JOSE ANTONIO PRIMO DE RIVERA: IΔΡΥΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΦΑΛΑΓΓΑΣ

Καμιά καθυστέρησι για φιλοφρονήσεις. Απλώς ένα ευχαριστώ, όπως επιβάλλη η λακωνικότης του ύφους μας.

Όταν στα 1762 ένας ολέθριος άνθρωπος που άκουγε στο όνομα ΖάνΖάκ-Ρουσσώ δημοσίευε το κοινωνικό συμβόλαιο, η πολιτική αλήθεια έπαψε να είναι μια αιωνία οντότης. Άλλοτε, σε άλλες εποχές περισσότερο παρωχημένες, τα κράτη που ήσαν εκτελεσταί ιστορικών αποστολών έδιναν ζωή στο σύνθημα δικαιοσύνη και αλήθεια. Ο Ζάν-Ζάκ-Ρουσσώ ήλθε να μας πη,πως η δικαιοσύνη και η αλήθεια δεν ήσαν πλέον αιώνιες κατηγορίες της λογικής αλλά αποτελούσαν στιγμιαίες αποφάσεις της θελήσεως.

Ο Ζάν-Ζάκ-Ρουσσώ ξεκινούσε από την υπόθεσι πως το σύνολο όλων όσων ζουν μέσα σε μια χώρα διαθέτει μιά ανωτέρα ψυχή και μια διαφορετική τάξι από κάθε μεμονωμένο άτομο και πως αυτή η ανώτερη συλλογικότητα προικισμένη επιπλέον με μια αλάθητη θέλησι, είναι σε θέσι να καθορίζη σε κάθε στιγμή το σωστό και το άδικο, το καλό και το κακό.

Και επειδή αυτή η συλλογική θέλησι, αυτή η κυρίαρχη θέλησι εκφράζεται μόνο μέσα από την ψηφοφορία, βγαίνει το συμπέρασμα πως η ψηφοφορία αυτή, η κωμωδία των ψηφοδελτίων πού ρίχνονται μέσα σε μια κάλπη, διαθέτει την σοφία να μας πη - σε κάθε στιγμή- αν υπάρχει ή όχι Θεός, αν η αλήθεια είναι ή δεν είναι αλήθεια, αν η Πατρίδα πρέπει να εξακολουθή να ζη ή αν σε μια δεδομένη στιγμή, είναι προτιμότερη η αυτοκτονία της .

Το Φιλελεύθερο κράτος στηριζόμενο σ' αυτό το δόγμα αντί για αποφασιστικός εκφραστής του Πεπρωμένου της Πατρίδος εξελίχθηκε σ' έναν απλό θεατή του εκλογικού αγώνος.

Το μόνο που ενδιέφερε το φιλελεύθερο κράτος ήταν αν στο κοινοβούλιο υπήρχε ένας καθορισμένος αριθμός βουλευτών, αν οι εκλογές άρχιζαν στις 8 και τελείωναν στις 4, μήπως και παραβιασθούν οι κάλπες και αμέσως μετά, ήταν έτοιμο να δεχθή γαλήνια τα αποτελέσματα των εκλογών σαν να μην το ενδιέφερε το παραμικρό.

Αυτό σημαίνει πως οι Φιλελεύθεροι που κυβερνούσαν δεν πίστευαν ούτε και σ' αυτήν την ίδια την αποστολή τους, δεν πίστευαν πως εκτελούσαν ένα αξιοσέβαστο χρέος. Αντίθετα θεωρούσαν πώς καθένας πού θα σκεπτόταν διαφορετικά, πού θα είχε σκοπό να συνομωτήοη κατά του κράτους, είχε όλο το δικαίωμα να σχεδίαση και να πραγματοποίηση το εγχείρημά του με τον ίδιο τρόπο που οι φύλακες του κράτους, είχαν όλο το δικαίωμα να τον εμποδίσουν.

Έτσι εγεννήθη το Δημοκρατικό σύστημα που κατά πρώτο λόγο είναι το καταστρεπτικότερο των συστημάτων. Ένας άνδρας προικισμένος για την διαχείριση της ανωτάτης κρατικής λειτουργίας, μια οπό τις ευγενικότερες ίσως ανθρώπινες λειτουργίες οφείλει να αφιερώνει το 80, το 90 και ίσως το 95% των ενεργειών του για να υπερασπίζεται διοικητικές διεκδικήσεις, να κάνη προεκλογικές εκστρατείες, να χασμουριέται στα έδρανα του κοινοβουλίου, να κολακεύη τους εκλογείς, να ανέχεται την θρασύτητα τους -γιατί από τους εκλογείς εξαρτάται η άνοδος του στην εξουσία,- να υπομένη ταπεινώσεις και προσβολές απ' όλους εκείνους που πιστοί στην Θεϊκή λειτουργία της διακυβερνήσεως έπρεπε να τον υπακούσουν' και αν απ' όλα αυτά του περισσέψη λίγη ώρα τα χαράματα ή κατορθώση να κλέψη ένα δύο λεπτά οπό τον ταραγμένο ύπνο του, τότε, σ' αυτά τα ετερόκλητα κομμάτια του χρόνου, ο άνδρας που είναι προικισμένος με την ικανότητα της διακυβερνήσεως πρέπει να ασχοληθή σοβαρά με το κυβερνητικό έργο.

Στη συνέχεια άρχεται η απώλεια της πνευματικής ενότητος των λαών για τον λόγο ο τι το σύστημα λειτουργεί πάνω στην εξάντλησι των πλειοψηφιών και επειδή όποιος θα ήθελε να οικιοποιηθή το σύστημα θα έπρεπε πρώτα να εξασφάλιση την πλειοψηφία. Και μπορούσε να βρη τους ψήφους κλέβοντας τους οπό τα άλλα κόμματα• Γι αυτόν τον λόγο δεν έπρεπε να διστάση να τα διαβάλλη, να εκτόξευση κάθε είδους απειλές, να βιάση την αλήθεια, να μη χάση καμμία ευκαιρία για να διαβάλη ή να έπωφεληθή της ηθικής διαβρώσεως. Έτσι, μια που η αδελφότης είναι ένα από τα αξιώματα του φιλελεύθερου κράτους, δεν υπήρξε ποτέ καμία κατάστασις συλλογικής διαβιώσεως κατά την οποίαν οι άνθρωποι απειλώντες και έχθρευόμενοι οι μεν τους δε, να αισθάνθηκαν λιγότερο αδελφοί.

Τέλος το φιλελεύθερο κράτος μας χάρισε την οικονομική σκλαβιά αφού με τραγικό σαρκασμό έλεγε στους εργάτες: «είσθε ελεύθεροι να δουλεύετε όπου θέλετε κανείς δεν μπορεί να σας υποχρεώση να δεχθήτε την μια ή την άλλη λύσι. Παρ' όλα αυτά, και επειδή εμείς είμαστε οι πλούσιοι, σας προσφέρουμε τους όρους μας: εσείς ελεύθεροι πολίτες δέν είσθε υποχρεωμένοι να τους δεχθήτε άν δέν θέλετε• όμως εσείς φτωχοί πολίτες, ον δέν δεχθήτε τους όρους πού σάς θέτωμε, θά πεθάνετε οπό πείνα τυλιγμένοι μέσα στην υπέρτατη αξιοπρέπεια τοϋ Φιλελευθερισμού».

Μπορεί νά σημειωθή πως στις χώρες όπου υπήρχαν τα πιο δραστήρια κοινοβούλια και οι πλέον εξευγενισμένοι δημοκρατικοί θεσμοί, ήταν αρκετό να απομακρυνθής μόλις 100 μέτρα από τα πολυτελή προάστεια, για να βρης βρωμερές τρώγλες μέσα στις οποίες οι εργάτες και οι οικογένειες τους ζουν υπό συνθήκες ζωώδους συνωστισμού. Και θα συναντήσης καλλιεργητάς που από την αυγή μέχρι τήν δύσι πεθαίνουν στην δουλειά μέσα στην ζέστη, κερδίζοντας για όλο τον χρόνο, χάρις στο δίχως κανόνες παιχνίδι της φιλελεύθερης οικονομίας, μόνον όσα τους επιτρέπουν απλώς να επιζούν.

Για τον λόγο αυτό έπρεπε να εμφανισθή, και ήταν δίκαιο (εμείς δεν αρνούμεθα καμμία αλήθεια), ο σοσιαλισμός. Οι εργάτες έπρεπε να υπερασπισθούν άπ' εκείνο το σύστημα που έδινε μόνον υποσχέσεις δικαιωμάτων χωρίς να νοιάζεται ποτέ να προσφέρη μια δίκαιη ζωή.

Ομως ο σοσιαλισμός, που στάθηκε μιά νόμιμη αντίδρασι ενάντια στην σκλαβιά του Φιλελευθερισμού, άρχισε να υποβαθμίζεται διότι κατά πρώτο λόγο προσέφερε μιά υλιστική ερμηνεία της ζωής και της Ιστορίας, στήν συνέχεια εταυτίσθη με την έννοια του αντιποίνου και τέλος παρουσίασε την διακήρυξι του δόγματος του ταξικού αγώνος. Ο Σοσιαλισμός, πάνω απ' όλα, ο Σοσιαλισμός που δημιούργησαν -απαθείς μέσα στην ψυχρότητα τών γραφείων τους- εκείνοι οι Σοσιαλιστές απόστολοι εις τους οποίους οι εργάτες στήριξαν τήναπεκαλύφθη σ' όλο του τό μέγεθος άπό τόν Alfonso Garcia Valdecasas.

Αντιμετωπιζόμενος o Σοσιαλισμός με τον τρόπο αυτό δεν βλέπει την Ιστορία παρά σαν ένα παιχνίδι οικονομικών ανταλλαγών' το πνευματικό μέρος καταπιέζεται η Θρησκεία είναι το όπιο των λαών' ή Πατρίδα είναι ένας μύθος για να εκμεταλλεύεται τους απόκληρους. Όλα αυτά τα λέει ο Σοσιαλισμός. Δεν υπάρχει τίποτα εκτός άπό τήν παραγωγή και την οικονομική οργάνωσι. Έτσι οι εργάτες πρέπει να στίψουν καλά την καρδιά τους μέχρις ότου δέν απομείνει ούτε μιά σταγόνα πνευματικότητος.

Ο Σοσιαλισμός δέν φιλοδοξεί να αντικαταστήση την κοινωνική δικαιοσύνη που είχε καταστρέψει η κακή λειτουργία του Φιλελεύθερου Κράτους' αντίθετα φιλοδοξεί να ανταποδώση με το ίδιο νόμισμα τις αδικίες του φιλελεύθερου συστήματος.

Τέλος ο Σοσιαλισμός διακηρύσσει το τερατώδες δόγμα του ταξικού αγώνος, υιοθετεί τό δόγμα σύμφωνα με το οποίο ο ταξικός αγώνας είναι απαραίτητος γιατί δημιουργείται αναπόφευκτα μέσα οπό τήν ίδια την ζωή και δεν υπάρχει τίποτα που να μπορή να τον παραμερίση.

Έτσι ο Σοσιαλισμός που ξεκίνησε από μια σωστή κριτική του οικονομικού συστήματος, έφερε μαζί του, από άλλους δρόμους, τα ίδια φαινόμενα του οικονομικού συστήματος: την διάλυσι, το μίσος, τα αυτονομιστικά σχέδια, την λησμονιά κάθε αδελφικού δεσμού και συμπαραστάσεως μεταξύ των ανθρώπων.να το επισκιάσουν τα συμφέροντα των ομάδων ή τα ταξικά συμφέροντα πού φωλιάζουν κάτω από την επιφανειακή διαίρεσι της Δεξιάς και της Αριστεράς.

Η Πατρίδα είναι μιά ολοκληρωμένη ενότητα στην οποία συμμετέχουν ολα τά άτομα καί όλες οι τάξεις' η Πατρίς δεν μπορεί να πέση στα χέρια ούτε της ισχυρότερης τάξεως ούτε του καλύτερα οργανωμένου κόμματος.

Η Πατρίς είναι μια μεταφυσική σύνθεσις, μια σύνθεσις αδιαίρετη με τις δικές της υποχρεώσεις πού πρέπει να φέρη σε πέρας.

Εκείνο πού θέλομε είναι το σημερινό κίνημα, και το κράτος πού θα δημιουργήση, να είναι το ικανό, αυταρχικό μέσον, στην υπηρεσία μιας ανεξαρτήτου ένότητος, αυτής της άενάου και αμεταβλήτου ένότητος πού ονομάζεται Πατρίδα.

Μέ όσα έχομε αναφέρει, παρουσιάσαμε το κίνητρο των μελλοντικών μας πράξεων και της παρούσης διαγωγής μας. "Αν προτείναμε μόνο ένα πρόγραμμα αποτελούμενο οπό εφικτές λύσεις, θα είμασταν ένα από τα τόσα κόμματα' όμως τα προγράμματα αυτά έχουν το πλεονέκτημα νά μήν πραγματοποιούνται ποτέ.

Αντιθέτως όταν μπροστά στην Ιστορία καί τήν ζωή, υπάρχει ένα σταθερό συναίσθημα, το συναίσθημα αυτό μας δίδει λύσεις γιά πράγματα εφικτά μέ τον ίδιο τρόπο που η αληθινή αγάπη μας συμβουλεύει σε ποιες περιπτώσεις πρέπει νά μαλώσωμε, καί σε ποιες ν' αγκαλιαστούμε, παρ' όλο πού δέν υπάρχει ένα καθορισμένο πρόγραμμα διαπληκτισμών καί εναγκαλισμών.

Να λοιπόν αυτό πού απαιτεί το ολοκληρωτικό μας νόημα της Πατρίδος καί του κράτους που θα πρέπει να την έξυπηρετή όλοι οι λαοί της Ισπανίας, παρ' όλες τις διαφορές τους πρέπει νά αναγνωρίσουν στην ομόνοια μια κοινή αμετάβλητη ενότητα των στόχων.

Τα πολιτικά κόμματα μπορούν να εξαφανιστούν. Κανείς δέν έγεννήθη με την ιδιότητα τοϋ μέλους κάποιου κόμματος. Όλοι αντιθέτως γεννώνται σαν μέλη μιας οικογενείας. Όλοι είμαστε κάτοικοι του "ίδιου τόπου, όλοι μοχθούμε οτην άσκησι ενός επαγγέλματος. Τότε, αν αυτός (ο κοινός τόπος) αποτελεί την φυσική μας ενότητα, αν η οικογένεια είναι το κύτταρο της κοινωνικής συμβιώσεως και οι συντεχνίες είναι η πραγματικότητα μέσα στην όποια ζούμε, τότε γιατί θα πρέπει να εξαρτώμεθα άπ' εκείνο το μεσολαβητικό και ολέθριο μέσον όπως είναι τα πολιτικά κόμματα που με την δικαιολογία πως μας ενώνουν σε τεχνητές ομάδες, στην ουσία διαιρούν κι' εμάς και την αυθεντική πραγματικότητα;

Θέλουμε λιγώτερη φιλελεύθερη φλυαρία και περισσότερο σεβασμό για τις πραγματικές ελευθερίες τοϋ ανθρώπου. Γιατί η ελευθερία του ανθρώπου γίνεται σεβαστή μόνον όταν αντιμετωπισθή όπως εμείς την αντιμετωπίζουμε, σαν φορέας των αιωνίων αξιών' όταν αντιμετωπίζεται σαν το σωματικό κέλυφος μιας ψυχής που είναι σε θέσι να καταδικασθή ή να σωθή.

Μόνον όταν αντιμετωπίζεται μ' αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος, δύναται να λεχθή πως γίνεται σεβαστή η ελευθερία του, κι ακόμα περισσότερο, όταν η ελευθερία συμπληρώνεται (όπως εμείς θέλουμε) μέσα σ' ένα σύστημα, εξουσιών, ιεραρχίας και τάξεως.

Θέλομε όλοι να αισθάνονται μέλη μιας σοβαρής και συμπληρωμένης κοινότητος, όπου μερικοί να ασχολούνται με την χειρωνακτική εργασία, άλλοι με την πνευματική εργασία, άλλοι ακόμα με την διδασκαλία και την μόρφωσι. Ας είναι όμως γνωστό εκ των προτέρων πως στην κοινότητα που θα δημιουργήσωμε δεν θα υπάρχουν θέσεις ούτε για παράσιτα ούτε για τεμπέληδες γυρολόγους.

Θέλομε να πάψουν να διεκδικούνται παράλογα ατομικά δικαιώματα Αλλά ό κάθε άνθρωπος, το κάθε μέλος της κοινότητος, νά έχη τήν δυνατότητα νά κερδίση μέ τήν εργασία του μια αξιοπρεπή και ανθρώπινη ζωή.

Θέλομε το θρησκευτικό συναίσθημα, κλειδί τών καλυτέρων περιόδων της Ιστορίας μας, να γίνη σεβαστό και να προοτατευθή χωρίς φυσικά το Κράτος να αναμειχθή σε λειτουργίες που είναι έξω από τις αρμοδιότητες του, ούτε από την άλλη πλευρά να μεταβίβαση σε άλλους τις δικές του αρμοδιότητες.

Θέλομε να επανακτήση η Ισπανία το παγκόσμιο νόημα της κουλτούρας και της Ιστορίας της.

Τέλος θέλομε, αν όλα αυτά θα έπρεπε να επιτευχθούν ακόμη και δια της βίας, να μην σταματήσωμε μπροστά στην βία. Γιατί ποιος ισχυρίσθη - μιλώντας «γιά όλα εκτός οπό βία»- πώς ή υπέρτατη ιεραρχία των ηθικών αξιών βρίσκεται στην ευπροσηγορία; Ποιος έχει πει ότι όταν βρίζουν τα αισθήματα μας δέν πρέπει εμείς να αντιδράσωμε αλλά αντιθέτως να σκύψωμε το κεφάλι;

Ναι, η διαλεκτική σαν πρώτο μέσον επικοινωνίας είναι σωστή' όμως δέν είναι επιτρεπτή μια διαλεκτική διαφορετική άπ' εκείνη των γρόνθων και των πιστολιών όταν προσβάλλεται η δικαιοσύνη ή η Πατρίδα.

Αυτά είναι οι σκέψεις μας για το κράτος, για την δημιουργία του οποίου πρέπει νά φροντίζωμε από τώρα.

* * *

Τό κίνημα μας δεν θα ήταν εντελώς κατανοητό αν εθεωρείτο μόνο σαν ένας τρόπος σκέψεως' δεν είναι ένας τρόπος σκέψεως" είναι ένας τρόπος υπάρξεως. Δεν πρέπει να προτείνωμε μόνο τήν οϊκοδόμησι, τήν πολιτική αρχιτεκτονική, αλλά όφείλωμε νά υίοθετήσωμε σέ κάθε μιά άπό τις πράξεις μας μιά ανθρώπινη, βαθειά και συμπληρωμένη συμπεριφορά.

Αυτή ή στάσις είναι τό πνεύμα της υπηρεσίας καί της θυσίας, τό ασκητικό καί τό στρατιωτικό νόημα τής ζωής.

Συνεπώς ας μήν φανταστή κανείς πως θα μπορέσωμε ποτέ να φορέσωμε παρωπίδες, ας μήν πιστέψη κανείς ότι συγκεντρωνόμαστε εδώ για να προοτατεύσωμε προνόμια.

Θα ήθελα να μπορούσε να μεταφέρη το μικρόφωνο τήν φωνή μου μέχρι και τα πιό απομακρυσμένα σπίτια των εργατών για να μπορώ να τους πω. «Ναι, εμείς φορούμε γραβάτα, ναι μπορείτε να μας αποκαλέσετε αρχοντόπουλα όμως έχομε πίσω μας το πνεύμα του αγώνος, ερχόμαστε να αγωνιστούμε γιατί πρέπει σε πολλούς της τάξεως μας να επιβληθούν σκληρές και δίκαιες θυσίες, ερχόμαστε να αγωνιστούμε για να μπορέση το ολοκληρωτικό κράτος να συμπεριφερθή εξ' ίσου, τόσο απέναντι στους "ισχυρούς όσο κι απέναντι οτούς ταπεινούς. Συμπεριφερόμαστε έτσι, διότι ανέκαθεν έτσι είχαν συμπεριφερθεί οι Ευγενείς της Ισπανίας.

Μέ τόν τρόπο αυτό κατόρθωσαν να ανεβούν στην κλίμακα των πραγματικών κυρίων, γιατί τόσο σε χώρες μακρινές όσο και μέσα στην ίδια μας την Πατρίδα, ήξεραν να χλευάζουν τον θάνατο και να ορμούν στις πιο σκληρές δοκιμασίες, γιατί αυτούς τους Κυρίους, ο θάνατος δέν τους ενδιέφερε καθόλου.

* * *

Πιστεύω πως η σημαία έχει υψωθεί. Τώρα σπεύδομε να την υπερασπισθούμε χαρούμενα, ποιητικά. Υπάρχουν μερικοί που μπροστά στην ξεκινημένη επανάστασι πιστεύουν ότι γιο να μαζευτούν οι εθελοντές χρειάζονται να προσφερθούν οι πιο ανώδυνες λύσεις, πιστεύουν πως η προπαγάνδα πρέπει να αποκρύπτη όλα όσα μπορούν να προκαλέσουν συγκινήσεις ή να φανερώσουν μια στάσι ενεργητική και εξτρεμιστική. Τι αυταπάτη! Οι λαοί δέν σπρώχνονται μπροστά, παρά μόνον από τους ποιητές. ' Αλλοίμονο σ" εκείνον, πού μπροστά στην ποίησι πού καταστρέφει, δέν ξέρει να αντιπαράταξη τήν ποίησι πού υπόσχεται!

Υψώνομε αυτόν τον διάπυρο στεναγμό τής Ισπανίας σ' ένα ποιητικό κίνημα. Θά θυσιασθούμε, θα υποστούμε θυσίες και ο θρίαμβος θα είναι δικός μας' ένας θρίαμβος όμως, στον οποίο δεν πρόκειται να φθάσωμε με τις επόμενες εκλογές.

Σ' αυτές τις εκλογές, ψηφίστε αυτόν που σας φαίνεται λιγώτερο κακός, γιατί δεν θα γεννηθή μέσα από αυτές η καινούργια Ισπανία, ούτε είναι αυτές ο στόχος μας.

Μοιάζουν σαν την θολή ατμόσφαιρα μιας ταβέρνας στο τέλος μιας νύχτας οργίων. Δεν βρίσκεται εκεί η θέση μας.

Πιστεύω ότι είμαι κι εγώ υποψήφιος, αλλά είμαι δίχως πίστι και δίχως σεβασμό. Κι αυτό σας το λέω τώρα, άσχετα αν κάτι τέτοιο δεν μου αποφέρη ούτε μία ψήφο. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Εμείς δεν τσακωνόμαστε με τους άλλους για τα ανούσια υπολείμματα ενός άθλιου συμποσίου.

Η θέσις μας είναι έξω, στον ελεύθερο αέρα μέσα στην καθαρή νύκτα με το όπλο στον ώμο, ψηλά στ' αστέρια. Οι άλλοι μπορούν να συνεχίσουν ανενόχλητοι τα συμπόσια τους. Εμείς έξω, σε μια αυστηρή επιφυλακή, παρουσιάζουμε μια διάπυρη και σίγουρη νέα χαραυγή γιο τις εύθυμες ιδιοσυγκρασίες μας.

(Η ομιλία  πραγματοποιήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 1933 στο θέατρο Κομέντια της Μαδρίτης.)