ΠΟΛΥΒΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ:Η ΣΙΔΗΡΑ ΚΑΙ ΧΡΥΣΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

51.TA ΔΥΟ ΦΡΕΝΟΚΟΜΕΙΑ
Ηρώτησα έκπληκτος.

— Αλλά , Θεέ μου! τί είναι λοιπόν η τρέλλα;

Το τρομερό Φάσμα απήντησε:

— Δεν είνε συνήθως νόσος του περιεχομένου, αλλά του περιβάλλοντος. Άφρονα κεφάλια, περιβαλλόμενα από ένα στέμμα, θεωρούνται σοφά· τόσον τα εμπιστεύεται ο κόσμος, ώστε εκατομμύρια ανθρώπων ημπορούν να αιματοκυλισθούν εις ένα και μόνον νεύμα των. Και κεφάλια σοφά, περιβαλλό­μενα από ένα σκούφον χωρίς εμπορικήν αξίαν, θεωρούνται άφρονα. Κανείς δεν προσέχει εις ό,τι λέγουν.

»Εις αυτό εδώ το φρενοκομείον θα συναντήσης τρέλλας, με τας οποίας γελάς· και όμως είνε ένα είδος λογικής.

Εις αυ­τό εκεί το Φρενοκομείον, — τον Κόσμον, — θα συναντήσης τρέλλαν θριαμβεύουσαν, προ της οποίας θα ιλιγγία και η αλη­θινή τρέλλα, και από την οποίαν ημπορεί να κλαύση όλος ο κόσμος. Πρέπει δε να γνωρίζης ότι, εάν η παραφροσύνη ως αδυναμία είνε κάτι οικτρόν, ως δύναμις είνε κάτι τρομερόν και αποτρόπαιον.
Ηρώτησα :
— Αλλ' ως πότε θα εξακολουθή ο άνθρωπος να παρασύ­ρεται από τα προσχήματα;
Ο Δαίμων εκίνησε το κεφάλι του με έκφρασιν μελαγχο­λίας και είπεν :
— Ο άνθρωπος ανετράφη έτσι, ώστε τα προσχήματα να τον καταπλήττουν. Είδες τα προσωπεία και τα ξυλοπόδαρα τι κατορθώνουν ύστερα από ολίγα βήματα που θα κάμωμεν εμ­πρός, — το οποίον πραγματικώς δια τον δρόμον μου είνε «οπί­σω», — θα σου δείξω τι συμβαίνει, και θα εννοήσης ότι έχω ακόμη πολλήν απασχόλησιν εις αυτόν τον κόσμον.
Εις όσα είδες και θα ίδης ακόμη, δεν πταίει άλλο, παρά μόνον η ανατροφή του ανθρώπου. Δια να πάρη ο άνθρωπος νέαν και φυσικήν ανατροφήν, πρέπει να καούν όλαι αι βιβλιοθήκαι της Ιστορίας : Εφόσον ο άνθρωπος εισέρχεται εις την ζωήν, διδασκόμενος βαθμηδόν την Ιστορίαν των προγενεστέ­ρων του, που είνε γεμάτη από αμαρτίας, ποτίζεται από τας α­μαρτίας αυτάς και δηλητηριάζεται ο οργανισμός του.
Μαθαί­νει αμέσως τι είνε ελάττωμα- διδάσκεται τον εγωϊσμόν, την μοιχείαν, την αρπαγήν, τους αδίκους πολέμους. Η φαντασία του συνηθίζει να κολυμβα εις το ανθρώπινον αίμα. Το πρώτον αυτό βάπτισμα είνε τρομερόν γεννάται άγγελος, και, πριν ακόμη πήξουν τα νύχια του, αρχίζει να διαισθάνεται μέσα του το θηρίον.
Ηρώτησα έκπληκτος :
— Αλλά πώς; η Ιστορία δεν ηθικολογεί; συ σκέπτεσαι διαφορετικά από όλον μαζύ τον κόσμον.
 Ανόητε! ο κόσμος δεν σκέπτεται ποτέ. Αν η Ιστορία ηθικοποιούσε, δεν θα ήτο η μία σελίς της αντιγραφή της άλ­λης. Η ιστορία είνε η διαδοχή και η διαιώνισις κάθε αδικίας και κάθε ατιμίας. Ας φαίνεται ότι γράφεται με μελάνην γρά­φεται με το αίμα κάποιων αθώων.
»Όλαι αι βιβλιοθήκαι είναι γεμάτοι από Ιστορίας, που η μία είνε της άλλης συνέχεια. Εάν εμβαθύνης εις την διαδοχικήν εξέλιξίν των, θα ίδης ότι, αν δεν υπήρχεν η προγενε­στέρα, η επομένη δεν θα ήτο τολμηροτέρα, η δε τελευταία τρομερωτέρα από όλας.
»Λοιπόν σε ερωτώ : πού είνε η «θετική» διδασκαλία της; Όλον και «αρνητική». Δεν κατορθώνει τίποτε άλλο, παρά να αφυπνίζη το ένστικτον του αλληλοφαγώματος, που ναι μεν το κατέχει μέσα του κάθε ζωϊκόν ον φυσιολογικώς, αλλά το οποίον θα ημπορούοε να μη διεγείρεται με τόσην καταστρεπτικήν ορμήν, να διεγείρεται δε μόνον, όσον θα ήτο αρκετόν δια να μη καταλυθούν αι ζωϊκαί συνθέσεις από την επίσης θανατηφόρον άδράνειαν.
Και ωθών με προς τα εμπρός ο Δαίμων επρόσθεσε :
— Μόνον λεπτομερείας είδες έως την στιγμήν αυτήν αλ­λά σου τα έδειξα όλα, διότι αυτό το άθροισμά των αποτελεί τον φθοροποιόν αγώνα. Τώρα προχώρησε δια ν' αντιληφθής και το τρομερόν ολοκλήρωμα των.
(Επιστροφή)