'Οταν τα δημόσια πράγματα βαίνουν καλώς, η μάζα δεν ενεργεί αφ' εαυτής.Αυτή είναι η αποστολή της .Ήρθε στον κόσμο για να κατευθύνεται , να επηρεάζεται, να αντιπροσωπεύεται , να οργανώνεται -ακόμη και να πάψη να είναι μάζα ή τουλάχιστον να φιλοδοξή γι' αυτό.Αλλά δεν ήρθε στον κόσμο για να τα κάμη όλα τούτα από μόνη της. Χρειάζεται να υποβάλη τη ζωή της σε μια υψηλότερη αρχή, που την σχηματίζουν οι ανώτερες μειοψηφίες. Το ζήτημα ως προς το ποια είναι αυτά τα ανώτερα άτομα μπορεί να συζητήται χωρίς τέλος.Αλλά το ότι χωρίς αυτά, όποια και αν είναι, η ανθρωπότητα θα σταματούσε να διατηρή τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της , είναι κάτι για το οποίο δεν μπορεί να υπάρχει αμφιβολία, μολονότι η Ευρώπη εσπατάλησε έναν αιώνα με το κεφάλι της κάτω από την φτερούγα της, σαν την στρουθοκάμηλο που προσπαθεί να αποφύγη να δη μια τέτοια καταφανή αλήθεια.Διότι δεν πρόκειται για μια γνώμη που στηρίζεται σε γεγονότα λίγο ή πολύ συνήθη και πιθανά, αλλά για νόμο της κοινωνικής "φυσικής" , πολύ πιό αμετακίνητο και από τους νόμους της Νευτώνειας φυσικής.Κατά την ημέρα που μια γνήσια φιλοσοφία [43] θα ξανακυριαρχήση στην Ευρώπη-είναι το μόνο πράγμα που μπορεί να την σώση-κατ' αυτή την ημέρα θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται ξανά, πως ο άνθρωπος , αδιάφορα αν του αρέση ή όχι , είναι ένα ον που αναγκάζεται από τη φύση του να αναζητήση κάποια υψηλότερη εξουσία.Αν κατορθώση να τη βρη εντός του είναι ένας εκλεκτός άνθρωπος ' αν όχι , τότε είναι ένας μαζάνθρωπος και πρέπει να την λάβη από τους εκλεκτούς.
Όταν η μάζα αξιώνη το δικαίωμα να ενεργή από μόνη της, τότε διενεργεί εξέγερση κατά του πεπρωμένου της.
Και επειδή αυτό είναι που κάνει κατά το παρόν , μιλάω για την εξέγερση των μαζών .Διότι, εν τέλει, το πράγμα που ουσιαστικώς και αληθινώς μπορεί να ονομαστή εξέγερση , είναι αυτό όπου ο καθένας δεν δέχεται το πεπρωμένο του, όπου εξεγείρεται κατά του εαυτού του. Η εξέγερση του αρχαγγέλου Εωσφόρου δεν ήταν μικρότερη αν αντί να προσπαθή να γίνει Θεός - που δεν ήταν το πεπρωμένο του -προσπαθούσε να να γίνη ο κατώτερος από τους αγγέλους-και πάλι όχι το πεπρωμένο του.(Αν ο Εωσφόρος ήταν Ρώσος, όπως ο Τολστόϊ, ίσως προτιμούσε τούτη την τελευταία μορφή εξέγερσης , που δεν στρέφεται λιγώτερο κατά του Θεού από όσο η άλλη, η πιο ξακουστή).
