Ο ήλιος δεν είχε βασιλέψει και δεν ήταν κρύο ούτε ζεστη· τα δεντρα της δημοσιάς ήταν χωρίς φύλλα και τα κλαδιά (24) είχαν χρώμα κεραμιδύ · ενώ το Περιστέρι και το Μορίχοβο ήταν στ' άσπρα ντυμένα ώς κάτω, στον κάμπο τα χιόνια ελειώναν και φανερώνουνταν το χώμα· ο ουρανός, όλος γαλάζιος και απαλός, εστάλαζε γλύκα. Όλα σωπαίνουν και περιμένουν κάτι. Ο αέρας είναι μαλακός σα να χαϊδεύη τη φύση για ν' ανοίξη. Στάματα ο Αλέξης και ακούει την ησυχία.
«Γιατί δεν είμαι χαρούμενος στην τόση καλλονή; Αν μπορούσα μόνο πατώντας αύτη τη χώρα να την έκανα ελληνική, με τους περιπάτους μου θα είχε γίνει. Αυτό με πειράζει. Χώρα που σχεδόν δεν είναι πια ελληνική γιατί την ορέγονται οι Βούλγαροι. Σε δέκα χρόνια ποιος θα την έχη; Είμαι από τους τελευταίους Έλληνες πού τη βλέπουν ακόμη με τη θύμηση τη βυζαντινή και με την ελπίδα πως μπορεί να γίνη ελληνική. Οι Τούρκοι όσο μένουν, μπορώ εγώ να ελπίζω πως η γη αυτή θα γίνη ελληνική, μπορώ και να το λέγω πως είναι ελληνική. Ύστερα, αυτή η άχαρη φυλή των Βουλγάρων θα λέγη πως είναι δική τους. Αυτή η καλλονή όλη δική τους. Γι' αυτούς έγινε τόσο ωραία η Μακεδονία !»
Βασίλεψε ο ήλιος και τα βουνά του Μορίχοβου βάφηκαν βυσσινύ ανοιχτό, πολύ ανοιχτό γιατί ήταν χιονισμένα. Μερικές φραγκολεύκες στέκονταν εκεί ψηλές, γυμνές με άσπρο-πράσινους κορμούς, και ήταν άλλα δέντρα κοντά χωρίς φύλλα με κλαριά κοκκινωπά.
Γυρίζοντας στο Μοναστήρι ο Αλέξης είδε ένα χωριάτη κουκουλωμένο στην προβιά του και οδηγώντας μια βωδάμαξα· είχε κατά το συνήθιο των χωριατών εκεί, περιτυλιγμένο το κεφάλι του μ' ένα βρώμικο πανί σα να ήτον σαρίκι.
«Μπορεί να είναι ορθόδοξος ή σχισματικός και δεν είναι τίποτε απ' αυτά. Να δούμε ποιός θα τον ψαρέψη. Φοβούμαι πως θα γίνη Βούλγαρος, αφού οι Βούλγαροι του λεν πώς θα τον ελευθερώσουν από τους Τούρκους.»
