Αθήναι τή 17η Φεβρουαρίου 1915.
Μεγαλειότατε,
Η Υμετέρα Μεγαλειότης,γνωρίζει προ πολλού ποίαι είναι αι γνώμαι μου περί της ανάγκης δια την ήδη μάλιστα μεγαλυνθείσαν Ελλάδα όπως προέλθη εις στενωτέραν όσον το δυνατόν προσέγγισιν προς την Αγγλίαν ήτις , ούσα αναμφισβιτήτως η ισχυροτέρα μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων , είναι συγχρόνως εκείνη , ης τα συμφέροντα άριστα δύνανται να εναρμονισθούν προς τα ημέτερα εν τη ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και ήτις συνεπώς εάν επείθετο ότι ηδύνατο να στηριχθή επί της Ελλάδος προς υπεράσπισιν των εν τη λεκάνη ταύτη συμφερόντων της, θα ήτο υπέρ πάσαν άλλην Δύναμιν εις θέσιν να προαγάγη την πραγματοποίησιν των εθνικών ημών βλέψεων .Σύμφωνα με τας γνώμας ταύτας η Υμετέρα Μεγαλειότης με είχεν εξουσιοδοτήσει να ομιλήσω εις τον σερ Έδουαρδ Γκρέυ κατά το εν Λονδίνον ταξίδιόν μου τον Ιανουάριον του 1914.
Και αρξαμένου του μεγάλου Ευρωπαϊκού πολέμου , η Υμετέρα Μεγαλειότης γνωρίζει , ότι δεν έπαυσα ουδ' επί στιγμήν πιστεύων ότι τα Ελληνικά συμφέροντα ευρίσκονται προς το μέρος του συνασπισμού , ου μετέχει η Αγγλία. Η δε Υμετέρα Μεγαλειότης , ότε εν τη κατευθύνσει της εξωτερικής ημών πολιτικής προέκυψεν η μεταξύ εμού και του κ. Στρέϊτ διαφωνία, ηυδόκισε να εγκρίνη καθ΄ολοκληρίαν τας εμάς σκέψεις και εξουσιοδότησέ με τότε να δηλώσω προς τας Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως, ότι η Ελλάς όχι μόνον θα ετήρει ευμενεστάτην εν πάση περιπτώσει προς αυτάς ουδετερότητα, αλλά και ετοίμη ήτο να λάβη μέρος εις τον πόλεμον παρά το πλευρόν αυτών , εάν μόνον ήτο δυνατόν να ασφαλισθή αποτελεσματικώς κατά του κινδύνου Βουλγαρικής επιθέσεως.
Επί τη βάσει της δηλώσεως ταύτης αι Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως δις ήδη απευθύνθησαν προς ημάς , ζητούσαι όπως σπεύσωμεν εις βοήθειαν των Σέρβων κατά των Αυστρογερμανών , αλλά και τας δύο φοράς εδηλώσαμεν , ότι τοιαύτη ημών στρατιωτική ενέργεια θα ωδήγει εις καταστροφήν και ημών και των Σέρβων , διότι οι Βούλγαροι επωφελούμενοι της απομακρύνσεως του στρατού ημών εις πολλάς εκατοντάδας χιλιομέτρων μακράν της βάσεως των επιχειρήσεων ημών της Θεσσαλονίκης- θα ηδύνατο να εισβάλουν εις Μακεδονίαν αποκόπτοντες τας συγκοινωνίας ημών και να επιτύχουν την καταστροφήν του στρατού ημών. Εδηλώσαμεν δε συγχρόνως εις τας Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως, ότι τότε μόνον ηδυνάμεθα και ωφείλαμεν να σπεύσωμεν εις βοήθειαν των Σέρβων , εάν επετίθεντο κατά τούτων οι Βουλγαροι , ότε ημείς θα αντεπετιθέμεθα κατά των Βουλγάρων. Κατ' αμφοτέρας ταύτας τας περιπτώσεις η πολιτική αντίληψις της Κυβερνήσεως ευρέθη εν πλήρει αρμονία προς τας γνώμας του γενικού ημών Επιτελείου του στρατού.