Όταν η μάζα ενεργή για λογαριασμό της, το κάνει μόνον με ένα τρόπο , διότι δεν έχει άλλον:λυντσάρει. Δεν είναι εντελώς τυχαίο που ο νόμος του λύντς έρχεται από την Αμερική , διότι η Αμερική είναι, κατά ένα τρόπο , ο παράδεισος των μαζών.Και σήμερα λίγο μας εκπλήττει το γεγονός ότι όταν θριαμβεύουν οι μάζες , θριαμβεύει και η βία, και γίνεται ο μόνος "λόγος", η μόνη θεωρία τους. Αρκετός καιρός πέρασε από τότε που επέστησα την προσοχή σ΄αυτή την προώθηση της βίας ως κατάστασης κανονικής.[44] Σήμερα έφτασε στην πλήρη ανάπτυξή της, και τούτο είναι ένα καλό σύμπτωμα , επειδή σημαίνει πως η υποχώρησή της πρόκειται να αρχίση αυτομάτως.Σήμερα η βία αποτελεί την ρητορική της εποχής, ο κενός ρήτορας την έκαμε δική του. Όταν μια πραγματικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης έχει συμπληρώση την ιστορική της πορεία , εναυάγησε και κείτεται νεκρή, τα κύματα την ξεβράζουν στην ακτή της ρητορικής , όπου το πτώμα μένει για αρκετό καιρό. Ρητορική είναι το κοιμητήριο των ανθρώπινων πραγματικοτήτων ή εν πάση περιπτώσει ένα Γηροκομείο. Η ίδια πραγματικότητα επιζεί μόνο με το όνομά της , το οποίο , μολονότι μόνο μιά λέξη, εν τέλει είναι τουλάχιστο μιά λέξη όπου κρατάει κάτι από τη μαγική ισχύ της.
Μολονότι όμως το γόητρο της βίας, ως κυνικώς θεσπισμένος κανόνας , πρέπει να αρχίση να παρακμάζη, θα συνεχίσωμε ακόμη να ζούμε κάτω από την ισχύ της , αν και υπό άλλη μορφή.
Σκεέφτομαι τον άλλο ν, τον πιό σοβαρό κίνδυνο , που τώρα απειλεί τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ό μοια με όλους τους άλλους κινδύνους, που τον απειλούν , και τούτος είναι γέννημα του ίδιου του πολιτισμού.Και κάτι παραπάνω από αυτό, αποτελεί μιά από τις δόξες του : ίναι το Κράτος όπως το γνωρίζομε σήμερα.Αντιμετωπίζομε περίπτωση ανάλογη μ΄αυτήν που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο για την επιστήμη:η γονιμότητα των αρχών της προκαλεί μυθική πρόοδο, αλλά τούτο αναγκαίως επιβάλλει την ειδίκευση, και η ειδίκευση απειλεί να στραγγαλίση την επιστήμη.
Το ίδιο πράγμα συμβαίνει με το κράτος.
Θυμηθήτε τι ήταν το Κράτος κατά το τέλος του δέκατου όγδοου αιώνα, σε όλα τα ευρωπαϊκά έθνη.Εντελώς μικρή υπόθεση! Ο πρώϊμος καπιταλισμός και οι βιομηχανικοί οργανισμοί του, όπου για πρώτη φορά θριαμβεύει η νέα , η ορθολογική τεχνική, είχε σαν συνέπεια να θέση σε κίνηση μιά επαύξηση των κοινωνικών μεγεθών. Εμφανίστηκε μια νέα κοινωνική τάξη , μεγαλύτερη σε αριθμό και ισχύ από την προηγούμενη : η αστική τάξη.
Αυτή η επιτήδεια αστική τάξη κατείχε ένα πράγμα, πάνω απ' όλα και πριν απ΄όλα¨ταλέντο, πρακτικό ταλέντο .Εγνώριζε πως να οργανώση και να πειθαρχήση, πως να δώση συνέχεια και συνέπεια στις προσπάθειές της. Καταμεσίς της, ωσάν μέσα σε ωκεανό, το "σκάφος του Κράτους" ειναι μια μεταφορά που την ξαναανακάλυψε η αστική τάξη, η οποία έννοιωσε τον εαυτό της ωκεάνιο, παντοδύναμο, γεμάτον καταιγίδες..Τούτο το σκάφος ήταν, όπως το είπαμε, μια πολύ μικρή υπόθεση: μόλις και είχε κάτι στρατιώτες , μερικούς γραφειοκράτες , λίγο χρήμα.Είχε κατασκευασθή κατά τον Μεσαίωνα από μια τάξη ανθρώπων πολύ διαφορετική από την αστική-τους ευγενείς' μια φυλή θαυμαστή για το θάρρος της, τα προσόντα ηγεσίας, το αίσθημα ευθύνης. Χωρίς αυτούς τα έθνη της Ευρώπης δεν θα υπήρχαν σήμερα
......................................................................................................
