 |
| O Mussolini συνοδευόμενος από τον Διοικητή της 9ης Στρατιάς ,στρατηγό Pirzio Biroli επιθεωρεί τη γραμμή του μετώπου . Βόρειος Ήπειρος 18 Μαρτίου 1941 |
Ύστερον από τας αγωνιώδεις και δραματικάς στιγμάς που διήλθον την νύκτα εκείνην και υπό τοιαύτας ως ανωτέρω συνθήκας, ευρέθην αντιμέτωπος ιστορικού διλήμματος:
Ή ν' αφήσω να συνεχισθή ο αγών και να γίνη ολοκαύτωμα Ή υπείκων εις τας παρακλήσεις όλων των ηγητόρων του Στρατού ν΄αναλάβω την πρωτοβουλίαν της συνθηκολογήσεως. (130)
Εις την πρώτην περίπτωσιν η συνέχισις της αντιστάσεως ήτο θεωρητική και «τρόπος του λέγειν» διότι οι άνδρες ηρνούντο την μάχην. Ως ετονίσθη είχον εκλείψει οι προϋποθέσεις της περαιτέρω διεξαγωγής του πολέμου. Και το πρακτικόν αποτέλεσμα θα ήτο να οδηγηθή ολόκληρος Γενεά του Έθνους εις βέβαιον σφαγιασμόν και ασφαλή εξόντωσιν.
Διότι ο εχθρός και από αέρος και από ξηράς θα ήρχιζε απηνή βομβαρδισμόν και ταυτοχρόνως θα έρριπτε αλεξιπτωτιστάς εις Δρίσκον και νοτίως Ιωαννίνων δια να υποσκελίση πάσαν κίνησιν εκ Μετσόβου προς Ιωάννινα και εξ Ιωαννίνων προς Άρταν και να εξουδετερώση τυχόν αντίστασιν του Αράχθου (γέφυρα Μπαλιτούμας ), πράγμα που θα επέφερε απωλείας μας.
Περί τιμής δεν ωμίλησα διότι η ατίμωσις ήτο ασφαλής.
Εάν εθυσιάζετο ο Στρατός με την συνέχισιν του αγώνος και ο υπολειπόμενος ηχμαλωτίζετο παρά των Ιταλών με τίνας θα συνεχίζετο ο αγών εις την Αίγυπτον, εις Ελ—-Αλαμέιν, εις το Ρίμινι, εις τα βουνά κατά την διάρκειαν της κατοχής και εις τα σύνορα σήμερον; (δήλωσις συνταγματάρχου Τσακαλώτου).
Η πρώτη λύσις ήτο ευκολωτέρα δι' εμέ ως μη βαρύνουσα με ευθύνας. Θα επέστρεφον εις τας Αθήνας ως εθνικός ήρως ως ήλθον και άλλοι στρατηγοί.
Ουχ’ ήττον θα ήτο βεβαρημένη η συνείδησίς μου όταν θα επληροφορούμην την εξολόθρευσιν των συμπολεμιστών μου , τα καταναγκαστικά έργα που θα τοις επεβάλλοντο εις την αιχμαλωσίαν και ίσως τας ατιμώσεις. Πώς θα ηρέμει έπειτα η συνείδησίς μου;
Επροτίμησα να βαδίσω τον ανηφορικόν δρόμον του μαρτυρίου .
Επροτίμησα να έχω ήρεμον την συνείδησίν μου και να αισθάνομαι την υττερηφάνειαν ότι:
- έσωσα τους συμπολεμιστάς μου
- έσωσα την τιμήν των όπλων
- συνεμερίσθην τον ττόνον των στρατιωτών μου παραμένων κοντά των, εις τα βλέμματα των οποίων εδιάβαζα την αγωνίαν.
Όσοι έζησαν τας δραματικάς εκείνας ημέρας, εκείνοι μόνον ημπορούν να αντιληφθούν τί σημαίνει "αγωνία" , την οποίαν ο Συνταγματάρχης Τσακαλώτος , απεκάλεσε συναισθηματισμόν των στρατιωτών.
Όσοι διώκησαν Στρατόν, κατά τον πόλεμον, εκείνοι νοιώθουν την σημασίαν της στοργής του ενδιαφέροντος, του καθήκοντος του Ηγήτορος δια τους άνδρας του.
Ενεθυμήθην την σεβαστήν θέλησιν των αθανάτων Νεκρών μας, οίτινες έπεσον δια την τιμήν των Ελληνικών όπλων.
Κλίνω ευλαβές το γόνυ προ της σκιάς αυτών και ομολογώ ενώπιον των ότι η συνθηκολόγησις ήτο αποτέλεσμα σθεναράς αντιμετωπίσεως της σιδηράς πραγματικότητος και απέβλεπε εις την διάσωσιν της τιμής των όπλων.
Συνεπώς αττεφασίσα την συνθηκολάγησιν αφού κατέστη ανθρωπίνως αδύνατος η ττεραιτέρω διεξαγωγή του Πολέμου και αφού επεισθην ότι η πτώσις των Ιωαννίνων, ήτοι η κύκλωσις του Τ.Σ.Η, θα συνετελείτο ή ούτως ή άλλως εντός της 20 Απριλίου.
Δημιουργός της εποποιίας εις τα αφιλόξενα Αλβανικά εδάφη| και συντελεστής της παρατάσεως του αγώνος, δεν ήτο δυνατόν να σκεφθώ τον τερματισμόν του αγώνος δια της συνθηκολογήσεως. Τουναντίον αι προσπάθειαί μου όλαι έτειναν δια να κερδίσωμεν ημέρας και ώρας, δια να δυνηθούν αι Βρεταννικαί Δυνάμεις ν’ αποχωρήσουν και να καταφθάσουν αι ανά την Πίνδον περιπλανώμεναι Μεραρχίαι μου εις Μέτσοβον προς ενίσχυσιν του κατά των Γερμανών μετώπου μας.
Την Μεγάλην Παρασκευήν είχομεν φθάσει κατά τον Στρατηγόν Πιτσίκαν «εις το απροχώρητον» εν τοσούτω δεν ενέδωκα εις παράκλήσεις των Ηγητόρων να ζητήσω να δοθή λύσις, διότι υφίστατο δυνατότης αντιστάσεως επί της γραμμής Κατάρας, Και τούτο επί τω σκοπώ να κερδίσωμεν χρόνον. Τον εκερδίσαμεν, διότι ο εχθρός ηδράνησε εις Καλαμπάκαν ή προπαρασκεύαζε το σχέδιον επιθέσεως κατά Μετσόβου και Ιωαννίνων,
Όταν όμως ενημερώθην παρά του Επιτελάρχου μου εξ Αθηνών περί των αντιλήψεων του Γενικού Στρατηγείου.
Όταν oι φαντάροι των ταγμάτων επί τής γραμμής Κατάρας — Ζυγού έδειξαν στασιαστικήν κίνησιν και ηπείλησαν τους πυροβολητάς μας.
Όταν εξουσιοδοτήθην παρά των Α' και Β' Σωμάτων όπως συνθηκολογήσω εκ μέρους των και προ παντός όταν εβεβαιώθην ότι
αι αναμενόμεναι Μεραρχία* μου δεν είχον αξιόμαχον αξίαν τινα
ΕΤΟΛΜΗΣΑ
Μεταχειρίζομαι την λέξιν «Τόλμη» διότι, ως είπεν και ο στρατηγός Πάγκαλος, η απόφασις δια «συνθηκολόγησιν» είνε γενναιοτέρα πράξις από την ατομικήν επί του πεδίου ανδρείαν.