Αλλ' από της εποχής της αναμίξεως της Τουρκίας εις τον Ευρωπαϊκόν πόλεμον , ιδία δε από της αποφάσεως των συμμάχων όπως, εκβιάζοντες τα Δαρδανέλλια, καταλάβουν την Κωνσταντινούπολιν, παρουσιάζεται ευκαιρία όπως προσφέρωμεν εις τούτους την πολεμικήν ημών συνδρομήν και συντελέσωμεν,εάν αύτη γίνη δεκτή, εις την επιτυχίαν της επιχειρήσεως ταύτης διά της εις αυτήν συμμετοχής ενός των σωμάτων του στρατού ημών , όπερ και μόνον θα επεστρατεύομεν προς τον σκοπόν τούτον.
Τοιαύτη μετοχή ημών εις τον πόλεμον , πιστεύω , ότι δεν θ΄απετέλει, ως φοβείται το Επιτελείον , εξασθένησιν του στρατού ημών , ώστε να καταστή εντεύθεν πιθανωτέρα και κινδυνωδεστέρα βουλγαρική καθ' ημών επίθεσις. Όχι μόνον διότι τα τέσσαρα άλλα σώματα στρατού ημών θα έμεναν ανέπαφα , αλλά διότι το πέμπτον τούτο δεν θα ευρίσκετο μακράν του θεάτρου του ενδεχομένου καθ' ημών πολέμου της Βουλγαρίας.Και αν μεν η κατά των Δαρδανελλίων και Κωνσταντινουπόλεως επιχείρησις επιτύχη θα ευρίσκετο εν Θράκη απειλούν μετά των συμμάχων να προσβάλη εκείθεν τους Βουλγάρους επιτιθεμένους καθ' ημών εν Μακεδονία. Εάν δε υποτεθή ότι η εκβίασις των Δαρδανελλίων απετύγχανε , τότε τάχιστα θα ηδύναντο εν ανάγκη να μεταφερθή και το σώμα τούτο του στρατού ημών εν Μακεδονία και το όλον ή μέρος τουλάχιστον του συμμαχικού στρατού , όστις πρόκειται να διατεθή εις την κατά των Δαρδανελλίων και Κωνσταντινουπόλεως επίθεσιν. Ο συμμαχικός ούτος στρατός όστις θα ηδύνατο να μεταβή εις ενίσχυσιν των Σέρβων , θα ήτο πρόσθετος ενίσχυσις δι' ημάς εις περίπτωσιν καθ' ην θα εφθάναμεν εις πόλεμον με την Βουλγαρίαν , είτε διότι αύτη θα επετίθετο απ' ευθείας καθ' ημών , είτε διότι επετιθεμένης ταύτης κατά της Σερβίας θα αντεπιτιθέμεθα ημείς κατ' αυτής εις εκπλήρωσιν των συμμαχικών μας υποχρεώσεων.
..........................................................................................................................
Αλλά και δι' άλλον λόγον επιβάλλεται να ταχθώμεν κατά την στιγμήν ταύτην φανερώς προς το μέρος της Τριπλής Συνεννοήσεως.Διότι, αν δεν πράξωμεν τούτο, ουδόλως αποκλείεται να πράξουν τούτο οι Βούλγαροι τασσόμενοι προς το μέρος αυτής και επιτιθέμενοι κατά του εν Θράκη Τουρκικού στρατού όπως βοηθήσουν την κατά της Κωνσταντινουπόλεως επιχείρησιν των Συμμάχων.