Καθώς το Κράτος είναι ζήτημα τεχνικής-δημόσιας τάξης και διοίκησης- το "παλαιό καθεστώς" φτάνει ως το τέλος του δέκατου όγδοου αιώνα με ένα πολύ αδύνατο Κράτος, μαστιζόμενο πανταχόθεν από ένα γενικό κοινωνικό αναβρασμό.
Η δυσαναλογία ανάμεσα στη δύναμη του Κράτους και στη δύναμη της κοινωνίας κατ΄αυτήν την εποχή ήταν τέτοια , που συγκρίνοντας εκείνη την κατάσταση με αυτήν της εποχής του Καρλομάγνου, το Κράτος του δέκατου όγδοου αιώνα φαίνεται να φθίνη.
Το Καρολιγγειανό Κράτος ήταν φυσικά πολύ λιγώτερο δυνατό από το Κράτος του Λουδοβίκου του 16ου , αλλά, από την άλλη μεριά, η κοινωνία που το περιέβαλλε ήταν εντελώς αδύναμη[45] Η τεράστια δυσαναλογία ανάμεσα στην κοινωνική δύναμη και στη δύναμη της δημόσιας εξουσίας κατέστησε δυνατή την Επανάσταση-τις επαναστάσεις , μέχρι το 1848.
Αλλά με την Επανάσταση η αστική τάξη κατέλαβε την δημόσια εξουσία, εφάρμοσε τα αναντίρρητα προσόντα της, και σε διάστημα κάτι παραπάνω από μιά γενεά εδημιούργησε ένα πανίσχυρο Κράτος , το οποίο έφερε το τέλος των επαναστάσεων.Από το 1848, δηλαδή από την αρχήτης δεύτερης γενεάς των αστικών κυβερνήσεων , δεν υπάρχουν γνήσιες επαναστάσεις στην Ευρώπη. Όχι βεβαίως επειδή δεν υπάρχουν τα κίνητρα γι αυτές , αλλά επειδή δεν υπάρχουν τα μέσα. Η δημόσια ισχύς έφτασε στο επίπεδο της κοινωνικής ισχύος.
Αντίο για πάντα Επαναστάσεις! Τo μόνο πράγμα που είναι δυνατό τώρα. στην Ευρώπη είναι το αντίθετο τους, το πραξικόπημα. Ό,τιδήποτε στα επόμενα χρόνια προσπάθησε να φανή σαν επανάσταση ήταν μόνον ένα καλυμμένο πραξικόπημα.
Στις ημέρες μας το Κράτος έγινε μια τρομερή μηχανή που δουλεύει κατά τρόπο θαυμαστό και με εκπληκτική αποτελεσματικότητα εξαιτίας της ποσότητας και της ακρίβειας των μέσων του. Από τη στιγμή που ορθώθηκε καταμεσίς της κοινωνίας, αρκεί να πιέση ενα κουμπί ώστε να αρχίσουν να δουλεύουν οι τεράστιοι μοχλοί του και να ασκούν την συντριπτική ισχύ τους σε οποιοδήποτε τμήμα του κοινωνικού σώματος.
Το σύγχρονο Κράτος είναι το πιο ορατό και το καλύτερα γνωστό προϊόν του πολιτισμού. Και αποτελεί ενδιαφέρουσαν αποκάλυψη, όταν κανείς παρατήρηση τη στάση που ο μαζάνθρωπος παίρνει εναντί του. Το βλέπει, το θαυμάζει, ξέρει πως υ π ά ρ -χ ε ι και εργάζεται για να εξασφάλιση τη ζωή του. Αλλά δεν συνειδητοποιεί το γεγονός πως πρόκειται για ανθρώπινο δημιούργημα που το επινόησαν κάποιοι άνθρωποι και στηρίζεται σε ωρισμένες αρετές και θεμελιώδεις ιδιότητες που είχαν οι άνθρωποι της χθες και που μπορεί να εξατμισθούν αύριο. Περαιτέρω, ο μαζάνθρωπος βλέπει στο Κράτος μία ανώνυμη δύναμη, και καθώς αισθάνεται και ο ίδιος όμοια, ανώνυμος, πιστεύει πως το Κράτος είναι κάτι δικό του. Υποθέστε πως παρουσιάζεται στη δημόσια ζωή μιας χώρας κάποια δυσκολία, διαμάχη ή ένα πρόβλημα. Ο μαζάνθρωπος θα τείνη να ζητήση από το Κράτος να παρέμβη αμέσως και να δώση μια άμεση λύση με τα τεράστια και απρόσβλητα μέσα του.
