ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΓΡ.ΜΠΟΝΑΝΟΥ: 24 ΙOYΛΙΟΥ 1974 - O ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ

H ώρα ήτο 3η πρωϊνή. Ο Κωνταντίνος Καραμανλής, εισήλθε στο γραφείον του Γκιζίκη, σοβαρός, ψύχραιμος και ευθυτενής. Ανέπνευσα. Ένα μεγάλο βάρος έφυγε από τους ώμους μου. Είχα επιτύχει, να οδηγήσω την κατάστασιν στην κατεύθυνσιν που είχα χαράξει. Αλλ' η λύσις Καραμανλή, ήτο ακόμη ανωτέρα των προσδοκιών μου. Και αυτό, μου έδιδε ένα αίσθημα βαθύτατης ικανοποιήσεως και υπερηφάνειας. Αι Ένοπλοι Δυνάμεις, προσέφεραν στην Ελλάδα πολιτικήν κυβέρνησιν.
Ο Καραμανλής μας εχαιρέτησεν ένα έκαστον δια χειραψίας, όπως και τους παρευρισκομένους εκεί πρεσβευτάς των Η Π Α και της Δ. Γερμανίας, oι οποίοι και απεχώρησαν αμέσως. Και εκαθίσαμεν όλοι στην τράπεζαν των συσκέψεων. Τώρα ο Κανελλόπουλος μετετοπίσθη κατά μίαν θέσιν και αμέσως δεξιά μου εκάθισεν ο Καραμανλής.
Πρώτος ωμίλησεν ο Γκιζίκης. Ανεφέρθη και πάλιν στην πρωτοβουλίαν των Ενόπλων Δυνάμεων δια την αλλαγήν και την πολιτικοποίησιν της καταστάσεως, περιέγραψε τους λόγους που ωδήγησαν στην επέμβασιν των Ενόπλων Δυνάμεων και ενημέρωσε δι' ολίγων τους παρισταμένους, επί της κρατούσης καταστάσεως, από στρατιωτικής πλευράς. Κατέληξε λέγων ότι η κατάστασις είναι κρίσιμος και ότι αι Ένοπλοι Δυνάμεις επέλεξαν τον Καραμανλήν διά να του μεταβιβάσουν την εξουσίαν και να του ζητήσουν να σχηματίση εντός της ημέρας κυβέρνησιν.
Δεύτερος ωμίλησα εγώ. Υπεγράμμισα την κρισιμότητα των στιγμών που διέρχεται η χώρα και ετόνισα ότι εκ της συσκέψεως αυτής πρέπει να προκύψη Κυβέρνησις Εθνικής Ενότητος, η οποία να ορκισθή αμέσως και να αρχίση να εργάζεται χωρίς απώλειαν χρόνου, ώστε να εξέλθη η χώρα εκ της κρίσεως.
Εν συνεχεία ωμίλησαν δι' ολίγων oι άλλοι πολιτικοί και ο Ζολώτας, τονίσαντες και αυτοί ότι η ανάγκη σχηματισμού κυβερνήσεως είναι επιτακτική.
Ακολούθως, ο λόγος εδόθη στον Καραμανλήν. Εστράφη προς εμέ και είπε:
— Αργήσατε!
Κατόπιν παρεδέχθη ότι η κατάστασις είναι κρίσιμος, αλλ' είπεν ότι έχει ανάγκην πιστώσεως χρόνου διά να ενημερωθή πλήρως, να μελετήση την κατάστασιν και κατόπιν να αποφασίση διά τον σχηματισμόν της κυβερνήσεως. Είπεν ακόμη ότι ο ίδιος έχει γράψει μίαν προσωπικήν πολιτικήν ιστορίαν σημαντικήν και ότι ουδεμίαν προσωπικήν φιλοδοξίαν έχει. Αλλά δέχεται και ανταποκρίνεται στην πρόσκλησιν των Ενόπλων Δυνάμεων, λόγω της κρισιμότητος της καταστάσεως, ίνα προσφέρη και πάλιν τας υπηρεσίας του στο Έθνος. Και κατέληξεν ότι διά να επιτεχθή τούτο, απαιτείται προσεκτική μελέτη, ορθός χειρισμός και προ παντός, υποστήριξις του από όλας τας πολιτικάς δυνάμεις της χώρας και Ιδιαιτέρως βεβαίως, από τας Ενόπλους Δυνάμεις.
Παρενέβην και τον διεβεβαίωσα ότι η υποστήριξις της προσπάθειας από τας Ενόπλους Δυνάμεις θα είναι πλήρης και αποφασιστική.
Ακολούθως έλαβαν πάλιν τόν λόγον oι πολιτικοί. Ωρισμένοι, όπως oι Κανελλόπουλος, Μαρκεζίνης, Γαρουφαλιάς, Νόβας και Αβέρωφ, επέμειναν στην ανάγκην αμέσου σχηματισμού κυβερνήσεως, ενώ άλλοι, όπως oι Μαύρος και Στεφανόπουλος, ετάχθησαν υπέρ της απόψεως Καραμανλή. Ότι δηλαδή απαιτείται χρόνος διά να σχηματισθή κυβέρνησις. Τέλος ο Ζολώτας είπεν ότι η οικονομική κατάστασις της χώρας και αι δυσβάστακτοι επιβαρύνσεις της εκ της επιστρατεύσεως, επιβάλλουν τον άμεσον σχηματισμόν κυβερνήσεως.
Τότε ηγέρθη εκ της θέσεως του ο Γαλατσάνος, ο οποίος εις έντονον ύφος είπεν ότι είναι επιτακτική εθνική ανάγκη να ορκισθή αμέσως η νέα κυβέρνησις. Όταν ετελείωσε την φράσιν του ο Γαλατσάνος, εστράφην προς τον παραπλεύρως μου καθήμενον Καρμανλήν και του είπα:
— Κύριε Πρόεδρε μην επιμένετε. Σχηματίσατε αμέσως κυβέρνησιν. Προχωρήστε . Είναι υψίστη εθνική ανάγκη και όλοι είμεθα στο πλευρόν σας.
Επηκολούθησεν ένας σύντομος διάλογος του Καραμανλή με τους άλλους πολιτικούς και τελικώς επελέγη μία μέση λύσις: Ο Καραμανλής, αποδεχόμενος την εντολήν των Ενόπλων Δυνάμεων διά τον σχηματισμόν κυβερνήσεως, θα ωρκίζετο αμέσως ως Πρωθυπουργός, αφιέμενος όμως ελεύθερος διά την επιλογήν των συνεργατών του εντός αυτής ή και της επομένης ημέρας.

Ευθύς ως ελήφθη η απόφασις και ενώ ανεμένετο ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Σεραφείμ, ο οποίος θα ώρκιζε τον Καραμανλήν εστράφην προς αυτόν και του είπα, εις επήκοον όλων:
— Κύριε Πρωθυπουργέ, θέλω να γνωρίζετε ότι επί ένα χρονικόν διάστημα δεν πρέπει να θιγούν αι Ένοπλοι Δυνάμεις. Άλλωστε υπό τας παρούσας συνθήκας θα είναι και επικίνδυνον.
Οι υπόλοιποι πολιτικοί, παραδέχθησαν την ορθότητα της απόψεως μου. Ο Καραμανλής τότε μου είπε:
— Τον Παπανδρέου φοβάσθε; Να μην τον φοβάσθε, αυτόν θα τον αναλάβω εγώ!
Εγώ όμως δεν ωμίλουν περί του Παπανδρέου. Ούτε εφοβούμην κάποιο. Με ενδιέφερε να μη θιγούν αι Ένοπλοι Δυνάμεις, από οιονδήποτε. Με ενδιέφερε να προστατεύσω τους αξιωματικούς, από τας αυθαιρεσίας οιουδήποτε. Και δεν ήτο ο Παπανδρέου που ηδύνατο να βλάψη τας Ενόπλους Δυνάμεις, ο όποιος άλλωστε δεν ήτο καν στην Ελλάδα, αλλά όσοι θα μετείχαν της νέας κυβερνήσεως. Οι παρόντες είχαν απορρίψει τους όρους των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως μου είχεν είπει ο Γκιζίκης. Περί ποίου Παπανδρέου λοιπόν ωμίλει ο Καραμανλής; Αυτόν ίσως να τον εφοβούντο oι πολιτικοί, δεν το γνωρίζω. Αλλ' oι αξιωματικοί οπωσδήποτε δεν τον εφοβούντο.
Ολίγα λεπτά προ της 4ης πρωινής της 24ης Ιουλίου 1974, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Στρατηγού Γκιζίκη εκτελούντος εντολήν της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων και τίνων άλλων, ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ ώρκισε τον Καραμανλήν, ως τον πρώτον μεταπολιτευτικόν Πρωθυπουργόν, της Ελλάδος.
Ευθύς κατόπιν, τον συνεχάρημεν όλοι και ηυχήθημεν επιτυχίαν στο έργον που αναλαμβάνει.