Στο καφενείο έλεγαν πως την περασμένη βραδιά εκατόν πενήντα στρατιώτες και χωροφύλακες Τούρκοι έζωσαν σ' ένα (25) χωριό της Πρέσπας μια συμμορία βουλγάρικη από τριάντα πέντε ανθρώπους- τη νύχτα ξέφυγαν οι Βούλγαροι· ο στρατός έκαψε τέσσερα σπίτια και σ' ένα απ' αυτά κάηκε ένας χωριάτης με μια κόρη δέκα εξ χρονών· το πρωί άρπαξαν οι Τούρκοι πράγματα από μια δεκαριά άλλα σπίτια, σκότωσαν στο ξύλο το μουχτάρη του χωριού και έδειραν πέντε - έξη άλλους. Άλλος διηγούνταν πως οι Βούλγαροι έγδαραν και έσφαξαν τον προεστό του χωριού Ράμπι, επειδή δε θέλησε να πλήρωση δέκα πέντε λίρες στο κομιτάτο. Ένας κατηγορούσε το Δεσπότη γιατί δε διορίζει στη Βελούσινα ένα δάσκαλο που τον ζητεί όλο το χωριό, και οι Βελουσινιώτες είπαν πως για τελευταία φορά έρχονται στη Μητρόπολη και αν δε διορθωθή η δουλειά τους όπως θέλουν αυτοί θα πάρουν το Βούλγαρο δάσκαλο που τους προτείνει η προπαγάντα. Άλλος έλεγε πως την περασμένη Δευτέρα, μέρα παζαριού, ήλθαν στη Μητρόπολη από άπειρα χωριά προεστοί, παπάδες, δάσκαλοι, για να ζητήσουν συμβουλή τι να κάμουν που οι Βούλγαροι τους φοβερίζουν πως αν δε δώσουν χρήματα στο κομιτάτο για να τους φέρη όπλα, θα τους σφάξουν και θα κάψουν και τα σπίτια τους. Ο Αλέξης ρώτησε:
«Και τί τους συμβούλεψαν στη Μητρόπολη:»
Κάποιος φεσοφορεμένος νέος μ' έξυπνα μάτια αποκρίθηκε :
«Να κάμουν υπομονή και όλα θα περάσουν.»
«Και όταν στο αναμεταξύ τους σφάξουν;»
«Θα τους γράφουμε στα μαρτυρολόγιο.»
«Και δεν μπορούμε να σφάξουμε και μείς;»
Γύρισε και τον κύτταξε καλά ο νέος που είχε μιλήσει, και έπειτα κύτταξε γύρω τρομαγμένος και είπε:
«Πιο σιγά. Οι Βούλγαροι έχουν οργανώσει τέλειο σύστημα με ωρισμένους σκοπούς και με αδιάκοπη θέληση.»
«Τί σύστημα;»(26)
«Επειδή βεβαιώθηκαν πως στα σχολεία και στους παπάδες τους περνούμε μείς και βλέπουν πως η προπαγάντα τους δε φέρνει αρκετά γρήγορα αποτελέσματα, αποφάσισαν να εκθέσουν στα μάτια των Τούρκων τους μακεδονικούς πληθυσμούς για να προκαλέσουν αντεκδίκηση από μέρος των Τούρκων. Ξέρουν πως έτσι θα ταράζουν την ησυχία του τόπου και θά φωνάζουν έπειτα τόσο δυνατά πως τους βασανίζουν φριχτά οι Τούρκοι, που θα τραβήξουν την ευρωπαϊκή προσοχή και θα φέρουν επέμβαση της Ευρώπης πραγματική. Η Μακεδονία θα φανή βουλγαρική αφού μονάχα Βούλγαροι κουνιούνται και φωνάζουν εκεί μέσα. Νά ο σκοπός τους. Ξέρουν και ένα άλλο, πως άμα εκτεθούν στα μάτια των Τούρκων οι φιλήσυχοι γεωργοί, που είναι δουλοπάροικοι και μερούσιοι εργάτες τσιφλικιών οι περισσότεροι, έπειτα θ' ακολουθούν ευκολώτερα τους Βουλγάρους κάθε που το καλεί η περίσταση να επιθυμή η Βουλγαρία να φαίνεται της Ευρώπης η Μακεδονία ανάστατη. Το πρώτο βήμα είναι δύσκολο, το δεύτερο και τα άλλα γίνονται ευκολώτερα. Αυτό θέλουν τώρα να καταφέρουν οι Βούλγαροι. Βάζουν τους πληθυσμούς αυτούς να κάμουν το πρώτο βήμα, το δεύτερο και το τρίτο θα γίνουν μόνα τους. Άμα μια φορά πάρουν τα όπλα οι χωριάτες, εύκολα και θα σκοτώσουν, και άμα σκοτώσουν και τους πιάσουν οι Τούρκοι, τους φυλακώσουν και τους αφήσουν πάλι, εύκολα θα ξαναπάρουν τα όπλα, θα ξανασηκώσουν κεφάλι και θα ξανασκοτώσουν. Φθάνει μια φορά ο άνθρωπος να μπη σταά αίματα. Και οι Βούλγαροι τους κεντούν το μόνο δυνατό αίσθημα που έχουν όλοι οι δούλοι, τον πόθο της ελευθερίας. Τώρα ετοιμάζουν γενική επανάσταση στη Μακεδονία, θέλουν αυτός ο σηκωμός να γίνη μεγαλύτερος στα μέρη που είναι δυνατώτεροι οι Έλληνες· αυτό για δυο λόγους: πρώτα για να φανή πως σ' αυτά τα μέρη ίσα - ίσα η επιρροή τους είναι μεγαλύτερη, και έπειτα για να πάθουν, ό,τι πάθουν, πληθυσμοί Ελληνικοί, θέλουν δηλαδή νά φορτώσουν τα παθήματα και τις ζημίες όσο μπορούν περισσότερο στη ράχη τη δική μας, γιατί έτσι και αυτοί δεν παθαίνουν τίποτε ή μικρά μόνο πρά ματα (27) και μας αδυνατίζουν. Κ' έπειτα θα σκούζουν στην Ευρώπη πως οι Τούρκοι σφάζουν Χριστιανούς.»
«Μακιαβελική ιδέα καί μ' αρέσει.»
«Η επανάσταση που οι Βούλγαροι την έχουν για σίγουρη, είναι σαν παραγγελμένη, κάμωμα τεχνητό- μοιάζει θεατρική παράσταση· την αναβάλλουν ως που να αγορασθούν όλα τα εισιτήρια και να ετοιμασθούν τα σκηνικά και να μάθουν τα μέρη τους οι θεατρίνοι. Και είναι και μελετημένοι οι Βούλγαροι· έχουν μελετήσει πώς δούλεψαν οί Έλληνες στα εικοσιένα και οι Κρητικοί αργότερα και οι Γάλλοι στη γαλλική επανάσταση και οι Βόερς τώρα τελευταία. Μελέτησαν τους τρόπους και τα συστήματα τους, σπούδασαν τους κανονισμούς της Φιλικής και της Εθνικής Εταιρίας, έμαθαν και των αναρχικών τα φερσίματα και από μαθητές έγιναν δάσκαλοι και καλλίτεροι μάλιστα από τους δασκάλους που τους δίδαξαν. Πήραν όλο ξένα συστήματα και θεληματικά τα εφαρμόζουν σαν τεχνίτες τέλειοι, καλλίτεροι από κείνους που τα είχαν γεννήσει φυσικά.» «Γαϊδουρινό πείσμα. Από αντιλογία τουλάχιστο