Τούτος είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κίνδυνος που απειλεί τον παρόντα πολιτισμό: Η κρατικοποίηση της ζωής, η παρέμβαση του Κράτους στα πάντα, η απορρόφηση όλης της αυθόρμητης κοινωνικής προσπάθειας από το Κράτος, δηλαδή η εκμηδένιση της αυθόρμητης ιστορικής δράσης, η οποία μακροχρονίως στηρίζει, θρέφει και κινεί τα ανθρώπινα πεπρωμένα. Όταν η μάζα υποφέρη από κάποια κακοτυχία ή απλώς νοιώθη κάποια ισχυρή επιθυμία, ο μεγάλος της πειρασμός είναι τούτη η διαρκής και σίγουρη δυνατότητα να απόκτηση το παν — χωρίς προσπάθεια, αγώνα, αμφιβολία ή κίνδυνο — απλώς με την πίεση ενός κουμπιού και θέτοντας την υπερδύναμη μηχανή σε κίνηση. Η μάζα λέγει στον εαυτό της «L' Έtat, c'est moi», πράγμα που είναι ένα τέλειο λάθος. Το Κράτος είναι η μάζα μόνο με την έννοια που μπορούμε να πούμε πως δύο άνθρωποι είναι όμοιοι επειδή κανένας από αυτούς δεν ονομάζεται Γιάννης. Το σύγχρονο Κράτος και η μάζα ταυτίζονται μόνον κατά το ότι είναι ανώνυμα. Αλλά ο μαζάνθρωπος πράγματι πιστεύει πως αυτός είναι το Κράτος, και θέλει ολοένα και περισσότερο να θέτη τον μηχανισμό του σε κίνηση με οποιαδήποτε πρόφαση για να συντρίψη κάτωθέ του κάθε δημιουργική μειοψηφία που τον ενοχλεί — τον ενοχλεί σε οποιαδήποτε περιοχή των πραγμάτων: στην πολιτική, στις ιδέες, στην οικονομία.
Το αποτέλεσμα αυτής της τάσης θα είναι μοιραίο. Η αυθόρμητη κοινωνική δράση συνεχώς θα συντρίβεται από την παρέμβαση του Κράτους" καί δέν θά μπορή νά καρπίση άλλος καινούργιος σπόρος. Η κοινωνία θα ζη γ ι α το Κράτος, ο άνθρωπος γ ι α την κυβερνητική μηχανή. Και καθώς, εν τέλει, το Κράτος δεν είναι παρά μια μηχανή που η ύπαρξή της και η συντήρηση της εξαρτάται από την ζωτική υποστήριξη του περιβάλλοντος της, το Κράτος, αφού απομυζήσει και το μεδούλι της κοινωνίας, θα ξεμείνη χωρίς αίμα, ενας σκελετός, θα νεκρωθή μαζύ με τον σκουριασμένο θάνατο της μηχανής, που είναι πιο θλιβερός κι' από τον θάνατο ενός ζωντανού οργανισμού.
Τέτοια ήταν η αξιοθρήνητη μοίρα του αρχαίου πολιτισμού. Δεν χωράει αμφιβολία πως το Αυτοκρατορικό Κράτος που εδημιούργησαν οι Ιούλιοι και οι Κλαύδιοι ήταν μία θαυμαστή μηχανή, ασύγκριτα ανώτερη ως κατασκευή, από το παλιό δημοκρατικό Κράτος των οικογενειών των πατρικίων. Αλλά — τί παράξενη σύμπτωση! — μόλις έφτασε στην πλήρη ανάπτυξή του, το κοινωνικό σώμα άρχισε να φθίνη.
'Ηδη στον καιρό των Αντωνίνων (δεύτερος αιώνας) , το Κράτος δυναστεύει την κοινωνία με την εχθρική προς την ζωή υπεροχή του. Η κοινωνία αρχίζει να υποδουλώνεται, να της είναι αδύνατο να ζήση παρά μόνο στην υπηρεσία του Κράτους. το σύνολο της ζωής γίνεται γραφειοκρατικό. Και ποιο είναι το αποτέλεσμα; Η γραφειοκράτηση της ζωής επιφέρει την απόλυτη παρακμή σε όλα τα πεδία .Ο πλούτος μειώνεται , οι γεννήσεις είναι λίγες ,Τότε το Κράτος , για να ικανοποιήση τις ανάγκες του , ενισχύει ακόμη περισσότερο τη γραφειοκράτηση της ανθρώπινης ύπαρξης .Αυτή η γραφειοκράτηση στο τετράγωνο είναι η στρατοκράτηση της κοινωνίας, Η πιο επείγουσα ανάγκη του Κράτους είναι ο πολεμικός μηχανισμός του ο στρατός. Το Κράτος είναι πάνω απ' όλα ο παραγωγός της ασφαλείας (ας θυμηθούμε πως πρόκειται για εκείνη την ασφάλεια από την οποία γεννιέται ο μαζάνθρωπος). Συνεπώς, πάνω απ' όλα είναι ο στρατός.Οι αφρικανικής καταγωγής Σεβήροι στρατιωτικοποιούν τον κόσμο. Μάταιο έργο! Η αθλιότητα αυξάνει , οι γυναίκες κάθε μέρα τεκνοποιούν λιγώτερο, ακόμη και οι στρατιώτες λείπουν. Ύστερα από την εποχή των Σεβήρων ο στρατός αναγκάζεται να στρατολογή ανάμεσα από τους ξένους.Δεν βλέπετε λοιπόν, την παράδοξη και τραγική διαδικασία του κρατισμού;Η κοινωνία προκειμένου να ζήση καλύτερα δημιουργεί το Κράτος ως όργανο .Ύστερα το Κράτος κατακυριαρχεί και η κοινωνία αρχίζει να ζη για το Κράτος. [47] Αλλά εν τέλει το Κράτος ακόμη συντίθεται από τα μέλη αυτής της κοινωνίας.Σε λίγο όμως τούτα αρχίζει να μην επαρκούν για να το στηρίξουν και είναι υποχρεωμένο να καλέση ξένους:πρώτα Δαλματούς και ύστερα Γερμανούς.
Τούτοι οι αλλοδαποί καταλαμβάνουν το Κράτος, και το υπόλοιπο της κοινωνίας, ο αυτόχθων λαός υποχρεώνεται να ζήση ως σκλάβος τους-σκλάβοι ανθρώπων με τους οποίους δεν έχουν τίποτε κοινό.Εδώ ακριβώς οδηγεί η παρέμβαση του Κράτους: o λαός μετατρέπεται σε καύσιμο για να κινήση την κοινή μηχανή που είναι το Κράτος. Ο σκελετός τρώγει την σάρκα που τον περιβάλλει.Η σκαλωσιά γίνεται ο ιδιοκτήτης και ο νομέας του σπιτιού.
Όταν κανείς τα γνωρίζει όλα αυτά παραξενεύεται σαν ακούη τον Μουσσολίνι να διακηρύσση, ωσάν να πρόκειται για εκπληκτική ανακάλυψη που κατορθώθηκε στην Ιταλία ,τούτη την αρχή: Όλα για το Κράτος τίποτε έξω από το Κράτος ΄ τίποτε εναντίον του Κράτους.
Τούτο μόνο θα ήταν αρκετό για να αντιληφθή κανείς ότι ο Φασισμός είναι το τυπικό κίνημα των μαζανθρώπων .
Ο Μουσσολίνι βρήκε ένα θαυμαστά οργανωμένο Κράτος -όχι από αυτόν , αλλά ακριβώς από τις ιδέες και τις δυνάμεις που αντιμάχεται :από την φιλελεύθερη δημοκρατία.
Περιορίζεται να χρησιμοποιήση χωρίς μέτρο , και, χωρίς να μπούμε τώρα στη λεπτομερή εξέταση του έργου του , είναι αναντίρρητο πως τα αποτελέσματα που προέκυψαν μέχρι τώρα δεν μπορούν να συγκριθούν με αυτά που προέκυψαν από την πολιτική και διοικητική εργασία του φιλελευθέρου Κράτους. Αν επέτυχε σε κάτι είναι τόσο ελάχιστο, τόσο λίγο ορατό, τόσο λειψό σε ουσία που με δυσχέρεια αντιζυγίζει την συσσώρευση άνομης δύναμης, η οποία τον καθιστά ικανό να χρησιμοποιήση την κρατική μηχανή σ΄όλη της την έκταση.
Κρατισμός είναι η υψηλότερη μορφή που παίρνουν η βία και η άμεση βία δράση, όταν τούτες καταστούν ο κανόνας. Δια του Κράτους και μέσω του Κράτους, της ανώνυμης μηχανής, οι μάζες ενεργούν για τον εαυτό τους.
Τα ευρωπαϊκά έθνη διέρχονται περιόδους μεγάλων δυσχεριών στην εσωτερική τους ζωή, έχουν πολύ σκληρά προβλήματα νομικά, οικονομικά και δημοσίας τάξεως.Πώς να μη φοβάται κανείς, πως υπό την κυριαρχίαν των μαζών το Κράτος δεν θα προσπαθήση να συντρίψη την ανεξαρτησία του ατόμου και των ομάδων, με τελικό αποτέλεσμα να μετατρέψη το μέλλον σε έρημο;
Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα αυτού του μηχανισμού βρίσκεται σε ένα από τα πιό ανησυχαστικά φαινόμενα των τελευταίων τριάντα χρόνων: η τεράστια αύξηση της αστυνομικής δυνάμεως σε όλες τις χώρες. Η μεγένθυση της κοινωνίας την κατέστησε μοιραίως απαραίτητη. Όσο συνηθισμένοι και να είμαστε σ' αυτό, δεν πρέπει να μας διαφεύγη το τρομερό παράδοξο, πως ο πληθυσμός της μεγάλης συγχρονης πόλης , προκειμένου να κινηθή ειρηνικώς και να κυνηγήση τη δουλειά του , αναγκαίως χρειάζεται την αστυνομική δύναμη για να ρυθμίση την κυκλοφορία.
Αλλά είναι αφέλεια εκ μέρους των ανθρώπων του "νόμου και της τάξεως" να φαντάζονται πως τούτες οι "δυνάμεις της δημόσιας εξουσίας" που δημιουργήθηκαν για να τηρήσουν την τάξη θα περιορίζονται πάντοτε στην τήρηση της τάξεως που αυτοί επιθυμούν.
Αναπόφευκτα θα καταλήξουν να ορίσουν και να αποφασίσουν μόνες τους για την τάξη που πρόκειται να επιβάλουν- η οποία φυσικά θα είναι αυτή που τους ταιριάζει καλύτερα.
