ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΦΕΛΟΥΔΗΣ: Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ.

Είναι, όμως, πολύ ενδιαφέροντα και άλλα σημεία από την αφήγηση του Εμμ. Τσουδερού, γι' αυτό συνεχίζω την παράθεση τους:

«Μετά δεκαήμερον από της ιταλικής παραδόσεως της Σάμου, μετέβη στην νήσο ο υποστράτηγος Άρνολντ, στρατιωτικός ακόλουθος τής Βρεττανικής Πρεσβείας στην 'Αγκυρα και, με διαταγήν του, κατ' εφαρμογήν των όρων της ανακωχής, μεταξύ των συμμάχων και της Ιταλίας, διώρισε στη νήσο, σαν να ήταν Ιταλικό έδαφος καταλαμβανόμενο, στο όνομα του Αρχιστρατήγου των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Μέση  Ανατολή, "Κυβερνητικήν Επιτροπή" από τέσσερα μέλη, υπό την προεδρίαν του Μητροπολίτου Σάμου Ειρηναίου. Πέμπτο συμβουλευτικό μέλος αυτής διωρίσθη ο Αρχηγός των Ανταρτών τής Νήσου.

»Με ιδιαίτερη πράξι του, ο αυτός υποστράτηγος καθώρισεν ότι διατηρεί το δικαίωμα να προσδιορίζη ποιοί από τους Ελληνικούς Νόμους δεν θα ήσαν εφαρμόσιμοι ένεκα των περιστάσεων, και ότι ουδεμία νομοθετική ή διοικητική μεταβολή θα εγένετο, χωρίς την έγκρισί του. Και αυτοί οι αντάρτες εχαρακτήρισαν τις αποφάσεις αυτές προσβλητική παραβίασι της Ελληνικής κυριαρχίας, καίτοι είχαν ευνοηθή από τις πρώτες αυτές πράξεις του υποστρατήγου. Διότι πλην του αρχηγού των, που ωρίσθη σύμβουλος στρατιωτικός της Κυβερνήσεως και δύο από τα μέλη της Κυβερνητικής Επιτροπής υπεδεικνύοντο από τους αντάρτες, και πράγματι υπεδείχθησαν και διωρίσθησαν δύο φίλοι της αριστεράς. 

»Εκάμαμε προς όλες τις κατευθύνσεις ενέργειες, για την ανατροπή της διαταγής αυτής και για τη λειτουργία της Διοικήσεως σύμφωνα με τις βάσεις, τις οποίες είχαμε διατυπώσει στις σχετικές διαπραγματεύσεις με τις Βρεττανικές στρατιωτικές αρχές της Μέσης Ανατολής, περί των οποίων ανέφερα παραπάνω»...

Και, πιο κάτω:

«Την 21η Σεπτεμβρίου 1943, εδοκίμασα μια από τις μεγαλύτερες πικρίες της συχνά σκληρής Πρωθυπουργικής μου περιόδου. Μ' εκάλεσεν ο Αρχιστράτηγος Ουίλσων και παρόντος του Πρώτου Γραμματέως της Βρεττανικής Πρεσβείας μου είπεν ότι δεν θα μας επετρέπετο να στείλωμεν Ελληνικό Στρατό στη Σάμο, διότι οι συνεμπόλεμοί των Ιταλοί δεν θα το ανείχοντο, καθόσον θα εθίγετο η φιλοτιμία των (η υπογράμμιση δική μου. Β.Ν.). Εκεί, τώρα, προσέθεσεν ο στρατηγός Ουίλσων, ο ιταλικός στρατός μας είναι αναγκαίος δια την άμυναν της Νήσου". Προς παρηγορίαν μου προφανώς, μου υπεσχέθη, εν συνεχεία, ότι ολίγον αργότερα θα μας επιτραπή η συμβολική αποστολή πεντήκοντα ηλικιωμένων στρατιωτών μας, διότι από νεωτέρους στρατιώτας εφοβούντο βιαιοπραγίες κατά των Ιταλών.

»Εις αυτά, ψύχραιμα, αλλά με προφανή αγανάκτησι απήντησα, ότι "η Ελληνική Κυβέρνησις δεν ηρνήθη ποτέ να βοηθήση τον συμμαχικό αγώνα και επομένως ούτε τώρα θα παρενέβαλε εμπόδιο σε μιά σύμπραξι των Συμμάχων με τους Ιταλούς για στρατιωτικούς λόγους". Για τούτο, είπα, και δεν διαμαρτύρομαι κατά των σημερινών δηλώσεων του στρατηγού Μπαντόλιο, σύμφωνα με τις οποίες η Ιταλία κατέλαβεν ήδη θέσι μεταξύ των Συμμάχων, σχεδόν συμμάχου. " Αλλά από το σημείον αυτό, μέχρι του να μας αρνείσθε να στείλωμεν επί ελληνικού εδάφους τον στρατό μας, για να μη θιγούν οι Ιταλοί, υπάρχει μεγάλη απόσταση και αυτό δεν το δεχόμεθα και διαμαρτυρόμεθα. Δεν νομίζω ότι πρέπει να θεωρήτε, τώρα πλέον, άχρηστους για τον συμμαχικό αγώνα τους Έλληνας, που έως τώρα έκαμαν περίλαμπρα το καθήκον των. Κανένας κίνδυνος δεν γεννάται για τους Ιταλούς στρατιώτας στη Σάμο από την παρουσία Ελλήνων στρατιωτών. Οι Έλληνες υπήρξαν πάντοτε γενναίοι, αλλά και μεγαλόψυχοι απέναντι του εχθρού των. Παράδειγμα αυτοί οι Σάμιοι, οι οποίοι και ένοπλοι είναι και θαρραλέοι, εν τούτοις δεν εξεδικήθησαν καν τις προχθεσινές ακόμα ιταλικές άνανδρες σφαγές, που τις είπαν εκτελέσεις, των συμπατριωτών των στο χωριό Καστανέα.

»Ηρχόμην σήμερον να σας ζητήσω όχι μόνον να επιτραπή η μετάβασις του στρατού μας στη Σάμο, αλλά και συμμετοχή του Ελληνικού Στρατού και του Στόλου στις επιχειρήσεις της Δωδεκανήσου...

» Υμείς σήμερον μου λέτε, ότι δεν επιτρέπεται να εμφανισθώμεν εις ελληνικά εδάφη, για να μη πληγή το ιταλικό γόητρον. Αυτό το θεωρώ απαράδεκτο.

»Ο συμπαριστάμενος διπλωμάτης, κατά το σημείον αυτό, με διέκοψε, για να είπη ότι παρεξήγησα τον Στρατηγό, ο οποίος μου ανεκοίνωσε απλώς μια προσωρινή απόφαση χάριν στρατιωτικών λόγων. Ο Στρατηγός, πράγματι, τότε προσέθεσε ότι "η Σάμος ευρίσκεται ακόμη σε κίνδυνο να ανακαταληφθή από τους Γερμανούς και ότι γι' αυτό εχρειάζοντο τους στρατιωτικώτατα οργανωμένους Ιταλούς που υπό την επίβλεψι Βρεττανών αξιωματικών, θα ηδύναντο να αμυνθούν κατά της ενδεχομένης γερμανικής εισβολής".

»Του υπέδειξα την πλάνην του και, πραγματικά, πόσον επλανάτο ο Αρχιστράτηγος θα το είδε βραδύτερον, κατά την εισβολή στη Νήσο των Γερμανών. Οι Ιταλοί ουδεμίαν άμυναν αντέταξαν. Οι πλείστοι διέβησαν στην Τουρκία το ταχύτερον, με ό,τι μέσο εύρισκαν. Και οι από αυτούς, φανατικοί μελανοχίτωνες έμειναν και ετάχθησαν με τους Γερμανούς. Τότε μόνον ενεθυμήθησαν και πάλιν τους Έλληνες και απέστειλαν επειγόντως εκεί, για την άμυνα της Νήσου, τριακόσιους ιερολοχίτες, που απεβιβάσθησαν στην Νήσο από αέρος ως αλεξιπτωτισταί, οι οποίοι μαζί με τους εντοπίους πολεμιστές, έκαμαν το δυνατόν για την άμυνα της Νήσου».
( Εξευτελισμών συνέχεια)