δεν μπορούσαμε να έχουμε τη μισή επιμονή;» «Άκουσε τώρα πως ενεργούν εδώ. Οι Βούλγαροι δεν ορίζουν πολιτείες παρά μόνον στα βόρεια μέρη της Μακεδονίας, και ο Θεός να τις κάμη πολιτείες. Επειδή λοιπόν δεν μπορούν να συγκινήσουν τις ελληνικές πολιτείες πολεμούν να ξεγελάσουν τα χωριά· οι πληθυσμοί που θέλουν να βάλουν στα αίματα είναι γεωργικοί, άνθρωποι απλοϊκοί που εύκολα γελιούνται. Αλλά βέβαια οι γεωργοί αυτοί, δουλοπάροικοι οι περισσότεροι, δεν είναι για να διευθύνουν επανάσταση. Επειδή λοιπόν οι Βούλγαροι ήλθαν στη Μακεδονία σα σε ξένο τόπο και δεν είχαν πολιτείες, μεγάλα κέντρα, που αυτά διευθύνουν και τον πολιτισμό και όλη την κίνηση ενός τόπου, φαντάσθηκαν ν' αναπληρώσουν τη δύναμη αυτή που τους έλειπε μ' ένα σύστημα από κομιτάτα και επιτροπές που τα διευθύνουν Βούλγαροι. Απ' αυτούς που διευθύνουν τα κομιτάτα είναι (28) και μερικοί Μακεδόνες που τους είχαν πάρει τώρα και πολλά χρόνια τρόφιμους στη Βουλγαρία και τους έθρεφαν και τους ανέθρεφαν εκεί για να τους φαρμακώσουν εναντίον των Ελλήνων και έγιναν τώρα χειρότεροι και από Βουλγάρους, χίλιες φορές φανατικώτεροι. Τους πληρώνουν κιόλας καλά και τους έχουν όργανα τους.» «Τα τόσα χρήματα πού τα βρίσκουν;» «Πρώτα έχουν σχεδόν καταργήσει τα σχολεία τους· δασκάλους αν πληρώνουν, και αυτούς τους έχουν όργανα για την προετοιμασία του γενικού σηκωμού· τις δασκάλες το ίδιο. Έπειτα το κομιτάτο καθώς ξέρετε εκβιάζει χρήματα από τους πλούσιους Βουλγάρους και προπάντων από Έλληνες και στη Βουλγαρία κατ εδώ. Ο πόλεμος εναντίο μας γίνεται το περισσότερο με χρήματα δικά μας. Έπειτα είνατ τάχα δυνατό να μην τους βοηθούν και οι πανσλαυιστές απ' τη Ρωσία; Λοιπόν τα κομιτάτα γτα να αναστατώσουν τη Μακεδονία γυρεύουν να ξεγελάσουν τους πληθυσμούς μας- επειδή δεν μπορούν να κάμουν γενική επανάσταση, προσπαθούν να καταφέρουν αγροτική επανάσταση. Ξέρουν πως δεν είναι ευχαριστημένοι οι γεωργοί με την κατάσταση τους· το δέκατο είναι πολύ βαρύ δόσιμο και από τις καταχρήσεις εκείνων που το εισπράττουν γίνεται ακόμη βαρύτερο- έπειτα πληρώνουν και άλλους φόρους όχι ελαφρούς- τα περισσότερα τσιφλίκια τα έχουν Τούρκοι μπέηδες· και αυτοί και οι επίτροποι τους στενοχωρούν τους χωρτάτες, τους γελούν στους λογαριασμούς και τους κατακλέβουν. Και οι δραγάτες οι Αλβανοί που φυλάγουν τα χτήματα είναι άγριοι και τους κακομεταχειρίζονται.
