GUSTAVE THIBON: DIAGNOSTICS. ESSAI DE PHYSIOLOGIE SOCIALE.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ.
Συχνά μου υποβάλλουν το ερώτημα:

- Είσαστε της Δεξιάς ή της Αριστεράς;

Σ' αυτές τις ερωτήσεις απαντώ αμέσως...

- Τί ακριβώς εννοείτε σαν δεξιά και σαν αριστερά;

Οι απαντήσεις πού λαμβάνω επιβεβαιώνουν την γνώμη μου ότι μέσα στο μυαλό του μεγαλυτέρου μέρους των θνητών οι ιδέες της δεξιάς και της αριστεράς έχουν μετασχηματισθεί σε ένα παράδοξο σύννεφο προλήψεων και αυταπατών. Προσωπικά ενθυμούμαι ότι όταν υπεστήριζα πως μόνον με την δημιουργία μιας καινούργιας αριστοκρατίας θα ευρίσκαμε την σωτηρία, με αντιμετώπισαν σαν ένα μισητό αντιδραστικό και σαν τρομερό Σοσιαλιστή όταν εξέφραζα κάποια αμφιβολία αναφορικά με την νομιμότητα της καθαρά καπιταλιστικής ιδιοκτησίας.

Κατά την άποψί μας δύο μεγάλες πηγές λάθους συνει­σφέρουν σ' αυτόν τον χώρο για να συγχύσουν και να διαστρέψουν τα πνεύματα.

 Η πρώτη συνίσταται στο να θεωρή ορισμένα κοινωνικά προβλήματα που έχουν ένα αθάνατο περιεχόμενο όχι πλέον όπως θα συνέφερε σε σχέσι με τούς πρωταρχικούς ρόλους της ανθρωπινής φύσεως αλλά αποκλειστικά από την άποψι εκείνου του τερατώδους - και σχετικά προσφάτου - κακού το οποίο δημιουργείται από την απόλυτη κυριαρχία του χρήμα­τος. Υπάρχει σ' αυτήν ένα αστείρευτο ορυχείο αμφιβολιών. Από την μία πλευρά, πάρα πολλοί άνδρες της δεξιάς ποντίφικες και επιτήδειοι του Καπιταλισμού φαντάζονται τούς εαυτούς των να ενσαρκώνουν τις αξίες της τάξεως και της σταθερότητος· από την άλλη πάρα πολλοί άνδρες της αριστεράς καλυπτόμενοι κάτω από το πέπλο του ιδανικού της δικαιοσύνης και της προόδου είναι υπερβολικά ευτυχείς να κατακτήσουν τις αιώνιες ιδέες της εξουσίας και της ιεραρ­χίας διά μέσου της ψευδοαστικής τάξεως και της τυραννίας των χρημάτων.

Ευαγγελιζόμεθα  την αναγκαιότητα μιας υγιούς κυριαρ­χίας εκλεκτών ανεξαρτήτου από τα αναμασήματα και τις ιδιοτροπίες της μάζης;

 Αμέσως θα μας κατατάξουν στην κατηγορία των εχθρών του λαού, η υπόθεσίς μας θα συνδεθή με εκείνες των οικονομικών δυνάμεων ή των οκνηρών εκφυλλισμένων αστών.

Όμως παραγνωρίζεται ένα πράγμα.  Η ελίτ για την οποία ομιλούμε έχει ελάχιστες σχέσεις με την ψευτοαριστοκρατία των αφεντάδων και των εκμεταλλευτών της στιγμής- και σχεδόν ολόκληρη πρέπει ακόμη να δημιουργηθή. Κατηγορού­με μια ορισμένη ιδεολογία της Δεξιάς η οποία δεν έχει άλλες βλέψεις από το να διάσωση, με το πρόσχημα ότι αντιτίθεται στην αναρχία, ορισμένα πλεονεκτήματα υλικά και οικονομικά κατά αποκλειστικότητα. Αλλά δοκιμάζουμε μια παρόμοια αποστροφή για εκείνη την ιδεολογία της αριστεράς η οποία αποσκοπεί αποκλειστικά στο να διακηρύττη τα ίδια πλεονεκτήματα για όλους τους ανθρώπους. Και στις δύο περιπτώσεις το απόλυτο ρεκόρ της ύλης και του χρήματος -μοιραία ρίζα αδικιών, διαφθορών και συμπλοκών - δεν κλονίζεται στο παραμικρό.

Οι φιλοδοξίες μας είναι περισσότερο βαθειές.  Εμείς επιθυμούμε μια κεντρική ανανέωσι της κοινωνίας πού να είναι σε θέσι να εξασφάλιση στους ανθρώπους όλων των βαθμίδων της κοινωνικής κλίμακος μια πλατειά ανεξαρτησία μπροστά στο χρήμα. Με άλλα λόγια θέλουμε να αντικαταστήσουμε το κριτήριο της προσπάθειας ενός άνθρωπου και της θέσεως του στην ιεραρχία, τοποθετώντας τις ζωτικές και πνευματικές αξίες στην θέσι των οικονομικών άξιων. Είμεθα τόσο λίγο αστοί, με την δυσφημιστική σημασία του όρου ώστε δεν είναι δυνατόν να κατηγορηθούμε ότι θέλουμε να αστικοποιήσουμε τον λαό.  Απεναντίας θέλουμε να ξεασπκοποιήσουμε τον ίδιο τον αστό.

Αν ο Σοσιαλισμός συνίσταται στην αναχαίτησι των υπερ­βολών του Φιλελευθέρου καπιταλισμού προς όφελος της κοινότητος και των φυσικών ιεραρχιών, είμεθα σοσιαλιστές. Αλλά αν συνίσταται στην καταστροφή του Φιλελευθέρου καπιταλισμού προς όφελος του κρατικού καπιταλισμού περισ­σότερο ξένου στις βαθειές ανάγκες του ανθρώπου, δεν είμεθα πλέον σοσιαλιστές.  Εάν πρόκειται να απορροφηθή το προλεταριάτο επιτρέποντας στον καθένα να διεξαγάγη έναν οργανικό ρόλο σε μια οργανωμένη κοινωνία και να αναπτύξη την προσωπικότητα του διά μέσου της εργασίας του, είμεθα σύμφωνοι. Αν όμως πρόκειται να αντικαταστήσουμε την ανασφάλεια των προλεταρίων με την νεκρή ασφάλεια αρα­χνιασμένων υπαλλήλων, δίχως ανθρώπινο περιβάλλον και δίχως ζωντανούς δεσμούς με την αποστολή των, περισσότερο ασταθείς και περισσότερο ανεύθυνους από τούς εγωιστές αστούς, όλα όσα γνωρίζωμε διά τον άνθρωπο, όλα όσα αγαπούμε στον άνθρωπο θα επαναστατούσαν εναντίον αυτής της μορφής «προόδου».

 Ο καπιταλισμός είναι σαν ένα τραπέζι όπου νοθευμένες τροφές σερβίρονται σε έναν περιορισμένο αριθμό ατόμων.  Ατυχώς πολλοί επαναστάτες δεν έχουν άλλη φιλοδοξία από το να πολλαπλασιάσουν στο άπειρο τον αριθμό των προσκε­κλημένων εκείνης της εορταστικής κακοηθείας.

Όσο για μας θέλουμε να ανατρέψουμε το τραπέζι για να προσφέρουμε στους ανθρώπους μια πιο ανθρώπινη τροφή.

Το δεύτερο λάθος συνίσταται στον καθορισμό μιας απολύτου αντιθέσεως ανάμεσα στην δεξιά και την αριστερά, όταν αυτές οι δύο ιδέες αναλόγως του μέτρου που ανταποκρίνον­ται σε ένα πραγματικό στόχο υπεισέρχονται η μία μέσα στην άλλη και αλληλοσυμπληρώνουν την ενότητα της ζωής.

Το να κολλούμε πάνω σε κάθε διανοητή την τελεσίδικη ετικέτα του δεξιού ή αριστερού είναι μία παράξενη κατάχρησι. Στην πραγματικότητα κανένας αυθεντικός οδηγός της ανθρωπότητος δεν ανήκει με τρόπο απόλυτο και κατηγορηματικό στην δεξιά ή στην αριστερά. Ανήκει στην δεξιά ή στην αριστερά αναλόγως των καιρών, των τόπων, των περιστάσεων και των διαφορετικών πραγματικοτήτων οι οποίες τον απασχο­λούν.

 Ο Bossuet σαν παράδειγμα ευρίσκεται δεξιά όταν διακηρύσσει την Θείαν εξουσίαν του Βασιλέως; Αλλά μήπως ευρίσκεται αριστερά όταν καταγγέλλει τον εγκληματικό  εγωισμό των πλουσίων: Είναι απαραίτητο ν' ανήκης στην αριστερά για να πάρης το μέρος του πραγματικού λαού πού υποφέρει και αγωνίζεται; Ή μήπως όταν αντιστέκεσαι στο λυσσασμένο για να καταοτρέψη και να κυριαρχήση κάθαρμα σημαίνει ότι ανήκεις στην δεξιά;

Σε τελευταία ανάλυσι οι ιδέες της αριστεράς και της δεξιάς έχουν σχετική και μόνον σημασία. Αυτό πού είναι πρωταρχικό είναι η πραγματοποίησις μιας ζωτικής συνθέσεως των διαφόρων στοιχείων (ελευθερία και εξουσία, ισότητα και ιεραρχία κλπ.) πού οι δύο αντίπαλες ιδεολογίες διαθέτουν.