Θα ήταν καλό να αδράξωμε την ευκαιρία , καθώς θίγομε αυτά τα ζητήματα ,για να παρατηρήσωμε τις διαφορετικές αντιδράσεις σε μια δημόσια ανάγκη , όπως εκδηλώθηκαν από διαφορετικούς τύπους κοινωνιών .Όταν γύρω στα 1800 άρχισε η νέα βιομηχανία να δημιουργή τον νέο τύπο ανθρώπου -τον βιομηχανικό εργάτη- με κλίσεις περισσότερο εγκληματικές από όσο ο παραδοσιακός τύπος , η Γαλλία έσπευσε να συστήση πολυάριθμη αστυνομική δύναμη.Γύρω στα 1810 συμβαίνει στην Αγγλία, για τους αυτούς λόγους, μία αύξηση στην εγκληματικότητα , και οι Άγγλοι αιφνίδια αντιλήφθηκαν πως δεν έχουν αστυνομία.Στην εξουσία ήσαν οι συντηρητικοί .Τι θα κάνουν; Θα συστήσουν αστυνομική δύναμη ;Τίποτα τέτοιο.Προτιμούν να αντιμετωπίσουν το έγκλημα όσο καλύτερα μπορούν . "Ο λαός είναι ευχαριστημένος να αφήση την αταξία στην τύχη της, θεωρώντας την ως το τίμημα που πληρώνει για την ελευθερία". "Στο Παρίσι " γράφει ο Τζων Γουίλιαμ Γουώρντ, "έχουν μια θαυμαστή αστυνομική δύναμη , αλλά πληρώνουν ακριβά για τα πλεονεκτήματά της. Προτιμώ να βλέπω κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια μισή ντουζίνα ανθρώπους με κομμένο τον λαιμό τους στη Λεωφόρο Ράτκλιφ, παρά να υπαχθώ στις κατ' οίκον έρευνες , στις σπιουνιές και σε όλα τα μηχανεύματα του Φουσέ" [48]
Εδώ έχομε δυο αντίθετες ιδέες περί του Κράτους.Ο Άγγλος απαιτεί το Κράτος να έχη τα όριά του.
[43 ]Για να κυβερνήση η φιλοσοφία δεν είναι απαραίτητο οι φιλόσοφοι να είναι κυβερνήτες -όπως ήθελε αρχικά ο Πλάτων- ούτε ακόμη οι κυβερνήτες να είναι φιλόσοφοι-καθώς ήταν η κατοπινή του, πιο μετριόφρονη ,επιθυμία.Αν θέλωμεν να είμαστε ακριβείς, και οι δύο περιπτώσεις είναι μοιραίες.Για να κυβερνά η φιλοσοφία είναι αρκετό που υπάρχει ΄ δηλαδή οι φιλόσοφοι να είναι φιλόσοφοι .Διότι σχεδόν πέρασε ένας αιώνας, και οι φιλόσοφοι είναι ό,τιδήποτε εκτός από φιλόσοφοι-πολιτικοί ,παιδαγωγοί, άνθρωποι των γραμμάτων , άνθρωποι της επιστήμης.
[44] Bλ.Espana Invertebrada, 1921
[45]Στον Ράνκε οφείλομε τούτη την απλή εικόνα της μεγάλης ιστορικής μεταβολής, όπου η υπεροχή των ευγενών αντικαταστάθηκε από την κυριαρχία του αστού 'αλλά βεβαίως οι συμβολικές γεωμετρικές γραμμές της απαιτούν αρκετό παραγέμισμα, προκειμένου να είναι εντελώς αληθινή. Το μπαρούτι ήταν γνωστό από αμνημόνευτα χρόνια.Η επινόηση να γεμίζης μ΄αυτό ένα σωλήνα έγινε από κάποιον στην Λομβαρδία.Και τότε ακόμη δεν ήταν αποτελεσματική μέχρι την επινόηση της ρίψεως του βλήματος.Οι "ευγενείς" χρησιμοποιούσαν πυροβόλα όπλα σε μικρή έκταση, άλλωστε ήταν πολύ ακριβά γι αυτούς.Μόνο οι αστικοί στρατοί με την καλύτερη οικονομική οργάνωσή τους μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν σε μεγάλη κλίμακα. Παραμένει ωςτόσο αληθές πως οι ευγενείς , αντιπροσωπευόμενοι από τον μεσαιωνικού τύπου στρατό των Βουργουνδών , ηττήθηκαν οριστικώς από έναν νέο στρατό όχι επαγγελματικό,αλλά συνθεμένο από Ελβετούς αστούς.Η ισχύς του προερχόταν από την νέα πειθαρχία και τον νέο ορθολογισμό της τακτικής.
[46]
[47]Σας θυμίζω τις τελευταίες λέξεις του Σεπτιμίου Σεβήρου προς τους γιούς του: "Παραμείνετε ενωμένοι, πληρώνετε τους στρατιώτες, και μη σας νοιάζει για τα υπόλοιπα".
48]
(JOSE ORTEGA Y GASSET: H εξέγερση των
μαζών, βιβλιοπωλείο "Δωδώνη" 1972.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου