ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ: ΠΡΟΜΗΝΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΝΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ I

Τον Μάρτιον 1939 επίμονοι φήμαι και διαδόσεις εκυκλοφόρουν εις το εξωτερικόν περί μελετωμένης καταλήψεως της Αλβανίας υπό της Ιταλίας.Τας φήμας ταύτας διέψευσεν επισήμως την 17 Μαρτίου 1939 Ιταλική ανακοίνωσις, χαράκτηρίσασα ταύτας ως κακοήθη ψεύδη σκοπούντα την διατάραξιν της Ειρήνης εν τη Αδριατική.

Παρά την επίσημον ταύτην διάψευσιν, η Ιταλία ως γνωστόν κατέλαβε βιαίως την Αλβανίαν την 6 Απριλίου 1939, εκμηδενίσασα την βραχείαν αντίστασιν του Αλβανικού Στρατού, του Βασιλέως Αχμέτ Ζώγου καταφυγόντος εις το Εξωτερικόν.
Ο τότε Υπουργός των Εξωτερικών της Ιταλίας κόμης ΤΣΙΑΝΟ διεβεβαίωσεν επισήμως τους εν Ρώμη Πρεσβευτάς της Αγγλίας και Αμερικής ότι η κατάληψις της Αλβανίας γενομένη προς αποκατάστασιν της διασαλευθείσης τάξεως, θα είναι προσωρινή, ουδόλως δε σκέπτεται η Ιταλία να θίξη την ακεραιότητα και ανεξαρτησίαν της χώρας.
Εν τω μεταξύ τα Ιταλικά στρατεύματα, επεκτείνοντα ραγδαίως την κατάληψιν της Αλβανίας, προσήγγιζον την Ελληνοαλβανικήν μεθόριον.
Η Ελληνική Κυβέρνησις, ανησυχήσασα μεγάλως εκ του σοβα­ρού τούτου γεγονότος και αγνοούσα τας προθέσεις των Ιταλικών Στρατευμάτων, απέστειλεν εσπευσμένως ενισχύσεις εις τήν VIII Μεραρχίαν Ηπείρου, ήτις εκάλυπτε την Ελληνοαλβανικήν μεθόριον από του όρους ΓΡΑΜΜΟΣ μέχρι της θαλάσσης (ΙΟΝΙΟΝ ΠΕΛΑΓΟΣ).
Διοικητής της VIII Μεραρχίας με έδραν τα ΙΩΑΝΝΙΝΑ ήτο και τότε ο γράφων τας γραμμάς ταύτας, όστις διήλθεν αγωνιώδεις ημέρας, διότι η υπό τα όπλα δύναμις αυτής ήτο ασήμαντος, η δε εν τη μεθορίω διατεθειμένη δύναμις Προκαλύψεως μηδαμινή σχε­δόν, αποτελούσα μίαν αραχνοΰφαντον γραμμήν, άνευ της ελαχίστης κατά βάθος εφεδρείας.



Αντιστρατηγος
Κατσιμήτρος Χαραλαμπος

Αμυντική οργάνωοις τoυ τομέως της Μεραρχίας δεν υπήρχεν ουδέ η στοιχειώδης τοιαύτη, διότι η γείτων επικράτεια της Αλβανίας, εκρίνετο αμελητέος αντίπαλος εις ενδεχομένην ένοπλον σύγκρουσιν μετ' αυτής.
Υπό τοιαύτας συνθήκας είναι εύκόλον να κατανοηθή η βαρεία ευθύνη του Διοικητού αυτής η οποία εβάρυνε τους ώμους αυτού, εν όψει ενδεχομένης προελάσεως εντός του ημετέρου εδάφους, την οποίαν δεν ηδύνατο να αντιμετωπίση ελλείψει επαρκών δυνάμεων. Η Μεραρχία, παρακολουθούσα αγρύπνως τας κινήσεις των Ιτα­λικών Στρατευμάτων εντός του Αλβανικού εδάφους δι' εμπίστων πρακτόρων αυτής, ήτο εις θέσιν ανά πάσαν στιγμήν να γνωρίζη που ευρίσκονται ταύτα και που κατευθύνονται.Και ου μόνον τούτο, αλλά και τας απωτέρας προθέσεις αυτών εγνώριζε και δη της Ανωτάτης Διοικήσεως αυτών, εκ των εκδοθεισών αυτής Διαταγών, των οποίων η κυρία έννοια και αι κατευθύν­σεις περιήλθον εις γνώσιν της Μεραρχίας. Εξαίρετον δράσιν εσημείωσε τότε και προσέφερε πολυτίμους Εθνικάς υπηρεσίας, ομάς πρακτόρων υπό τον δραστήριον Διδάσκα­λον του Παραμεθορίου Χωρίου ΜΟΛΥΒΔΟΣΚΕΠΑΣΤΟΣ (Δυτ. της συμβολής ΑΩΟΥ και ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ) κ. ΓΚΑΤΣΟΠΟΥΛΟΝ ΣΤΑΥΡΟΝ, ήδη Διευθυντήν του Δημοτικού Σχολείου Κηφισσίας.
Ο φιλόπατρις και ενθουσιώδης ούτος ανήρ, είχεν οργανώσει, εξ ιδίας αυτού πρωτοβουλίας και όλως ανιδιοτελώς, επίλεκτον ομάδα Πρακτόρων, ήτις, εισερχομένη λάθρα εις το Αλβανικόν έδα­φος, συνέλεγεν ακριβείς και θετικάς πληροφορίας περί των κινή­σεων και προθέσεων των Ιταλικών Στρατευμάτων, ας εγκαίρως μετεβίβαζεν εις την Μεραρχίαν, παρέχων ούτω μεγίστην συνδρομήν εις το έργον της.
Ο φλογερός ούτος Πατριώτης, ο τιμών τον Διδασκαλικόν κλάδον, δεν εφείσθη ποτέ κόπων και μόχθων και δεν υπελόγισε ποτέ τους συναφείς κινδύνους αλλ' ειργάσθη πάντοτε με ένθερμον ζήλον ως αληθής Στρατιώτης της Πατρίδος.
Κατά τας πρωινάς ώρας της 28ης Οκτωβρίου 1940 με προφανή κίνδυνον της ζωής του, επέτυχε να αποκόψη τας τηλεφωνικάς Γραμμάς των Ιταλικών Μονάδων, συντελέσας ούτω εις την επιβράδυνσιν της Ιταλικής εισβολής.
Η Μεραρχία εκτιμώσα το Πατριωτικόν του ανδρός έργον, επρότεινεν όπως τω απονεμηθή το «Μ ε τ ά λ λ ι ο ν   ε ξ α ί ρ ε τ ω ν  Π ρ ά ξ ε ω ν» διά τας προς την Πατρίδα εξαιρέτους υπηρεσίας του.
Δεν γνωρίζω αν τούτο επραγματοποιήθη ή ού. Αλλ εν πάση περιπτώσει, ας έχη πάντοτε υπ' όψιν του ο φιλόπατρις ούτος άνήρ ότι:
«Η ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΩΡΑΙΟΤΕΡΗ ΑΜΟΙ­ΒΗ ΤΟΥ ΘΝΗΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ».
Την Κυριακήν του Πάσχα (9 Απριλίου) τελουμένης της Ιεράς ακολουθίας της Δευτέρας Αναστάσεως εν τω Μητρο­πολιτικώ Ναώ των Ιωαννίνων, ένθα ευρίσκετο ο Διοικητής της Μεραρχίας μετά των αξιωματικών της Φρουράς, εκλήθη ούτος εσπευσμένως εις το τηλέφωνον υπό του Γενικού Επιτελείου του Στρατού.
Η αιφνίδια και εσπευσμένη αύτη αναχώρησις του Μεράρχου και των Αξιωματικών εκ του Ιερού Ναού, ενέβαλεν εις ζωηράς ανη­συχίας τον πληθυσμόν της Πόλεως, όστις εγνώριζε την κρισιμότητα της καταστάσεως.
Ο Διοικητής της Μεραρχίας συνδεθείς τηλεφωνικώς μετά του Γενικού Επιτελείου Στρατού έλαβε παρά του Υπαρχηγού αυτού, Υποστρατήγου ΠΛΑΤΗ Κ. την κάτωθι τηλεφωνικήν διαταγήν του Γεν. Επιτελείου :
«Η Κυβέρνησις εν όψει ενδεχομένης εισβολής του Ιταλικού Στρατού εις το ημέτερον έδαφος, εξουσιοδοτεί τον Διοικητήν της Μεραρχίας να επιστρατεύση ταύτην και δίδει αυτώ την εντολήν να αποκρούση διά των όπλων πάσαν απόπειραν εισβολής.