«Τόλμησας» δεν υπελόγισα ευθύνας. Περιβληθείς με τον Ανώτατον στρατιωτικόν βαθμόν, είχον την υποχρέωσιν να εκπροσωπώ τον απουσιάζοντα Προϊστάμενον μου και να κρίνω εις τίνα ς θυσίας θα υπεβάλλοντο τα εις χείρας μου εμπεπιστευμένα Τέκνα της Πατρίδος, Δεν μοι επετρέπετο να τα αγνοήσω και να αδιαφορήσω, όπως ηδιαφόρησαν άλλοι. Ουδέ διαταγάς εζήτησα.
Αλλοίμονον αν εις κάθε αντίξοον περίστασιν κάθε στρατηγός εζήτει διαταγάς, Επί του προκειμένου έλειπε ο υλικός χρόνος της προκλήσεως διαταγής, διότι θα μας επρολάμβανον τα γεγονότα, του Αρχιστρατήγου όντος μακράν με αποκεκομμένα τα μέσα διαβιβάσεων. Αλλά και αν εζήτησε επανειλημμένως διαταγάς ο Στρατηγός Πιτσίκας, τί επέτυχε; Ηγωνία και ένεκα τούτου ετηλεγράφει εκ νέου ότι «ανέμενε εναγωνίως την απάντησιν του Κέντρου».
Μέχρι σήμερον δεν μετενόησα δια το τόλμημά μου, Τουναντίον αισθάνομαι υπερηφάνειαν, διότι έσωσα την τιμήν των όπλων, έσωσα τους ανδρείους συμπολεμιστάς μου από βέβαιον θάνατον και από την ατίμωσιν, χωρίς να παραβλάψω τον Συμμαχικόν αγώνα.
Μη επηρεασθήτε, από το σήμερον επικρατούν πνεύμα εις ελαχίστους αξιωματικούς. Ούτοι θέλουσι να εξισωθή η εις τα καταφύγια του ξενοδοχείου «Μεγάλης Βρεταννίας» υπηρεσία των με εκείνην των Αλβανικών ορέων. Οι αυτοί ελάχιστοι προσπαθούν να λησμονηθή η εποποιία , δια να ισοπεδωθούν με τους νικητάς ήρωας..Οι καταχθόνιοι σκοποί των είνε πρωταφανείς, διότι άλλως δεν θα δύνανται να εμφανισθούν προ των συντελεστών της Νίκης και προ των πρωτεργατών της παρατάσεως του αγώνος από 15 ήμερων που επίστευον ούτοι εις ολόκληρον εξάμηνον προς έκπληξιν του Κόσμου.
Δια να σας μεταφέρω εις την ατμόσφαιραν του περικεκλεισμένου χόρου του Ηπειρωτικού μετώπου, όπως αντιληφθήτε τον πνέοντα τότε άνεμον θα σας παραθέσω τα εξής:
α') Πως έκρινε ο στρατηγός Πιτσίκας την συνθηκολόγησιν.
Ούτος πληροφορηθείς παρ' εμού την 10ην ώραν ότι απεστάλησαν κήρυκες εις τους Γερμανούς προς σύναψιν ανακωχής, απηύθυνε το κάτωθι τηλεγράφημα:
Ή ν' αφήσω να συνεχισθή ο αγών και να γίνη ολοκαύτωμα Ή υπείκων εις τας παρακλήσεις όλων των ηγητόρων του Στρατού ν΄αναλάβω την πρωτοβουλίαν της συνθηκολογήσεως. (130)
Εις την πρώτην περίπτωσιν η συνέχισις της αντιστάσεως ήτο θεωρητική και «τρόπος του λέγειν» διότι οι άνδρες ηρνούντο την μάχην. Ως ετονίσθη είχον εκλείψει οι προϋποθέσεις της περαιτέρω διεξαγωγής του πολέμου. Και το πρακτικόν αποτέλεσμα θα ήτο να οδηγηθή ολόκληρος Γενεά του Έθνους εις βέβαιον σφαγιασμόν και ασφαλή εξόντωσιν.
Διότι ο εχθρός και από αέρος και από ξηράς θα ήρχιζε απηνή βομβαρδισμόν και ταυτοχρόνως θα έρριπτε αλεξιπτωτιστάς εις Δρίσκον και νοτίως Ιωαννίνων δια να υποσκελίση πάσαν κίνησιν εκ Μετσόβου προς Ιωάννινα και εξ Ιωαννίνων προς Άρταν και να εξουδετερώση τυχόν αντίστασιν του Αράχθου (γέφυρα Μπαλιτούμας ), πράγμα που θα επέφερε απωλείας μας.
Περί τιμής δεν ωμίλησα διότι η ατίμωσις ήτο ασφαλής.
Εάν εθυσιάζετο ο Στρατός με την συνέχισιν του αγώνος και ο υπολειπόμενος ηχμαλωτίζετο παρά των Ιταλών με τίνας θα συνεχίζετο ο αγών εις την Αίγυπτον, εις Ελ—-Αλαμέιν, εις το Ρίμινι, εις τα βουνά κατά την διάρκειαν της κατοχής και εις τα σύνορα σήμερον; (δήλωσις συνταγματάρχου Τσακαλώτου).
Η πρώτη λύσις ήτο ευκολωτέρα δι' εμέ ως μη βαρύνουσα με ευθύνας. Θα επέστρεφον εις τας Αθήνας ως εθνικός ήρως ως ήλθον και άλλοι στρατηγοί.
Ουχ’ ήττον θα ήτο βεβαρημένη η συνείδησίς μου όταν θα επληροφορούμην την εξολόθρευσιν των συμπολεμιστών μου , τα καταναγκαστικά έργα που θα τοις επεβάλλοντο εις την αιχμαλωσίαν και ίσως τας ατιμώσεις. Πώς θα ηρέμει έπειτα η συνείδησίς μου;
Επροτίμησα να βαδίσω τον ανηφορικόν δρόμον του μαρτυρίου .
Επροτίμησα να έχω ήρεμον την συνείδησίν μου και να αισθάνομαι την υττερηφάνειαν ότι:
- έσωσα τους συμπολεμιστάς μου
- έσωσα την τιμήν των όπλων
- συνεμερίσθην τον ττόνον των στρατιωτών μου παραμένων κοντά των, εις τα βλέμματα των οποίων εδιάβαζα την αγωνίαν.
Όσοι έζησαν τας δραματικάς εκείνας ημέρας, εκείνοι μόνον ημπορούν να αντιληφθούν τί σημαίνει "αγωνία" , την οποίαν ο Συνταγματάρχης Τσακαλώτος , απεκάλεσε συναισθηματισμόν των στρατιωτών.
Όσοι διώκησαν Στρατόν, κατά τον πόλεμον, εκείνοι νοιώθουν την σημασίαν της στοργής του ενδιαφέροντος, του καθήκοντος του Ηγήτορος δια τους άνδρας του.
Ενεθυμήθην την σεβαστήν θέλησιν των αθανάτων Νεκρών μας, οίτινες έπεσον δια την τιμήν των Ελληνικών όπλων.
Κλίνω ευλαβές το γόνυ προ της σκιάς αυτών και ομολογώ ενώπιον των ότι η συνθηκολόγησις ήτο αποτέλεσμα σθεναράς αντιμετωπίσεως της σιδηράς πραγματικότητος και απέβλεπε εις την διάσωσιν της τιμής των όπλων.
Συνεπώς αττεφασίσα την συνθηκολάγησιν αφού κατέστη ανθρωπίνως αδύνατος η ττεραιτέρω διεξαγωγή του Πολέμου και αφού επεισθην ότι η πτώσις των Ιωαννίνων, ήτοι η κύκλωσις του Τ.Σ.Η, θα συνετελείτο ή ούτως ή άλλως εντός της 20 Απριλίου.
Δημιουργός της εποποιίας εις τα αφιλόξενα Αλβανικά εδάφη| και συντελεστής της παρατάσεως του αγώνος, δεν ήτο δυνατόν να σκεφθώ τον τερματισμόν του αγώνος δια της συνθηκολογήσεως. Τουναντίον αι προσπάθειαί μου όλαι έτειναν δια να κερδίσωμεν ημέρας και ώρας, δια να δυνηθούν αι Βρεταννικαί Δυνάμεις ν’ αποχωρήσουν και να καταφθάσουν αι ανά την Πίνδον περιπλανώμεναι Μεραρχίαι μου εις Μέτσοβον προς ενίσχυσιν του κατά των Γερμανών μετώπου μας.
Την Μεγάλην Παρασκευήν είχομεν φθάσει κατά τον Στρατηγόν Πιτσίκαν «εις το απροχώρητον» εν τοσούτω δεν ενέδωκα εις παράκλήσεις των Ηγητόρων να ζητήσω να δοθή λύσις, διότι υφίστατο δυνατότης αντιστάσεως επί της γραμμής Κατάρας, Και τούτο επί τω σκοπώ να κερδίσωμεν χρόνον. Τον εκερδίσαμεν, διότι ο εχθρός ηδράνησε εις Καλαμπάκαν ή προπαρασκεύαζε το σχέδιον επιθέσεως κατά Μετσόβου και Ιωαννίνων,
Όταν όμως ενημερώθην παρά του Επιτελάρχου μου εξ Αθηνών περί των αντιλήψεων του Γενικού Στρατηγείου.
Όταν oι φαντάροι των ταγμάτων επί τής γραμμής Κατάρας — Ζυγού έδειξαν στασιαστικήν κίνησιν και ηπείλησαν τους πυροβολητάς μας.
Όταν εξουσιοδοτήθην παρά των Α' και Β' Σωμάτων όπως συνθηκολογήσω εκ μέρους των και προ παντός όταν εβεβαιώθην ότι
αι αναμενόμεναι Μεραρχία* μου δεν είχον αξιόμαχον αξίαν τινα
ΕΤΟΛΜΗΣΑ
Μεταχειρίζομαι την λέξιν «Τόλμη» διότι, ως είπεν και ο στρατηγός Πάγκαλος, η απόφασις δια «συνθηκολόγησιν» είνε γενναιοτέρα πράξις από την ατομικήν επί του πεδίου ανδρείαν.
«Τόλμησας» δεν υπελόγισα ευθύνας. Περιβληθείς με τον Ανώτατον στρατιωτικόν βαθμόν, είχον την υποχρέωσιν να εκπροσωπώ τον απουσιάζοντα Προϊστάμενον μου και να κρίνω εις τίνα ς θυσίας θα υπεβάλλοντο τα εις χείρας μου εμπεπιστευμένα Τέκνα της Πατρίδος, Δεν μοι επετρέπετο να τα αγνοήσω και να αδιαφορήσω, όπως ηδιαφόρησαν άλλοι. Ουδέ διαταγάς εζήτησα.
Αλλοίμονον αν εις κάθε αντίξοον περίστασιν κάθε στρατηγός εζήτει διαταγάς, Επί του προκειμένου έλειπε ο υλικός χρόνος της προκλήσεως διαταγής, διότι θα μας επρολάμβανον τα γεγονότα, του Αρχιστρατήγου όντος μακράν με αποκεκομμένα τα μέσα διαβιβάσεων. Αλλά και αν εζήτησε επανειλημμένως διαταγάς ο Στρατηγός Πιτσίκας, τί επέτυχε; Ηγωνία και ένεκα τούτου ετηλεγράφει εκ νέου ότι «ανέμενε εναγωνίως την απάντησιν του Κέντρου».
Μέχρι σήμερον δεν μετενόησα δια το τόλμημά μου, Τουναντίον αισθάνομαι υπερηφάνειαν, διότι έσωσα την τιμήν των όπλων, έσωσα τους ανδρείους συμπολεμιστάς μου από βέβαιον θάνατον και από την ατίμωσιν, χωρίς να παραβλάψω τον Συμμαχικόν αγώνα.
Μη επηρεασθήτε, από το σήμερον επικρατούν πνεύμα εις ελαχίστους αξιωματικούς. Ούτοι θέλουσι να εξισωθή η εις τα καταφύγια του ξενοδοχείου «Μεγάλης Βρεταννίας» υπηρεσία των με εκείνην των Αλβανικών ορέων. Οι αυτοί ελάχιστοι προσπαθούν να λησμονηθή η εποποιία , δια να ισοπεδωθούν με τους νικητάς ήρωας..Οι καταχθόνιοι σκοποί των είνε πρωταφανείς, διότι άλλως δεν θα δύνανται να εμφανισθούν προ των συντελεστών της Νίκης και προ των πρωτεργατών της παρατάσεως του αγώνος από 15 ήμερων που επίστευον ούτοι εις ολόκληρον εξάμηνον προς έκπληξιν του Κόσμου.
Δια να σας μεταφέρω εις την ατμόσφαιραν του περικεκλεισμένου χόρου του Ηπειρωτικού μετώπου, όπως αντιληφθήτε τον πνέοντα τότε άνεμον θα σας παραθέσω τα εξής:
α') Πως έκρινε ο στρατηγός Πιτσίκας την συνθηκολόγησιν.
Ούτος πληροφορηθείς παρ' εμού την 10ην ώραν ότι απεστάλησαν κήρυκες εις τους Γερμανούς προς σύναψιν ανακωχής, απηύθυνε το κάτωθι τηλεγράφημα:
Αριθ. Πρωτοκόλλου 9421/1413, ώρα 12 και 30'
Πρόεδρον Κυβερνήσεως
Γενικόν Στρατηγείον
Αθήνας.
Ταυτήν την στιγμήν αντιστράτηγος Τσολάκογλου με πληροφορεί ότι εν συνενοήσει μετά των στρατηγών Δεμέστιχα και Μπάκου και πολλών άλλων διοικητών Μεγάλων Μονάδων, απέστειλαν κήρυκας προς Γερμανούς. Της κινήσεως μετέχει ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Δια λόγους εθνικών συμφερόντων νομίζομεν ότι ζήτημα δέον αναληφθή υπό Κυβερνήσεως προς επωφελεστέραν ρύθμισιν,
Τ.Τ. 197 τη 20 Απριλίου 1941
Αντιστράτηγος ΠΙΤΣΙΚΑΣ
Η κυριαρχούσα αντίληψις της ολότητος του Στρατού ήτο ότι η συνθηκολόγησις ενείχε πλείστα πλεονεκτήματα, ώστε να την χρωματίζη ο κ. Πιτσίκας ζωηρά ότι θα εξυπηρετούντο τα εθνικά συμφέροντα επωφελέστερον αν ανελάμβανε η Κυβέρνησις την διαχείρισιν.
Αλλά και ο στρατηγός Γιαλίστρας ,ζήσας ώρας τινάς εις το περιβάλλον εκείνο, συνεφώνησε εις το ότι επεβάλλετο η συνθηκολόγησις, ήτις είνε επωφελής δια το Έθνος. Θα καθίστατο επωφελεστέρα αν η Κυβέρνησις υιοθετεί την ενέργειαν, αναλαμβάνουσα την διαχείρισιν.Σήμερον, εχάσαμεν το πρίσμα, με το οποίον εβλέπαμεν την (133) σκληράν πραγματικότητα., και επρομηθεύθημεν έτερον και ούτω βλέπομεν τα πράγματα παρηλλαγμένα. Δια τούτο δύο στρατιωτικοί κατέχοντες ανωτάτας θέσεις, εις την διοίκησιν του Στρατεύματος εξέθεσαν εκπληκτικά πράγματα. Ηγνόουν την κατάστασιν της Κατάρας κατά την 19 Απριλίου, ηγνόουν το μέγεθος της διαρροής των Α και Β' Σωμάτων, ηγνόουν τον αριθμόν, εις ον ανήλθον αι απώλειαι της Μεγάλης Εβδομάδος!
Ο στρατηγός Πιτσίκας ούτε προς τον στρατηγόν Γιαλίστραν, ούτε προς τον συνταγματάρχην Ζουμπουλάκην , ούτε προς τον αντισυνταγματάρχην Μουσσούρον εξεστόμισεν επίκρισιν εναντίον μου. Τουναντίον εδήλου ότι έκρινε επιβεβλημένην την ανακοχήν και ησθάνετο την ανάγκην να δικαιολογηθή προς τούτους, διότι δεν προέβη ο ίδιος εις την συνθηκολόγησιν, προβάλλων τον ισχυρισμόν οτι εξ ιδιοσυγκρασίας δεν ηδύνατο ν' αναλάβη τας ευθύνας.
O Διοικητής του Τ.Σ.Η. συνεταξίδευσε εξ Ιωαννίνων προς τας Αθήνας επί εν 24ωρον μετά του καθηγητού του Πανεπιστημίου κ. Κανελλοπούλου, τότε δεκανέως. Ο τελευταίος κατέθεσεν ότι ουδεμίαν ήκουσε επίκρισιν ή κατάκρισιν του στρατηγού Πιτσίκα εναντίον μου.
Αλλά και ο συνταγματάρχης Καλφαρέντζος κατέθεσε, ότι ο Διοικητής του Τ.Σ.Η. αφιχθείς την πρωίαν της 22 Απριλίου εις το Γενικόν Στρατηγείον έλεγε: "ότι δεν μπορούσε τίποτε να κάμη και ένιπτε τας χείρας», Δεν κατεφέρθη εναντίον μου και ησθάνετο την ανάγκη να δικαιολογήται.
β') Πως έκρινε τότε ο Αρχιστράτηγος τα γεγονότα.
Τον Αρχιστράτηγον είδον οι στρατηγοί Γιαλίστρας και Παναγάκος και ο καθηγητής Κανελλόπουλος, Άπαντες ούτοι ομίλησαντες δια την συνθηκολόγησιν δεν ήκουσαν επίκρίσιν τινα εναντίον μου. Μόνον θλίψιν εξεδήλωνεν ο Αρχιστράτηγος, ως εθλιβόμεθα και ημείς δια το «κατάντημά» μας, παρά το γεγονός οτι προήλθε από τα πλήγματα δύο Αυτοκρατοριών.
Συνεπώς αν ακούητε σήμερον διαφορετικήν αντίληψιν, αύτη είναι επινόησις εφετεινή , αποβλέπουσα εις ιδιοτελείς σκοπούς ή προερχομένη εκ λήθης,
γ') Πως έκριναν οι Μαχηταί του Αλβανικού Έπους την ανα-κωχήν.
Λογίζομαι ευτυχής διότι άπαντες οι ασχοληθέντες με το ζήτημα εκ των ανδρείων και απαραμίλλων μαχητών έκριναν την ανακωχήν ως αδήριτον ανάγκην.
Οι Ηγήτορες Μεγάλων Μονάδων υποχρεούνταν να παρακολουθώσι εκ του σύνεγγυς την κατάστασιν των υπ' αυτούς Τμημάτων δια να ττρολαμβάνουν τα σφάλματα των κατωτέρων, διά να προωθώσι ή δια να συγκρατώσι τα τμήματά των και τέλος δια να εκμεταλλεύονται επικαίρως και άνευ απωλείας χρόνου τα τυχόν σφάλματα του εχθρού.
Επί του προκειμένου ο εχθρός δεν αντελήφθη την αξιοθρήνητον κατάστασιν , εις ην ευρισκόμεθα την εσπέραν της 19ης Απριλίου. Ημείς προσεποιήθημεν ότι είχομεν δυνατότητας αντιστάσεως , αλλά επροτείναμεν την παύσιν της περαιτέρω αιματοχυσίας αποστείλαντες κήρυκας.
Αλλά και ο συνταγματάρχης Καλφαρέντζος κατέθεσε, ότι ο Διοικητής του Τ.Σ.Η. αφιχθείς την πρωίαν της 22 Απριλίου εις το Γενικόν Στρατηγείον έλεγε: "ότι δεν μπορούσε τίποτε να κάμη και ένιπτε τας χείρας», Δεν κατεφέρθη εναντίον μου και ησθάνετο την ανάγκη να δικαιολογήται.
β') Πως έκρινε τότε ο Αρχιστράτηγος τα γεγονότα.
Τον Αρχιστράτηγον είδον οι στρατηγοί Γιαλίστρας και Παναγάκος και ο καθηγητής Κανελλόπουλος, Άπαντες ούτοι ομίλησαντες δια την συνθηκολόγησιν δεν ήκουσαν επίκρίσιν τινα εναντίον μου. Μόνον θλίψιν εξεδήλωνεν ο Αρχιστράτηγος, ως εθλιβόμεθα και ημείς δια το «κατάντημά» μας, παρά το γεγονός οτι προήλθε από τα πλήγματα δύο Αυτοκρατοριών.
Συνεπώς αν ακούητε σήμερον διαφορετικήν αντίληψιν, αύτη είναι επινόησις εφετεινή , αποβλέπουσα εις ιδιοτελείς σκοπούς ή προερχομένη εκ λήθης,
γ') Πως έκριναν οι Μαχηταί του Αλβανικού Έπους την ανα-κωχήν.
Λογίζομαι ευτυχής διότι άπαντες οι ασχοληθέντες με το ζήτημα εκ των ανδρείων και απαραμίλλων μαχητών έκριναν την ανακωχήν ως αδήριτον ανάγκην.
Οι Ηγήτορες Μεγάλων Μονάδων υποχρεούνταν να παρακολουθώσι εκ του σύνεγγυς την κατάστασιν των υπ' αυτούς Τμημάτων δια να ττρολαμβάνουν τα σφάλματα των κατωτέρων, διά να προωθώσι ή δια να συγκρατώσι τα τμήματά των και τέλος δια να εκμεταλλεύονται επικαίρως και άνευ απωλείας χρόνου τα τυχόν σφάλματα του εχθρού.
Επί του προκειμένου ο εχθρός δεν αντελήφθη την αξιοθρήνητον κατάστασιν , εις ην ευρισκόμεθα την εσπέραν της 19ης Απριλίου. Ημείς προσεποιήθημεν ότι είχομεν δυνατότητας αντιστάσεως , αλλά επροτείναμεν την παύσιν της περαιτέρω αιματοχυσίας αποστείλαντες κήρυκας.
Ο εχθρός αν ήτο ικανός, έπρεπε να απορρίψη τας προτάσεις μας και να εκτοξεύση την παρασκευασθείσαν επίθεσίν του , ότε δια της μάχης θα επετύγχανε πλείονα των επιτευχθέντων διά της ανακωχής.Ο στρατηγός Πάγκαλος , όστις αποτελεί το στρατιωτικόν καύχημα της Ελλάδος, ετόνισεν:
— ότι η συνθηκολόγησις είνε προτιμοτέρα της παραδόσεως και γενναιοτέρα πράξις της ατομικής ανδρείας.
— ότι είνε δύσκολος η ανάληψις ευθυνών, ας εχαρακτήρισε ως παράπτωμα τιμωρούμενον δια της πειθαρχικής ποινής της μηνιαίας φυλακίσεως.
— ότι ο Στρατός απέθανε δια της διαλύσεως υπό τύπον αποσυμφορήσεως.
— ότι αν το Γενικόν Στρατηγείον επεθύμει παράτασιν της αντι στάσεως έπρεπε να μη διαλύση τας 7 Μεγάλας Μονάδας του ΤΣΔΜ και ΤΣΚΜ , αλλά να φροντίση να τας αγάγη εγκαίρως εις την γραμμήν του Ολύμπου. Δι' όλα ταύτα νομίζω ότι είμαι άξιος επαίνων και ουχί κατηγορίας δεινής, διότι και αυτός ούτος ο καθηγητής Μπαλής, όστις υπήρξεν ο απηνέστερος και δηλητηριωδέστερος κατήγορος εναντίον μου, ωμολόγησεν ότι «αν περιωριζόμην εις την σύναψιν της ανακωχής, χωρίς να σχηματίσω βραδύτερον Κυβέρνησιν ,θα είχον πολλούς τίτλους τιμής».
Η Κυβέρνησις, κατά τους Κανονισμούς, καθορίζει τους σκοπούς του ττολέμου. Εις τον Αρχιστράτηγον εναπόκειται το αποκλειστικόν δικαίωμα εις την εκλογήν των μέσων, δι' ων θα επιδιωχθή ο τεθείς σκοπός του πολέμου, Τα μέσα ταύτα είνε:
ΕΠΙΘΕΣΙΣ
ΑΜΥΝΑ
ΥΠΟΧΩΡΗΤΙΚΟΣ ΕΛΙΓΜΟΣ
ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ TΩN ΑΝΩΤΕΡΩ
Συνεπώς ούτε το ολοκαύτωμα, ούτε η συνθηκολόγησις, περιλαμβάνονται εις τους όρους των μέσων.
Ένεκα τούτου παρεπονείτο ο Διοικητής του Τ.Σ.Η δι' έλλειψιν διαταγών στρατιωτικού περιεχομένου. 'Ένεκα τούτου προέβαινε εις επικλήσεις και εξορκισμούς. Ομοίως ένεκα τούτου επετρέπετο η συζήτησις επί των διαταγών χωρίς έλεγχον από το Κέντρον.
Δεν επεκτείνομαι δια την ουσιώδη παράλειψιν του Αρχιστρατήγου να ευρίσκηται πολύ μακράν του πεδίου της τιμής, διότι ανεπτύχθη υπό των στρατηγών Παγκάλου, Μερεντίτου, Πετρίτου και Πάναγάκου.
Η παρουσία του Αρχιστρατήγου εγγύς του πεδίου της Μάχης θα τον άφηνεν ανεπηρέαστον από τας πολιτικάς επιδράσεις δια να (136) βλέπη την κατάστασιν με το πρίσμα του συμφέροντος του μαχομένου Στρατού, τον οποίον θα ετόνωνεν ηθικώς.
ΥΠΟΧΩΡΗΤΙΚΟΣ ΕΛΙΓΜΟΣ
ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ TΩN ΑΝΩΤΕΡΩ
Συνεπώς ούτε το ολοκαύτωμα, ούτε η συνθηκολόγησις, περιλαμβάνονται εις τους όρους των μέσων.
Ένεκα τούτου παρεπονείτο ο Διοικητής του Τ.Σ.Η δι' έλλειψιν διαταγών στρατιωτικού περιεχομένου. 'Ένεκα τούτου προέβαινε εις επικλήσεις και εξορκισμούς. Ομοίως ένεκα τούτου επετρέπετο η συζήτησις επί των διαταγών χωρίς έλεγχον από το Κέντρον.
Δεν επεκτείνομαι δια την ουσιώδη παράλειψιν του Αρχιστρατήγου να ευρίσκηται πολύ μακράν του πεδίου της τιμής, διότι ανεπτύχθη υπό των στρατηγών Παγκάλου, Μερεντίτου, Πετρίτου και Πάναγάκου.
Η παρουσία του Αρχιστρατήγου εγγύς του πεδίου της Μάχης θα τον άφηνεν ανεπηρέαστον από τας πολιτικάς επιδράσεις δια να (136) βλέπη την κατάστασιν με το πρίσμα του συμφέροντος του μαχομένου Στρατού, τον οποίον θα ετόνωνεν ηθικώς.
Το οτι η σύναψίς της ανακωχής ήτο επωφελής από εθνικής μας απόψεως αποδεικνύεται από την δυσαρέσκειαν που εξέφρασεν ο Μουσολίνι εις τον λόγον του, την 10ην Ιουνίου 1941, ειπών τα εξής:
«. . Τα Ελληνικά Στρατεύματα επολέμησαν με ανδρείαν, οφειλομένην εις το βαρύ μίσος των Ελλήνων κατά του Ιταλικού Λαού. . απεσύροντο δια μαχών των οπισθοφυλακών των και εζήτησαν την τελευταίαν στιγμήν δι' ελιγμού εμπνευσθέντος από τας πονηρίας του Οδυσσέως να σταματήσουν τα Ιταλικά στρατεύματα εις τα σύνορα της Αλβανίας».
Δια της πικροχόλου εκφράσεως ταύτης υπονοεί το «τόλμημα» μου προς επίτευξιν της συνθηκολογήσεως, Δικαιότατα εχαρακτήρισε ο Μουσολίνι το διάβημά μου, ως ελιγμόν, διότι τοιούτος ήτο αφού επέτυχεν να εμποδίση τα ιταλικά στρατεύματα να εισβάλουν εις το Εθνικόν έδαφος, πράγμα που θα επέτρεπε την καυχησιολογίαν του ψευδοκαίσαρος , ότι η νίκη ήτο αποτέλεσμα της εαρινής επιθέσεως.
Μέχρι της 21ης ώρας της νυκτός προς την 20ην Απριλίου με κανένα απολύτως δεν συνεζήτησα περί του πρακτέου. Με κανένα εκ των Σωματαρχών ή Μεράρχων δεν συνεδέθην τηλεφωνικώς. Πάντα τα γραφέντα ότι αντήλλαξα γνώμας με τούτον ή εκείνον, είνε αποκύημα της φαντασίας του γράψαντος. Πσρηκολούθην αγρύπνως την κατάστασιν και την διηρεύνων ώστε η απόφασις νά είνε ανεπηρέαστος.
Με τας αντιπειθαρχικάς κινήσεις, που εσημειώθησαν εις τα Α' και Β' Σώματα,- ήμην εντελώς αμέτοχος ως και πάντες οι υπ
εμέ αξιωματικοί παντός βαθμού.
Απόδειξιν αδιάσειστον αποτελεί η κατωτέρω προς τον Αντιστράτηγον Δεμέστιχα απευθυνθείσα παρά του Διοικητού του Β΄ Σώματος επιστολή κατά τας μεταμεσημβρινάς ώρας της 19ης Απριλίου, από την οποίαν προκύπτει σαφώς το συμπέρασμα ότι ηγνοείτο η παρουσία μου εις τον Ηπειρωτικόν κλοιόν. Η επιστολή αύτη έχει ως εξής:
Αγαπητέ Παναγιώτη,
Το πρωΐ δεν κατέστη δυνατόν να συναντηθούμε ατυχώς και χάσαμε μιά μέρα, λόγω της κολάσεως του πυρός των αεροπλάνων. Εκινήσαμε με τον Μαυρογιάννη (σύνδεσμος του Α' εις το Β' Σώμα) και τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων και τον Μπαλήν για να έλθωμεν αυτού. Αλλ' εις το Χάνι Νεγράδες μας καθήλωσαν κυριολεκτικώς τα αεροπλάνα και εσωθήκαμε ως εκ θαύματος. Κατόπιν τούτων δεν έκρινα σκόπιμον να διακινδυνεύσωμεν , εκ του ασφαλούς όλοι και σε μια ανάπαυλα μικρή , απεφάσισα να τους γυρίσω όλους εδώ, λόγω της μικράς διαδρομής. Ήδη πρέπει να επωφεληθώμεν του σκότους και να κινηθώμεν αποφασιστικώς πλέον , χωρίς τον παραμικρόν δισταγμόν διότι χάνομεν το παν και δεν θα περισώσωμεν τίποτε παρά μόνον την ατίμωσιν και την αναρχίαν , η οποία αν δεν εξεδηλώθη σήμερα θα εκδηλωθή αύριον με την σφοδράν και αδιάκοπον δράσιν της αεροπορίας, η οποία θα μεταβάλη (137) την σύμπτυξιν εις φυγήν. Δεν απομένει άλλη λύσις παρά να έλθης απόψε εδώ και να εγκατασταθής εις Ιωάννινα απόψε μέχρι μεσονυκτίου καταργουμένου του Πιτσίκα όστις μας περιπαίζει κατά κυριολεξίαν. Καταργουμένου τούτου θ' αναλάβης συ την Στρατιάν, θα επακολουθήση αμέσως σχηματισμός Κυβερνήσεως και διάγγελμα προς τον λαόν, και αμέσως εκκίνησις πρεσβείας εξ αξιωματικών δια συνάντησιν με τους Γερμανούς. Σε εξορκίζω εις την φιλοπατρίαν σου να μη διστάσης και να έλθης αμέσως αφού εκθέσης τας σκέψεις μας εις τους επιτελείς σου. Εδώ θα πούμε περισσότερες λεπτομέρειες και φεύγεις δι' Ιωάννινα.
Ο Πιτσίκας μας επληροφόρησε ότι συμφωνεί μαζί μας, οπότε το πράγμα είνε ευκολώτερον και ανώδυνον δια τον Πιτσίκαν, διότι ή τίθεται επί κεφαλής ή παραμερίζει και. αναλαμβάνομεν ημείς τας ευθύνας. Πάντως μη διστάσης ούτε στιγμή να ελθης εδώ.Εάν δεν ελθης χάνεται το παν και θα φέρης έναντι της ιστορίας ακεραίαν την ευθύνην. Σε ασπάζομαι και σε περιμένω με αγωνίαν .
Τ. Τ 152 τη 19.4.41 Γιώργος (ΜΠΑΚΟΣ)
Την 17 ώραν της 17ης Απριλίου (Μεγάλη Πέμπτη) ο υφυπουργός των Στρατιωτικών εξέδωκεν εν Αθήναις την "αποχαιρετιστήριόν του Ημερησίαν Διαταγήν » επί τη προόψει ότι την εσπέραν εκείνην θα ανεχώρει η Κυβέρνησις. Ως γνωστόν εματαιώθη η αναχώρησις διαφωνησάντων υπουργών τινων.
Παραθέτω κατωτέρω αποσπάσματα της Ημερησίας ταύτης διαταγής:
Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώται,
Ότε την 28 Οκτωβρίου ο πρεσβευτή; μιας μεγάλης αυτοκρατορίας .... εζήτησε την υποδούλωσιν της Χώρας μας ολόκληρον το Έθνος μας ηγέρθη σύσσωμον κατά του επιδρομέως Ιταλού προτιμών ένδοξον θάνατον παρά ατίμωσιν και υποδούλωσιν. Ουδείς, όμως, καί τότε εφαντάσθη ότι θα νικήσωμεν, Εν γνώσει ότι την επομένην σμήνη Ιταλικών αεροπλάνων θα κατέστρεφον το παν εις την χώραν μας και ότι τεθωρακισμέναι φάλαγγες θα εισήρχοντο εντός των εδαφών μας επροτιμήσαμεν τον θάνατον παρά την υποδούλωσιν. Και επί πλέον και ουδείς θα εφαντάζετο ότι τα αεροπλάνα των Ιταλών δεν θα συνωδεύοντο και υπό ετέρων σμηνών της συμμάχου της Γερμανίας… Ο Θεός έκαμε το θαύμα του. Χάρις εις την μη άμεσον επέμβασιν των γερμανικών δυνάμεων, εις την πλήρη ανικανότητα των Ιταλών και την βοήθειαν εις αεροπλάνα, υλικά και τρόφιμα της Αγγλίας.,, και κυρίως χάρις και εις την ιδικήν σας ανδρείαν ο εχθρός, ου μόνον απεκρούσθη, αλλά και τον κατεδιώξατε κατησχυμένον μακράν.., Σύσσωμος ο λαός και ο στρατός εξηγέρθη και κατά του δευτέρου επιδρομέως…. όλων ο νους και η σκέψις.. . στρέφονται προς σας, Ανδρείοι, οίτινες νικηταί του ενός επιδρομέως επλήττεσθε και από τα πλευρά σας παρά του συμμάχου του…Δια τούτο συνεχίζομεν τον πόλεμον και θα τον συνεχίσωμεν και εδώ εις Πελοπόννησον και έτι μακρύτερα… Δια την συνέχεια του (138) πολέμου επιβάλλεται εντεύθεν η αναχώρησις του Βασιλέως και της Kυβερνήσεως.
Ακολουθών τούτους αποχωρίζομαι Υμών.
Εν Αθήναις τη 17 Απριλίου 1941 , ώρα 17η.
Επίτηδες παρέθεσα περικοπάς της Διαταγής δια να πεισθήτε ότι:
α) Όλοι εις το Κέντρον ενόμιζον ότι θα ετερματίζετο ο πόλεμος περί τας 8, 10 ή 15 Νοεμβρίου 1940. Θα ανεμένομεν εις την Τοποθεσίαν Αμύνης τον εχθρόν, θα ανθιστάμεθα , δύο, τρεις, πέντε ημέρας λυσσωδώς και θα συνεπτυσσόμεθα εις το Βέρμιον κλπ» Επίσης εγίνετο κακός υπολογισμός της δυνατότατος των αεροπλάνων.
Εις την πραγματικότητα ημείς ετολμήσαμεν να επιτεθώμεν και ανελάβομεν την ευθύνην ότι θα νικήσωμεν, ως ενικήσαμεν παρά τα παραβληθέντα προσκόμματα.
β) Ο κ. Παπαδήμας και ίσως και άλλοι του Κέντρου απέδωσαν τας νίκας μας εις την «ανικανότητα των Ιταλών και δη πλήρη...» Το πράγμα δι’ όσους είδον τους Ιταλούς δεν έχει ούτω, διότι πλην της αδιαφιλονικήτου ανδρείας του Στρατού ο «ασυνήθης και αριστοτεχνικός» ελιγμός του Γ’ Σώματος κατά τον αείμνηστον στρατηγον Kαθενιώτην είνε άγνωστος εις τας Αθήνας,, εν ω ο Υπαρχηγός του εδάφους έκτοτε τον είδε και τον εξεθείασεν, Αλλά μήπως ήλθε τις εις το πεδίον της μάχης δια να παρακολούθηση;
γ) Ο κ.Παπαδήμας αποδίδει τας νίκας χάρις «της ενισχύσεως εις αεροπλάνα, υλικά και τρόφιμα της Αγγλίας». Αντιθέτως ο Αρχιστράτηγος παρεπονείτο εις την Κορυτσάν ότι δεν μάς «δίδουν τίποτε» (ελέχθη ενώπιον των στρατηγών Μουτούση, Ζυγούρη, Γαζή και άλλων ανωτέρων.
δ) Η Κυβέρνησις είχε ετοιμασθή να αναχωρήοη δια Κρήτην την Ι8ην ώραν της Μεγάλης Πέμπτης (17 Απριλίου). Εματαιώθη η αναχώρησις, διότι διεφώνησαν τινές των Υπουργών.
«. . Τα Ελληνικά Στρατεύματα επολέμησαν με ανδρείαν, οφειλομένην εις το βαρύ μίσος των Ελλήνων κατά του Ιταλικού Λαού. . απεσύροντο δια μαχών των οπισθοφυλακών των και εζήτησαν την τελευταίαν στιγμήν δι' ελιγμού εμπνευσθέντος από τας πονηρίας του Οδυσσέως να σταματήσουν τα Ιταλικά στρατεύματα εις τα σύνορα της Αλβανίας».
Δια της πικροχόλου εκφράσεως ταύτης υπονοεί το «τόλμημα» μου προς επίτευξιν της συνθηκολογήσεως, Δικαιότατα εχαρακτήρισε ο Μουσολίνι το διάβημά μου, ως ελιγμόν, διότι τοιούτος ήτο αφού επέτυχεν να εμποδίση τα ιταλικά στρατεύματα να εισβάλουν εις το Εθνικόν έδαφος, πράγμα που θα επέτρεπε την καυχησιολογίαν του ψευδοκαίσαρος , ότι η νίκη ήτο αποτέλεσμα της εαρινής επιθέσεως.
Μέχρι της 21ης ώρας της νυκτός προς την 20ην Απριλίου με κανένα απολύτως δεν συνεζήτησα περί του πρακτέου. Με κανένα εκ των Σωματαρχών ή Μεράρχων δεν συνεδέθην τηλεφωνικώς. Πάντα τα γραφέντα ότι αντήλλαξα γνώμας με τούτον ή εκείνον, είνε αποκύημα της φαντασίας του γράψαντος. Πσρηκολούθην αγρύπνως την κατάστασιν και την διηρεύνων ώστε η απόφασις νά είνε ανεπηρέαστος.
Με τας αντιπειθαρχικάς κινήσεις, που εσημειώθησαν εις τα Α' και Β' Σώματα,- ήμην εντελώς αμέτοχος ως και πάντες οι υπ
εμέ αξιωματικοί παντός βαθμού.
Απόδειξιν αδιάσειστον αποτελεί η κατωτέρω προς τον Αντιστράτηγον Δεμέστιχα απευθυνθείσα παρά του Διοικητού του Β΄ Σώματος επιστολή κατά τας μεταμεσημβρινάς ώρας της 19ης Απριλίου, από την οποίαν προκύπτει σαφώς το συμπέρασμα ότι ηγνοείτο η παρουσία μου εις τον Ηπειρωτικόν κλοιόν. Η επιστολή αύτη έχει ως εξής:
Αγαπητέ Παναγιώτη,
Το πρωΐ δεν κατέστη δυνατόν να συναντηθούμε ατυχώς και χάσαμε μιά μέρα, λόγω της κολάσεως του πυρός των αεροπλάνων. Εκινήσαμε με τον Μαυρογιάννη (σύνδεσμος του Α' εις το Β' Σώμα) και τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων και τον Μπαλήν για να έλθωμεν αυτού. Αλλ' εις το Χάνι Νεγράδες μας καθήλωσαν κυριολεκτικώς τα αεροπλάνα και εσωθήκαμε ως εκ θαύματος. Κατόπιν τούτων δεν έκρινα σκόπιμον να διακινδυνεύσωμεν , εκ του ασφαλούς όλοι και σε μια ανάπαυλα μικρή , απεφάσισα να τους γυρίσω όλους εδώ, λόγω της μικράς διαδρομής. Ήδη πρέπει να επωφεληθώμεν του σκότους και να κινηθώμεν αποφασιστικώς πλέον , χωρίς τον παραμικρόν δισταγμόν διότι χάνομεν το παν και δεν θα περισώσωμεν τίποτε παρά μόνον την ατίμωσιν και την αναρχίαν , η οποία αν δεν εξεδηλώθη σήμερα θα εκδηλωθή αύριον με την σφοδράν και αδιάκοπον δράσιν της αεροπορίας, η οποία θα μεταβάλη (137) την σύμπτυξιν εις φυγήν. Δεν απομένει άλλη λύσις παρά να έλθης απόψε εδώ και να εγκατασταθής εις Ιωάννινα απόψε μέχρι μεσονυκτίου καταργουμένου του Πιτσίκα όστις μας περιπαίζει κατά κυριολεξίαν. Καταργουμένου τούτου θ' αναλάβης συ την Στρατιάν, θα επακολουθήση αμέσως σχηματισμός Κυβερνήσεως και διάγγελμα προς τον λαόν, και αμέσως εκκίνησις πρεσβείας εξ αξιωματικών δια συνάντησιν με τους Γερμανούς. Σε εξορκίζω εις την φιλοπατρίαν σου να μη διστάσης και να έλθης αμέσως αφού εκθέσης τας σκέψεις μας εις τους επιτελείς σου. Εδώ θα πούμε περισσότερες λεπτομέρειες και φεύγεις δι' Ιωάννινα.
Ο Πιτσίκας μας επληροφόρησε ότι συμφωνεί μαζί μας, οπότε το πράγμα είνε ευκολώτερον και ανώδυνον δια τον Πιτσίκαν, διότι ή τίθεται επί κεφαλής ή παραμερίζει και. αναλαμβάνομεν ημείς τας ευθύνας. Πάντως μη διστάσης ούτε στιγμή να ελθης εδώ.Εάν δεν ελθης χάνεται το παν και θα φέρης έναντι της ιστορίας ακεραίαν την ευθύνην. Σε ασπάζομαι και σε περιμένω με αγωνίαν .
Τ. Τ 152 τη 19.4.41 Γιώργος (ΜΠΑΚΟΣ)
Την 17 ώραν της 17ης Απριλίου (Μεγάλη Πέμπτη) ο υφυπουργός των Στρατιωτικών εξέδωκεν εν Αθήναις την "αποχαιρετιστήριόν του Ημερησίαν Διαταγήν » επί τη προόψει ότι την εσπέραν εκείνην θα ανεχώρει η Κυβέρνησις. Ως γνωστόν εματαιώθη η αναχώρησις διαφωνησάντων υπουργών τινων.
Παραθέτω κατωτέρω αποσπάσματα της Ημερησίας ταύτης διαταγής:
Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώται,
Ότε την 28 Οκτωβρίου ο πρεσβευτή; μιας μεγάλης αυτοκρατορίας .... εζήτησε την υποδούλωσιν της Χώρας μας ολόκληρον το Έθνος μας ηγέρθη σύσσωμον κατά του επιδρομέως Ιταλού προτιμών ένδοξον θάνατον παρά ατίμωσιν και υποδούλωσιν. Ουδείς, όμως, καί τότε εφαντάσθη ότι θα νικήσωμεν, Εν γνώσει ότι την επομένην σμήνη Ιταλικών αεροπλάνων θα κατέστρεφον το παν εις την χώραν μας και ότι τεθωρακισμέναι φάλαγγες θα εισήρχοντο εντός των εδαφών μας επροτιμήσαμεν τον θάνατον παρά την υποδούλωσιν. Και επί πλέον και ουδείς θα εφαντάζετο ότι τα αεροπλάνα των Ιταλών δεν θα συνωδεύοντο και υπό ετέρων σμηνών της συμμάχου της Γερμανίας… Ο Θεός έκαμε το θαύμα του. Χάρις εις την μη άμεσον επέμβασιν των γερμανικών δυνάμεων, εις την πλήρη ανικανότητα των Ιταλών και την βοήθειαν εις αεροπλάνα, υλικά και τρόφιμα της Αγγλίας.,, και κυρίως χάρις και εις την ιδικήν σας ανδρείαν ο εχθρός, ου μόνον απεκρούσθη, αλλά και τον κατεδιώξατε κατησχυμένον μακράν.., Σύσσωμος ο λαός και ο στρατός εξηγέρθη και κατά του δευτέρου επιδρομέως…. όλων ο νους και η σκέψις.. . στρέφονται προς σας, Ανδρείοι, οίτινες νικηταί του ενός επιδρομέως επλήττεσθε και από τα πλευρά σας παρά του συμμάχου του…Δια τούτο συνεχίζομεν τον πόλεμον και θα τον συνεχίσωμεν και εδώ εις Πελοπόννησον και έτι μακρύτερα… Δια την συνέχεια του (138) πολέμου επιβάλλεται εντεύθεν η αναχώρησις του Βασιλέως και της Kυβερνήσεως.
Ακολουθών τούτους αποχωρίζομαι Υμών.
Εν Αθήναις τη 17 Απριλίου 1941 , ώρα 17η.
Επίτηδες παρέθεσα περικοπάς της Διαταγής δια να πεισθήτε ότι:
α) Όλοι εις το Κέντρον ενόμιζον ότι θα ετερματίζετο ο πόλεμος περί τας 8, 10 ή 15 Νοεμβρίου 1940. Θα ανεμένομεν εις την Τοποθεσίαν Αμύνης τον εχθρόν, θα ανθιστάμεθα , δύο, τρεις, πέντε ημέρας λυσσωδώς και θα συνεπτυσσόμεθα εις το Βέρμιον κλπ» Επίσης εγίνετο κακός υπολογισμός της δυνατότατος των αεροπλάνων.
Εις την πραγματικότητα ημείς ετολμήσαμεν να επιτεθώμεν και ανελάβομεν την ευθύνην ότι θα νικήσωμεν, ως ενικήσαμεν παρά τα παραβληθέντα προσκόμματα.
β) Ο κ. Παπαδήμας και ίσως και άλλοι του Κέντρου απέδωσαν τας νίκας μας εις την «ανικανότητα των Ιταλών και δη πλήρη...» Το πράγμα δι’ όσους είδον τους Ιταλούς δεν έχει ούτω, διότι πλην της αδιαφιλονικήτου ανδρείας του Στρατού ο «ασυνήθης και αριστοτεχνικός» ελιγμός του Γ’ Σώματος κατά τον αείμνηστον στρατηγον Kαθενιώτην είνε άγνωστος εις τας Αθήνας,, εν ω ο Υπαρχηγός του εδάφους έκτοτε τον είδε και τον εξεθείασεν, Αλλά μήπως ήλθε τις εις το πεδίον της μάχης δια να παρακολούθηση;
γ) Ο κ.Παπαδήμας αποδίδει τας νίκας χάρις «της ενισχύσεως εις αεροπλάνα, υλικά και τρόφιμα της Αγγλίας». Αντιθέτως ο Αρχιστράτηγος παρεπονείτο εις την Κορυτσάν ότι δεν μάς «δίδουν τίποτε» (ελέχθη ενώπιον των στρατηγών Μουτούση, Ζυγούρη, Γαζή και άλλων ανωτέρων.
δ) Η Κυβέρνησις είχε ετοιμασθή να αναχωρήοη δια Κρήτην την Ι8ην ώραν της Μεγάλης Πέμπτης (17 Απριλίου). Εματαιώθη η αναχώρησις, διότι διεφώνησαν τινές των Υπουργών.
Αν δεν εκανε την συνθηκολογηση ο Τσολακογλου το ονοματου θα ηταν τωρα γραμμενο στο ηρωο.Προτιμησε να ονομασθει προδοτης προκειμενου.να επιβιωσει το εθνος .Θυσιασε το λιγοστο υπολοιπο της ζωηςτου στον βωμο του καθηκοντος προς το ΕΘΝΟΣ .Γερμανος ιστορικος Νιουμπακερ
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Άγγλος συγγραφέας Richard Cappel στο βιβλίο του «Simiomata» (A Greek Notebook 1944— 45) σελ, 203, αμφισβητεί έντονα το κατηγορητήριο εναντίον του Τσολάκογλου και των μελών της Κυβέρνησής του. Γράφει χαρακτηριστικά : «Αρμόζει άραγε οι άνδρες οι κατέχοντες σήμερον το εδώλιον του κατηγορουμένου να καλούνται Quisling; Όχι.—Διότι ουδείς εκ των εις το εδώλιον του κατηγορουμένου είνε κάτι όμοιον πρός ένα Quisling ή Laval. Με την κατοχήν αντεμετώπισαν ούτοι εν εθνικόν ζήτημα, το οποίον επιπίπτον και ακόμη εφ' ημών των Άγγλων απαρασκεύων όντων, θα ηδύνατο να μας ταράξη. Διότι ούτε αι δέκα εντολαί του Μωϋσέως παρείχον ουδεμίαν σχετικήν οδηγίαν ούτε η κατήχησις της εκκλησίας. Τις εξ ημών προ του πολέμου είχε σκεφθή και αποφανθή περί του ορθού ή μη δια την παροχήν βοηθείας εις την πολιτικήν διοίκησιν χώρας τινός δια την άτυχη περίπτωσιν της καταλήψεως ταύτης υπό του εχθρού ; Τίνος η συνείδησις θα ηδύνατο να δώση μίαν σαφή απάντησιν, ότι τοιαύτη παροχή βοηθείας θα ήτο προδοσία ; Το αδίκημα όμως ήτο όπως δήποτε τόσον πολύ απρόβλεπτον, και από τον ελληνικόν ποινικόν κώδικα ακόμη, ώστε η Κυβέρνησις Πλαστήρα υπεχρεώθη να νομοθετήση εν σπουδή και να χαρακτηρίση ως έγκλημα εκ των υστέρων την αποδοχήν υπουργικού αξιώματος υπό εχθρικήν κατοχήν. Άλλως (άνευ δηλαδή της εκ των υστέρων νομοθεσίας ταύτης με αναδρομικήν ισχύν) δεν θα ήτο δυνατόν να απαγγελθή το μακρόν κατηγορητήριον». ...........«Ένας υπουργός υπό κατοχήν δεν ήτο κατ' ανάγκην περισσότερον προδότης από οιονδήποτε άλλον δημόσιον υπάλληλον, ο οποίος παραμένει εις την θέσιν του εκτελών το κεκανονισμένον του καθήκον, και ότι μία γραμμή συμπεριφοράς μη αποδοκιμαζομένη ούτε από τον ποινικόν κώδικα ούτε από την συνείδησιν δεν γίνεται εγκληματική δια της βίας και δια νομοθετικού μέτρου εκ των υστέρων και μετά την πράξιν» !!
ΑπάντησηΔιαγραφή