Εν τοιαύτη περιπτώσει , όχι μόνον το λοιπόν της Θράκης μετ' εξόδου εις Ραιδεστόν , πλην των Δαρδανελλίων και στενής λωρίδος περί την Κωνσταντινούπολιν , θα λάβουν οι Βούλγαροι , αλλά και την Σερβικήν Μακεδονίαν μέχρι του Αξιού. Και αν δεν αποφύγωμεν τον κίνδυνον να επιδικασθή τότε αυτή η Καβάλα, μόνον διά της επεκτάσεως των ορίων της Βουλγαρίας προς την Θράκην , και την Σερβικήν Μακεδονίαν , θα ανατραπή και πάλιν επί βλάβη ημών η σημερινή ισορροπία. Και αν προσθέση τις ότι η εκ των κολοσσαίων δαπανών του Ευρωπαϊκού πολέμου επί μακράν σειράν ετών σύναψις μεγάλου εσωτερικού δανείου δεν θα είναι δυνατή , εφ όσον δεν συνηγορούν υπέρ αυτής και πολιτικοί λόγοι , θα ίδη, ότι μη τασσόμενοι ουδέ σήμερον φανερώς προς το μέρος των φυσικών φίλων μας θα περιέλθωμεν εις αδυναμίαν μετά το πέρας του πολέμου να προμηθευθώμεν τας πολλάς εκατοντάδας εκατομμυρίων , αίτινες μας είναι αναγκαίαι ίνα και την στρατιωτικήν μας σύνταξιν και το σιδηροδρομικόν ημών δίκτυον συμπληρώσωμεν και τους πλουσίους πόρους της πότε Ελλάδος αναπτύξωμεν.Εάν η Υμετέρα Μεγαλειότης δεν εγκρίνη την πολιτικήν ταύτην , επιτραπήτω μοι να προσθέσω , ότι η σημερινή πολιτική δεν ημπορεί να συνεχσθή ακινδύνως. Η πολιτική αύτη ήτο ενδεδειγμένη εφ όσον επί τη βάσει των αρχών εξ αρχής του πολέμου γενομένων δηλώσεών μας προς τας Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως ,αύται εθεώρουν ημάς ως ουσιαστικούς συμμάχους των , ετοίμους να σπεύσωμεν εις βοήθειάν των , άμα ως κατάλληλος περίπτωσις παρουσιάζετο προς τούτο. Δια της πολιτικής ταύτης κατωρθώσαμεν και τας Βουλγαρικάς αξιώσεις επί της Ελληνικής Μακεδονίας ,να θάψωμεν , εν τω πνεύματι τουλάχιστον των Δυνάμεων της Τριπλής Συνεννοήσεως, και την Βόρειον Ηπειρον ν' αποκτήσωμεν και χρηματικώς εις πάσαν περίπτωσιν να επικουρηθώμεν και βασίμους ελπίδας να έχωμεν , ότι εν περιπτώσει οριστικής νίκης αι εθνικαί ημών βλέψεις ουσιωδώς θα προήγοντο.
Και ταύτα πάντα επετύχαμεν μέχρι τούδε χωρίς εξ άλλου να έλθωμεν εις φανεράν σύγκρουσιν προς τας μεσευρωπαϊκάς Δυνάμεις. Αλλ' αφ' ης αι Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως προσεκάλεσαν ημάς δια δευτέραν φοράν να σπεύσωμεν εις βοήθειαν των Σέρβων , προτείνασαι την εις Μακεδονίαν , αποστολήν και ιδίων αυτών στρατευμάτων , ημείς δε, συμφώνως προς την γνώμην του Επιτελείου , ηρνήθημεν ν΄αποδεχθώμεν τας προτάσεις αυτών , εάν δεν σπεύσωμεν να επωφεληθώμεν την παρούσαν ευκαιρίαν όπως αποδείξωμεν εμπράκτως εις αυτάς ότι ειλικρινώς είμεθα μετ' αυτών , θα απολεσθή πάσα εκ μέρους αυτών προς ημάς εμπιστοσύνη και επομένως πάσα ελπίς προστασίας εκ μέρους αυτών των συμφερόντων ημών.Εν τοιαύτη δε περιπτώσει επιβάλλεται τουλάχιστον να ζητηθή προστασία των συμφερόντων τούτων παρά του αντιθέτου συνδυασμού. Διότι όσον και αν τοιαύτη πολιτική θα ήτο κατ' εμέ ήκιστα εξυπηρετική των εθνικών συμφερόντων , θα ήτο όμως πάντως καλλιτέρα της πολιτικής εκείνης , ήτις θα μας καθίστα ερήμους φίλων και από τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Αλλά την νέαν ταύτην πολιτικήν προφανώς νέα Κυβέρνησις θα έπρεπε να εφαρμόση , Κυβέρνησις εγκρίνουσα αυτήν.
Της Υ.Μ ευπειθέστατος θεράπων
ΕΛΕΥΘ. Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Και αρξαμένου του μεγάλου Ευρωπαϊκού πολέμου , η Υμετέρα Μεγαλειότης γνωρίζει , ότι δεν έπαυσα ουδ' επί στιγμήν πιστεύων ότι τα Ελληνικά συμφέροντα ευρίσκονται προς το μέρος του συνασπισμού , ου μετέχει η Αγγλία. Η δε Υμετέρα Μεγαλειότης , ότε εν τη κατευθύνσει της εξωτερικής ημών πολιτικής προέκυψεν η μεταξύ εμού και του κ. Στρέϊτ διαφωνία, ηυδόκισε να εγκρίνη καθ΄ολοκληρίαν τας εμάς σκέψεις και εξουσιοδότησέ με τότε να δηλώσω προς τας Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως, ότι η Ελλάς όχι μόνον θα ετήρει ευμενεστάτην εν πάση περιπτώσει προς αυτάς ουδετερότητα, αλλά και ετοίμη ήτο να λάβη μέρος εις τον πόλεμον παρά το πλευρόν αυτών , εάν μόνον ήτο δυνατόν να ασφαλισθή αποτελεσματικώς κατά του κινδύνου Βουλγαρικής επιθέσεως.
Επί τη βάσει της δηλώσεως ταύτης αι Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως δις ήδη απευθύνθησαν προς ημάς , ζητούσαι όπως σπεύσωμεν εις βοήθειαν των Σέρβων κατά των Αυστρογερμανών , αλλά και τας δύο φοράς εδηλώσαμεν , ότι τοιαύτη ημών στρατιωτική ενέργεια θα ωδήγει εις καταστροφήν και ημών και των Σέρβων , διότι οι Βούλγαροι επωφελούμενοι της απομακρύνσεως του στρατού ημών εις πολλάς εκατοντάδας χιλιομέτρων μακράν της βάσεως των επιχειρήσεων ημών της Θεσσαλονίκης- θα ηδύνατο να εισβάλουν εις Μακεδονίαν αποκόπτοντες τας συγκοινωνίας ημών και να επιτύχουν την καταστροφήν του στρατού ημών. Εδηλώσαμεν δε συγχρόνως εις τας Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως, ότι τότε μόνον ηδυνάμεθα και ωφείλαμεν να σπεύσωμεν εις βοήθειαν των Σέρβων , εάν επετίθεντο κατά τούτων οι Βουλγαροι , ότε ημείς θα αντεπετιθέμεθα κατά των Βουλγάρων. Κατ' αμφοτέρας ταύτας τας περιπτώσεις η πολιτική αντίληψις της Κυβερνήσεως ευρέθη εν πλήρει αρμονία προς τας γνώμας του γενικού ημών Επιτελείου του στρατού.
Αλλ' από της εποχής της αναμίξεως της Τουρκίας εις τον Ευρωπαϊκόν πόλεμον , ιδία δε από της αποφάσεως των συμμάχων όπως, εκβιάζοντες τα Δαρδανέλλια, καταλάβουν την Κωνσταντινούπολιν, παρουσιάζεται ευκαιρία όπως προσφέρωμεν εις τούτους την πολεμικήν ημών συνδρομήν και συντελέσωμεν,εάν αύτη γίνη δεκτή, εις την επιτυχίαν της επιχειρήσεως ταύτης διά της εις αυτήν συμμετοχής ενός των σωμάτων του στρατού ημών , όπερ και μόνον θα επεστρατεύομεν προς τον σκοπόν τούτον.
Τοιαύτη μετοχή ημών εις τον πόλεμον , πιστεύω , ότι δεν θ΄απετέλει, ως φοβείται το Επιτελείον , εξασθένησιν του στρατού ημών , ώστε να καταστή εντεύθεν πιθανωτέρα και κινδυνωδεστέρα βουλγαρική καθ' ημών επίθεσις. Όχι μόνον διότι τα τέσσαρα άλλα σώματα στρατού ημών θα έμεναν ανέπαφα , αλλά διότι το πέμπτον τούτο δεν θα ευρίσκετο μακράν του θεάτρου του ενδεχομένου καθ' ημών πολέμου της Βουλγαρίας.Και αν μεν η κατά των Δαρδανελλίων και Κωνσταντινουπόλεως επιχείρησις επιτύχη θα ευρίσκετο εν Θράκη απειλούν μετά των συμμάχων να προσβάλη εκείθεν τους Βουλγάρους επιτιθεμένους καθ' ημών εν Μακεδονία. Εάν δε υποτεθή ότι η εκβίασις των Δαρδανελλίων απετύγχανε , τότε τάχιστα θα ηδύναντο εν ανάγκη να μεταφερθή και το σώμα τούτο του στρατού ημών εν Μακεδονία και το όλον ή μέρος τουλάχιστον του συμμαχικού στρατού , όστις πρόκειται να διατεθή εις την κατά των Δαρδανελλίων και Κωνσταντινουπόλεως επίθεσιν. Ο συμμαχικός ούτος στρατός όστις θα ηδύνατο να μεταβή εις ενίσχυσιν των Σέρβων , θα ήτο πρόσθετος ενίσχυσις δι' ημάς εις περίπτωσιν καθ' ην θα εφθάναμεν εις πόλεμον με την Βουλγαρίαν , είτε διότι αύτη θα επετίθετο απ' ευθείας καθ' ημών , είτε διότι επετιθεμένης ταύτης κατά της Σερβίας θα αντεπιτιθέμεθα ημείς κατ' αυτής εις εκπλήρωσιν των συμμαχικών μας υποχρεώσεων.
..........................................................................................................................
Αλλά και δι' άλλον λόγον επιβάλλεται να ταχθώμεν κατά την στιγμήν ταύτην φανερώς προς το μέρος της Τριπλής Συνεννοήσεως.Διότι, αν δεν πράξωμεν τούτο, ουδόλως αποκλείεται να πράξουν τούτο οι Βούλγαροι τασσόμενοι προς το μέρος αυτής και επιτιθέμενοι κατά του εν Θράκη Τουρκικού στρατού όπως βοηθήσουν την κατά της Κωνσταντινουπόλεως επιχείρησιν των Συμμάχων.
Εν τοιαύτη περιπτώσει , όχι μόνον το λοιπόν της Θράκης μετ' εξόδου εις Ραιδεστόν , πλην των Δαρδανελλίων και στενής λωρίδος περί την Κωνσταντινούπολιν , θα λάβουν οι Βούλγαροι , αλλά και την Σερβικήν Μακεδονίαν μέχρι του Αξιού. Και αν δεν αποφύγωμεν τον κίνδυνον να επιδικασθή τότε αυτή η Καβάλα, μόνον διά της επεκτάσεως των ορίων της Βουλγαρίας προς την Θράκην , και την Σερβικήν Μακεδονίαν , θα ανατραπή και πάλιν επί βλάβη ημών η σημερινή ισορροπία. Και αν προσθέση τις ότι η εκ των κολοσσαίων δαπανών του Ευρωπαϊκού πολέμου επί μακράν σειράν ετών σύναψις μεγάλου εσωτερικού δανείου δεν θα είναι δυνατή , εφ όσον δεν συνηγορούν υπέρ αυτής και πολιτικοί λόγοι , θα ίδη, ότι μη τασσόμενοι ουδέ σήμερον φανερώς προς το μέρος των φυσικών φίλων μας θα περιέλθωμεν εις αδυναμίαν μετά το πέρας του πολέμου να προμηθευθώμεν τας πολλάς εκατοντάδας εκατομμυρίων , αίτινες μας είναι αναγκαίαι ίνα και την στρατιωτικήν μας σύνταξιν και το σιδηροδρομικόν ημών δίκτυον συμπληρώσωμεν και τους πλουσίους πόρους της πότε Ελλάδος αναπτύξωμεν.Εάν η Υμετέρα Μεγαλειότης δεν εγκρίνη την πολιτικήν ταύτην , επιτραπήτω μοι να προσθέσω , ότι η σημερινή πολιτική δεν ημπορεί να συνεχσθή ακινδύνως. Η πολιτική αύτη ήτο ενδεδειγμένη εφ όσον επί τη βάσει των αρχών εξ αρχής του πολέμου γενομένων δηλώσεών μας προς τας Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως ,αύται εθεώρουν ημάς ως ουσιαστικούς συμμάχους των , ετοίμους να σπεύσωμεν εις βοήθειάν των , άμα ως κατάλληλος περίπτωσις παρουσιάζετο προς τούτο. Δια της πολιτικής ταύτης κατωρθώσαμεν και τας Βουλγαρικάς αξιώσεις επί της Ελληνικής Μακεδονίας ,να θάψωμεν , εν τω πνεύματι τουλάχιστον των Δυνάμεων της Τριπλής Συνεννοήσεως, και την Βόρειον Ηπειρον ν' αποκτήσωμεν και χρηματικώς εις πάσαν περίπτωσιν να επικουρηθώμεν και βασίμους ελπίδας να έχωμεν , ότι εν περιπτώσει οριστικής νίκης αι εθνικαί ημών βλέψεις ουσιωδώς θα προήγοντο.
Και ταύτα πάντα επετύχαμεν μέχρι τούδε χωρίς εξ άλλου να έλθωμεν εις φανεράν σύγκρουσιν προς τας μεσευρωπαϊκάς Δυνάμεις. Αλλ' αφ' ης αι Δυνάμεις της Τριπλής Συνεννοήσεως προσεκάλεσαν ημάς δια δευτέραν φοράν να σπεύσωμεν εις βοήθειαν των Σέρβων , προτείνασαι την εις Μακεδονίαν , αποστολήν και ιδίων αυτών στρατευμάτων , ημείς δε, συμφώνως προς την γνώμην του Επιτελείου , ηρνήθημεν ν΄αποδεχθώμεν τας προτάσεις αυτών , εάν δεν σπεύσωμεν να επωφεληθώμεν την παρούσαν ευκαιρίαν όπως αποδείξωμεν εμπράκτως εις αυτάς ότι ειλικρινώς είμεθα μετ' αυτών , θα απολεσθή πάσα εκ μέρους αυτών προς ημάς εμπιστοσύνη και επομένως πάσα ελπίς προστασίας εκ μέρους αυτών των συμφερόντων ημών.Εν τοιαύτη δε περιπτώσει επιβάλλεται τουλάχιστον να ζητηθή προστασία των συμφερόντων τούτων παρά του αντιθέτου συνδυασμού. Διότι όσον και αν τοιαύτη πολιτική θα ήτο κατ' εμέ ήκιστα εξυπηρετική των εθνικών συμφερόντων , θα ήτο όμως πάντως καλλιτέρα της πολιτικής εκείνης , ήτις θα μας καθίστα ερήμους φίλων και από τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Αλλά την νέαν ταύτην πολιτικήν προφανώς νέα Κυβέρνησις θα έπρεπε να εφαρμόση , Κυβέρνησις εγκρίνουσα αυτήν.
Της Υ.Μ ευπειθέστατος θεράπων
ΕΛΕΥΘ. Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου