ΑΡΙΣΤΕΙΔHΣ Ε ΒΕΚΙΑΡΕΛΗΣ :TO ΣYNTEΧΝΙΑΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ

III 

ΠΟΛΕΜΙΚΗ  ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Περί τα τέλη του 19 και τας αρχάς του 20 αιώνος το Φιλελεύθερον Κράτος  δεν έμενεν πλέον απαθές.
Ανέκαθεν , μολονότι εθεώρει εαυτό ξένον και υπέρτερον των οικονομικών αγώνων, εν τη ουσία ήτο «κυριαρχούμενον και δουλεύον», διότι μέσω του Κοινοβουλευτισμού αι καλλίτερον
ωργανωμέναι και ισχυρότεραι οικονομικώς τάξεις, ηδύναντο να στρέφουν την πολιτικήν του προς επωφελή δι\ αυτάς κατεύθυνσιν. Η δημιουργία μεγάλων βιομηχανιών απήτει και την εξασφάλισιν αγορών καταναλώσεως.
Η ως εκ του καταμερισμού της εργασίας και της μηχανοποιήσεως παραγωγή en serie, απήτει και αντοχήν καταναλωτικήν διαρκώς ανανεουμένην. Προέκυψεν όθεν η ανάγκη να εγκαταλειφθή υπ'αυτού τούτου του καπιταλισμού ο ελεύθερος ανταγωνισμός και να αντικατασταθή δια συνεννοήσεως προς κατανομήν των αγορών και την δημιουργίαν νέων. (Τραστ, Καρτέλ, Σφαίραι επιρροής).

Λόγω  του οικονομικού αδιεξόδου, της υποβιβάσεως των τιμών (επακολούθου του συστήματος της διαιρέσεως της εργασίας), εζητήθη   η επέμβασις του Κράτους είτε υπό μορφήν Οργανισμών, Κονσόρτσιουμ , Επιμελητηρίων κλπ.- είτε δια της πολιτικής των προστατευτικών δασμών και φορολογικών διαρρυθμίσεων.
Τινές  θεωρούν ως εκ τούτου και έκτοτε συντετελεσμένην την χρεωκοπίαν των κλασικών περί Κράτους θεωριών.
Εξ  άλλου η πίεσις εξησκείτο και από τας σχηματιζομένας συνδικαλιστικάς οργανώσεις, ηναγκάζετο δε το Κράτος, απαρνούμενον την θεωρίαν της ουδετερότητος, να επεμβαίνη, αναλόγως των περιστάσεων, χωρών και εποχών και να νομοθετή, είτε προς την μίαν είτε προς την άλλην κατεύθυνσιν.
Καί  περιορίζεται τότε το απόλυτον δικαίωμα της ιδιοκτησίας και διαθέσεως  δια των νόμων περί κληρονομιών καί της προοδευτικής φορολογίας επί τούτων, και των απαλλοτριώσεων (κατ'αρχάς δι' έργα κοινής ωφελείας, κατόπιν δι' αποκατάστασιν ακτημόνων κλπ.), θεσπίζεται εργατική νομοθεσία καθορίζουσα συνθήκας λειτουργίας εργοστασίων, εργατικά ατυχήματα και ποιάν τινα περίθαλψιν, αφίεται ελευθέρα η επαγγελματική οργάνωσις, ιδρύονται και υποστηρίζονται συνεταιρισμοί παραγωγής και καταναλώσεως, εξασκείται έλεγχος τις επί τινων προϊόντων διατιμομένων κλπ.

Η Ελλάς ουδόλως υστέρησε των άλλων κρατών εις την λήψιν αναλόγων μέτρων.

Ο Μέγας εν τούτοις Πόλεμος είναι εκείνος, που εσήμανε το τέλος της φιλελευθέρας  θεωρίας. Δεν υπήρξε Κράτος εμπόλεμον ή ουδέτερον, το οποίον να μη αναστείλη τας οικονομικάς ελευθερίας, να μη επιβάλη διατιμήσεις, να μη καθορίση  ποσοστά καταναλώσεως, να μη ιδρύση Υπουργεία Επισιτισμού, να μη ρυθμίση την τταραγωγήν και το εμπόριόν του, να μη επεκτείνη τας εργατικάς νομοθεσίας του και να χορηγήση επιδόματα...

Μεταπολεμικώς δέ και υπό την πίεσιν των αναγκών καί των πραγματικοτήτων, άπαντα τα Κράτη, μηδ' αυτής της πλέον εχομένης είς την φιλελευθέραν οικονομικήν πολιτικήν Αγγλίας εξαιρουμένης και των Ηνωμ. Πολιτειών, πειραματιζομένων εισέτι με το πρόγραμμα Ρούζβελτ, ελάμβανον πρόνοιαν ρυθμίσεως και συντονισμού της παραγωγής, ίδρυον Υπουργεία Εθνικής Οικονομίας, όπου δεν είχον ιδρυθή εισέτι, Υπουργεία Υγιεινής, Περιθάλψεως, Προνοίας, καθώριζον συντάξεις, επιδόματα, και Κοινωνικάς Ασφαλίσεις, εψήφιζον νόμους περί Εταιριών καί προστασίας νομίσματος, εκανόνιζον τα χρηματιστήρια των και την κυκλοφορίαν του νομίσματος, τας συγκοινωνίας και τας συναλλαγάς, ουδείς δε πλέον εσκέπτετο να αντικρούση τα νέα συστήματα των αυτονόμων οργανισμών, κρατικών, ημικρατικών, ελεγχομένων, και τας θεωρίας της οικονομίας διευθυνομένης, ωργανωμένης, συντονισμένης, πειθαρχημένης, ελεγχομένης, συστηματοποιημένης, ρασιοναλισμένης...

Η Ελλάς και εδώ δεν υστέρησεν ποσώς των άλλων Κρατών, μη έχουσα ισχυράς αντιδράσεις εκ μέρους της κεφαλαιοκρατικής τάξεως, πειθαρχούσης εις εκάστοτε πολιτικούς, κατ' ουσίαν δε ουδ' έχουσα καν κεφαλαιοκρατικήν τάξιν σοβαράς καί μακράς εξελίξεως. 

Aλλ' ενώ τo Κράτος επεμβαίνει πλέον και καθοδηγεί την οικονομίαν, αλλ' ενώ αντιλαμβάνεται, ότι πράγματι εγεννήθησαν νέοι όροι εργασίας, δεν αντιλαμβάνεται το ασυμβίβαστον της μορφής του παλαιού Κράτους με την νέαν κοινωνίαν , η οποία αποτελείται πλέον όχι από άτομα, αλλά από οικονομικάς δυνάμεις συγκεκροτημένας, ζητούσας δικαίως συμμετοχήν των καί εκπροσώπησιν εις την κυβέρνησιν.

Πως δύναται να υπάρχουν « πολιτικοί » αντιπροσωπεύοντες « γεωγραφικάς περιφερείας » και πως δύνανται να έχουν αντίληψιν των οικονομικών συμφερόντων των διαφόρων οικονομικών συγκροτημάτων, εις τα οποία είναι ξένοι ; Αι συνησπισμέναι οικονομικαί δυνάμεις ζητούν την άμεσον εκπροσώπησίν των. Ζητούν την χειραφέτησίν των από τας «ιθυνούσας τάξεις», αι οποίαι δεν εφάνησαν ικαναί να συμμορφωθούν με τας απαιτήσεις της συγχρόνου πραγματικότητος.

Εάν αφεθούν ελεύθεραι να δράσουν, θα δυνηθούν να σταματήσουν εις το αρμόζον σημείον ή θα φθάσουν εις το αντίθετον άκρον, —το εξ ϊσου άδικον, το εξ ίσου ελαττωματικόν— ως συνέβη εις την Ρωσσίαν ;

(Επιστροφή)