Η επιστράτευσις της Μεραρχίας θα ενεργηθή μόνον εν περιπτώσει επιθέσεως σοβαρών Ιταλικών δυνάμεων κατά της μεθορίου, ουχί δε εκ μεμονωμένων επεισοδίων, άτινα δυνατόν να λάβωσι χώραν επί της μεθορίου μεταξύ Ημετέρων και Ιταλικών Φυλακείων, άτινα πάντως δέον να αποφευχθώσιν απολύτως, διότι ύψιστα εθνικά συμφέροντα επιβάλλουσι τούτο.
Ο Βασιλεύς και η Κυβέρνησις βασίζονται μετ' απολύτου εμπιστοσύνης εις την λελογισμένην και προσήκουσαν ενέργειαν του Διοικητού της Μεραρχίας κατά την προκειμένην σοβαράν περίπτωσιν.
«Τονίζεται και αύθις ότι η επιστράτευσις της Μεραρχίας θα πραγματοποιηθή μόνον εν περιπτώσει πραγματικής και απολύτου ανάγκης και ότι μεμονωμένα μεθοριακά επεισόδια δεν δικαιολογούσι ταύτην, τα δε τυχόν δημιουργούμενα να διευθετηθώσιν ειρηνικώς και κατά τον μάλλον ενδεδειγμένον συνετόν τρόπον»
Τοιαύτη ήτο η λίαν σοβαρά εντολή, ήτις εδίδετο εις την Μεραρχίαν από τηλεφώνου και υπό τύπον μάλλον οδηγιών εκ μέρους του Γενικού Επιτελείου Στρατού διά του Υπαρχηγού αυτού, χωρίς να επακολουθήση μεταγενεστέρως έγγραφος διαταγή, επικυρούσα την ανωτέρω τηλεφωνικώς δοθείσαν εντολήν.
Και ήτο αναγκαία η έκδοσις της επικυρωτικής ταύτης διαταγής προς καθορισμόν και καταμερισμόν των ευθυνών, υποχρεώσεων και δικαιωμάτων του τε εκδίδοντος την διαταγήν και του λαμβά­νοντος ταύτην υπευθύνου εκτελεστού.
Καί ταύτα μεν όσον άφορα το τυπικόν μέρος τών οδηγιών τού­των αίτινες διά την Μεραρχίαν άπετέλουν σαφή και κατηγόρηματικήν έντολήν σοβαρωτάτης σημασίας.
Αλλά και εν τη ουσία και τω πνεύματι, αι οδηγίαι αύται εδέσμευον την πρωτοβουλίαν του Διοικητού της Μεραρχίας και ουδό­λως διηυκόλυνον το έργον αυτού, ιδία όσον αφορά την δοθείσαν εξουσιοδότησιν της επιστρατεύσεως.
Διότι τίθεται σαφώς ο όρος και τονίζεται τούτο κατ' επανά­ληψιν, ότι μόνον εν περιπτώσει επιθέσεως κατά της μεθορίου σοβαρών Ιταλικών δυνάμεων θα επιστρατευθή η Μεραρχία, ουχί δε εκ μεμονωμένων μεθοριακών επεισοδίων.
Αλλ' εν τοιαύτη περιπτώσει αι Ιταλικαί δυνάμεις, αίτινες ήσαν παρατεταγμέναι έναντι της μεθορίου πλήρως εφωδιασμέναι με τα σύγχρονα ταχυκίνητα μέσα, υπερέχουσαι συντριπτικώς της ολιγαρίθμου ημετέρας προκαλυπτικής δυνάμεως, ήδύναντο, επιτιθέμενοι αίφνιδιαστικώς και ανατρέπουσαι ευχερώς ταύτην, να εισχωρήσωσι βαθέως εις την περιοχήν της Μεραρχίας, εις διάστημα ολίγων μόνον ωρών, οπότε ήτο αδύνατος η πραγματοποίησις της επιστρατεύσεως.
Συνεπώς η δοθείσα εξουσιοδότησις εις τον Διοικητήν της Μεραρχίας υπό του Γεν. Επιτελείου δεν ανταπεκρίνετο εις τας περι­στάσεις και την πραγματικήν κατάστασιν και παρέμενε γράμμα κενόν.
Παρέμενεν όμως σαφής και κατηγορηματική η εντολή η δοθείσα αυτώ, όπως αποκρούση δ ι ά των όπλων πάσαν απόπειραν εισβολής του Ιταλικού Στρατού εις το η μ έ τ ε ρ ο ν έδαφος.
Και είναι ευνόητον πόσας και ποίας βαρυτάτας ευθύνας εδημιούργει η εντολή αύτη εις τον Διοικητήν της Μεραρχίας, όστις όμως δεν είχε τα μέσα ίνα εκπλήρωση την αποστολήν του. (Επόμενο)