού Μετώπου ο Führer που έχει πια συνειδητοποιήσει την ήττα του στη υπόγεια παράλληλη μάχη με τους Στρατηγούς , τους προτρέπει:

«Εάν το τέλος έλθει μίαν ημέρα, θα πρέπει  οι Στρατάρχες και οι Στρατηγοί να παραμείνουν πιστοί (αν όχι σε μένα ) τουλάχιστον στις σημαίες.»

Λόγια πικρά και να σκεφτεί κανείς ότι η 20η Ιουλίου 1944 δεν έχει έρθει ακόμη........

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι ο πόλεμος στην Ανατολή ουσιαστικά χάθηκε επειδή η Σοβιετική Ένωση κάνοντας σωστή χρήση των γερμανικών λαθών, βρήκε τη δύναμη να αποδυναμώσει την ορμή του κεραυνοβόλου πολέμου γιατί κατάφερε, παρά τις στρατιωτικές απώλειες της, να αντέξει περισσότερο χρόνο από όσο ο Führer και οι Στρατηγοί του υπολόγιζαν. Ο Αρχιστράτηγος Stalin αποδείχθηκε ένας ευφυής αντίπαλος. Παρέτεινε τον πόλεμο , χρησιμοποιώντας κάθε μέσο που μπορούσε να έχει στη διάθεσή του, και απέφυγε με τη «ανεκτίμητη» βοήθεια των Γερμανών τη διάσπαση του εσωτερικού του μετώπου ακόμη και στις πιο κρίσιμες στιγμές. Ο Stalin σε αντίθεση με τον Hitler για χάρη του πολιτικού σκοπού βρήκε το θάρρος να προχωρήσει σε υπέρβαση της ιδεολογίας του. Συσπείρωσε κάθε δύναμη που είχε στη διάθεσή του για να στηρίξει όχι μόνο τον πολεμικό αλλά πρωταρχικά τον πολιτικό σκοπό. Με δική του εντολή ξανάνοιξαν οι εκκλησίες, οι πιστοί απέκτησαν την ελευθερία να ομολογούν τη πίστη τους ,πληθαίνουν οι  έρανοι της Εκκλησίας υπέρ του Κόκκινου Στρατού. Οι αξιωματικοί αποκτούν και πάλι τους βαθμούς και τις λαμπερές στολές. Ο Βραχνάς των πολιτικών επιτρόπων γίνεται κακό παρελθόν, παράσημα ηρώων που θύμιζαν άλλες εποχές απονέμονται στους ήρωες υπερασπιστές , και το σημαντικότερο η άγια ιδέα της μητερούλας Ρωσίας επισκιάζει κάθε άλλη σοσιαλιστική αξία. Η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον είναι πλέον η κυρίαρχη δύναμη του σοβιετικού οδοστρωτήρα που πολύ σύντομα θα αρχίσει να κινείται προς τη καρδιά της Ευρώπης.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ο Χαρτ  επιχειρεί να προσεγγίσει το πρόβλημα της συνεργασίας των στρατηγών με τον Φύρερ με μια ενδιαφέρουσα ψυχολογικής φύσεως παρατήρηση. «  Εκ του τρόπου , καθ’ όν ωμίλησαν πολλοί εκ των στρατηγών, αντελήφθην ότι η μη ορθή κατανόησις εκ μέρους του Χίτλερ  των τεχνικών παραγόντων , τους εξενεύριζεν  ώστε να έχουν  την τάσιν να προεξοφλούν  την πιθανήν αξίαν των ιδεών του ενώ εκείνος εξοργίζετο από την ανορθοδοξίαν των και από την εκ μέρους των έλλειψιν κατανοήσεως. Τοιουτοτρόπως, όπως μου εφάνη, είχεν αναπτυχθεί μία διελκυστίνδα αντί μιάς καλώς λειτουργούσης χρήσεως συνδυασμών.»