«Η επανάσταση που οι Βούλγαροι την έχουν για σίγουρη, είναι σαν παραγγελμένη, κάμωμα τεχνητό- μοιάζει θεατρική παράσταση· την αναβάλλουν ως που να αγορασθούν όλα τα εισιτήρια και να ετοιμασθούν τα σκηνικά και να μάθουν τα μέρη τους οι θεατρίνοι. Και είναι και μελετημένοι οι Βούλγαροι· έχουν μελετήσει πώς δούλεψαν οί Έλληνες στα εικοσιένα και οι Κρητικοί αργότερα και οι Γάλλοι στη γαλλική επανάσταση και οι Βόερς τώρα τελευταία. Μελέτησαν τους τρόπους και τα συστήματα τους, σπούδασαν τους κανονισμούς της Φιλικής και της Εθνικής Εταιρίας, έμαθαν και των αναρχικών τα φερσίματα και από μαθητές έγιναν δάσκαλοι και καλλίτεροι μάλιστα από τους δασκάλους που τους δίδαξαν. Πήραν όλο ξένα συστήματα και θεληματικά τα εφαρμόζουν σαν τεχνίτες τέλειοι, καλλίτεροι από κείνους που τα είχαν γεννήσει φυσικά.» «Γαϊδουρινό πείσμα. Από αντιλογία τουλάχιστο δεν μπορούσαμε να έχουμε τη μισή επιμονή;» «Άκουσε τώρα πως ενεργούν εδώ. Οι Βούλγαροι δεν ορίζουν πολιτείες παρά μόνον στα βόρεια μέρη της Μακεδονίας, και ο Θεός να τις κάμη πολιτείες. Επειδή λοιπόν δεν μπορούν να συγκινήσουν τις ελληνικές πολιτείες πολεμούν να ξεγελάσουν τα χωριά· οι πληθυσμοί που θέλουν να βάλουν στα αίματα είναι γεωργικοί, άνθρωποι απλοϊκοί που εύκολα γελιούνται. Αλλά βέβαια οι γεωργοί αυτοί, δουλοπάροικοι οι περισσότεροι, δεν είναι για να διευθύνουν επανάσταση. Επειδή λοιπόν οι Βούλγαροι ήλθαν στη Μακεδονία σα σε ξένο τόπο και δεν είχαν πολιτείες, μεγάλα κέντρα, που αυτά διευθύνουν και τον πολιτισμό και όλη την κίνηση ενός τόπου, φαντάσθηκαν ν' αναπληρώσουν τη δύναμη αυτή που τους έλειπε μ' ένα σύστημα από κομιτάτα και επιτροπές που τα διευθύνουν Βούλγαροι. Απ' αυτούς που διευθύνουν τα κομιτάτα είναι (28) και μερικοί Μακεδόνες που τους είχαν πάρει τώρα και πολλά χρόνια τρόφιμους στη Βουλγαρία και τους έθρεφαν και τους ανέθρεφαν εκεί για να τους φαρμακώσουν εναντίον των Ελλήνων και έγιναν τώρα χειρότεροι και από Βουλγάρους, χίλιες φορές φανατικώτεροι. Τους πληρώνουν κιόλας καλά και τους έχουν όργανα τους.» «Τα τόσα χρήματα πού τα βρίσκουν;» «Πρώτα έχουν σχεδόν καταργήσει τα σχολεία τους· δασκάλους αν πληρώνουν, και αυτούς τους έχουν όργανα για την προετοιμασία του γενικού σηκωμού· τις δασκάλες το ίδιο. Έπειτα το κομιτάτο καθώς ξέρετε εκβιάζει χρήματα από τους πλούσιους Βουλγάρους και προπάντων από Έλληνες και στη Βουλγαρία κατ εδώ. Ο πόλεμος εναντίο μας γίνεται το περισσότερο με χρήματα δικά μας. Έπειτα είνατ τάχα δυνατό να μην τους βοηθούν και οι πανσλαυιστές απ' τη Ρωσία; Λοιπόν τα κομιτάτα γτα να αναστατώσουν τη Μακεδονία γυρεύουν να ξεγελάσουν τους πληθυσμούς μας- επειδή δεν μπορούν να κάμουν γενική επανάσταση, προσπαθούν να καταφέρουν αγροτική επανάσταση. Ξέρουν πως δεν είναι ευχαριστημένοι οι γεωργοί με την κατάσταση τους· το δέκατο είναι πολύ βαρύ δόσιμο και από τις καταχρήσεις εκείνων που το εισπράττουν γίνεται ακόμη βαρύτερο- έπειτα πληρώνουν και άλλους φόρους όχι ελαφρούς- τα περισσότερα τσιφλίκια τα έχουν Τούρκοι μπέηδες· και αυτοί και οι επίτροποι τους στενοχωρούν τους χωρτάτες, τους γελούν στους λογαριασμούς και τους κατακλέβουν. Και οι δραγάτες οι Αλβανοί που φυλάγουν τα χτήματα είναι άγριοι και τους κακομεταχειρίζονται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου